GroenLinks
YeşilSol GroenLinks | |
|---|---|
 | |
| Kısaltma | GL |
| Lider | Jesse Klaver |
| Başkan | Katinka Eikelenboom |
| Senato Lideri | Paul Rosenmöller (GL–PvdA) |
| Temsilciler Meclisi Lideri | Jesse Klaver |
| Kuruluş tarihi | 1 Mart 1989 |
| Birleşme | Rainbow: PSP, CPN, PPR ve EVP |
| Merkez | Sint Jacobsstraat 12, Utrecht |
| Gençlik kolu | DWARS |
| Üyelik (2023) | 33,806[1] |
| İdeoloji | Yeşil Sol |
| Siyasi pozisyon | Merkez sol |
| Ulusal üyelik | GroenLinks–PvdA |
| Uluslararası üyelik | Avrupa Yeşiller Partisi |
| Avrupa üyeliği | Yeşiller/Avrupa Özgür İttifakı |
| Resmî renkler | Yeşil Kırmızı |
| Senato | 7 / 75 |
| Temsilciler Meclisi | 13 / 150 |
| Kral Komisyonu | 0 / 12 |
| Yerel Yönetimler | 49 / 570 |
| Avrupa Parlamentosu | 4 / 31 |
| İnternet sitesi | |
| Hollanda | |
GroenLinks, ya da YeşilSol, Hollanda'da bir siyasi partidir.[2][3]
1 Mart 1989 tarihinde dört sol partinin (Hollanda Komünist Partisi, Pasifist Sosyalist Parti, Radikallerin Siyasi Partisi ve Evanjelik Halk Partisi) birleşmesiyle kuruldu. Bu partiler 1989 Avrupa Parlamentosu seçimlerinde Gökkuşağı (Felemenkçe: Ragenboog) koalisyonu adıyla işbirliği yaptı. 1989 ve 1994 genel seçimlerindeki hayal kırıklığı yaratan sonuçların ardından parti özellikle 1998 ve 2002 seçimlerinde iyi bir performans sergiledi. O dönemde partinin lideri Paul Rosenmöller, sosyal demokrat (kırmızı) - liberal (mavi) koalisyonunu ifade eden ve "mor hükümet" olarak da adlandırılan Birinci Kok kabinesine karşı Muhalefetin resmi olmayan Lideri durumundaydı. Partinin sandalye sayısı 2012 seçimlerinde 10'dan 4'e düştü, ardından 2017'de 14 oldu, 2021'de ise 8'e düştü. 2023 seçimlerine İşçi Partisi ile birlikte GroenLinks-PvdA (GL/PvdA) ismiyle girdiler. Bu seçimde yüzde 15 oy oranıyla ikinci parti oldular.
GroenLinks kendisini "yeşil", "sosyal" ve "hoşgörülü" olarak tanımlamaktadır.[4] Partinin seçmenleri büyük şehirlerde, özellikle de üniversite eğitimi olanlarda yoğunlaşmaktadır.
Tarihi
1989 öncesi
GroenLinks, geleneksel olarak Hollanda'nın en büyük merkez sol partisi olan sosyal demokrat çizgideki İşçi Partisi'nin (PvdA) solundaki dört partinin birleşmesiyle 1989 yılında kuruldu. Kurucu partiler, Hollanda Komünist Partisi (CPN), barış hareketi kökenli Pasifist Sosyalist Parti (PSP), ilerici bir Hristiyan parti olan ve yeşillerden etkilenen Radikallerin Siyasi Partisi (PPR) ile ilerici Hıristiyan Evanjelist Halk Partisi.[5] Bu dört parti sıklıkla "küçük sol" olarak sınıflandırıldı. 1972 genel seçimlerinde bu partiler 150 sandalyenin 16'sını kazandı. 1977 genel seçimlerinde ise yalnızca altı sandalye kazandılar. Bunun sonucunda üyeler ve seçmenler işbirliği için tartışmaya başladı.
1980'li yıllardan itibaren dört parti belediye ve il seçimlerinde işbirliği yapmaya başladı. Bunun dışında nükleer silah ve enerji karşıtı eylemlerde birlikte yer aldılar.
Dört parti arasında giderek artan yakın işbirliği ve buna eşlik eden ideolojik değişimle beraber parti içindeki muhalif görüşler de mevcuttu. NKP'nin resmi komünizmden 'reformizme' doğru yaptığı ideolojik değişim, bu partide bölünmeye yol açtı. 1983'te bir grup "derin" Yeşil, Yeşiller'i kurmak için PPR'den ayrıldı.
