İçeriğe atla

Goyescas

Goyescas
Özgün isimGoyescas
MüzikEnrique Granados
LibrettoFernando Periquet y Zuaznabar
Gala28 Ocak,1916
İlk gösterim yeriMetropolitan Operası, New York
Oyuncular

Goyescas, İspanyol besteci Enrique Granados'un 1915 yılında bestelediği tek perdelik operasıdır. Granados'un yine kendisine ait aynı isimli ve 1911 tarihli piyano suitinden çeşitli melodileri kullandığı bu operanın özgün İspanyolca librettosu Fernando Periquet y Zuaznabar tarafından yazıldı. Eser ilk olarak 1916 yılında New York'taki Metropolitan Operası'nda sahnelendi.

Sahnelenme geçmişi

I. Dünya Savaşı sebebiyle Paris Operası'nda sahnelenemeyen Goyescas ilk kez 28 Ocak 1916'da New York'ta Metropolitan Operası'nda izleyici karşısına çıktı.[1] Eser, ABD'de İspanyolca olarak sahnelenecek ilk operaydı. Kadrosunda Giovanni Martinelli ve Giuseppe De Luca gibi dönemin önde gelen sanatçıları vardı. Jules Speck tarafından yönetildi. Dekorları Milanolu Antonio Rovescalli, kostümleri ise G. B. Santoni yaptı. Santoni kostümleri yapmadan önce Goya'nın resimlerini inceledi.[2][3]

Opera iyi eleştiriler aldı. Richard Aldrich, New York Times için yazdığı yazısında müziği derinden hissedilebilen, duygusal ve ulusal renklere sahip olarak yorumladı.[4] Bu başarıya rağmen eserin sürekli oynayabileceği bir salon bulunamadı.[1] Metropolitan'da beş kez sahnelendikten sonra devam edilmedi. Operanın son sahnelenişi 2003 yılında Colorado'da oldu.[5]

Operanın intermezzo bölümü ise, eserden bağımsız olarak, popüler bir konser parçası oldu. 1950'lerde, soprano Consuelo Rubio'nun performansı Decca Records tarafından kaydedildi. İkinci ses kayıtı ise 1997 yılında tenor Ramon Vargas ile Madrid Senfoni Orkestrası'na aittir.

1942 yılında aynı isimde sinema filmi Goyescas'tan uyarlandı. Filmin yönetmenliğini Benito Perojo yaptı ve başrolde Imperio Argentina yer aldı.[6]

Geçmişi

Eser, İspanyol ressam Francisco Goya'nın tablolarından esinlenerek yaratıldı. Granados ilk olarak Goya'dan etkilenerek piyano suitleri yazdı. Bu çalışmalara olan ilgi çok büyük olunca, suitin ABD prömiyerini gerçekleştiren piyanist Ernest Schelling'in de cesaretlendirmesiyle, operayı bestelemeye başladı.

Goyescas için, bestecisi "Goya'nın psikolojisine, paletine, kendisine, Alba Düşesi'ne olan tutkusuna, modelleri ile olan çekişmesine, aşklarına ve pohpohçularına odaklandım. Siyah kadife ile kontrast oluşturan beyaza yakın pembe yanaklar; yeraltı yaratıkları; sedeften eller ve süslerin üzerindeki yaseminler beni etkiledi." dedi.

Opera, yeni bir iş olarak yazılmadı. Ünlü piyano suitinin teması temel alınarak şekillendirildi. Operanın çok az sergilenmesine rağmen, piyano suiti romantik piyano repartuarının önemli parçalarındandır.[7]

Metropolitan Operası'ndaki ilk sahnelenişinin başarısı sebebiyle o dönemki Amerika Birleşik Devletleri başkanı Woodrow Wilson, Granados'u Beyaz Saray'a piyano resitali vermeye davet etti. Bu teklifi kabul eden besteci, böylece İspanya'ya dönüşünü de ertelemiş oldu. Granados ve eşi 24 Mart 1916 tarihinde bir Alman savaş gemisinin yolculuk etmekte oldukları Fransız gemisi Sussex'i bombalaması sonucunda boğularak öldüler.

Roller

Rol Ses Tipi 28 Ocak 1916'daki ilk sahnelenişi
Rosario sopranoAnna Fitziu
Fernando tenorGiovanni Martinelli
Pepa mezzo soprano Flora Perini
Paquiro baritonGiuseppe De Luca
Şarkıcı tenor Max Bloch

Konu özeti

Operanın açılış sahnesinin esin kaynağı olan El Pelele isimli Goya tablosu (1791)

Goyescas'ın hikâyesi Francisco Goya'nın erken dönem çalışmalarından altı tabloya dayanmaktadır. Konusu manolo hareketinin içinde yer alan genç erkek ve kadınlardır. Manola'ların kadınlarına "maya", erkeklerine ise "majo" denmekteydi ve bohem tavırları, süslü giyimleri ile dikkat çekerlerdi. Açılış sahnesi, Goya'nın 1791'de yaptığı El Pelele tablosundan esinlenildi. Goya, bu tabloyu İspanya kralı IV. Carlos için çizmişti.

