Grönland Buzul Çekirdeği Projesi çok uluslu, bir Avrupa araştırma projesidir. Avrupa Bilim Vakfı tarafından organize edilmiştir. Fon, 8 ülke (Belçika, Danimarka, Fransa, Almanya, İzlanda, İtalya, İsviçre ve İngiltere) ve Avrupa Birliği'nden gelmiştir. 1989 yılında Grönland buzul tabakasının zirvesi sondaj alanı olarak seçilmiş ve 1992 yazında yapılan çalışmalarda ana kayaya kadar ulaşan 3029 metre derinliği esas alınmıştır.[1] Bu çalışmanın amacı, elde edilen buz çekirdeğini analiz etmek buzda depolanan çevresel ve özellikle iklimsel değişiklikler hakkında geniş spekturumlu bilgileri ortaya çıkarmaktır.
Gerçek sondaj çalışmaları, 1992 yılında tamamlanmış olsa da Grönland'ın zirvesinde, buz tabakası gerilim parametrelerini ölçmek ve GRIP deliğini yukarı doğru uzatarak sıcaklık ve deformasyon ölçümlerini ayrıntılı bir şekilde ortaya koyacak son bir saha çalışması yapılmıştır. Grönland Buzul Çekirdeği Projesi ve bu son çalışmanın deneyimleri kullanılarak Antarktika Buzul Çekirdeği Avrupa Projesi (EPICA) için özel bir tatbikat başarılı bir şekilde gerçekleştirildi. Bu tatbikat sayesinde çalışmada kullanılan araçların Antarktika'daki Dome Concordia'da bulunan daha sert çevre şartlarında çalışabileceği tespit edildi.
1990 yılında yapılan ilk sondaj çalışmasında 770 metreye ulaşıldı ve buzun 3840 yaşında olduğu anlaşıldı.1991 yılında, sondaj 2521m derinlikte 40.000 yıllık buzla devam etti ve 12 Ağustos 1992'de yüzeyin 3029 metre altında 200.000 yaşında olduğu tahmin edilen buz kütlesine ulaşıldı. Buzul çekirdeği Kopenhag Üniversitesi'nde saklanmaktadır.[2]
Buzul karotlarından elde edilen izotop oranları 100.000 yıl geriye ulaşan iklimsel varyasyonların ayrıntılı bir kaydını ortaya koymuştur. Elde edilen sonuçlar, Holosen iklimi son derece istikrarlı olduğuna işaret etmektedir. Yapılan sondajlar neticesinde 8 defa soğuk dönem yaşandığı belirlenmiştir. Buzul çekirdeğinde gözlenen Delta-O-18 varyasyonların, Eemian evresinden kalma olduğuna ve, NGRIP dahil olmak üzere diğer kayıtlar tarafından doğrulanmadığına ve şu anda iklim olaylarını temsil etmediğine inanılmaktadır: Eemian evresinin buzullar arası iklimi Holosen kadar istikrarlı görünmektedir.[3]
Grönland'da gerçekleştirilmiş olan buzul sondajları aracılığıyla buzun içinde hapsolmuş bulunan hava kabarcıklarının içerdiği gazlar ile duraylı izotop oranlarının, metan yoğunluklarının ve buz tabakalarının içerdiği toz ve polen gibi malzemelerin incelenmesi sayesinde son 800 by'a ait çok önemli ve detay iklim bilgilerine ulaşılabilmiştir.[4]
Çalışmalar son buzul çağı boyunca hızlı iklim değişikliklerini doğrulamıştır. “Greenland Ice Core Project (GRIP)” ile yeni iklim ve diğer coğrafi ortam değişikliklerine ait tarihleme ve ortam tayini verilerine ulaşılmıştır.[5]
^Buzullar ve İklim Değişikliği: Geçmiş, Günümüz ve Gelecek Attila Çiner ve Mehmet Akif Sarıkaya
^Yenilenen Kuaterner Kronostratigrafisi Hüseyin TUROĞLU,(Türk Coğrafya Dergisi; Sayı 53: 85-90, İstanbul.)
İlgili Araştırma Makaleleri
Vostok İstasyonu eski Sovyetler Birliği'nin, Güney Kutbuna yakın bir noktadaki araştırma merkezi.
