İçeriğe atla

Gregor Mendel

Gregor Johann Mendel
Gregor Johann Mendel
Doğum20 Temmuz 1822(1822-07-20)
Hynčice, Avusturya İmparatorluğu
Ölüm6 Ocak 1884 (61 yaşında)
Brno, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu
Diğer ad(lar)ıGregor Mendel
MeslekBilim insanı, botanikçi ve rahip

Gregor Johann Mendel OSA[1] 20 Temmuz 1822[2] – 6 Ocak 1884) Avusturyalı[3]-Çek[4], biyolog, meteorolog,[5] matematikçi, Augustinian rahibi ve Brno, Moravya Margravlığı'nda (Brünn) St. Thomas Manastırı'nın başrahibiydi. Mendel, Avusturya İmparatorluğu'nun Silezya bölgesinde (bugünkü Çek Cumhuriyeti) Almanca konuşulan bir ailede doğdu ve ölümünden sonra modern genetik biliminin kurucusu olarak tanındı.[6]

Kalıtım bilimin öncüsüdür. Mendel, bahçesinde yetiştirdiği bezelyelerin, ebeveynlerine benzediğini fark etmiştir. Bunun üzerine deneyler yapmıştır. Bezelye bitkilerinin yedi özelliği ile çalıştı: bitki boyu, tohum zarının şekli ve rengi, tohum şekli, rengi ve çiçeğin konumu ve rengi. Örnek olarak tohum rengini alan Mendel, gerçek üreyen sarı bezelye ve gerçek üreyen yeşil bezelye çapraz yetiştirildiğinde yavrularının her zaman sarı tohumlar ürettiğini gösterdi. Bununla birlikte, bir sonraki nesilde, yeşil bezelye 1 yeşil ile 3 sarı oranında yeniden ortaya çıktı. Bu fenomeni açıklamak için Mendel "çekinik" ve "baskın" terimlerini kullandı. Önceki örnekte, ilk evlatta nesilde yok olmuş gibi görünen yeşil özellik çekiniktir ve sarı baskındır. 1866'da çalışmalarını yayımladı ve şimdi genler olarak adlandırılan görünmez "faktörlerin" eylemlerinin, bir organizmanın özelliklerini öngörülebilir bir şekilde belirlediğini gösterdi.

Mendel'in çalışmalarının derin önemi, yasalarının yeniden keşfedilmesiyle 20. yüzyılın başına (otuz yıldan fazla bir süre sonra) kadar tanınmadı. Erich von Tschermak, Hugo de Vries, Carl Correns ve William Jasper Spillman, Mendel'in deneysel bulgularının birçoğunu bağımsız olarak doğruladı ve modern genetik çağını başlattı. Mendel'in öne sürdüğü ilkeler, 20. yüzyılın başlarında yapılan deneylerle doğrulandıktan sonra, kalıtım kuramının bütün canlılar için geçerliliği saptanarak, biyolojinin temel ilkelerinden biri haline geldi.

Erken dönemi ve eğitimi

Mendel, Avusturya İmparatorluğu'nun Silezya bölgesinde (halen Çek Cumhuriyeti'ndeki Hynčice'dir) Heinzendorf bei Odrau'da,[1] Almanca konuşulan bir ailede dünyaya geldi.[6] Anton ve Rosine (Schwirtlich) Mendel'in oğluydu ve Veronika adında bir ablası ve Theresia adında bir küçük kız kardeşi vardı. En az 130 yıldır Mendel ailesine ait olan bir çiftlikte yaşıyor ve çalışıyorlardı[7] (Mendel'in doğduğu ev artık Mendel'e adanmış bir müzedir).[8] Mendel, çocukluğu boyunca bahçıvan olarak çalıştı ve arıcılık eğitimi aldı. Genç bir adam olarak Troppau'daki (Çekçe: Opava) lise'ye gitti. Lise eğitimi sırasında hastalık nedeniyle dört ay ara vermek zorunda kaldı.[9] 1840'tan 1843'e kadar Olomouc Üniversitesi Felsefe Enstitüsü'nde uygulamalı ve teorik felsefe ve fizik okudu ve hastalık nedeniyle bir yıl daha izin aldı. Ayrıca eğitim masraflarını karşılamakta da maddi olarak zorlandı ve kız kardeşi Theresia ona drohamasını verdi. Daha sonra kendisi de ikisi doktor olan Theresia'nın üç oğlunun bakımına yardım etti.[10]

Yarı zamanlı keşiş oldu çünkü bu onun parasını kendisinin ödemesine gerek kalmadan eğitim almasını sağlıyordu.[11] Mücadele eden bir çiftçinin oğlu olarak, manastır hayatı, onun deyimiyle, onu "geçim kaynağına ilişkin sürekli kaygıdan" kurtardı.[12] Johann Mendel olarak doğdu ve Aziz Augustine Tarikatı'na katıldığında ona Gregor (Çekçe'de Řehoř)[1] adı verildi[13].

