İçeriğe atla

Grigol Veşapeli

Grigol Veşapeli
Doğum1892
Sairhe, İmereti, Gürcistan
Ölüm10 Haziran 1926 (33-34 yaşlarında)
Paris
MilliyetGürcü
MeslekSiyasetçi ve gazeteci

Grigol Veşapeli (Gürcüce: გრიგოლ ვეშაპელი; d. 1892, Sairhe, Şorapani - ö. 10 Haziran 1926, Paris ), Gürcü siyasetçi ve gazetecidir. Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti Kurucu Meclisi üyesidir.

Hayatı

Grigol Veşapeli (Veşapidze), 1891'de Şorapani'nin Sairhe köyünde doğdu. Kutaisi Klasik Lisesi'nden mezun olduktan sonra Ulusal Edebiyat Derneği'nden burs kazandı ve lisansına Moskova Üniversitesi Filoloji Fakültesi'nde başladı. Moskova'daki öğrencilik yıllarında edebiyatla profesyonel olarak ilgilenmeye başlayan Veşapeli, 1915'te "Gürcistan" (საქართველოს) gazetesinin çalışmalarına katıldı ve güncel siyasi sorunlar üzerine yazılar yazdı. Bu yıllarda hem Rusça hem de Gürcücede "Gürcistan ve Lazistan" (საქართველო და ლაზისტანი) ve "Gürcistan'ın Rusya ile Birleşmesi" (საქართველოს შეერთება რუსეთთან) gibi eserler yazdı. 1916'da Moskova Üniversitesi'nden mezun oldu.

Ekim Devrimi'nden sonra Gürcistan'a döndü. Yeni kurulan Ulusal Demokrat Parti'nin kurucularından olan Veşapeli, aynı partinin yayın organı olan "Gürcistan"ın (საქართველოს) editörlüğünü yaptı. 1917'de Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti Kurucu Meclisi üyelerinden oldu. 1917'de "Sakartvelo" (საქართველოს), 1918-20 yılları arasında "Klde" (კლდეს), 1920'de "Milliyetçi" (ნაციონალისტს) ve 1920-22 yılları arasında "Ülke" (მიწას) gazetesinin editörlüğünü yaptı.

Ulusal Demokrat Parti'deki bölünme nedeniyle ana partiden ayrılan Veşapeli, Ulusal Toprak Sahipleri Partisi'ni kurdu. Eş zamanlı olarak gazetenin yayın organı olan "Toprak" dergisinin editörlüğünü yaptı. Partideki yardımcısı Giorgi Leonidze idi.

1921'de Gürcistan'ın Sovyetler tarafından ilhak edilmesinden sonra birkaç aylığına Batum, sonrasında İstanbul'da kaldı. Avrupa ülkelerini gezdikten sonra Paris'e geldi. Hem bağımsız olarak hem de göçmen hükûmeti ile Bolşevik karşıtı propagandalar yaptı. Revaz Gabaşvili ve Davit Vaçnadze ile birlikte NDP üyesi olarak "İstanbul Siyasi Komisyonu"'nun çalışmalarına katıldı. Gürcü delegasyonu, 1922 Washington Konferansı'na da katılmıştı.

Aralık 1923'te NDP Ana Komitesi, parti içindeki disiplini sık sık ihlal ettiğini gerekçe göstererek Grigol Veşapeli'yi komiteden çıkardı. Veşapeli, bunun üzerine Gürcü göçmen hükûmetine karşı çıkmaya başladı. Ağustos Ayaklanmasında Gürcülerin başarısız olması Veşapeli'yi derinden etkiledi ve Gürcistan'a dönmek için hazırlıklara başladı. Sovyetlerle temas kurduktan sonra 5 Kasım 1924'te "Yeni Gürcistan" (ახალი საქართველო) gazetesini kurdu. Gazetede Gürcü göçmenleri Gürcistan'a çağırdı ve Sovyet propagandası yapmaya başladı. Bundan dolayı, kitleler ile bağımsızlığın yeniden sağlanması için mücadele veren Gürcü göçmenler arasında büyük bir çatışma çıktı. 9 Ağustos 1925 ve 28 Şubat 1926'da kanlı çatışmalar gerçekleşti. Grigol Veşapeli 10 Haziran 1926'da Paris'te Avtandil Merabaşvili tarafından vurularak öldürüldü. 14 Haziran 1926'da Paris'teki Montparnasse Mezarlığı'na gömüldü.

1928'de ailesinin isteği üzerine, Sovyet yetkililer Grigol Veşapeli'nin naaşını Gürcistan'a getirdi. Naaş, Tiflis'teki Didube Panteonu'na gömüldü. 1937'de hükûmetin kararıyla cenazesi Didube'den Vake Mezarlığı'na nakledildi.

