Gonadotropinler (LH, FSH), hipofizin ön lobundan salgılanan, kadınlarda yumurtalıkların, erkeklerde testislerin fonksiyonlarını düzenleyen hormonlardır. Seks hormonlarının sentezi (östrojenler, androjenler, progesteron), ovülasyon ve spermatogenez için gereklidir.
| İç salgı bezleri |
| ||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Diğer |
| ||||||||||||||||||||||||||||
Farmakoloji ya da eczabilim günümüzdeki anlamıyla canlı organizmadaki ilaç etkilerini ve canlı organizmaya alınan ilaçların yapısını inceleyen bir bilim dalıdır. Yeni sentezlenmiş veya bitkilerden ayrıştırılmış maddelerin etkilerini biyolojik yapısını laboratuvar çalışmaları ile deney hayvanlarında, klinik araştırmalar ile insanlarda inceleyerek ilaç geliştirme çalışmalarına katkı veren bir tıp ve eczacılık bilimidir. Diğer bir deyişle, ilaçların yapımından, kullanıma sunulmasına, ilaçlar ile biyolojik dizgeler arasındaki etkileşimleri inceleyen bilim dalıdır. Farmakoloji, deneyleri ve canlılar üzerindeki araştırmalardan klinik uygulamaya değin uzanan bu karmaşık ve yoğun süreci birçok alt dalı ve yardımcı bilim dalları ile yakından bağlantılı yürütür.
Hormon,, çok hücreli organizmalarda fizyoloji ve davranışı düzenlemek için karmaşık biyolojik süreçler yoluyla uzak organlara veya dokulara gönderilen sinyal molekül sınıfıdır.
Tiroksin veya T4 ; tiroid bezi tarafından salgılanan, tirozin aminoasitlerinden üretilen, iyot atomları içeren bir hormondur.
Triiyodotironin veya T3; tiroit bezi tarafından salgılanan, iki adet tirozin aminoasitinden oluşan, iyot atomları içeren bir hormondur.
Tiroit hormonları, tiroit bezi tarafından üretilen ve salgılanan tiroksin (T4), triiyodotironin (T3) ve kalsitonin hormonlarına verilen isim. Bu hormonlar tirozin kaynaklı hormonlar olup, metabolizmanın regülasyonunda rol oynarlar. T3 ve T4 başlıca iyottan meydana gelir. Iyot eksikliğinde T3 ve T4 salgısı azalır, tiroit doku büyür ve bu durum basit guatr denen hastalığa yol açar. Tiroit hormonunun dolaşımdaki asıl formu, yarı ömrü T3'ten daha uzun olan tiroksindir (T4).
Hayatta kalmak, büyümek ve çoğalmak için, insan dahil çok hücreli bir organizmanın, fizyolojik talepleri ve çevresel zorlukları karşılamak için dokular, organlar ve organ sistemleri arasında etkili bir uyuma sahip olması gerekmektedir. Endokrin sistem, iç ve dış koşullara yanıt vermektedir. Ayrıca kanalsız organ ve dokulardaki salgı hücreleri tarafından üretilen hormonlar aracılığıyla iletişim kurmaktadır.
Kortizon, böbrek üstü bezinin kabuk bölgesince kolesterolden salgılanan, iltihaplanma önleyici özellikleri olan kortizol hormonunun yapay üretilmiş halidir.
Bu madde steroid kimyasalları hakkındadır. Sporda performans artırıcı steroidler ve etkileri için Anabolik steroid maddesine bakınız.
Prolaktin, hipofiz bezinin ön lobu tarafından salgılanan iç salgı hormonudur. İnsanlarda PRL geni tarafından kodlanır.
Hipofiz bezi veya diğer adıyla Pitüiter bez, bir fasulye tanesi büyüklüğünde yaklaşık 0,5 gram ağırlığında bir endokrin bezdir. Beyin tabanında, hipotalamusun altında bir çıkıntı şeklinde uzanır. Beyni örten dura mater ile çevrilmiştir. Hipofiz hormonu üretip salgılayarak Homeostasiyi düzenler. Bunu bütün iç salgı bezlerini denetleyerek yapar. Bu anlamda hipofiz, endokrin sistem ve sinir sistemi arasındaki en büyük organizasyon ağını kontrol eder. Hipotalamusun salgısı olan RF, kan yoluyla hipofizi uyarır ve hipofizin hedef organının uyarılmasını sağlayan hormonu üretmesini sağlar. Hipofiz bezi ön, orta ve arka lop olmak üzere üç parçalıdır. Ara lob insan embriyosunda görüldüğü halde, ergin insanda körelmiştir.
Andrew Victor Schally, Polonya asıllı Amerikalı endokrinoloji doktoru. Hipotalamusta yapılan ve bazı iç salgı bezlerinin işlevini denetleyen hormonları ayırıp elde etme ve bireşimleme alanındaki çalışmasıyla 1977 Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü' nü Roger Guillemin ve Rosalyn Sussman Yalow ile paylaşmıştır.