Akademik kariyer

Mendel (sağdan ikinci oturan ve "2" numaralı) 1864'te Brno Realschule'deki diğer fakülteyle birlikte (Aleksander Zawadzki (doğa bilimci) "1" olarak etiketlenmiştir.)

Mendel Felsefe Fakültesi'ne girdiğinde Doğa Tarihi ve Tarım Bölümü'nün başında bitki ve hayvanların, özellikle de koyunların kalıtsal özellikleri üzerine kapsamlı araştırmalar yürüten Johann Karl Nestler vardı. Fizik öğretmeni Friedrich Franz'ın tavsiyesi üzerine Mendel,[14] Brno'daki Augustinian dönemi St Thomas Manastırı'na girdi ve rahip olarak eğitimine başladı. Mendel yedek lise öğretmeni olarak çalıştı. 1850 yılında, sertifikalı lise öğretmeni olmak için girdiği sınavların üç bölümünün sonuncusu olan sözlü bölümünde başarısız oldu. 1851 yılında daha resmi eğitim alabilmesi için Başrahip Cyril František Napp'ın sponsorluğunda okumak üzere Viyana Üniversitesi'ne gönderildi.[13] Viyana'daki fizik profesörü Christian Doppler'di.[15] Mendel, 1853'te, esas olarak fizik öğretmeni olarak manastırına döndü. 1854'te Brno'da araştırmasını teşvik eden Aleksander Zawadzki ile tanıştı. 1856'da sertifikalı öğretmen olmak için sınava girdi ve sözlü sınavda yine başarısız oldu.[16] 1867'de manastırın başrahibi olarak Napp'ın yerini aldı.[17]

1868'de başrahip olarak yükseltildikten sonra Mendel'in idari sorumlulukları aşırı yüklendiğinden, özellikle de dini kurumlara özel vergiler koyma girişimi konusunda sivil hükûmetle yaşadığı anlaşmazlıktan dolayı bilimsel çalışmaları büyük ölçüde sona erdi.[18] Mendel 6 Ocak 1884'te 61 yaşında Brno'da kronik nefrit nedeniyle öldü. Çek besteci Leoš Janáček cenazesinde org çaldı. Ölümünden sonra, yerine geçen başrahip, vergi konusundaki anlaşmazlıklara son vermek için Mendel'in koleksiyonundaki tüm belgeleri yaktı.[19] Mendel'in cesedinin 2021'de mezardan çıkarılması, vücut boyu (168 santimetre (66 in)) gibi bazı fizyonomik ayrıntıları ortaya çıkardı. Genomu analiz edildi ve Mendel'in kalp sorunlarına yatkın olduğu ortaya çıktı.[20]

