İşletim sistemi ya da işletim dizgesi, bir bilgisayarın donanım kaynaklarını yöneten ve uygulama yazılımlarına hizmet sağlayan yazılımların bir bütünüdür. İşletim sistemleri, bilgisayarın donanımı ile uygulama yazılımları arasında bir köprü görevi görerek kullanıcıların sistemle etkileşim kurmasını sağlar. Öne çıkan örnekler arasında Microsoft Windows, macOS, GNU/Linux dağıtımları, Android ve iOS yer alır.
UNIX türevi işletim sistemleri çok işlemcili çok pahalı makinelerden tek işlemcili, basit ve çok ucuz ev bilgisayarlarına kadar pek çok cihaz üzerinde çalışabilen esnek ve sağlamlığı çok değişik koşullarda test edilmiş sistemlerdir. Fakat özellikle kararlı yapısı ve çok kullanıcılı-çok görevli yapısıyla çok işlemcili sunucularda adeta standart haline gelmiştir ve özellikle akademik dünyada iş istasyonları üzerinde çok yaygın bir kullanım alanı bulmuştur. UNIX, Interdata 7/32, VAX ve Motorola 68000 arasında hızla yayıldı.
Kenneth Lane Thompson Amerikalı bir bilgisayar bilimcisi.Thompson, kariyerinin büyük bir bölümünde orijinal Unix işletim sistemini tasarlayıp uyguladığı Bell Labs'ta çalıştı. Ayrıca C programlama dilinin doğrudan selefi olan B programlama dilini de icat etti. Bununla beraber Plan 9 işletim sisteminin yaratıcılarından ve ilk geliştiricilerinden biriydi. Thompson, 2006'dan beri Go programlama dilini birlikte icat ettiği Google'da çalışmaktadır.
macOS, Macintosh işletim sistemi ailesinin son sürümüdür ve Apple tarafından Macintosh bilgisayarları için tasarlanmış bir işletim sistemidir.
Komut satırı, bir bilgisayar kullanıcısının, belirli metinleri (komutları) girerek, bilgisayarla iletişime geçmesini sağlar. Komut satırı arayüzleri; konsol, kabuk, terminal veya uçbirim diye de adlandırılır.
Lynx, grafik arabirimi olmayan Unix, FreeDOS ve benzeri işletim sistemleri için kullanılan, komut satırı tabanlı bir İnternet tarayıcısıdır. Kaynağı açık olup, GNU Genel Kamu Lisansı kapsamında dağıtılmaktadır.
cd, Unix benzeri ve Linux işletim dizgelerinde o an içinde bulunulan dizini değiştirmeye yarayan komuttur.
tail, Unix ve Unix Benzeri sistemlerde düz metin dosyalarının son birkaç satırını görüntülemek için kullanılan bir Unix komut satırı programı'dır.
head, Unix ve Unix benzeri sistemlerde düz metin dosyalarının ilk birkaç satırını görüntülemek için kullanılan bir Unix komut satırı programı'dır.
netstat ağ bağlantıları, yönlendirme tabloları ve ağ arayüzü istatistiklerini görüntüleyen bir komut satırı aracıdır. netstat komutu UNIX, Linux ve Windows NT tabanlı işletim sistemlerinde kullanılabilir.
Unix benzeri işletim sistemi, resmi bir UNIX markası olmamasına karşın Unix sistemine benzer şekilde çalışan işletim sistemleridir. Unix benzeri bir yazılım, Unix komut ve kabuğuna benzer işlevlere sahiptir. Bu terimin kullanımı için bir standart yoktur ve bir yazılımın veya işletim sisteminin Unix benzeri olarak adlandırılıp adlandırılamayacağı üzerine farklı görüşler vardır.
Çoğu Unix benzeri işletim sisteminde, ps
programı o anda çalışan işlemleri görüntüler. "top" adındaki bir başka Unix yardımcı programı ise çalışan süreçlerin gerçek zamanlı bir görünümünü sağlar.
Terminal, Apple tarafından macOS işletim sistemine dahil edilen terminal emülatörüdür. Terminal, macOS'un önceki işletim sistemleri olan NextStep ve OPENSTEP'ten uyarlandı.
ls
, Unix ve Unix benzeri işletim sistemlerinde bilgisayar dosyalarını listeleyen komuttur. ls
komutu POSIX ve Tekil UNIX Şartnamesi ile düzenlenmiştir. Herhangi bir argüman verilmediğinde, geçerli dizindeki dosyaları listeler. Bu komut EFI komut satırında da mevcuttur. DOS, OS/2 ve Microsoft Windows gibi diğer ortamlarda, benzer bir işlev dir
komutu ile sağlanır. Sayısal analiz ortamları MATLAB ve GNU Octave da benzer işleve sahip bir ls
fonksiyonu barındırır.
rm
Unix ve Unix benzeri işletim sistemlerinde dosyaları, dizinleri ve sembolik linkleri silmek için kullanılan bir komuttur.
chroot
, Unix ve Unix benzeri işletim sistemlerinde komut veya etkileşimli komut satırını özel kök diziniyle çalıştıran bir komuttur.
sort, Unix ve Unix benzeri işletim sistemlerinde çalışan ve girdi olarak verilen bir metni sıralayan bir komut satırı programıdır. Yayımlanan ilk sürümü Multics için geliştirilmiştir.
Unix shell, Unix benzeri işletim sistemleri için bir komut satırı kullanıcı arabirimi sağlayan bir komut satırı yorumlayıcısı veya kabuğudur. Kabuk, hem etkileşimli bir komut dili hem de bir komut dosyası dilidir ve işletim sistemi tarafından sistemin kabuk komut dosyalarını kullanarak yürütülmesini kontrol etmek için kullanılır.
Qshell, IBM i işletim sistemi için bir komut satırı yorumlayıcısıdır (kabuk). Qshell, POSIX ve X/Open standartları temellidir. KornShell özelliklerini de içeren Bourne benzeri bir kabuktur. Yardımcı programlar, ek işlevler sağlayan harici programlardır. Qshell'in geliştirme ekibi, ASCII ve EBCDIC arasında çeviri yapmak gibi platforma özgü sorunlarla uğraşmak zorunda kaldı. Kabuk, toplu işlemenin yanı sıra etkileşimli modu da destekler ve çok az değişiklikle veya hiç değişiklik olmadan Unix benzeri işletim sistemlerinden kabuk komut dosyalarını çalıştırabilir.
ngrep, Jordan Ritter tarafından yazılmış bir ağ paket çözümleyicisidir. Bir komut satırı arayüzüne sahiptir, pcap kütüphanesine ve GNU regex kütüphanesine dayanır.