Holosen, Kuvaterner devri içerisinde yer alan Pleistosen devrinin bitmesinden günümüze kadar sürmekte olan jeolojik devredir. Dönem Genç Buzul çağının bitmesiyle başlayan buzul durgun (interstadial) dönemine karşılık gelir. Adını Yunanca kelimeler olan ὅλος ve καινός sözcüklerinden alır ve "tamamen yeni" anlamına gelir.
Paleoklimatoloji, doğrudan ölçümlerin alınmadığı iklimlerin incelenmesidir. Araçsal kayıtlar Dünya tarihinin yalnızca küçük bir bölümünü kapsadığından, eski iklimin yeniden inşası, doğal çeşitliliği ve mevcut iklimin evrimini anlamak için önemlidir. Paleoklimatoloji, kayalar, tortular, sondaj delikleri, buz tabakaları, ağaç halkaları, içinde korunmuş verileri elde etmek için Dünya ve yaşam bilimlerinden çeşitli PROXY yöntemlerini kullanır. Vekilleri tarihlendirme teknikleriyle birleştirilen bu paleoiklim kayıtları, Dünya atmosferinin geçmiş durumlarını belirlemek için kullanılır.
Deniz izotop katları, deniz oksijen izotop aşamaları ya da oksijen izotop aşamaları, dünyanın paleoiklimindeki ılık ve serin periyotların değişimidir ve deniz derinliklerindeki karot numunelerinden alınan oksijen izotop verilerinin ısıdaki değişimlerinden alınan bilgi sayesinde belirlenir. Veriler, deniz tabanı çökelleri ve sapropeller içindeki plankton ve polen kalıntılarından toplanır.
Antarktika Buzul Çekirdiği Avrupa Projesi (EPICA) Antarktika'da bulunan derin buzul çekirdeği çok uluslu bir Avrupa delim projesidir. EPİCA; başkanlığı Prof. Dr. Heinrich Miller tarafından yürütülen, son 900,000 yıl içerisindeki iklim ve atmosfer değişiklikleri kayıtlarının elde edilebilmesini amaçlayan Avrupa Bilim Vakfı ve Avrupa Komisyonu arasında bir ortaklık çalışmasıdır. Avrupa Bilim Vakfı, Rusya ve Avrupa Birliği Üye ve İşbirliği ülkeleri arasında karşılıklı bilimsel, teknolojik ve yenilik işbirliği genişletme kuruluşu olarak tanımlanmaktadır ve 29 Avrupa ülkesinden 66 üye organizasyonu bulunmaktadır. Proje Antarktika'da iki buzul çekirdeğinin delinmesi ve incelenmesiyle Grönland Buzul Çekirdeği Projesi (GRIP) ve Grönland Buzul Örtüsü Projesi (GISP) adı verilen karşılıklı projeleri arasında karşılaştırma yapılmasını amaçlamaktadır. Bu kayıtların değerlendirilmesi, son buzullaşma dönemi boyunca gerçekleşen doğal iklim değişebilirlikleri ve hızlı iklim değişiklikleri mekanizmaları hakkında bilgi sağlayacaktır.
Erken Dryas Devri,, son Buzul Maksimumunun (LGM) 20.000 BP civarında geri çekilmeye başlamasından sonra kademeli iklim ısınmasını geçici olarak tersine çeviren geç buzullar arası dönemden sonra buzul koşullarına geri dönmesidir. Bir gösterge cinsi olan Alp-tundra kır çiçeği Dryas octopetala'nın adını almıştır. Yaprakları bazen İskandinavya'nın göl çökelleri gibi geç buzul ve genellikle mineralojenik zengin çökellerde bol miktarda bulunur.
Holosen klimaitk optimum, günümüzden yaklaşık 5.000 ile 9.000 yıl önce gerçekleşen sıcak bir dönemdi. Aynı zamanda Altithermal, İklimsel Optimum, Holosen Megathermal, Holosen Optimum, Holosen Termal Maximum, Hypsithermal ve Orta Holosen Sıcak Dönemi gibi diğer birçok isimlerle bilinmektedir.
