İçeriğe atla

Grönland İnuitleri

Grönland İnuitleri
Eskimo kayığı ile fok avlayan Grönland İnuiti, Kulusuk, Grönland, 2006 Okulun ilk günü ilkokul öğrencileri, Upernavik, Grönland, Ağustos 2007
Toplam nüfus
51.349 (2012)[1]
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Diller
Grönland İnuitçesi, Danca
Din
Hristiyanlık (Evangelical Lutheran[1]), eskiden Şamanizm
Grönland'in bölgeleri

Grönland İnuitleri (Danca grønlændere), Danimarka'ya bağlı özerk Grönland'da yaşayan İnuit kolundan Eskimo halkı. 2012 yılı itibarıyla nüfusları 51.349 kişidir.[1] Dillerinin batı şivesi Grönland'ın resmi dilidir.

Dil ve kültür açısından üç ayrı grupta toplanırlar:

  1. Kuzey Grönland İnuitçesi (Inuktun) ve Kuzey Grönland İnuitleri (Inughuit)
  2. Batı Grönland İnuitçesi (Kalaallisut) ve Batı Grönland İnuitleri (Kalaallit)
  3. Doğu Grönland İnuitçesi (Tunumiisut) ve Doğu Grönland İnuitleri (Tunumiit)

Kabileler ve lehçeler

Eskimo kabile adları tipik olarak -miut («halk») ekiyle biter ve dil ile şiveleri belitrmek için de buna -ut eki getirilir.

  • Kuzey Grönland İnuitçesi ve Kuzey Grönland İnuitleri (kendilerince Avannarhuarmiutut (yazı dili: Avanersuarmiut[u]ut), Kalaallihut, Inuktun, Taissumanialungmiut, Inughuit; İng. North[ern] Greenlandic, dialect of Avanersuaq, Polar Greenlandic, Polar Inuit; Dan. nordgrønlandsk, polareskimoisk i Thuleområdet). Qaanaaq şehrinde konuşulur.
  • Batı Grönland İnuitçesi ve Batı Grönland İnuitleri (kendilerince Kitaamiutut/Kalaallisut; İng. West[ern] Greenlandic, West Greenland Inuit, Dialect of Kitaa; Dan. vestgrønlandsk)
    • Kuzey Batı Grönland İnuitçesi (İng. North West Greenlandic; Dan. nordvestgrønlandsk). Upernavik, Uummannaq, Diskobugt ve Aasiaat şehirlerinde konuşulur.
      • Avangnamiut (İng. dialect of Upernavik; Dan. Upernavik-dialekt)
      • Kangaatsiaq-Uummannaq şivesi (İng. Kangaatsiaq-Uummannaq (sub-)dialect)
        • Qeqertarsuarmiut
        • Kangiamiut
        • Akunermiut
    • Orta Batı Grönland İnuitçesi (İng. Central West Greenlandic; Dan. centralgrønlandsk). Sisimiut, Maniitsoq ve Nuuk şehirlerinde konuşulur.
      • Quavaitmiut
      • Kalatditmiut. Yazı dilinin temelini oluşturur.
    • Güney Batı Grönland İnuitçesi (İng. South West Greenlandic; Dan. sydvestgrønlandsk). Paamiut, Qadortoq ve Kap Farvel (Nunap Isua) şehirlerinde konuşulur.
      • Paamiut şivesi (İng. Paamiut (sub-)dialect; Dan. Paamiut (kommunes) dialekt)
      • Nanortalik-Qaqortoq şivesi (İng. Nanortalik-Qaqortoq (sub-)dialect; Dan. Qassimiut-Nanortalik dialekten)
      • Kap Farvel şivesi (İng. Kap Farvel; Dan. Kap Farvel dialekten)
  • Doğu Grönland İnuitçesi ve Doğu Grönland İnuitleri (İng. East[ern] Greenlandic, East Greenland Inuit, dialect of Tunu; Dan. østgrønlandsk). Angmagssalik ve Ittoqqortoormiut (Illoqqortoormiut) şehirlerinde konuşulur.
    • Angmagsalingmiut

Tarih

Grönland'da tarihi olarak Dorset kültürü ile sonrasında gelişen Thule kültürü görülür ve günümüzdeki diğer İnuit halkları gibi Grönland İnuitleri de Thule kültürünün torunlarıdır.