1986 genel seçimlerinde dört parti de sandalye kaybetti. NKP ve EVP parlamentodan kayboldu. PPR iki, PSP ise bir sandalye alabildi. Partiler 1990 seçimlerine doğru işbirliği baskısı arttı. 1989'da PPR, CPN ve PSP Avrupa Parlamentosu seçimlerine Gökkuşağı adı verilen tek bir listeyle girdiler. Her ikisi de PSP parti yönetim kurulu üyesi olan Joost Lagendijk ve Leo Platvoet, PSP üyelerinin sol kanat işbirliğini desteklediklerini beyan ettikleri bir iç referandum başlattılar. Sol kanat işbirliğine yönelik girişimler, etkili üyelerden gelen açık bir mektupla desteklendi. Bu mektup İşçi Partisi'nin solunda tek bir ilerici partinin kurulması çağrısında bulunuyordu.
1989 baharında PSP parti kurulu, yaklaşan genel seçimler için ortak bir liste için CPN, PSP ve PPR arasında resmi görüşmeler başlattı. 1989 yazında yapılan parti kurultaylarında dört partinin de ortak bir program ve aday listesiyle seçime girmeleri kabul edildi. Ek olarak, GroenLinks (Hollandaca: Vereniging GroenLinks; VGL) derneği, dört partiden herhangi birine üye olmayan sempatizanların katılmasına izin vermek için kuruldu. Bu arada aynı parti grubunun "Gökkuşağı" adı altında tek liste halinde girdiği 1989 Avrupa seçimleri de yapıldı. Uygulamada artık partilerin birleşmesi gerçekleşti ve GroenLinks partisi resmi olarak 24 Kasım 1990 tarihinde kuruldu.
1989-1994
1989-1994 arası partinin birleşme ve parlamentoya girme süreci olarak geçti.
Hollanda'da partiler genellikle seçimlere tüm ülkeyi kapsayan tek bir listeyle katılmaktadır. Listenin başında yer alan adaylar, kazanılan sandalyelerin dağıtımında önceliğe sahip olacak şekilde konumlanır. 1989 seçimleri öncesinde GroenLinks aday listesi tüm partilerin temsil edileceği ve yeni isimlerin girebileceği şekilde düzenlendi. Seçimlerde parti, 1986'ya kıyasla sandalye sayısını üçten altıya çıkardı, ancak beklentiler çok daha yüksekti. 1990 belediye seçimlerinde parti çok daha iyi bir performans sergiledi.
1989-1991 döneminde birleşme ilerledi. Birleşme sürecini geliştirmesi beklenen 'GroenLinks Konseyi' düzenlendi. Bu konseyde beş grubun tamamı (CPN, PPR, PSP, EVP ve Vereniging Groen Links) üye sayıları oranında sandalyeye sahipti.
1990'da GroenLinks'in ılımlı, yeşil rotasına karşı bazı muhalefet oluştu. Birkaç eski PSP üyesi 1992'de "Sol Forum"da birleşti. Benzer şekilde, NKP'nin eski üyeleri de aynı yıl Yeni Komünist Parti'yi kurmak için Hollanda'daki Komünistler Birliği'ne katıldılar. 1991 yılında dört kurucu partinin (PSP, PPR, CPN ve EVP) kongreleri partilerini resmen kapatma kararı aldı.[6]
Ancak GroenLinks'in ideolojisini formüle etmede önemli sorunları vardı. 1990 yılında, ilkeler manifestosu yazma girişimi, bir yanda sosyalistler ve komünistler, diğer yanda daha liberal eski PPR üyeleri arasındaki düşünsel farklar nedeniyle başarısız oldu.[7] İkinci ilkeler manifestosu, uzun bir tartışma ve birçok değişiklikten sonra 1991 yılında kabul edildi[7]
1990'ların başında Irak Savaşı'na karşı çıkan ve ABD'ye yönelik eleştiriler yapan parlamentodaki tek muhalif partiydi. Ancak müdahalenin niteliğine dair kendi içlerinde çeşitli tartışalar yaşadılar. 1992'de parti lideri Ria Beckers, kendine daha fazla zaman ayırmak istediği için Temsilciler Meclisi'nden ayrıldı. Peter Lankhorst geçici olarak onun yerini aldı.[8]
1994–2002
1994-2002 arası sosyal demokrat ve liberaller arasındaki koalisyonlara karşı muhalefet pozisyonunda geçti.