1. Bölüm

Majolar ve mayalar San Antonio de la Florida Kilisesi'nin dışında öğleden sonranın tadını çıkarmaktadır. Manzanares Irmağı'nın uzaktan göründüğü bu yerde dansederek, yemek yiyerek, geleneksel yerel bir oyun olan pelele oynayarak vakit geçirmektedirler. Bu oyunda samandan yapılmış insan görünüşlü bir kukla bir grup tarafından havaya atılır ve kukla gerilmiş bir çarşafa düşer. Herkes eğlenirken, Paquiro sahneye girer ve kadınlar onun çevresini sarar. Paquiro, bütün kadınlara bir çiçek ismiyle seslenir. Kadınların hepsi adama bayılmaktadır ama aynı zamanda onun kime ait olduğunu da bilmektedirler. Bu sırada Pepa sahneye köpeği ile birlikte girer ve erkekler de onun çevresini heyecanla sarar.

Dikkat bu iki karakterin üzerindeyken birden zengin giyimli iki uşağın taşıdığı bir tahtıveranla sahneye üst seviyeden bir kadın olan Rosario girer. Rosario sevgilisini beklemektedir. Paquiro hiç zaman kaybetmeden bu gizemli kadına yaklaşır. Rosario'ya fener ışığında yapılan balolarından birinde göründüğü akşamı hatırlatır ve o geceki baloya davet eder. Rosario adamı görmezden gelir ama onun bu umursamazlığı kraliyet askerlerinin başı olan Fernando tarafından anlaşılmaz. Fernando, Paquiro ile Rosario'nun flört ettiğini zanneder. Kadın bunu reddetmesine rağmen ona inanmaz. Pepa ve diğer kadınlar onlarla alay ederken tartışmaya devam ederler. Fernando, Rosario'nun balo teklifini kabul etmesine ve kendisinin de ona eşlik etmesine karar verir. Bu kararı iki sevgili olan Pepa ve Paquiro'ya bildirerek ortamdan ayrılırlar.

2. Bölüm

O geceki baloda, bütün mayalar dansederken, majolar onları hevesle izlemektedir. Fernando, Rosario ile birlikte içeri girer. Pepa onlarla alay etmeye devam etmektedir. Fernando, Rosario'ya onun onurunu koruyacağına söz verir. Tam bu sırada Paquiro, Rosario'ya dans etmeyi teklif eder. Bu teklif Pepa'yı çok kıskandırır. Fernando, Paquiro'nun üzerine saldırır. Büyük bir karmaşa çıkar. Sonunda Fernando, sevgilisini de alarak baloyu terk eder. Pepa tekrar ilgi odağı olur ve dans etmeye devam eder.

3. Bölüm

Gecenin ilerleyen saatlerinde, Rosario sarayın bahçesinde oturmaktadır ve ay ışığı altında hüzünlü bir şarkı dinlemektedir. Tam içeri girecekken Fernando eve yaklaşır ve onu çağırır. Çok üzgün olan Rosario, aynı zamanda Fernando'ya çok aşıktır. Orada sevgi dolu bir an geçiren aşıklar Paquiro'nun varlığını fark ederler. Fernando adamla dövüşmek için sarayı terk etmek ister, Rosario ona kalması için yalvarır. Fernando, kadına zafer sözü vererek yanından ayrılır. Biri Fernando'ya diğeri Paquiro'ya ait iki çığlık duyulur. Önce Paquiro görünür. Daha sonra ise yaralı haldeki Fernando ortaya çıkar. Rosario, Fernando'yu kollarının arasına alır ve adam son nefesini vermeden önce çift son kez öpüşür.

Dipnotlar

  1. ^ a b "Enrique Granados. "Enrique Granados." Biyografiler. 2006". 25 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2008. 
  2. ^ "Metropolitan Opera Veritabanı". 11 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2008. 
  3. ^ "The New York Times 23 Ocak 1916". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2008. 
  4. ^ "Richard Aldrich, "Goyescas"'ın dünya prömiyeri. The New York Times, 29 Ocak 1916". 16 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2008. 
  5. ^ "Janos Gereben, "Letter from Central City". 15-17 Temmuz 2003". 20 Kasım 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2008. 
  6. ^ ""Sinema Eleştirisi: Goyescas. The New York Times, 29 Mayıs 1944". 20 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2008. 
  7. ^ The Oxford Dictionary of Opera, John Warrack and Ewan West (1992), 782 sayfa, ISBN 0-19-869164-5

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Béla Bartók</span> Macar besteci, piyanist ve Doğu Avrupa halk müziği derleyicisi (1881-1945)

Béla Viktor János Bartók Macar besteci, piyanist ve Doğu Avrupa halk müziği derleyicisi.