1850 lerde Kanada İnuitlerinden Kuzey Grönland İnuit yerleşimlerine katılım olmuştur[2]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b c "Greenland." 9 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. CIA World Factbook. Retrieved 6 Aug 2012.
  2. ^ Hessel, Ingo. Arctic Spirit. Vancouver: Douglas and McIntyre, 2006 ISBN 978-1-55365-189-5

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İnuit halkları</span> “İNUİT" bir halk topluluğunun ismi

İnuit halkları, Arktik bölgede, Alaska, Kanada ve Grönland'da yaşayan Eskimoların ayrıldığı iki ana koldan biri. Diğer kol Yupik halklarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kitaa</span>

Kitaa/Vestgrønland Grönland'ın üç bölgesinden nüfusu en kalabalık olan bölgesidir, toplam nüfusun %90'ı bu bölgede yaşamaktadır. Bölge merkezi Grönland'ın başkenti Nuuk'dur.

<span class="mw-page-title-main">Eskimo - Aleut dilleri</span>

Eskimo - Aleut dil ailesi, Grönland, Kanada, Alaska ve Sibirya'nın belli bölgelerinde konuşulan dillerdir. Eskimo - Aleut halklarının ana dilleridir.

<span class="mw-page-title-main">Eskimo halkları</span> Eski bir kuzey dünya topluluğu

Eskimolar ya da İnuit ve Yupikler, Arktik bölgedeki dört ülkeye dağılmış olarak, Doğu Sibirya, Alaska, Kanada ve Grönland'da yaşayan ve Eskimo - Aleut dillerini konuşan Eskimo - Aleut halklarının en büyük grubunu oluşturan avcı ve toplayıcı halk.

<span class="mw-page-title-main">İnuitler</span> Halk

İnuitler ya da Kanada İnuitleri, Kanada'nın Kuzey Kanada denen bölümünde yaşayan İnuit kolundan Eskimo halklarının ortak adı. Alaska Yerli Dil Merkezine göre 30.500 kişilik nüfustan 24.500 kadarı anadillerini konuşabiliyor.

<span class="mw-page-title-main">Supikçe</span>

Supikçe ya da Supik dili, Güney Alaska'da Supikler tarafından konuşulan Yupik dilleri kolundan bir Eskimo dili. Alaska Yerli Dil Merkezine göre 3.500 kişilik Supik nüfustan 200 kadarı anadillerini konuşabiliyor.

<span class="mw-page-title-main">Batı Kanada İnuitleri</span>

Batı Kanada İnuitleri, Kanada'da Kuzeybatı Toprakları'nda ve birazı da Yukon'da yaşayan İnuitlerin bir kolu.

<span class="mw-page-title-main">Batı Kanada İnuitçesi</span>

Batı Kanada İnuitçesi, Kanada'da Batı Kanada İnuitleri tarafından konuşulan İnuit dilleri kolundan bir Eskimo dili.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Kanada İnuitçesi</span>

Doğu Kanada İnuitçesi, Kanada'da Doğu Kanada İnuitleri tarafından konuşulan İnuit dilleri kolundan bir Eskimo dili.

<span class="mw-page-title-main">Aivilik İnuitçesi</span>

Aivilik İnuitçesi, Kanada'nın Nunavut bölgesinde ᓴᒡᓕᖅ, ᐃᒡᓗᓪᓕᒑᕐᔪᒃ ve ᑲᖏᖅᖠᓂᖅ şehirlerinde Aivilik İnuitleri tarafından konuşulan Doğu Kanada İnuitçesinin Kivalliq-Aivilik grubundan lehçesi.