Kaynakça

  1. ^ a b c "Funeral card in Czech (Brno, 6. January 1884)". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2024. 
  2. ^ 20 July is his birthday; often mentioned is 22 July, the date of his baptism. "CV". Mendel Museum. 10 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ "Gregor Mendel". Encyclopædia Britannica. 30 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2011. 
  4. ^ De Castro, Mauricio (Ocak 2016). "Johann Gregor Mendel: paragon of experimental science". Molecular Genetics & Genomic Medicine (İngilizce). 4 (1). ss. 3-8. doi:10.1002/mgg3.199. ISSN 2324-9269. PMC 4707027 $2. PMID 26788542. 15 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi – PMC vasıtasıyla. 
  5. ^ Czech J. Genet. Plant Breed., 50, 2014 (2): 43–51
  6. ^ a b Klein, Jan; Klein, Norman (2013). Solitude of a Humble Genius – Gregor Johann Mendel. Volume 1, Formative years. Berlin: Springer. ss. 91-103. ISBN 978-3-642-35254-6. OCLC 857364787. 
  7. ^ Gregor Mendel, Alain F. Corcos, Floyd V. Monaghan, Maria C. Weber "Gregor Mendel's Experiments on Plant Hybrids: A Guided Study", Rutgers University Press, 1993.
  8. ^ "Úvod – Rodný dům Johanna Gregora Mendela". 28 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  9. ^ Camarena, Belia (20 Mart 2018). "Gregor Mendel, the Father of Modern Genetics: Brilliant Scientist or Complete Failure?". StMU Research Scholars. Erişim tarihi: 10 Mart 2023. 
  10. ^ Eckert-Wagner, Silvia (2004). Mendel und seine Erben: Eine Spurensuche [Mendel and His Heirs: A search for traces] (Almanca). Norderstedt: Books on Demand. s. 113. ISBN 978-3-8334-1706-1. 
  11. ^ Henig, Robin Marantz (2000). The Monk in the Garden: The Lost and Found Genius of Gregor Mendel, the Father of Genetics. Boston: Houghton Mifflin. ss. 19-21. ISBN 0-395-97765-7. OCLC 43648512. 
  12. ^ Iltis, Hugo (1943). "Gregor Mendel and His Work". The Scientific Monthly. 56 (5). ss. 414-423. Bibcode:1943SciMo..56..414I. JSTOR 17803. 
  13. ^ a b Henig 2000, s. 24.
  14. ^ Hasan, Heather (2004). Mendel and The Laws Of Genetics. The Rosen Publishing Group. ISBN 978-1-4042-0309-9. 
  15. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Mathofinheritance isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
  16. ^ Henig 2000, ss. 47–62.
  17. ^ "Online Museum Exhibition". The Masaryk University Mendel Museum. 21 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2010. 
  18. ^ Windle, B.C.A. (1911). "Mendel, Mendelism". Catholic Encyclopedia. Looby, John (trans.). 29 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2007. 
  19. ^ Carlson, Elof Axel (2004). "Doubts about Mendel's integrity are exaggerated". Mendel's Legacy. Cold Spring Harbor, NY: Cold Spring Harbor Laboratory Press. ss. 48-49. ISBN 978-0-87969-675-7. 
  20. ^ Austria Presse Agentur. "Genomanalyse beim ersten Genetiker: Gregor Mendel exhumiert". science.apa.at (Almanca). Erişim tarihi: 16 Temmuz 2022. []
Wikimedia Commons'ta Gregor Mendel ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Genetik</span> biyolojinin organizmalardaki kalıtım ve çeşitliliği inceleyen bir dalı

Genetik ya da kalıtım bilimi, biyolojinin organizmalardaki kalıtım ve genetik varyasyonu inceleyen bir dalıdır. Türkçeye Almancadan geçen genetik sözcüğü 1831 yılında Yunanca γενετικός - genetikos ("genitif") sözcüğünden türetildi. Bu sözcüğün kökeni ise γένεσις - genesis ("köken") sözcüğüne dayanmaktadır.

Resmî adı Özel Saint Benoit Fransız Lisesi, İstanbul'un Beyoğlu ilçesinin Karaköy semtinde bulunan bir ortaöğretim kurumudur. Sonradan batılaştırılmış imparatorluk dönemi eğitim kurumları dışında, Saint Benoît Türkiye'nin en eski Batılı eğitim kurumudur. Aynı zamanda lise, İstanbul'un en köklü latin-katolik kurumlarından biridir. Lisede günümüzde 900'ü aşkın öğrenci eğitim görmektedir. Eğitim süresi "Hazırlık Sınıfı" dahil 5 yıldır. Fransızca ve Türkçe eğitim vermektedir. 2. yabancı dil olarak İngilizce eğitimi zorunludur. Türk Milli Eğitim Bakanlığı müfredatına ve kurallarına uyarak, akademik olarak Fransız okullarına denk bir eğitim verir. Lise'nin diploması Fransız Bakaloryasına denktir. Saint Benoît Lisesi 2013 yılında Fransız dilinin ve kültürünün yayılmasını sağlayan yabancı okullara verilen, üstün nitelikli eğitimi ifade eden « FrancEducation » markası ile ödüllendirilmiştir. Sosyal anlamda da başarı sahibi olan Saint Benoit Fransız Lisesi, öğrencilerini eksim, bale, dans, tiyatro, müzik gibi alanlarda da olanaklar sağlamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">James Clerk Maxwell</span> İskoç fizikçi (1831-1879)