1994 genel seçimlerinden önce, partinin siyasi liderliği konusunda bir iç seçim düzenledi. Çok sayıda adayın yarıştığı seçimleri, Paul Rosenmöller ve Ina Brouwer ikilisi kazandı.[8]
Ancak ikili adaylık fikri seçmenlere pek iyi yansımadı. GroenLinks seçimlerde bir sandalye kaybetti ve beş sandalyeye geriledi. Ancak aynı seçimde merkez sol İşçi Partisi de çok sayıda sandalye kaybetti.[9]
Hayal kırıklığı yaratan seçimlerin ardından Brouwer parlamentodan ayrıldı. Parti lideri olarak yerini Paul Rosenmöller aldı.[9] Karizmatik Rosenmöller, ilk Kok kabinesine karşı muhalefetin "gayri resmi lideri" oldu çünkü en büyük muhalefet partisi Hristiyan Demokrat Çağrı, muhalefet partisi olarak rolünü yeteri kadar iyi yerine getiremedi.[10] Rosenmöller yeni bir strateji ortaya koydu ve yalnızca hükûmetin sunduğu önerileri reddetmek yerine alternatifler sundu.[11][12]
Ancak 1999 Kosova Savaşı partiyi içeride böldü. Temsilciler Meclisindeki üyeler NATO müdahalesini desteklerken, Senatodakiler müdahaleye karşı çıktı. Bir uzlaşmaya varıldı, GroenLinks, kendisini askeri hedeflerle sınırlandırdığı sürece müdahaleyi destekleyecekti, ancak Marcus Bakker ve Joop Vogt gibi kurucu partilerin önde gelen üyeleri bu sorun nedeniyle partiden ayrıldı.[13]
Şubat 2001'de Roel van Duijn ve Yeşiller'in birkaç eski üyesi GroenLinks'e katıldı.[14][15]
Aynı yıl parlamentodaki üyeler, 11 Eylül terör saldırılarının ardından Afganistan'ın işgalini destekledi. Bu konu da parti içinde büyük bir karışıklığa neden oldu.[14]
2002 – günümüz
2002 genel seçimleri Hollanda siyasi sahnesinde çeşitli değişikliklere yol açtı. Sağcı popülist siyasi yorumcu Pim Fortuyn siyasete girdi. Göçün kısıtlanması çağrısıyla düzen karşıtı bir söylemi vardı. Eleştirisi ikinci Kok kabinesine yönelik olsa da Rosenmöller, bu söyleme karşı bir miktar direnç gösterebilen az sayıdaki politikacıdan biriydi. Seçimden günler önce Fortuyn suikasta kurban gitti. GroenLinks milletvekili ve adayı Ab Harrewijn de hayatını kaybetti.[16] Seçim öncesi ve sonrasında Rosenmöller'e, eşine ve çocuklarına yönelik ciddi tehditler yapıldı. Bu olaylar Rosenmöller için ciddi bir strese neden oldu.[17] GroenLinks, 1998 seçimlerinden daha fazla oy almasına rağmen seçimde bir sandalye kaybetti. Rosenmöller, hayatına yönelik devam eden tehditler sebebiyle parlamentodan ayrıldı. Onun yerine parlamento partisi genel başkanı ve üst aday olarak Femke Halsema getirildi. Seçimlerde parti iki sandalye kayberedek sekiz üyeye düştü.[16]
2003 yılında GroenLinks Irak Savaşı'na karşı çıktı. Parti olarak Amsterdam'daki savaşa karşı protestolara katıldılar.[16]
Halsema, 2003 yılı sonunda ikiz çocuklarını doğurmak için geçici olarak parlamentodan ayrıldı. Parlamentoya döndüğünde partisinin ilkeleri konusunda yeni bir tartışma başlattı. Bireysel özgürlüğü, hoşgörüyü, kendini gerçekleştirmeyi ve özgürleşmeyi vurgulayan bu yeni söylem kamuyounda çeşitli tartışmalar yol açtı. Bir röportajında partisini "Hollanda'nın son liberal partisi" olarak adlandırdı.[18][19] 2005 yılında partinin bilim bürosu, önde gelen kanaat önderlerinin yeni siyasi alanı ve solun bu alandaki konumunu araştırdığı "Vrijheid als Ideaal" ("İdeal Olarak Özgürlük") adlı kitabı yayınladı. Şubat 2007'deki kongre sırasında parti yönetim kuruluna, partinin ilkeleri konusunda parti çapında bir tartışma düzenlemesi talimatı verildi.[20]
2004 Avrupa Seçimleri kongresin öncesi, adaylık komitesi GroenLinks heyeti başkanı Joost Lagendijk'in bu seçimlerde partinin baş adayı olmasını önerdi. Kongre sırasında Avrupa Parlamentosu üyesi Kathalijne Buitenweg, bu pozisyon için değerlendirilmek istediğini açıkladı ve Lagendijk'e karşı seçimleri az farkla kazandı. Bu herkes için büyük bir sürpriz oldu.[19]
2006 yılındaki belediye seçimlerinde parti nispeten istikrarlı sonuçlar aldı. Seçimlerin ardından GroenLinks, milletvekili Marijke Vos'un belediye meclisi üyesi olduğu Amsterdam da dahil olmak üzere 75 yerel yönetimde yer aldı.
