İçeriğe atla

Gompa

Gompa Thubten Shedrup Dhargyeling, Mustang, 2015

Gompalar veya Gönpalar (Tibetçe: དགོན་པ།Wylie: dgon pa "uzak yer", Sanskritçe araṇya[1]), ling (Wylie: gling) olarak da bilinir, Çin, Hindistan, Nepal, Ladakh ve Bhutan'ın bölümleri de dahil olmak üzere tarihi Tibet bölgelerinde yaygın olan Tibet Budizmi ile ilişkili öğreti, nesil ve sādhanānın birleşimi olarak algılanabilecek bir tahkimat, bir vihara ve üniversitedir. Bhutan Dzong mimarisi, geleneksel gompa tasarımının bir alt kümesidir. Bir gompa, uygulayıcıların meditasyon yaptığı ve öğretileri dinlediği bir meditasyon odasıdır.

Hindistan'daki Ladakh'taki Leh yakınlarındaki Thikse Manastırı, Tibet Budistlerinin gömpa tasarımının tipik bir örneğidir.
Dhankar Gompa, Spiti Vadisi, Hindistan

Tasarım ve iç detaylar bölgeden bölgeye değişir; ancak hepsi bir murti veya thangka içeren merkezi bir ibadethanenin genel bir tasarımını, rahiplerin veya rahibelerin dua veya meditasyon yapmaları için banklar ve ekli oturma yerinin genel tasarımı takip eder. Gompa veya ling'e herhangi bir sayıda stupa da eşlik edebilir.

2004 yılında Litang Gompa

Pratik amaçlar için 'Gompa', Tibet bölgelerinde seyahat eden batılılar tarafından, genellikle bir kilise olarak tanımlanabilecek, ancak küçük tapınak binaları ve diğer ibadethaneleri veya dini öğrenimi içeren çeşitli dini binalara atıfta bulunmak için kullanılan kesin olmayan bir terimdir.

Kaynakça

  1. ^ Buswell, Robert E., (Ed.) (2013). Princeton Dictionary of Buddhism. Princeton, NJ: Princeton University Press. s. 238. ISBN 0691157863. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Bhutan</span> Güney Asyada bir ülke

Bhutan veya Butan, resmi adıyla Bhutan Krallığı, Güney Asya'da denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Doğu Himalayalarda bulunan ülkenin batısında ve güneyinde Hindistan, kuzeyinde ise Çin'in Tibet bölgesi yer alır. Çok yakın olmalarına rağmen Bangladeş ve Nepal'le sınırdaş değildir. 754.000'in üzerinde nüfusa sahiptir, 38.394 km²'lik alanıyla 133. büyük ülkedir. Tarihî İpek Yolu üzerinde, Hint altkıtası, Güneydoğu Asya ve Tibet'in kesişim noktasında yer alan Bhutan meşrutiyetle yönetilir ve Mahayana Budizmini baz alan bir ulusal kimliğe sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Marco Pallis</span>

Marco Pallis(d.19 Haziran 1895,Liverpool - 5 Haziran 1989) Yunan asıllı İngiliz yazar ve dağcı.

<span class="mw-page-title-main">Tibet Budizmi</span> Budizmin Vajrayana kolundan Budist inanış

Tibet Budizmi. Tibet, Moğolistan ve Bhutan başlıca olmak üzere Nepal, Hindistan, Çin, Rusya ve bazı Orta Asya Türklerinde takip edilen Budizm koludur. Kimi yerlerde Lamacılık olarak da adlandırılmaktadır. Tibetçe Lama den doğan bu kelime, aynı zamanda bir unvan olarak da kullanılmaktadır. Budizmin Vajrayana koluna aittir.

<span class="mw-page-title-main">Tibet</span> Asyada bir yayla bölgesi

Tibet Orta Asya'da Tibet halkının anavatanı olan bölge. Ortalama 4.900 metrelik yükseltisiyle "Dünyanın Çatısı" diye tanınır. Kuzeyinde Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi ve Qinghai, doğusunda Sichuan, güneyinde Hindistan, Nepal ve Bhutan vardır. Başkenti Lhasa'dır.

