İçeriğe atla

Grigoriopolis Kuşatması

Grigoriopolis Muharebesi
45°17′44″K 41°03′41″D / 45.29556°K 41.06139°D / 45.29556; 41.06139
Tarih29-30 Temmuz 1785
Bölge
Grigoropolisskaya
Sonuç Kafkasyalı zaferi
Taraflar
 Rus İmparatorluğu

Şeyh Mansur Hareketi

Komutanlar ve liderler
Rus İmparatorluğu Friedrich Ludwig von Wrede
Rus İmparatorluğu Kornet Pavlov  (esir)		 İmam Mansur
Dol Mudarov
Berd Haptsug

Grigoriopolis Muharebesi veya Grigoriopolis Kuşatması, Şeyh Mansur liderliğindeki Kafkasyalılar tarafından Grigoripolis Tabyası'nın 2 gün boyunca kuşatılmasıydı. Rus ordusu ağır kayıplar verdi ve kuşatma başarılı oldu.[1] Bu zaferin ardından Mansur güçleri Vladikavkaz'dan Mozdok'a kadar olan hattı kontrol altına almaya başladı. Ruslar, kuvvetlerini daha büyük ve daha iyi savunulan kalelerde toplamak için küçük kalelerini terk ettiler.[1]

Grigoriopolis Tabyası

Çağdaşlardan biri tabyayı şöyle anlatıyor:

“Bu tabya (Grigoriopolis) dağın hafif ve ağaçsız bir yamacında yer alıyor, yakınında sağ ve sol taraflarında derin oyuklar var. Arkada, bir mil uzakta, ormanlarla kaplı bir dağ zirvesi var.” [2]

Tarihçe

Arka plan

1784'te Çeçenistan'da karizmatik bir köy imamı olan İmam Mansur, vaaz ve hutbelerinde tüm Kuzey Kafkasyalıların birleşerek Rusya'ya karşı çıkmaları gerektiğini söylemeye başladı.[3] İmam Mansur kısa sürede bir ordu topladı, bu dönemde diğer Kafkas halklarına mektuplar yazdı.[3] İmam Mansur'un yükselişi ve zaferleri özellikle Kabardey (Doğu Çerkesya) bölgesinde çok etkili oldu. Yaygın görüş "İmamın Allah tarafından gönderildiği" yönündeydi.[1] Kabardeyler zaten 1763'ten beri Rusya ile savaşıyordu, ancak İmam Mansur'un yükselişi ile saldırılarını arttırdılar.[1] Mansur, Kabardey prensleri tarafından Rus İmparatorluğu'na karşı yapılacak diğer eylemleri görüşmek üzere davet edildi.[1] Binbaşı Zhiltsov'un raporuna göre[4] Mansur daveti kabul etti ve 26 Temmuz 1785'te Kabardey'e gitti. Grigoriopolis hemen bir silahşör taburuyla takviye edildi. Rus komutanı Fyodor Apraksin'e Çeçenlerin Çerkeslerle birleşmesini önlemek için Malka Nehri'ne gitmesi emredildi. Rus komutası bu dönemde Kabardey prensleri Dol Mudarov ve Berd Khaptsug'un astlarıyla birlikte Mansur'a gittiklerini ve Mansur'un Grigoriopolis'e karşı seferine katılacaklarını bildirdi.[2][5]

Daha sonra Mansur Prens Dol'un evine gitti ve oradan diğer Çerkesler prenslerine mektuplar gönderdi ve onları çağırdı. Davetlilerin gelmesi üzerine Şeyh Mansur onları kendisine katılmaya ikna etmeye başladı.[2]

Hazırlıklar

Birçok Kabardey prensinin desteğini alan Şeyh Mansur, Grigorioplis'e doğru yürüyüşüne başladı.[2] 29 Temmuz sabahı Şeyh Mansur'un birlikleri tabya yakınındaki bir ormanda toplanmaya başladı. Çeçen ve Çerkes atlılar, bayraklarıyla defalarca ormandan fırladılar.[2]Kafkasyalıların orman yakınındaki müfrezeleri birikmeye devam ederken, Yarbay Wrede onlara elçi göndererekhangi amaçla toplandıklarını sordu ve teslim olmalarını istedi. Ancak elçi Kafkasyalılar tarafından saldırıya uğradı ve geri çekilmek zorunda kaldı. Bundan sonra kale savunma önlemleri almaya ve gelecek saldırıya hazırlanmaya başladı. Tüm birlikler surlara getirildi ve duvarlar boyunca yerleştirildi. Zayıf yerler yiyecek trenleriyle dolduruldu ve arabaların arasındaki boşluklar ve çatlaklar tahtalar, kütükler ve diğer malzemelerle dolduruldu. Sur içinde bulunan devlet atları ve öküzleri farklı binalara ve bir hendeğe yerleştirildi. Tahkimatta yeri olmayan özel hayvanlar, surların arkasında bırakıldı ve Selenginsky alayının tahkimattan çok uzak olmayan sığınaklarına yerleştirildi; bu sığınakların kapıları ve pencereleri aceleyle tahtalarla kapatıldı.[2]

