Grigori Gurkin

Grigori Gurkin
Grigori Gurkin
	Han Altay tablosu
Genel bilgiler
Doğum	12 Ocak 1870; Dağlı Altay
Ölüm	11 Ekim 1937 (67 yaşında)
Alanı	Resim, Etnografya, Türkoloji,
Sanat eğitimi	Arkeolog, Müzeci, Ressam
Ünlü yapıtları	Han Altay

Grigori Gurkin (Rusça: Григорий Иванович Гуркин; Türkçe ön adı ile Çoros Gurkin), (d. 12 Ocak 1870 - ö. 11 Ekim 1937), Rus Türkolog, etnograf ve ressam.

Sadece Altay Türklerinin değil Sibirya’daki bütün Türk boylarının çok iyi tanıdıkları ve hatta efsaneleştirdikleri bir önderidir. Onu dünyaya tanıtan ressamlığı olsa da Çoros Gurkin aynı zamanda bir Türkolog ve etnograftır. Günümüz Sibirya Türkleri için Gurkin’in başka bir önemli yönü de bağımsızlık kahramanı olmasıdır.

Biyografi

Gurkin 1870’te Gorno-Altay’da Biyskte^[1] Ulalu Curt^[2]’a bağlı Caş Tura’da doğmuştur. Misyonerlerin Altay’da açtığı okulu bitirmiştir. 1897’de Petersburg’daki resim akademisine gitmek için çalışsa da geç kaldığı için kabul edilmemiştir. O Ulala ve Biysk yerleşimlerinde çalıştı.^[3] Ressam İvan Şişkin ile tanışan Gurkin 8 ay kadar onunla birlikte kalmış ve ondan ders almıştır. 1899’da Petersburg Resim Akademisine sınavsız alınmıştır.^[4]

Eserleri

4 yıllık eğitimini tamamlayan Gurkin, daha sonraları Altay Masallarını derlemeye başlar. 1926 yılında Rus şair G.Vyatkin ile birlikte Altay Masallarını yayımlar. (G.Vyatkin, Ç. Gurkin, Altayskiye Skazki, Novosibirsk 1926) 4000’e yakın eseri bulunan Gurkin’in en önemli eseri ise “Han Altay” adlı tablosudur. 1907’de yaptığı bu resim yüzünden 1937’de “Pantürkist ressam” olarak suçlanır ve öldürülür. 1917 devriminden sonra Gurkin ve Altaylı aydınlar Ruslara karşı çalışmalara girerler. Sibirya’daki bütün Türk boylarını içine alacak “Karakorum” adında bağımsız bir devlet kurmaya niyet ederler. Hatta bu amaçla küçük bir ordu oluştururlar. Bu girişimin devamı gelmeyince Gurkin 1919 yılında önce Moğolistan’a daha sonra ise 1921 yılında onu bağırlarına basacak olan Tuvalıların arasına gider. Gurkin’in Sibirya Türkleri için düşündüğü devletin içinde Tuvalılar da bulunmaktaydı. 1940 lara kadar devam eden “Pantürkist” hareketin ilk yolbaşçılarından olan Gurkin bu gün sadece Altaylılar tarafından değil Tuvalılar tarafından da bu yüzden sevilmektedir.

Anısına yapılanlar

5 Temmuz 2006 yılında. в рамках празднования вхождения Горного Алтая в состав России в центре Горно-Алтайска был открыт памятник Г. И. Гуркину работы художника В. Чукуева.
3 Şubat 2010 г. в Национальном театре имени П. Кучияка в Горно-Алтайске состоялась премьера спектакля посвящённого Г. И. Гуркину.
1995yılı Ocak ayında Altay Cumhuriyeti caddelerinden birine onun adı verildi.
Картины Г. И. Гуркина экспонируются в Национальном музее имени А. В. Анохина.
В селе Анос Чемальского района, где располагалась мастерская и дом художника, в котором он жил с семьёй 12 января 2006 г. был открыт музей.
В Республике Алтай в 1992 году учреждена ежегодная общественная республиканская премия имени Григория Ивановича Чорос-Гуркина, которая вручается ежегодно в день рождения художника лучшим людям творческого труда.^[6]

Первым лауреатом республиканской премии Г. И. Гуркина в 1992 году стал график и живописец, член Союза художников России (с 1971 г.), заслуженный художник РСФСР (с 1982 г.), народный художник Республики Алтай (с 2004 г.), лауреат премии имени Ленинского комсомола Алтая (с 1960 г.) И. И. Ортонулов. Вестник Горно-Алтайска. 2013. 27 марта. № 13 (543). С. 9.