Parti , 2006 genel seçimlerine hazırlık amacıyla Ekim ayında bir kongre düzenledi. Parti lider olarak yine tek aday olan Halsema'yı seçti. Bu seçimlerde parti bir sandalye kaybetti.
Kabine oluşturma sürecinde, Halsema GroenLinks'in bu noktada daha fazla tartışmaya dahil olmayacağını açıkladı. Bu kararın ardından Halsema'nın siyasi söylemi ve liderliğine ilişkin iç tartışmalar yeniden alevlendi. Tartışma sadece kaybedilen seçimler ve oluşum görüşmelerine katılmama kararıyla sınırlı değildi, aynı zamanda partinin elitist imajı, Halsema'nın başlattığı yeni liberal rota ve parti demokrasisinin eksikliğiyle de ilgiliydi. Partinin ilkelerinin yeniden değerlendirilmesi amacıyla parti kongresinde 2006'da kabul edilen önerge hayata geçirildi.[21] 2007 ve 2008 yılları boyunca partinin ilkeleri, örgütlenmesi ve stratejisi hakkında bir iç tartışma devam etti. Kasım 2008'de bu, yeni bir ilkeler manifestosu kabul edildi.
2008'de milletvekilleri Joost Lagendijk ve Kathalijne Buitenweg, Avrupa Parlamentosu'nda yeni bir dönem aday olmayacaklarını açıkladılar. 2009 Avrupa seçimleri için yeni bir lider adayı seçmesi gerekiyordu. Judith Sargentini ilk sırada, Bas Eickhout ise ikinci sırada seçildi.
18 Nisan 2010'da parti kongresi 2010 genel seçimleri için aday listesini oluşturdu. Parti seçimlerde 10 sandalye kazandı ve hükûmet kuruluş görüşmelerine katıldı. Bu görüşmelerin sonuçsuz kalması üzerine Halsema parti liderliğinden istifa etti ve yerine Jolande Sap geçti.[22]
2012 genel seçimlerinde GroenLinks altı sandalye kaybetti ve 150 sandalyeden dördünü aldı. Hayal kırıklığı yaratan sonucun ardından Sap, parti liderliğinden istifa etmek zorunda kaldı ve yerine Bram van Ojik geçti, o da 2015 yılında görevini Jesse Klaver'a devretti. Klaver'in liderliğinde GroenLinks, 2017 genel seçimlerinde tüm zamanların en yüksek seviyesi olan 14 sandalyeye ulaştı. Koalisyon görüşmelerine girildi, ancak Klaver'in daha fazla mültecinin kabul edilmesini talep etmesi üzerine görüşmeler olumsuz sonuçlandı.[23]
GroenLinks 2021 genel seçimlerinde oy kaybetti ve sonraki süreçte İşçi Partisi ile birleşti. GroenLinks ve İşçi Partisi, 2023'te, her iki partinin üyelerinin ittifak lehine oy vermesi nedeniyle 2023 genel seçimlerine GroenLinks – PvdA olarak tek bir grup olarak katılacaklarını duyurdu.[24]
İsim
"GroenLinks" adı (1992'ye kadar Groen ve Links arasında boşluk bulunan "Groen Links") PPR ile CPN ve PSP arasında bir uzlaşmadır. PPR parti adına " Yeşil " sözcüğünü, PSP ve NKP ise " Sol " sözcüğünü istiyordu. Bunlar partinin temel ideallerini, çevresel sürdürülebilirliği ve sosyal adaleti vurgulamaktaydı.[6]
İdeoloji ve talepler
Parti yeşil ve sol idealleri birleştirmektedir.[10] GroenLinks'in temel idealleri partinin ilkeler programında düzenlenmiştir.[25] Parti kendisini solun özgürlükçü geleneğine yerleştirir. İlkeleri şunları içerir:
- Dünyanın, ekosistemlerin korunması ve hayvanlara saygılı davranılması .