<span class="mw-page-title-main">Semiha Berksoy</span> Türk opera sanatçısı

Semiha Berksoy, Türk opera sanatçısı, tiyatrocu ve ressamdır.

<span class="mw-page-title-main">Rigoletto</span>

Rigoletto Giuseppe Verdi tarafından bestelenmiş üç perdelik bir operadır. İtalyanca liberetoyu Victor Hugo'nun Le roi s'amuse adlı oyundan uyarlayarak Francesco Maria Piave yazmıştır. Operanın prömiyeri 11 Mart 1851 tarihinde Venedik'teki La Fenice opera evinde yapılmıştır. Bu opera çok kişi tarafından çalışma hayatının orta yıllarında Verdi'nin ortaya çıkardığı başyapıtlardan biri olarak görmektedirler. Modern çağlarda standard opera repratuvarının vazgeçilmez bir eseri olarak devamlı olarak sahneye konulmaktadır. Kuzey Amerika'da en çok oynanan 20 opera eseri arasında 9. sırayı almıştır.

"Bésame Mucho" 1940 yılında Consuelo Velázquez'ın on altı yaşında yazdığı Meksika şarkısıdır. "Bésame Mucho" kelimesi Türkçe "beni çok öp" e karşılık gelmektedir. Velázquez şarkıyı bestelediği döneme kadar hiç öpüşmediğini belirtmiştir.

<i>Çıplak Maya</i> İspanyol ressam Francisco de Goyanın 1790 ile 1800 yılları arasında tamamladığı tahmin edilen tablosu

Çıplak Maya ya da Çıplak Maja, İspanyol ressam Francisco de Goya'nın 1790 ile 1800 yılları arasında tamamladığı tahmin edilen tablosudur. Eser şu anda Madrid'deki Prado Müzesi'nde sergilenmektedir. Ressam bu tabloyu, İspanyol engizisyonunun çıplak kadın resimlerinin yapılmasını yasakladığı bir dönemde, İspanya başbakanı Manuel de Godoy'un isteği üzerine yaptı. Resim, Godoy'un koleksiyonuna 12 Kasım 1800 tarihinde katıldı.

<span class="mw-page-title-main">Don Giovanni</span>

Don Giovanni, müziği Wolfgang Amadeus Mozart tarafından bestelenmiş, İtalyanca librettosu Lorenzo Da Ponte tarafından yazılmış olan iki perdelik bir opera eseridir. Bu eserin prömiyeri 29 Ekim 1787'de Prag'da Ulusal Tiyatro'da oynanmıştır. Mozart bu opera eserini "opera buffa" olarak sınıflandırmıştır. Da Ponte'nin liberettosu çok kere dramma giocoso olarak bilinmekte ve komik opera anlamı vermektedir. Bunu için opera çok kere komik opera veya komik (buffa) opera ile (seria) opera karışımı eşi bulunmayan bir tip opera olarak görülmektedir. Bu eser komedi, melodram ve olağanüstü fantezi elemanlarını kapsayıp birleştirmektedir.

Pantaléon Enrique Costanzo Granados y Campiña, İspanyol klasik müzik piyanisti ve bestecisi. Müziği İspanyol tarzıdır ve müzikal milliyetçiliğin örneğidir. Besteci, kendisi gibi İspanyol olan ressam Francisco Goya'dan çok etkilenmiş ve onun stilini benimsemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Saadet İkesus</span> Türk opera sanatçısı

Fatma Saadet İkesus Altan, Türk opera sanatçısıdır.