Savaş

Öğleden sonra saat 14.00 sıralarında Mansur'un güçleri tabyayı her taraftan kuşattı ve kalenin dış dünya ile tüm iletişimini kesti. Kafkasyalılar, tercüman Tsygankov'un yedi Kozak eşliğinde Vladikavkaz'a gönderdiği bir kafileyi ele geçirdi: tahkimattan bir milden fazla bir mesafede, küçük ordunun etrafı dağlılar tarafından kuşatıldı. Yarbay Wrede hemen Kornet Pavlov'u birkaç Kazakla birlikte yardıma gönderdi. Pavlov'un ekibi Tsygankov'a yardım etmek için zamanında gelmiş olsa da, onlar da kuşatıldı ve sonunda yakalandılar.[2]

Dağlılardan oluşan ordu, Grigoriopolis'i çevreleyen vadilere inerek burayı kuşatmaya başladı ve tüfekleriyle tabyaya ateş açtı. Şeyh Mansur, Kafkasya ordusu arasında beyaz elbiselerle görülüyordu.[2] Öğleden sonra saat 14.00'te başlayan muharebe, akşam saatlerine kadar devam etti. İsyancıların ilk saldırısı tabyanın ele geçirilememesiyle sonuçlandı. Daha sonra isyancılar, Karginsk Saldırısındaki başarılı deneyimlerini kullanarak, Astrahan piyade alayına ait olan kalenin etrafındaki ahırları, ahırları ve diğer binaları yakmaya başladı. Yangının yarattığı yoğun duman, tabya topçularının nişan almasını büyük ölçüde engelledi. Ardından Mansur'un askerleri dumanın içinde saklanarak sur duvarlarına tırmanmaya başladı. Rus birlikleri ağır kayıp verse de saldırıyı püskürttü.[2]

Kuşatma iki gün sürdü ve suyun tamamı yangını söndürmek için kullanıldığından Rus askerleri susuz kaldı. Kalenin komutanı Albay Wrede, kalenin dışına çıkmak zorunda kaldı. Savaşın gidişatı bu operasyona bağlıydı.[2] Albay Wrede komutasındaki yaklaşık 180 Rus askeri (80 korucu, 100 Kazak), Kafkasyalılara saldırdı ve şiddetli bir savaş başladı. Kafkasyalılar geri çekilerek Rus müfrezesinin nehre ulaşıp su toplamasına fırsat vermiş oldu.[2] Kuşatma sonunda başarılı oldu: 45 subay ve çavuş ile yaklaşık 1000 asker teslim alındı,[1] ayrıca İmam Mansur'un ordusu sekiz top ele geçirdi.[1]

Kaynakça

Alıntılar

  1. ^ a b c d e f g Oztas, Ahmet (2013). A Page from the History of the North Caucasus: Imam Mansur Ushurma. EHESS. ss. 1-14. 5 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2023. 
  2. ^ a b c d e f g h i j k Мусаев 2007.
  3. ^ a b Aydın, Mustafa (2010). TDV İslâm Ansiklopedisi. TDV İslâm Araştırmaları Merkezi. 6 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2023. 
  4. ^ Abouzar Aydamirov, “Khronologiya Istorii Tchetchno-Inguchetii”, Grozny-1991, p.25
  5. ^ Айдамиров 1991.

Ek kaynaklar

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Adige Cumhuriyeti</span> Rusyaya bağlı özerk cumhuriyet

Adige Cumhuriyeti (AC), Kuzey Kafkasya'da Rusya Federasyonu üyesi bir cumhuriyet. Kafkas Dağlarının kuzeyinde, Krasnodar Kray sınırları içinde yer alır. Cumhuriyetin yazıçeviri olarak adı Respublika Adıgeya olup Adigeya olarak da bilinir. Adige Cumhuriyeti adını, günümüzde nüfusun daha azı durumunda olan Batı Çerkeslerinden alır. Başkenti Maykop'tur. Yüzölçümü 7.600 km², nüfusu 440327 (2010). Nüfus yoğunluğu 58.8'dir. Adige Devlet Üniversitesi cumhuriyetin üniversitesidir.