James Clerk Maxwell, İskoç teorik fizikçi ve matematikçi. En önemli başarısı, klasik elektromanyetik teorisinde daha önceden birbirleriyle ilişkisiz olarak gözüken elektrik ve manyetizmanın aynı şey olduğunu kendisine ait olan Maxwell Denklemleri'yle ispatlamasıdır. Bu denklemler elektrik, manyetik ve optik alanlarında kullanılır. Maxwell Denklemleri sayesinde bu alandaki klasik denklemler ve yasalar basitleştirilmiş oldu. Maxwell'in elektromanyetik alandaki çalışmaları, birincisi Isaac Newton tarafından gerçekleştirilmiş, "fizikteki ikinci büyük birleşme" olarak isimlendirilir.

Zooloji hayvanların bilimsel olarak incelenmesidir. Çalışmaları, hem yaşayan hem de soyu tükenmiş tüm hayvanların yapısını, embriyolojisini, sınıflandırmasını, alışkanlıklarını ve dağılımını ve ekosistemleriyle nasıl etkileşime girdiklerini içerir. Zooloji, biyolojinin ana dallarından biridir. Terim, Antik Yunanca ζῷον, zōion ('hayvan') ve λόγος, logos kelimelerinden türetilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Muhabbet kuşu</span> Avustralyaya özgü küçük papağan türü

Muhabbet kuşu, papağan türleri içerisinde yer alan, evcil bir kuş türü.

<span class="mw-page-title-main">Enrico Fermi</span> İtalyan-Amerikalı fizikçi (1901 – 1954)

Enrico Fermi, dünyanın ilk nükleer reaktörü olan Chicago Pile-1'i inşa eden ve Manhattan Projesi'nin bir üyesi olarak tanınan, İtalyan ve daha sonra Amerikan vatandaşlığına kabul edilen bir fizikçiydi. Kendisine "atom çağının mimarı" ve "atom bombasının mimarı" adı verilmiştir. Hem teorik fizikte hem de deneysel fizikte üstün olan çok az fizikçiden biriydi. Fermi, nötron bombardımanı yoluyla indüklenmiş radyoaktivite üzerine yaptığı çalışmalar ve uranyum ötesi elementlerin keşfi nedeniyle 1938 Nobel Fizik Ödülü'ne layık görüldü. Fermi, meslektaşlarıyla birlikte nükleer enerjinin kullanımına ilişkin, tamamı ABD hükûmeti tarafından devralınan birçok patent başvurusunda bulundu. İstatistik mekaniğinin, kuantum teorisinin, nükleer ve parçacık fiziğinin gelişimine önemli katkılarda bulundu. Parlak bir öğrenciydi, henüz 21 yaşındayken Pisa Üniversitesi'nden fizik doktoru unvanını aldı.

<span class="mw-page-title-main">Gen</span> içinde bulunduğu hücre veya organizmaya özel bir etkisi olan, kuşaktan kuşağa ve hücreden hücreye geçen kalıtımsal öge.

Gen, bir kalıtım birimidir. Bir DNA'nın belirli bir kısmını oluşturan nükleotid dizisidir. Popüler ve gayriresmî kullanımda gen sözcüğü, "ebeveynden çocuklarına geçen belirli bir karakteristiği taşıyan biyolojik birim" anlamında kullanılır. Kromozomun kesitleri olan genler birbirinden çok farklı işlevlerde ve büyüklüklerde (uzunluklarda) olabilirler. Genlerin büyüklükleri ve işlevleri her zaman doğru orantılı değildir.

<span class="mw-page-title-main">Papağan</span>

Papağanlar, Psittaciformes takımını oluşturan kıvrık gagalı, etli ve kalın dilli, parlak tüylü, sıcak yerlerde yaşayan kuşlardır. Ayrıca bu kuşların bazı türleri söylediğiniz bazı şeyleri tekrar edebilirler.

<span class="mw-page-title-main">Hendrik Lorentz</span> Hollandalı fizikçi (1853–1928)

Hendrik Antoon Lorentz, Hollandalı fizikçidir. Zeeman etkisini aydınlattığı için 1902 Nobel Fizik Ödülü'nü Pieter Zeeman ile paylaştı.