<span class="mw-page-title-main">Heinrich Harrer</span>

Heinrich Harrer, (6 Temmuz 1912 - 7 Ocak 2006, Avusturyalı dağcı, gezgin, coğrafyacı ve yazar.

<span class="mw-page-title-main">Tenzin Gyatso</span>

Tenzin Gyatso, 1950'den beri görevde bulunan 14. Dalay Lama'dır.

İç mimarlık, bir mimari mekânın içinde, kullanıcılara işlevsel, yapısal ve estetik ölçütlere göre en uygun tasarımı sunmak için çözümler üreten meslek dalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Momo (yemek)</span>

Momo bir tür Tibet hamur köftesidir. Yiyecek, Moğol buuzu, Çin jiaozisi, Orta Asya mantısı, Rus pelmenisi ve İtalyan raviolisine benzemekte ve tüm Güney Asya'da sevilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Tibet müziği</span>

Tibet müziği, Himalaya bölgesinin kültürel kalıtını yansıtan ve Tibet'te yerleşik olmasına karşın Tibetlilerin yaşadığı Hindistan, Bhutan ve Nepal'de de varlığını sürdüren bir müzik türüdür. Varlığı bilinen en eski Tibet müziği, Tibet Budizmi'nin kökleşmiş etkisini yansıtan dini müziktir.

<span class="mw-page-title-main">Dramyin</span>

Dranyen olarak da bilinen dramyin geleneksel bir Himalaya halk müziği ududur. Yedi telli olan çalgı, Drukpa Budist kültürünün tamamlayıcısı olarak görülmekte ve Bhutan,Tibet, Sikkim ve Batı Bengal kaynaklı şarkıları çalmak için kullanılmaktadır. Vajrayana Budizmi ve Tibet Budizmi'nin dini bayramlarında sıkça kullanılan dramyin, parmakla tıngırdatarak çalınır.

<span class="mw-page-title-main">Tibet atı</span>

Tibet atı veya diğer bir adıyla Equus kiang, vahşi bir türdür. Hindistan'da, Ladakh'da, Tibet Platosu'nda, Tibet sınırında ve Nepal ve dağlarında bulunmaktadır. 4000 m - 7000 m yüksekliğindeki dağ ve otlaklarda bulunur.

Budizm okulları, Budizm'in tarih sahnesine çıktığı M.Ö. 5. yüzyıldan itibaren farklı coğrafyalarda yayılma olanağı bulmuş, girdiği yörenin kültürüne uyum sağlamıştır. Bununla birlikte aynı kültürden gelen Budist gelenekler içindeki yorum ve metotlardaki farklılıkların zamanla derinleşmesi biribirinden bağımsız, çeşitli okulların ortaya çıkmasına neden olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Bodh Gaya</span>

Bodh Gaya veya Bodhgaya (बोधगया) Hindistan'ın Bihar eyaletinde Gaya bölgesinde yer alan Budist hac merkezidir. Gautama Buddha burada aydınlanmaya ulaşmıştır. Mahabodhi manastırı, bölgede en önemli tapınaktır; 2002 yılında UNESCO Dünya Mirası listesi listesine dahil edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Bön</span>

Bon ya da Bön ya da bilinen adıyla Yungdrung Bon ,, kendini Tibet Budizmi'nden aynı genel öğretileri ve terminolojiyi paylaşmasına rağmen ayrı olarak tanımlayan bir Tibet dinidir. 11. yüzyılda ortaya çıkmış olup kitaplarını ağırlıklı olarak termalardan ve görüşlerini Loden Nyingpo gibi tertönlerden almıştır. Bon terması, Budizm'in Tibet'e gelmesinden önceki mevcut Bön'ün efsanelerini içermesine rağmen "gerçekte eski din yeni bir din idi". Tibet'te, özellikle doğuda ve çevredeki Himalaya bölgelerinde, önemli bir azınlık dinidir.