<span class="mw-page-title-main">Şeyh Mansur</span> General ve politikacı

Şeyh Mansur veya doğum ismiyle Uşurma, Çeçenistan, Çerkesya ve Dağıstan ordularına komutanlık etmiş Çeçen İslam âlimi, asker ve Kuzey Kafkasya'nın 1. İmamı. Kuzey Kafkasya'da Rus emperyalizmine karşı cihat hareketinin başlatıcısı olarak görülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Çerkesya</span> Kuzeybatı Kafkasyada Adige kabilelerinin birleşmesi ile kurulmuş eski bir devlet

Çerkesya, günümüzde Rusya sınırlarında kalan Kuzeybatı Kafkasya'da var olmuş tarihî ülke ve bölge. Rus-Çerkes Savaşı sonucunda Çerkesya yıkılmış ve Çerkes nüfusunun %75-90'ı topluca katledilmiş, kalan Çerkeslerin büyük kısmı da Osmanlı topraklarına sürülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Hacı Murad</span> Dini Lider

Hacı Murad, Şeyh Şamil zamanında yaşamış olan İmam Şamil'in naiblerinden olan Avar kökenli Kafkasyalı lider.

<span class="mw-page-title-main">Kabardeyler</span> Çerkes boyu

Kabardeyler veya Kabartaylar, Kuzey Kafkasya'nın yerlisi olan Çerkesleri oluşturan 12 boydan biridir. Rusya içindeki özerk Kabardey-Balkarya Cumhuriyeti'ne adını veren halklardan biridir. Nüfuslarının bir kısmı başta Kabartay-Balkar Cumhuriyeti olmak üzere Kuzey Kafkasya ve Rusya Federasyonu içinde olmakla birlikte, büyük bir kısmı 19. yüzyıl sonunda yaşanan soykırım ve sonrasındaki Büyük Çerkes Sürgünü ile birlikte diyasporada yaşamaktadır. Türkiye, Mısır, Suriye ve Ürdün gibi Orta Doğu ülkeleri diyaspora Kabardeylerinin yoğunluk kazandığı yerler olmakla birlikte Avrupa ve Kuzey Amerika'da da önemli sayıda Kabardey nüfusu bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Rus-Çerkes Savaşı</span> Ruslar ve Kafkaslar, özellikle Çerkesler arasında yaşanan ve soykırımla sonlanan savaş

Rus-Çerkes Savaşı, 17 Temmuz 1763'te (E.U.) Rusya'nın Çerkesya'da hak iddia etmesi ve Çerkeslerin bunu reddetmesi ile başlayan, 21 Mayıs 1864'te (E.U.) son Çerkes ordusunun mağlup edilmesiyle sona eren askerî mücadele. Savaş 101 yıl sürmesi sebebiyle hem Rusya hem de Çerkesya tarihindeki en uzun savaştı.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Kafkasya halkları</span> gizlilik

Kuzey Kafkasya halkları, Çarlık Rusyası döneminde Kuzey Kafkasya’da yaşarlarken Kafkas-Rus Savaşında yenilmeleri üzerine 1864 Çerkes Sürgünü'nde Osmanlı İmparatorluğu topraklarına sürülüp tehcir ettirilen ve bugün diaspora olarak Türkiye, Suriye ve Irak gibi ülkelerde yaşayan Adığe ve Adığe olmayan Kuzey Kafkas halklarına Türkiye ve Ortadoğu'da verilen ortak ad. Çerkeslerin baskın unsurunu oluşturan Adığeler dışında ayrıca Kuzeybatı Kafkas dillerini konuşan Ubıhlar, Abazalar, Abhazlar; İran dillerini konuşan Osetler; Türk dillerini konuşan Karaçaylar, Balkarlar; Kuzeydoğu Kafkas dillerini konuşan Çeçenler, İnguşlar ve Dağıstan halkları da bu tanımlamaya girer. Sünni Müslümandırlar. Karaçaylar, Balkarlar ve Adığeler Hanefi mezhebinden, İnguşlar, Çeçenler ve Dağıstanlılar ise ağırlıklı olarak Şafii mezhebindendir. Türkiye'deki Çerkeslerin 893 köy-kasabası bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Mozdok</span>

Mozdok, Rusya'nın Kuzey Osetya-Alanya Cumhuriyeti'ne bağlı Mozdok rayonunun merkezi olan şehirdir. Terek Nehri'nin sol kıyısında yer almaktadır. Yüzölçümü 17,5 km² olan şehrin nüfusu 2010 yılı itibarı ile 38.768'dir.

Canbolat Boletıqo, Çemguy baş prensi, Çerkes askeri komutan ve aristokrat. Rus-Çerkes Savaşı'nın en etkili isimlerinden biriydi. Soylu Boletıqo ailesindendi.