<span class="mw-page-title-main">Maskeli Balo</span> Giuseppe Verdi tarafından yazılmış bir opera eseri

Festival ve karnaval türü için Maskeli balo sayfasına bakın

<span class="mw-page-title-main">Külkedisi (opera)</span>

Külkedisi Gioacchino Rossini tarafından bestelenmiş iki perdelik opera veya dramma giocosodir. Eserin librettosu, Fransız yazar Charles Perrault tarafından yazılmış Külkedisi masalından uyarlanarak Jacopo Ferretti yazılmıştır. Ancak eserin hazırlandığı sıralarda tiyatrolarda özel efektler çok sınırlı olduğu için, eser orijinal masalda bulunan fantezi peri sihirlerinden arındırılmış ve daha gerçekçi olarak sunulmuştur. Eserin prömiyeri 25 Ocak 1817'de Romada "Teatro Valle"de verilmiştir

<span class="mw-page-title-main">Alayın Kızı</span>

Alayın Kızı İtalyan besteci Gaetano Donizetti tarafından hazırlanmış opera comique janrında iki perdelik bir operadır. Besteci Paris'te yaşamakta iken eserin librettosu Fransızca olarak "Jules-Henri Vernoy de Saint-Georges" ve "Jean-François Bayard" tarafından yazılmıştır. Sonradan İtalyan seyircinin zevklerine uydurmak için Callisto Bassi tarafından orijinal versiyondan çok az değişik İtalyanca libretto hazırlanmıştır. Operanın prömiyeri 11 Şubat 1840'ta Paris'te Opéra-Comique tiyatrosunda sahnelenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Umberto Giordano</span> İtalyan besteci (1867-1948)

Umberto Menotti Maria Giordano, özellikle opera besteleri ile tanınmış bir İtalyan bestecidir.

Opera evleri listesi kıtalar ve kıtalardaki ülkeler alfabetik sıra ile verilmiştir. Her ülkedeki opera evleri isimleriyle bulunduğu şehir gösterilmiştir. Bazen operaevinde bulunan opera kumpanyasının adı da verilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Les vêpres siciliennes</span>

Sicilya Vesperleri, İtalyan romantik stilde opera bestecisi Giuseppe Verdi tarafından bestelenen ve libretto'su önceden hazırlanmış "Le Duc d'Albe" oyunundan uyarlanarak "Charles Duveyrier" ve "Eugène Scribe" tarafından Fransızca olarak yazılmış 5 perdelik bir opera eseridir. Operanın konusu, 1282'de gerçekten olmuş ve ilk defa Orta Çağ'da Sicilyaca "Lu rebellamentu di Sichilia" adlı kitapta yazılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Italo Montemezzi</span> İtalyan besteci (1875-1952)

İtalo Montemezzi, İtalyan opera ve klasik batı müziği eserleri bestecisidir. İtalyan operasında post-verismo akımının ilk temsilcisidir.

<span class="mw-page-title-main">Manuel Penella Moreno</span> İspanyalı Müzik Bestecisi ve Orkestra Şefi

Manuel Penella Möreno bir İspanyalı opera, operet, zarzuela müzik bestecisi, orgcu ve orkestra şefi.

<span class="mw-page-title-main">Burak Bilgili</span>

Burak Bilgili (1974, Akşehir), Türk opera sanatçısıdır.

<span class="mw-page-title-main">Romeo ve Jülyet (Gounod)</span>

Romeo ve Jülyet(Fransızca: Roméo et Juliette) Fransız opera bestecisi Charles Gounod tarafından bestelenmiş 5 perdelik bir "Grand opera" türünde opera eseridir. Eserin librettosu Fransızca olarak "Jules Barbier" ve "Michel Carre" tarafından gayet serbest olarak tanınmış İngiliz tiyatro oyunu yazarı William Shakespeare'in Romeo ve Juliet oyunundan uyarlanılarak yazılmıştır. Bu opera eserinin prömiyeri Paris'te "Théâtre Lyrique Tiyatrosu "'da 27 Nisan 1867'da sahnelenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Joyce DiDonato</span> Amerikalı mezzo-soprano

Joyce DiDonato ya da diğer adıyla Joyce Flahery Handel, Mozart ve Rossini yorumlarıyla bilinen Amerikalı operatik lirik koloratür ve mezzo-sopranodur. Dünyanın en büyük opera ve orkestralarında performans sergileyip 2012 ve 2016 yılında en iyi klasik vokal solo dalında Grammy ödülü kazanmıştır.

Kristine Jepson, Iowa'da doğumlu Amerikalı mezzo soprano ve opera şarkıcısıdır. Hindistanna Üniversitesi'nde müzik okudu ve daha sonra New Mexico Şehri'nde ve Santa Fe, New Mexico'da ikamet etti. Londra ve Londra'daki Kraliyet Opera Binası, New York'taki Metropolitan Opera ve San Francisco Opera gibi Avrupa ve Birleşik Devletler genelindeki yerlerde 25'ten fazla operada rol aldı. Ayrıca, Johnny Adams'ın (besteci) Doktor Atomic 'in ilk performanslarında, Kitty Oppenheimer rolünü üstlendiği San Francisco Operasında göründü. Jepson, Dead Man Walking (opera) başlangıcında Rahibe Helen Prejean rolündeki ikinci şarkının parçası oldu.