<span class="mw-page-title-main">Bezelye</span> baklagiller familyasından bir bitki türü

Bezelye, baklagillerden (Fabaceae) taze, yeşil kabuğu ile taneleri ya da yalnız taneleri yenilen bir bitki türü. Ayrı taç yapraklı iki çenekli baklagiller familyasından tırmanıcı bir bitkidir. Bezelye adlı lezzetli ve çok besleyici sebzeyi ilkbaharda ve yazın verir. Gövdesi çok uzundur, bitkinin ağırlığını çekemeyecek inceliktedir. Beyaz çiçek açar. Yuvarlak tanelidir. Meyvesi bakla veya fasulyeye benzer, tohumları bir kılıf içerisinde dizilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Georg Ohm</span> Adını ohm kanuna veren alman fizikçi

Georg Simon Ohm, Alman fizikçi.

<span class="mw-page-title-main">Johann Pachelbel</span> Alman Barok müzik bestecisi

Johann Pachelbel, Alman Barok müzik bestecisi. Daha çok Kanon in D major adlı eseriyle bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Genetik bilimi tarihi</span> Genetik Biliminin tarihi

Genetik bilimi, kökenini Mendel'in 19. yüzyıl ortalarındaki çalışmalarından alıyorsa da, kalıtım hakkında birçok varsayım Mendel'den daha önce ortaya atılmıştır. Bu varsayımlar genellikle, edinilmiş özelliklerin kalıtım yoluyla aktarımını öne sürmüşlerdir; bu varsayımlarda kişiye ebeveyndeki baskın özelliklerin miras kalması inanışı hakimdi. Günümüzde, evrim teorisi genellikle, türlerin birbirlerinden değişerek oluştuklarını ileri sürmüş Jean-Baptiste Lamarck'a dayandırılır. Lamarck kalıtım örneğini türlerdeki çeşitli özelliklerin evrimini açıklamada kullanmıştır

<span class="mw-page-title-main">Edinilmiş özelliklerin kalıtımı</span>

Edinilmiş özelliklerin kalıtımı bir canlının yaşamı boyunca meydana gelen değişikliklerin döllerine aktarıldığına dair bir kalıtım teorisidir. Bu fikir eski Yunanlar zamanından beri mevcut olmakla beraber, genelde Fransız tabiatçısı Jean Baptiste Lamarck'a atfen, Lamarkizm olarak değinilir.

Resmî adı Özel Sainte Pulcherie Fransız Lisesi, İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde bulunan özel bir Fransız lisesidir. Okul, adını Roma İmparatoriçesi Azize Pulcheria'dan almaktadır. Fransızca ve Türkçe eğitim vermektedir. İngilizce 2. yabancı dil olarak öğretilmektedir.

Kalıtım, fenotipik özelliklerin ebeveynlerden yavrulara aktarılmasıdır. Oluşan hücreler veya organizmalar, ebeveynlerinin genetik bilgisini eşeysiz üreme ya da eşeyli üreme yoluyla edinirler. Kalıtım yoluyla bireyler arasındaki farklılıklar birikebilir ve bu durum türlerin doğal seçilim yoluyla evrimleşmesine neden olabilir. Biyoloji biliminde kalıtım çalışmaları genetik olarak adlandırılır.

Renk yükü, kuantum renk dinamiği teorisindeki parçacıkların güçlü etkileşimiyle alakalı olan kuark ve gluonların bir özelliğidir.

Tütün BY-2 hücreleri Nicotiana tabacum cv. BY-2 fidesinin üzerinde hücrelerin kallusa dönüştürülmesi ile elde edilen bir bitki hücre hattı. BY-2' nin karşılığı Bright Yellow- 2' dir. Bright yellow parlak sarı demektir. Bu hücrelerin hücre kültüründeki rengi de parlak sarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Saç boyama</span> yaygın saç bakımı, saç modeli ve kozmetik uygulaması

Saç boyama, yaygın saç bakımı, saç modeli ve kozmetik uygulamasıdır. Bu, bir saç rengini değiştirme yöntemidir. Farklı renk boyalarla siyah saç, sarı saç,kahverengi saç, kumral saç, kızıl saç, titian saç, mavi saç türleri almak mümkündür. Saç boyama, güzellik salonunda bir kuaför tarafından profesyonel olarak veya evde bağımsız olarak yapılabilir. Saç boyama için önceler henna, kına gibi doğal ürünler kullanılırdı, şimdi bununla beraber farklı kozmetik boyalar uygulanır. Saç vurgulama türü de vardır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.