- Doğal kaynakların dünyanın tüm vatandaşları ve tüm nesiller arasında adil bir şekilde dağıtılması.
- Adil gelir dağılımı ve herkesin çalışma, bakım, eğitim ve dinlenme konusunda adil şansa erişimi.
- Herkesin özgürce katılabileceği çoğulcu bir toplum.
- Barışı ve insan haklarına saygıyı sağlamak amacıyla uluslararası hukukun üstünlüğünü güçlendirmek.
Partinin ilkeleri, farklı ideolojik geleneklerden gelen dört kurucu parti arasındaki ideolojik birleşimi yansıtır.
Partinin eski siyasi lideri Halsema, GroenLinks'in ideolojik gidişatına ilişkin tartışma başlattı. Solun özgürlükçü yanını vurguladı. Bu değişim sol-liberal olarak nitelendirildi.[26]
GroenLinks kendisini, hükûmet harcamalarında göçmen gençler, bekar ebeveynler, kısa süreli sözleşmeli işçiler ve engelli kişiler lehine reformlar yapmayı öngören ve "yabancıların" işgücü piyasasındaki konumunu artırmayı amaçlayan bir "sosyal reform partisi" olarak görür.[27] Parti, Hollanda refah devletinde reform yapmak ve böylece şimdiye kadar refah devletinden dışlanmış olan "dışarıdakilerin" faydalanmasını istemektedir.
Partinin 2021 seçim programında sekiz yıl içinde tüm Hollanda vatandaşlarına temel gelir getirmeyi planladığı belirtilmiştir.[28]
Seçim sonuçları
Temsilciler Meclisi
| Seçim | Lider aday | Oylar | % | Sandalye | +/– | Hükûmet |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1989 | Ria Beckers | 362.304 | 4.1 (#6) | 6 / 150 |  3 | Muhalefet |
| 1994 | Ina Brouwer | 311.399 | 3,5 (#6) | 5 / 150 |  1 | Muhalefet |
| 1998 | Paul Rosenmöller | 625.968 | 7,3 (#5) | 11 / 150 | 6 | Muhalefet |
| 2002 | 660.692 | 7,0 (#5) | 10 / 150 | 1 | Muhalefet | |
| 2003 | Femke Halsema | 495.802 | 5.1 (#6) | 8 / 150 | 2 | Muhalefet |
| 2006 | 453.054 | 4,6 (#6) | 7 / 150 | 1 | Muhalefet | |
| 2010 | 628.096 | 6,7 (#7) | 10 / 150 | 3 | Muhalefet | |
| 2012 | Jolande Sap | 219.896 | 2,3 (#8) | 4 / 150 | 6 | Muhalefet |
| 2017 | Jesse Klaver | 959.600 | 9.1 (#5) | 14 / 150 | 10 | Muhalefet |
| 2021 | 537.584 | 5.2 (#7) | 8 / 150 | 6 | Muhalefet | |
| 2023 | (GL/PvdA) Frans Timmermans | 1,372,941 | 15 (#2) | 13 / 150 | 8 | Muhalefet |
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "GroenLinks (GL)". University og Groningen. 28 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2023.
- ^ Voerman, G; Lucardie, P (2016). GroenLinks in Netherlands, Green parties in Europe içinde. Routledge. s. 140. 24 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2023.
- ^ Lucardie, P; Frankland, E. (2016). From amateur-activist to professional-electoral parties? On the organizational transformation of green parties in western democracies. In Green Parties in Transition. Routledge. ss. 15-28. ISBN 9781315253794. 24 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2023.
- ^ Vendrik, Kees; Bart Snels; ve diğerleri. (18 Kasım 2006), Groei Mee. Programma van GroenLinks. Tweede Kamerverkiezingen 22 november 2006, Utrecht: GroenLinks, 18 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 24 Kasım 2023
- ^ Gebhard Moldenhauer (1 Ocak 2001). Die Niederlande und Deutschland: einander kennen und verstehen. Waxmann Verlag. ss. 113-. ISBN 978-3-89325-747-8. 17 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2023.