Kuvaterner bilimi; son 2,6 milyon yıl olan Kuvaterner dönemini inceleyen bilimdir. Bu alan son buz çağını Holosen dönemi inceleyerek geçmişteki çevreyi ve iklimsel değişimleri anlamaya çalışır.
Oksijen izotopu, oksijeninin iki izotopu arasındaki oranın hassas ölçümü üzerine kuruludur. Bu izotoplar; en yaygın olan O16 ile bu izotoptan daha ağır olan O18 izotopudur. Daha hafif olan O16 izotopu okyanuslarda daha kolay buharlaşır. Bu nedenle yağış, (böylelikle oluşturabileceği buzullar) O16 bakımından zenginleşir. Bu durum daha ağır olan O18 izotopunun, okyanus sularında daha büyük konsantrasyonlarda kalmasına neden olmaktadır. Böylece, buzulların geniş alanları kapladığı dönemlerde daha hafif olan O16 izotopu daha fazla miktar buzullarda bulunur ve bu nedenle de deniz suyundaki O18 konsantrasyonu artar. Tam tersi durumlarda ise; buzul çağı buzullarının önemli ölçüde azaldığı daha sıcak olan buzul çağları arası dönemlerde ise daha fazla O16 denize döner ve bu nedenle okyanus suyundaki O18 oranı O16'ya kıyasla düşer.
Eemiyan 130.000 yıl önce başlamış ve 115.000 yıl önce sona eren buzularası dönemdir. Denizel İzotop Katları 5'e karşılık gelir. Eemiyan şu ana kadar yayılan ve sonuncusu Holosen olan buz devri akımının son buzularası dönemin ikincisiydi. Yaygın Eemiyan iklimi Holosen'nin ikliminden daha ılık olduğuna inanılırdı.
Buzullar arası dönem, buzul çağındaki art arda buzul dönemlerini ayıran binlerce yıllık sıcak küresel ortalama sıcaklığın jeolojik bir aralığıdır. Mevcut Holosen yaşlı buzullar arası oluşum yaklaşık 11.700 yıl önce Pleistosen'in sonunda başladı.
Pleistosen ya da Pleyistosen, genellikle halk dilinde Buz Devri olarak adlandırılan, yaklaşık 2.580.000 ila 11.700 yıl öncesini kapsayan jeolojik çağdır. Dünyanın en son tekrarlanan buzullaşma dönemidir. Pleistosen'in sonu, son buzul döneminin sonuna ve arkeolojide kullanılan Paleolitik çağın sonuna karşılık gelir. Pleistosen, Kuvaterner Döneminin ilk dönemi veya Senozoik Çağın altıncı dönemidir. ICS zaman ölçeğinde, Pleistosen üç aşamaya ayrılır. Bunlar;
Gelasiyen,
Kalabriyen,
Çibanyen Bu uluslararası alt bölümlere ek olarak, çeşitli bölgesel alt bölümler sıklıkla kullanılır.Pleistosen'i alt bölümlere ayırmak için çeşitli şemalar.
Buzul dönemi veya buzul aşaması, buzul çağında daha soğuk iklim ve buzul ilerlemeleri ile belirginleşen bir zaman aralığıdır. Buzullar arası dönem, buzul dönemleri arasında daha sıcak iklim koşullarına sahiptir. Son buzul dönemi yaklaşık 15.000 yıl önce sona erdi. Holosen Çağ günümüzde mevcut buzullar arası dönemdir.
Bir buz çekirdeği, tipik olarak bir buz tabakasından veya yüksek bir dağ buzulundan çıkan bir çekirdek örneğidir. Buz, yıllık kar tabakalarının artan birikiminden oluştuğundan alt tabakalar üst tabakalardan daha eskidir ve bir buz çekirdeği yıllar boyunca buz formunda kalmıştır. Çekirdekler el maktapları veya güçlendirilmiş matkaplarla delinir; 3.2 km'nin üzerindeki derinliklere ulaşabilirler ve 800 bin yaşındaki buzları içerebilirler.