Adolf Friedrich Johann Butenandt Alman biyokimyacı. 1939 yılında cinsiyet hormonlarıyla ilgili çalışmaları nedeniyle Lavoslav Ružička ile birlikte Nobel Kimya Ödülünü almıştır. II. Dünya Savaşı sebebiyle ödülünü ancak savaştan sonra 1949 yılında alabilmiştir.
Bernardo Alberto Houssay Arjantinli fizyolog. 1947 yılında hayvanlarda kandaki şeker (glukozu) miktarını düzenleyen hipofiz hormonlarını keşfi nedeniyle 1947 yılında Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü aldı. Arjantin ve Latin Amerikalı ilk Nobel Ödüllü kişi oldu. Ödülü karbonhidrat metabolizmasında glukozun rolüne ilişkin keşifleri için kazanan Carl Ferdinand Cori ve Gerty Cori ile paylaştı.
Philip Showalter Hench, Amerikalı hekim. Hench, Mayo Clinic'deki iş arkadaşı Edward Calvin Kendall ve İsviçreli kimyager Tadeus Reichstein ile birlikte 1950 yılında Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'nü, kortizon hormonunu keşifleri ve romatoid artrit tedavisinde kullanımı nedeniyle kazandılar. Nobel Ödül Komitesi gerekçeyi "Adrenal korteks ile ilişkili hormonun ve onun yapısı ve biyolojik etkileri ile ilgili keşifleri nedeniyle verilmiştir." şeklinde açıkladı.
Edward Calvin Kendall, Amerikalı kimyager. 1950 yılında Kendall, Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'nü İsviçre'li kimyager Tadeus Reichstein ve Mayo Clinic hekimi Philip S. Hench ile birlikte adrenal bez hormonları ile ilgili çalışmaları nedeniyle kazandılar. Kendall sadece adrenal bez ile ilgilenmedi ayrıca tiroid bezinde üretilen tiroksin hormonunu da izole etmeyi başarmıştır. Ayrıca glutatyon ve kimyasal yapısı ile ilgili çalışmalar da yapmıştır. Kendall 1915 yılında Rebecca Kennedy ile evlendi ve ondan 4 çocuğu oldu. Kendall 1972 yılında New Jersey'de öldü.
Ön hipofiz (adenohipofiz), endokrin sistemin önemli bir organı olan hipofiz bezinin özelleşmiş bir bölümüdür. Arka hipofiz ile birlikte hipofiz bezini oluşturur. Ön hipofiz, stres, büyüme, üreme ve laktasyon da dahil olmak üzere birçok fizyolojik süreci düzenler.
Gastrin hormonu, mide suyunun salgılanmasını uyaran ve mideden salgılanan peptit hormonuna denir. Gastrin hormonu çeşitli moleküler oluşumlar şeklinde dolaşımda ve dokularda mevcut bulunmaktadır. Gastrin salınmasında fizyolojik uyarı olarak beslenme düşünülmektedir. Protein sindirim ürünü olarak bilinen aminoasitler ve peptitler ile uyarıcı etki oluşturur. Dolaşıma gastrin salınması antral şişme, vagal ve kolinerjik uyarı ve p adrenerjik uyarı ile olmaktadır.
İç salgı bezleri endokrin sistemi oluştururlar. Önemli iç salgı bezleri bezlerine örnek olarak:
Dehidroepiandrosteron veya Dhea, böbrek üstü bezlerinde salgılanan bir hormondur ve hipofiz bezinde salgılanan ACTH'un kontrolündedir. Zayıf bir erkeklik hormonudur fakat erkeklerde salgılandığı zaman erkeklik hormonlarına dönüşmektedir. Kadınlarda da aynı durum söz konusu olup salgılandığı vakit kadınlık hormonuna dönüşmektedir. Dhea hormonu sayesinde erkeklerdeki kıllanma meydana gelir. Kadınlarda eğer aşırı kıllanma, kellik, adetten kesilme, kısırlık ve akne gibi şikayetlerin olması halinde Dhea hormonuna bakılır. Erkeklerde ise erken ergenlik olduğu zaman, ses kalınlığında, pubik kıllanmada ve erken büyüyen penis gibi durumlarında da Dhea hormonu araştırılır. Dhea hormonu doğum anından itibaren olmak üzere aniden düşer ve ergenlik döneminde de yeniden yükselişe geçer. İlerleyen yaşla beraber düşme eğilimine girer.
Gonadokortikoidler ve gonadal steroidler olarak da bilinen cinsiyet steroidleri, omurgalı steroid hormon reseptörleri ile etkileşime giren steroid hormonlardır. Cinsiyet steroidleri arasında androjenler, östrojenler ve progestojenler bulunur. Etkilerine, nükleer reseptörler aracılığıyla yavaş genomik mekanizmaların yanı sıra, zarla ilişkili reseptörler ve sinyal kaskadları yoluyla hızlı genomik olmayan mekanizmalar aracılık eder. Cinsiyet hormonu terimi neredeyse her zaman cinsiyet steroidi ile eş anlamlıdır. Polipeptit hormonları, luteinleştirici hormon, folikül uyarıcı hormon ve gonadotropin salgılayan hormon, cinsiyetle ilgili önemli roller oynamasına rağmen, genellikle cinsiyet hormonları olarak görülmez.