Kişisel hayatı

Rusça, İngilizce, Fransızca ve Almanca bilmekteydi.

Kaynakça

  • ხვადაგიანი ი., საქართველოს დამფუძნებელი კრება 1919. საბჭოთა წარსულის კვლევის ლაბორატორია. თბილისი, 2016, გვ.233-236.
  • ქართველები უცხოეთში. წიგნი I. თბილისი, 2012, გვ. 90-91.
  • ჭუმბურიძე დ., ისტორიული პორტრეტები: დასაწყისი XX საუკუნისა. თბილისი, 2008, გვ. 293-317.
  • ნიქაბაძე ნ., გრიგოლ გიორგის ძე ვეშაპელი/ვეშაპიძე (1891-1926). ქართველური მემკვიდრეობა. აკაკი წერეთლის სახელმწიფო უნივერსიტეტი. ქუთაისი, 2008, ტ. XII. გვ.256-259.
  • ჯანელიძე ო., ნარკვევები საქართველოს ეროვნულ-დემოკრატიული პარტიის ისტორიიდან, თბ., 2002

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Nikolay Buharin</span> Bolşevik devrimci ve entelektüel, Sovyet siyasetçi

Nikolay İvanoviç Buharin, Bolşevik devrimci ve entelektüel, Sovyet siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti , kısaca Gürcistan SSC olarak da bilinir, eski Sovyetler Birliği cumhuriyetlerinden biriydi. 25 Şubat 1921'de, Kızıl Ordu'nun Demokratik Gürcistan Cumhuriyeti'ni işgal etmesinin ardından Gürcistan SSC adıyla kuruldu. 12 Mart 1922'den 5 Ekim 1936 tarihine kadar, Ermenistan SSC ile Azerbaycan SSC ile birlikte Transkafkasya Federal Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin bir parçası olarak kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Guria</span>

Guria, Gürcistan’ın Karadeniz kıyısında, tarihsel ve coğrafi bölgesidir. Bugün ülkenin yönetsel bölgelerinden (mhare) biri olan Guria’nın merkezi kenti Ozurgeti’dir.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti</span> 1918 - 1921 yılları arası var olmuş ülke

Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti, Gürcistan'ın 1918-1921 arasında bağımsız olduğu dönemdeki adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Sergo Orconikidze</span>

Grigol Orconikidze, Sergo Orconikidze olarak da tanınır. Politbüro üyesi. "Koba" lakaplı Stalin'in yakın dostu. Orconikidze, Stalin ve Mikoyan ile birlikte yarı şaka maksatlı "Kafkasya hizbi" olarak anılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan Olayı</span>

Gürcistan Olayı, Rus İmparatorluğu'nda gerçekleşen Ekim Devrimi ve Rus İç Savaşı'nın ardından 1922 yılında Gürcistan topraklarında sosyalizmin gerektirdiği sosyal ve siyasi değişikliklerin nasıl gerçekleştirileceğine dair Bolşevik önder kadro arasında çıkan siyasi anlaşmazlık ve bunu izleyen olayları kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Revaz Çheidze</span>

Revaz "Rezo" Çheidze Sovyet Gürcü film yönetmeni. Yönetmenliğini yaptığı Father of a Soldier ve The Saplings filmleri Moskova Film Festivali'nde gösterilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan Komünist Partisi (Sovyetler Birliği)</span>

Gürcistan Komünist Partisi Gürcistan'da 1920 ile 1990 yılları arasında faaliyet gösteren siyasi partidir.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ulusal marşı</span>

Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Devlet Marşı Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin 1946 ile 1991 yılları arasında kullandığı devlet marşıdır.

<span class="mw-page-title-main">Polikarpe Mdivani</span> Rus Bolşevik devrimci, Sovyet siyasetçi

Polikarpe Gurgenoviç "Budu" Mdivani 1917 Rus Devrimleri ve İç Savaşa aktif olarak katılan deneyimli bir Gürcü Bolşevik siyasetçi, Sovyet hükûmet yetkilisi ve diplomattır. 1920'lerde, özellikle Kafkasya'nın Sovyetleştirilmesinde önemli bir rol oynadı ancak daha sonra 1922 Gürcistan Olayı sırasında Josef Stalin'in merkezileştirme politikası sırasında Komünist Gürcistan muhalefetine öncülük etti. 1930'larda Troçkist muhalefete desteği gerekçe gösterilerek işkence gördü ve Büyük Temizlik kapsamında idam edildi.

<span class="mw-page-title-main">Noe Jordania</span>

Noe Jordania, Gürcü siyaset adamı, gazeteci, Gürcü Sosyal Demokratların lideri, Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin hükûmet başkanı.