<span class="mw-page-title-main">Silistre Kuşatması (1854)</span>

Silistre Kuşatması Kırım Savaşı'nda Rus Ordusu'nun Tuna'yı geçerek Silistre'yi kuşatmasıyla başlayan, ön çatışmalar dışında 41 gün boyunca devam eden kuşatma sonucunda Rus Ordusu'nun geri çekilmesiyle sonuçlanan kuşatmadır. Huruç hareketi ile Rus Ordusu'nun geri çekilmesini sağlayan Serdar-ı Ekrem Müşir Ömer Lütfi Paşa komutasındaki Osmanlı Ordusu, taarruza geçerek Bükreş ve İbriş şehirlerine girdi.

<span class="mw-page-title-main">İbrail Kuşatması (1770)</span>

İbrail Kuşatması, 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı'nda evre.

<span class="mw-page-title-main">Hawdıqo Mansur</span> Çerkesya Konfederasyonunun lideri, siyasetçi ve komutan

Hawdıqo Mansur Şupago, Çerkesya Konfederasyonu'nun 1839-1846 arasında de facto lideri olan Çerkes siyasetçi ve askeri kumandan. Rus-Çerkes Savaşında yer almıştır. Natuhayların baş aşireti olan Şupago aşiretinin lideriydi. Qalebatıqo Şupago ile akrabadır.

<span class="mw-page-title-main">Mihaylovski Kuşatması</span>

Mihaylovski Kuşatması Rus-Çerkes Savaşı sırasında 3 Nisan 1840'ta gerçekleşti. Çerkesler, Rus savunmasını bozguna uğratarak kuşatmayı kazandı. Yenilgiyi kabul etmeyen Rus asker Arhip Osipov barut deposuna sızdı ve patlayıcıları patlatarak kendisi, garnizonun kalıntıları ve önemli sayıda Çerkesi öldürdü. Rus Ordusu tarihinde bu eylem övülmüş ve "sembolik ölümsüzlük" olarak tanımlanmıştır.

Mısost Bematıqo, Çerkes aristokrat ve askerî komutan. 1785 ile 1788 yılları arasında Kabarda başprensi. Rusya'nın Çerkesya'yı işgaline karşı çıktı ve Rusya'ya karşı Kırım Hanı ile ittifaklar kurdu. Yaşlılığında ise Rusya'ya bağlılık yemini ettiğini belirten bir mektup gönderdi.

<span class="mw-page-title-main">Anapa Kuşatması (1791)</span>

Anapa kuşatması 22 Haziran (E.U.) 1791'de Rus İmparatorluğu'nun Anapa kalesine saldırmasıyla gerçekleşen bir kuşatmadır. Kaleyi Çerkes ordularına kumandanlık eden İmam Mansur ve Osmanlı paşası İpeklizade Mustafa Paşa savunmaya çalıştı.

<span class="mw-page-title-main">Anapa Kuşatması (1790)</span>

1790 kışındaki Anapa Seferi, Rus İmparatorluğu'nun Anapa kalesini ele geçirmek için Çerkeslere ve Osmanlı'ya karşı başlattığı askeri seferdir. Sefer Rus ordusu için fiyaskoyla sonuçlandı, Anapa kalesini kuşatma girişimleri birkaç kez başarısız oldu. Ruslar ancak bir yıl sonra gerçekleşen Anapa Kuşatmasında galip geldi.

<span class="mw-page-title-main">Anapa Kuşatması (1787)</span>

1787 Anapa Kuşatması, 1787'de Rusların Anapa kalesini ele geçirmek için başlattığı başarısız askeri seferdir.

<span class="mw-page-title-main">Kizlyar Kuşatması (Temmuz 1785)</span>

Temmuz 1785'teki Kizlyar Kuşatması, Rus İmparatorluğu ile Şeyh Mansur'un güçleri arasındaki ikinci büyük çatışmaydı. Çerkes ve Çeçenler, Kuzey Kafkasya'da Rusya'nın ekonomik merkezi olan Kızlyar kalesini ele geçirmeyi umuyorlardı. Kuşatma başarısız oldu, ancak Karginsk ele geçirildi ve Rus ordusu ağır kayıplar verdi, Kafkasyalılar ganimet ele geçirdi.

<span class="mw-page-title-main">Kizlyar Kuşatması (Ağustos 1785)</span>

Ağustos 1785'teki Kızlyar Kuşatması, Şeyh Mansur liderliğindeki Kafkasyalıların Kızlyar kalesini ele geçirmeye yönelik ikinci ve son girişimiydi.

1785 Malka Muharebesi, 30 Ekim 1785'te Rus İmparatorluğu ile Şeyh Mansur'un kuvvetleri arasında gerçekleşti. 5 saat süren mücadele her iki tarafın da kesin zaferiyle sonuçlanmadı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.