<span class="mw-page-title-main">Kivalliq İnuitçesi</span>

Kivalliq İnuitçesi, Kanada Nunavut'ta Kivalliq Bölgesinde yaşayan Kivalliq İnuitleri tarafından konuşulan Doğu Kanada İnuitçesi içinde Kivalliq-Aivilik grubunun lehçesi. Batı Kanada İnuitçesine yakınlaşan yönleri bulunur ve bazen onun lehçesi olarak da sınıflandırılır.

Natsilik İnuitçesi ya da Netsilik İnuitçesi, Kanada'da Nunavut özerk bölgesinde yaşayan Batı Kanada İnuitlerinden Natsilik İnuitleri tarafından konuşulan Batı Kanada İnuitçesinin bir lehçesidir ve İnuit hece yazısı ile yazılsa da yazı dili değil konuşma dilidir. Nunavut'taki resmi diller arasında yer almaz.

<span class="mw-page-title-main">İnuinnaq İnuitçesi</span>

İnuinnaq İnuitçesi ya da İnuinnait İnuitçesi, Kanada'da Kuzeybatı Toprakları ile Nunavut özerk bölgesinde yaşayan Batı Kanada İnuitlerinden İnuinnait İnuitleri tarafından konuşulan Batı Kanada İnuitçesinin bir lehçesidir ve Kuzeybatı Topraklarında Latin alfabesi ile Nunavut'ta İnuit hece yazısı ile yazılmaktadır. Kuzeybatı Topraklarının 11 resmî dilinden ve Nunavut'ta ise 4 resmî dilden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Qikiqtaaluk İnuitçesi</span>

Qikiqtaaluk İnuitçesi ya da Baffin İnuitçesi, Kanada'nın Nunavut bölgesinde Baffin Adası başta olmak üzere Qikiqtaaluk Bölgesinde konuşulan Kuzey Qikiqtaaluk İnuitçesi ile Güney Qikiqtaaluk İnuitçesinin oluşturduğu lehçe birliği.

<span class="mw-page-title-main">Merkezî Kanada İnuitleri</span>

Merkezi Kanada İnuitleri ya da Merkezî İnuitler veya Merkezi Eskimolar, Kanada'nın Kuzeybatı Toprakları ile Nunavut topraklarında yaşayan Kanada İnuitlerinden Eskimo kültür grubu.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Grönland İnuitleri</span>

Kuzey Grönland İnuitleri ya da Kutup Eskimoları, Danimarka'ya bağlı özerk Grönland'ın kuzeyinde Avannaa bölgesindeki Qaanaaq (Thule) yöresinde yaşayan İnuit kolundan Grönland İnuitlerine bağlı Eskimo halkı. Dünyanın en kuzey ucunda yaşayan halktır. 2010 yılı itibarıyla nüfusları 800 kişidir ve Grönland nüfusunun % 1 ini oluştururlar.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Grönland İnuitleri</span>

Doğu Grönland İnuitleri, Danimarka'ya bağlı özerk Grönland'ın doğusunda Tunu bölgesindeki Ittoqqortoormiit ve Tasiilaq yörelerinde yaşayan İnuit kolundan Grönland İnuitlerine bağlı Eskimo halkı.

<span class="mw-page-title-main">Batı Grönland İnuitleri</span>

Batı Grönland İnuitleri, Danimarka'ya bağlı özerk Grönland'ın batısında Kitaa bölgesinde yaşayan İnuit kolundan Grönland İnuitlerine bağlı Eskimo halkı. Nüfusları 44.000-50.000 arasındadır ve Grönland nüfusunun yaklaşık % 80-88 kadarına denk gelir.

<span class="mw-page-title-main">Grönland'daki yerleşim birimleri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Grönland'daki yerleşim birimleri aşağıdaki listede verilmiştir.

İnuktun ,Danca:nordgrønlandsk, Qaanaaq'ta ve Kuzey Grönland'''ın bazı köylerinde yaşayan 1000 civarı Inughuit'in ana dilidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.