Buz örtüsü veya örtü buzulu, 50.000 km²'den büyük buzulsal buz kütlesi. Dünya üzerine yayılmış olan büyük boyutlardaki buz tabakalarıdır. Bu tabakalar genelde yüksek kutuplarda bulunur ve etrafında yüzeyin yüksekliği azalmaktadır. Örtü buzulları yüksek kutuplarda bulunan volkanik adalar, vadiler ve dağları kaplar. Örtü buzulları, yüzeylerinde bulunan buzun tabakalarının aşındırılması ve yerleştirilmesi sonucu oluşan yüksekliği ile önemli bir geçiş noktası oluştururlar. Örtü buzulları, aşırı soğuk iklim koşulları nedeniyle etrafında pek çok bitki ve hayvan türünün yaşamasına olanak vermezler.
Elisabeth Isaksson, buz çekirdekleri üzerindeki çalışmalarına dayanarak kutup iklimi tarihini araştırmış olan İsveçli bir buzulbilimci ve yerbilimcidir. Ayrıca Norveç'in Svalbard adasında kar ve buz kirliliği hakkında çalışmış ve Antarktika iklim değişikliği ile ilgili ödüllü Avrupa projelerine katılmıştır.
Würm buzul veya Würm aşaması, literatürde genellikle Wurm şeklinde ifade edilir. "Wurm" Alp bölgesindeki son buzul dönemidir. Alplerin ötesine uzanan bölgenin içinde en büyük buzullaşmalarından en küçüğüdür. Pleistosen döneminin diğer buz çağlarının çoğu gibi, bir nehir, Würm içinde, Bavyera bir kolu olan Amper 'dir. Würm buzul çağı yaklaşık 115.000 ila 11.700 yıl öncesine kadar tarihlendirilebilir; kaynaklar, buzullar ve buzullar arasındaki uzun geçiş evrelerinin bu dönemlerin birine veya diğerlerine tahsis edilip edilmediğine bağlı olarak farklılık gösterir. Alphine'de yıllık ortalama sıcaklık Würm buzul çağı boyunca -3'ün altında olmuştur. Bu, vejetasyondaki değişikliklerden ve fasiyedeki farklılıklardan belirlenmiştir.
DO olayı olarak da adlandırılan Dansgaard-Oechger olayı, ani bir ısınma periyodu ve ardından son buzul çağında meydana gelen yavaş bir soğuma periyodu ile karakterize edilen birkaç dramatik ancak kısa süreli küresel iklim dalgalanmalarından herhangi biri.
Dansgaard-Oeschger olayları, son buzul döneminde 25 kez meydana gelen hızlı iklim dalgalanmalarıdır. Bazı bilim adamları, olayların yarı periyodik olarak meydana geldiğini ve tekrarlama süresinin 1.470 yılın katları olduğunu söylüyor; ancak bu tartışılıyor. Holosen sırasında karşılaştırılabilir iklim döngüsü, Bağ olayları olarak adlandırılır.
Holosen'de gerçekleşen iklim değişikliklerini anlamak amacıyla yapılan en önemli çalışma, Kuzey Atlantik'te derin deniz tortulları ve buzul girdileri üzerindeki incelemelere ve sonuçlarına dayanmaktadır. Araştırma sonuçlarına göre Holosen ’deki iklim dalgalanmaları ile geçici olarak bağlantılı Kuzey Atlantik buz rafting olaylarından Bond Dönemi olarak bahsedilir. Buz raftingi, çeşitli malzemelerin buzla taşınması olayıdır. Buz raftingi bugün de meydana gelmektedir ancak etkisi önemli ölçüde daha az ve ölçülmesi çok daha zordur. Büyük buzdağlarının erimesi, genellikle buzul deniz tortusu olarak adlandırılan çeşitli büyüklükteki tortuları raflara ve daha derin deniz alanlarına yatırır. Bu tür 8 olay tespit edilmiştir ve Columbia Üniversitesi'ndeki Lamont-Doherty Yeryüzü Gözlemevi'nden Gerard C. Bond, 1997'de Geç Pleistosen ve Holosen'de 1470 yıllık iklim döngüleri teorisini ve Kuzey'deki buz akıntısının petrolojik izlerine dayanan teorisini öne sürmesiyle bu 8 dönem, Bond dönemleri olarak adlandırılmıştır.
Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır. Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir. Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.
