Goli otok
Goli otok (Sırp-Hırvatça telaffuz: [ɡôliː ǒtok]; İtalyanca: Isola Calva) (Türkçe: çorak ada) Kıraç, üzerinde yerleşim bulunmayan, Hırvatistan Yugoslavya'nın parçası iken siyasi mahkûmlar için hapishane olarak kullanılan ada. Hapishane, 1949 - 1989 yılları arasında faal olarak kullanıldı. Adriyatik Denizi'nin kuzeyinde, Hırvatistan'ın Primorje-Gorski Kotar kıyılarına yakın bir yerde bulunan ada, yaklaşık olarak 4 km² büyüklüğündedir.
Goli otok hapishanesi
Bölgedeki hayvan besicileri için oldukça uzun süredir bir otlama alanı olmasına rağmen, hiçbir zaman sürekli yerleşim yeri olmamıştır. Ada, I. Dünya Savaşı'nda Avusturya-Macaristan İmparatorluğu tarafından Doğu Cephesi'nde esir düşen Rus askerleri için hapishane olarak kullanıldı.
1949 yılında Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti tarafından ada, yüksek güvenlikli bir hapishane ve çalışma kampı haline getirildi. Komşu adalardan bir olan Sveti Grgur Adası da aynı şekilde kadın mahkûmların kaldığı bir hapishane haline döndürülmüştü. Tüm İnformbiro dönemi boyunca, 1956 yılına kadar bu ada siyasi mahkûmların tutulduğu bir hapishane olarak kullanıldı. Stalinci olduğu iddia edilenlerin yanı sıra bazı Komünist Parti üyeleri, hatta parti üyesi olmayan kimi kişiler de Sovyetler Birliği sempatizanı olmakla suçlanarak burada hapsedildi. Ayrıca pek çok anti-komünist Sırp, Hırvat, Makedon, Arnavut milliyetçi de bu adadaki hapishaneye kapatılmıştı. Hatta kimi adi suçlular da, cezalarını çekmek üzere buraya gönderilmişti.[1][2] Bu mahkûmların bir kısmı idam cezasına çarptırılmıştı.[3] Cezalarını çekmek üzere adaya gönderilen yaklaşık 16,000[4][5] siyasi mahkûmdan 400[4] ya da 600[6] kadarı adada öldü.
Mahkûmlar kışın aşırı soğuk rüzgarlar altında, yazın ise 35-40 °C (95-104 °F) sıcaklıkta taş ocaklarında ya da ahşap ve seramik atölyelerinde çalışmaya zorlanıyorlardı. Mahkûmlar ağır iş koşullarının yanı sıra, gardiyanların ya da diğer mahkûmların kötü muamelelerine ve kaba dayaklarına maruz kalıyorlardı.[7] Gardiyanları mahkûmların canına kast etmemekle birlikte, mahkûmların birbirlerini öldürmelerinin önüne geçmiyorlardı.[3]
Yugoslavya-SSCB ilişkileri normale döndükten sonra, Goli otok hapishanesi Hırvatistan SSC'ye devredildi. Goli otok, çok uzun süre Yugoslavya'da konuşulması yasak konulardan birisiydi. Antonije Isaković 1979 yılında Tren (Lahza) adında bir roman yazmakla birlikte, yayınlamak için Tito'nun ölümünü beklemek zorunda kaldı. Kitap yayınlanır yayınlanmaz çok satanlar listesine girdi.[8]
Hapishane 30 Aralık 1988 tarihinde kapatıldı.[9] 1989 yılında tamamen boşaltıldı. Hapishane o günden bu yana boş olarak çürümeye terk edilmiştir.[10] Günümüzde turistler için adaya tekne seferleri düzenlenmektedir. Rab Adası'ndan gelen çobanlar da burada sürülerini otlatmaktadırlar. Adanın Hırvet ve Sırp mahkûmları kendi ülkelernde bir araya gelerek dernekler kurmuşlardır.[11][12]
Adayla ilgili pek çok edebi eser yazılmış, birçok televizyon, sinema filmi ve belgesel yayınlanmıştır.
Ünlü mahkûmlar
Notable prisoners
- Nikola Kljusev- Makedonya eski başbakanı[13]
- Adem Demaçi ‒ Kosova Arnavutu politikacı ve yazar
- Šaban Bajramović ‒ Sırp müzisyen
- Panko Brashnarov ‒ Makedonyalı Bulgar politikacı
- Vlado Dapčević ‒ Karadağlı devrimci partizan
- Teki Dervishi ‒ Arnavut yazar
- Vlado Dijak ‒ Boşnak yazar
- Tine Logar ‒ Slovenyalı dil bilimci
- Venko Markovski ‒ Bulgar ve Makedon yazar
- Dragoljub Mićunović ‒ Sırp partizan, politikacı
- Dragoslav Mihailović ‒ Sırp yazar
- Alfred Pal – Hırvat ressam ve grafik sanatçısı[14]
- Dobroslav Paraga ‒ Hırvat politikacı[9]
- Igor Torkar – Sloven yazar
- Savo Zlatić ‒ Hırvat fizikçi ve politikacı[15]
Kaynakça
- ^ "Donja Klada » Goli otok". 25 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2017.
- ^ "Višestruki ubojica s Golog otoka opet ubio". Jutarnji list. 31 Mayıs 2006. 28 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2017.
- ^ a b "karlovacki-tjednik". Karlovački tjednik. 21 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2010.
- ^ a b "Popis UDBA-e: Više od 16 tisuća zatočenih na Golom otoku, 413 mrtvih". ipress.hr (Hırvatça). 8 Ocak 2014. 6 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2014.
- ^ Central Intelligence Agency (20 Kasım 1970). "Yugoslavia: The Outworn Structure" (PDF). s. 13. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2017.
- ^ "Srbija nudi odštetu zatvorenicima na Golom otoku - devet dolara po danu". Slobodna Dalmacija (Hırvatça). 25 Temmuz 2012. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2014.
- ^ "Goli otok - zloglasna Titova kaznionica | Priča dana | DW.DE | 14.07.2009". 15 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2017.
- ^ Daniel J. Goulding, Liberated cinema: the Yugoslav experience, 1945-2001, Indiana University Press, 2002. (p. 159)
- ^ a b "Na Golom otoku žalio sam što nisam kriminalac". Večernji list (Hırvatça). 1 Ocak 2005. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2017.
- ^ Goli otok website 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Quote: "This picture of a room for musicians was taken in 1990, in other words directly after Golis relinquishment."
- ^ "Slobodna Dalmacija". 17 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2017.
- ^ "Spomen žrtvama Golog otoka na Adi | Glas javnosti". 11 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2017.
- ^ Čadež, Tomislav. "Alfred Pal: Preživio holokaust, dvaput bio na Golom otoku, a onda radio najljepše hrvatske knjige" (Hırvatça). Jutarnji list. 14 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2012.
- ^ Stipančević, Mario (Nisan 2004). "Razgovor s dr. Savom Zlatićem" [Interview with Savo Zlatić, M.D.] (PDF). Arhivski vjesnik (Hırvatça), 47. Zagreb: Croatian State Archives. ss. 119-132. 13 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2014.