<span class="mw-page-title-main">Eruşeti</span>

Eruşeti, Gürcistan’ın tarihi ve coğrafi bölgelerinden biridir. Kura Nehri’nin yukarı havzasında yer alır. Bugün Türkiye sınırları içinde, Ardahan ilinin bir parçasıdır. Öte yandan Eruşeti, tarihsel Tao-Klarceti'yi oluşturan bölgelerden biridir.

<span class="mw-page-title-main">1956 Gürcistan protestoları</span>

1956 Gürcistan protestoları, 1956 Tiflis ayaklanması veya 9 Mart Katliamı, Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde Nikita Kruşçev'in destalinizasyon politikalarına karşı Josef Stalin'i destekleyen Sovyet Gürcülerin düzenlediği protestolar dizisi. Eylemlerin merkezi cumhuriyetin başkenti Tiflis'te idi. Stalin'in ölümünün üçüncü yıldönümünde gerçekleştirilen spontan mitinglerde Kruşçev'in gizli söylevi yoğun şekilde protesto edildi ve hızla kontrol edilemez kitle gösterilerine dönüştü ve ortaya çıkan isyan dalgası kentin yaşamını felç etti. Protestolarda Sovyetler Birliği hükûmetinin değişmesi gerektiği ve Gürcistan'ın Sovyetler Birliği'nden bağımsızlığını ilan etmesi gibi siyasi talepler ortaya çıktı.

<span class="mw-page-title-main">Grigol Dadiani (Kolhideli)</span>

Grigol Dadiani Megrelya'da prenslik yapmış Dadiani hanedanının bir üyesiydi. Megrelya Prensi V. Levan Dadiani'nin oğlu olan Grigol, yeğeni I. Niko Dadiani'nin küçüklüğünde Megrelya'nın naip konseyi üyesiydi. Rus İmparatorluğu'nda subay olarak görev yapan Grigol, Rus-Türk, Kırım ve Kafkasya savaşlarında yer almış ve tümgeneral rütbesi ile emekli olmuştur. Aynı zamanda bir edebiyat tutkunu olan Dadiani, Kolhideli mahlasıyla Romantizm akımından şiirler yazmıştır.

<span class="mw-page-title-main">I. Simon</span> 1556dan 1569a ve 1578den 1599a kadar Gürcü Kartli kralı

I. Simon ya da diğer bir bilinen adıyla Svimon, 1556–1569 ve 1578–1599 yılları arası hüküm süren Gürcü Kartli kralıdır. İlk yönetim süresi boyunca Gürcistan'daki Safevi hâkimiyetine karşı savaştı. 1569'da Safeviler tarafından esir alındı ve dokuz yıl boyunca esaret altında kaldı. 1578'de serbest bırakıldı ve Kartli'de yeniden başa geçti. Bu dönemde, Gürcistan'ın Osmanlı hâkimiyetine karşı bir İran tebaası olarak savaştı. 1599'da Simon, Osmanlılar tarafından esir alındı ve esaret altında öldü. 1557'den 1569'a kadar Mahmud Han ve 1578'den 1599'a kadar Şahnavaz Han olarak biliniyordu.

<span class="mw-page-title-main">Revaz Gaçeçiladze</span>

Revaz Gaçeçiladze, Gürcü Oryantalist, tarihçi, coğrafyacı ve diplomat. 18'i kitap ve monograf olmak üzere 150'den fazla eserin yazarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Aleksandre Cavahişvili</span> Sovyet coğrafyacı ve antropolog

Alexander Nikolayeviç Cavahişvili Gürcü kökenli Sovyet coğrafyacı ve antropologdur.

<span class="mw-page-title-main">Moskova Antlaşması (1920)</span>

Moskova Antlaşması, Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti ile Sovyet Rusya arasında 7 Mayıs 1920'de Moskova'da imzalanan antlaşmadır. Bolşevik Rusya, düşman güçlerin birliklerini Gürcistan topraklarında tutmayacağı sözü karşılığında Gürcistan'ın bağımsızlığını tanımıştır. Bu antlaşma kapsamında Sovyet Rusya, Türkler ile Gürcüler arasında o tarihte tartışmalı olan Batum, Ardahan ve Artvin bölgelerini de Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nın bir parçası kabul etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Batum Muharebesi</span>

Batum Muharebesi, 1921'de Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti ile Türkiye arasında Batum kentinde gerçekleşen muharebedir.

Basili Hantsteli, 9. yüzyılda yaşamış Gürcü din adamı ve ilahi yazarıdır. Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı Hantsta köyünden olduğu için Hantsteli olarak anılmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.