<span class="mw-page-title-main">Shishapangma</span>

Shishapangma, Çin'in Tibet Özerk Bölgesi'nde bulunan bir dağdır. Dağ, 8,027 metre yüksekliği ile dünyanın en yüksek 14. dağıdır.

<span class="mw-page-title-main">Budorcas taxicolor</span> memeli türü

Budorcas taxicolor, boynuzlugiller (bovidae) familyasının Caprinae alt familyasına mensup Doğu Himalaya Dağları'nda yaşayan büyük bir çift toynaklı memeli türüdür. Mişmi takin, altın takin, Tibet takini ve Bhutan takini olmak üzere 4 alt türü bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Bhutan'da turizm</span>

Butan'da turizm, Bhutan Hükûmeti'nin geliri artırmak ve Butan'ın eşsiz kültürünü ve geleneklerini dış dünyaya tanıtmak amacıyla 1974'te başladı ve izole ülkeyi yabancılara açtı. 1974'te toplam 287 turist Butan Krallığı'nı ziyaret etti. Butan'ı ziyaret eden turist sayısı 1992'de 2.850'ye yükseldi ve 1999'da olarak 7.158'e yükseldi. 1980'lerin sonunda turizm yıllık 2 milyon ABD dolarının üzerinde katkıda bulundu.

<span class="mw-page-title-main">Çin-Hindistan sınır anlaşmazlığı</span>

Çin-Hindistan sınır anlaşmazlığı, Çin ile Hindistan arasındaki bazı toprakların üzerindeki egemenlik hakkında henüz çözülmemiş bir toprak anlaşmazlığı. Bu anlaşmazlık iki büyük toprak ve birçok diğer küçük alan kapsamaktadır. Büyük topraklardan biri olan Aksay Çin, Sincan Uygur Özerk Bölgesi ile Tibet Özerk Bölgesi bölgelerine bağlı bir toprak olarak Çin tarafından yönetilmektedir, ancak Hindistan, buranın Ladakh birlik toprağına ait olduğunu savunmaktadır. Öteki büyük tartışmalı toprak, McMahon Hattı'nın güneyinde yer alan ve eskiden "North-East Frontier Agency" olarak bilinen Arunaçel Pradeş bölgesidir. McMahon Hattı, Çin'in anlaşmaya katılmaksızın Britanya Hindistanı ile Tibet arasında imzalanan 1914 yılı Simla Sözleşmesi tarafından belirlendi. Çin, Simla Sözleşmesi'nin imzalandığı zaman Tibet'in bağımsız olmadığını savunup anlaşmanın geçerliliğini reddetmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Nyingma</span> Tibet Budizminin büyük okullarından bir tanesi

Nyingma Tibet Budizmi'nin dört büyük okulundan biridir ve kelime olarak Tibetçe'de "eski okul" anlamına gelir. Ngangyur, yani "antik çeviri cemiyeti" olarak da bilinir. Nyingma okulu, sekizinci yüzyılda, Kral Trisong Detsen'in (710-755) hükümdarlığı sırasında, Budist kutsal metinlerinin ilk defa Sanskritçe'den Tibetçe'ye çevrilmesi ile kurulmuştur.

Kagyu okulu, aynı zamanda "oral silsile" veya "fısıltılı iletim" anlamlarına gelen Kagyü veya Kagyud olarak da bilinir ve Tibet Budizminin dört ana ekolünden biridir. Kagyucular silsilelerinin 11. yüzyılda yaşamış Hint Mahasiddaları olan Naropa, Maitripa ve yogini Niguma'ya dayandırırlar. Bu isimlerin öğrencisi olan Marpa Lotsawa (1012-1097) onların öğretilerini Tibet'e taşımıştır. Marpa'nın öğrencilerinden Milarepa da önemli bir şair ve öğretmendir.