- ^ a b Lucardie, Paul; Wijbrandt van Schuur; Gerrit Voerman (1999), Verloren Illusie, Geslaagde Fusie? GroenLinks in Historisch and Politicologische Perspectief, Leiden: DSWO-press
- ^ a b Lucardie, Paul; Marjolein Nieboer; Ida Noomen (1991), "Kroniek 1990. Overzicht van de partijpolitieke gebeurtenissen van het jaar 1990", Jaarboek DNPP, Groningen: DNPP, 22 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 28 Nisan 2008
- ^ a b Lucardie, Paul; W.H. van Schuur; G. Voerman (1994), "Paul of Ina, Kanttekeningen bij de keuze van de politiek leider door GroenLinks", Jaarboek DNPP, Groningen: DNPP, 22 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 28 Nisan 2008
- ^ a b Lucardie, Paul; J. Hippe; G. Voerman (1995), "Kroniek 1994. Overzicht van de partijpolitieke gebeurtenissen van het jaar 1994", Jaarboek DNPP, Groningen: DNPP, 22 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 28 Nisan 2008
- ^ a b Andeweg, R.B.; Galen Irwin (2002), Governance and Politics in the Netherlands, Basingstoke: Palgrave
- ^ Geschiedenis GroenLinks, 27 Haziran 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 29 Nisan 2008
- ^ Lagendijk, Joost and Tom van der Lee "Doorbraak van de eeuwige belofte. Hoe GroenLinks vier jaar herkenbare oppositie omzette in verkiezingswinst", in Kramer, P., T. van der Maas and L. Ornstein (eds.) (1998).
- ^ Lucardie, Paul; B. de Boer; I. Noomen; G. Voerman (2000), "Kroniek 1999. Overzicht van de partijpolitieke gebeurtenissen van het jaar 1999", Jaarboek DNPP, Groningen: DNPP, 22 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 28 Nisan 2008
- ^ a b Lucardie, Paul; B. de Boer; I. Noomen; G. Voerman (2002), "Kroniek 2001. Overzicht van de partijpolitieke gebeurtenissen van het jaar 2001", Jaarboek DNPP, Groningen: DNPP, 21 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 28 Nisan 2008
- ^ Gras 11 5 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., February 2001
- ^ a b c Lucardie, Paul; J. Hippe; G. Voerman (2003), "Kroniek 2002. Overzicht van de partijpolitieke gebeurtenissen van het jaar 2002", Jaarboek DNPP, Groningen: DNPP, 22 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 28 Nisan 2008
- ^ Rosenmöller, Paul (2003), Een Mooie Hondenbaan, Amersfoort: De Balans
- ^ "De laatste links-liberale partij van Nederland", NRC Handelsblad, 11 Ekim 2005
- ^ a b Lucardie, Paul; J. Hippe; G. Voerman (2005), "Kroniek 2004. Overzicht van de partijpolitieke gebeurtenissen van het jaar 2004", Jaarboek DNPP, Groningen: DNPP, 22 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 28 Nisan 2008
- ^ Doorduyn, Yvonne (5 Şubat 2007), "Zo afhaken, dat is eens maar nooit weer; Het GroenLinks-congres laat zijn tanden zien, maar bijt niet", De Volkskrant
- ^ Lucardie, Paul; J. Hippe; R. Kroeze; G. Voerman (2008), "Kroniek 2006. Overzicht van de partijpolitieke gebeurtenissen van het jaar 2006", Jaarboek DNPP, Groningen: DNPP, erişim tarihi: 28 Nisan 2008[]
- ^ "Interview met Femke Halsema". 18 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2023.
- ^ "Reconstructie: zo klapte de formatie met GroenLinks". RTL Nieuws (Felemenkçe). 12 Haziran 2017. 20 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "PvdA en GroenLinks met één lijst de verkiezingen in, leden stemmen massaal voor". NOS (Felemenkçe). 17 Temmuz 2023. 17 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2023.
- ^ "GroenLinks presenteert vernieuwde uitgangspunten". GroenLinks. 24 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2010.
- ^ "Halsema kiest voor liberalisme." in NRC Handelsblad, 11 October 2005.
- ^ Halsema, Femke; Ineke van Gent (11 Kasım 2005), Vrijheid Eerlijk Delen. Vrijzinnige Voorstellen voor sociale politiek., 2 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 28 Nisan 2008
- ^ "Election Programme 2021". GroenLinks. 12 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2023.
GroenLinks wants to introduce a basic income for all Dutch citizens within the next eight years.
