İçeriğe atla

Golda Meir

Golda Meir
4. İsrail Başbakanı
Görev süresi
17 Mart 1969 - 3 Haziran 1974
Yerine geldiğiYigal Allon
Yerine gelenYitzhak Rabin (vekaleten)
İçişleri Bakanlığı
Görev süresi
16 Temmuz 1970 - 1 Eylül 1970
Dışişleri Bakanlığı
Görev süresi
18 Haziran 1956 - 12 Ocak 1966
Başbakan David Ben Gurion
Levi Escol
Çalışma Bakanlığı
Görev süresi
10 Mart 1949 - 19 Haziran 1956
Başbakan David Ben Gurion
Kişisel bilgiler
Doğum Golda Mampovits
3 Mayıs 1898(1898-05-03)
Kiev, Rusya İmparatorluğu (bugünkü Ukrayna)
Ölüm 8 Aralık 1978 (80 yaşında)
Kudüs, İsrail
Partisi İsrail İşçi Partisi (1968-1978)
İmzası

Golda Meir (doğum Golda Mabovitch; 3 Mayıs 1898 - 8 Aralık 1978), İsrailli öğretmen, kibbutznik, devlet kadını, politikacı ve İsrail'in dördüncü başbakanıydı.

1898'de Kiev'de Yahudi bir ailede doğdu, 1906'da ailesiyle birlikte çocukken Amerika Birleşik Devletleri'ne göç etti ve orada eğitim gördü. Öğretmen olarak mezun oldu. Eşiyle tanışıp evlendikten sonra çift, 1921'de Filistin'e göç ederek bir kibbutz'a yerleşti. Meir, Çalışma ve Dışişleri Bakanı olarak görev yaptıktan sonra 17 Mart 1969'da İsrail başbakanlığına seçildi.[1]

Dünyada dördüncü ve İsrail'de ofisi elinde tutan ilk ve tek kadın olarak, İsrail siyasetinde "Demir Lady" olarak nitelendirildi;[2] bu terim daha sonra İngiltere Başbakanı Margaret Thatcher ve Hindistan Başbakanı İndira Gandhi'ye uygulandı. Eski Başbakan David Ben-Gurion, Meir'e "hükûmetin en iyi kadını" derdi—sık sık "Yahudi halkının güçlü, iradeli, düz konuşan, gri topuzlu (saçı için) büyükannesi" olarak tasvir edildi.[3] Meir, 1973 Arap-İsrail Savaşı'ndan sonraki yıl 1974'te başbakanlıktan istifa etti. 1978'de lenfoma nedeniyle öldü.[4]

İlk yılları

Golda Mabovitch, 1910'dan önce

Golda Meir, 3 Mayıs 1898'de Kiev'de Yahudi bir ailede Golda Mabovitch adıyla dünyaya geldi. Annesi bayan Blume Neiditch ve babası da bir marangoz olan bay Moşe Mabovitch'ti. Meir, otobiyografisinde hatırlayabildiği en eski anılarından birinin, her an gerçekleşebilecek bir pogromun söylentilerine istinaden ön-kapıda dikilen babası olduğunu yazdı. Sheyna (1889–1972) ve Tzipke (1902–1981) adlı iki kız kardeşi ve çocukluğunda ölen beş kardeşi daha vardı. Özellikle Sheyna'ya yakındı.

Moshe Mabovitch 1903'te New York'ta iş bulmak için ayrıldı.[5] Onun yokluğunda, ailenin geri kalanı annesinin ailesine katılmak için Pinsk'e taşındı. 1905'te Moshe, daha yüksek ücretli işler bulmak için Milwaukee, Wisconsin'd taşındı ve yerel demiryolu bakım istasyonu atölyelerinde iş buldu. Ertesi yıl, ailesini ABD'ye getirecek kadar para biriktirmişti.

Golda'nın annesi Blume Mabovitch, Milwaukee'nin kuzey tarafında bir bakkal işletti ve Golda sekiz yaşına kadar annesi malzeme temini için pazara gittiğinde mağazayı işletmekle görevlendirildi. Golda, 1906-1912 yılları arasında Dördüncü Cadde Sınıf Okulu'na (şimdiki adı Golda Meir Okulu) devam etti. Erkenden liderlik özellikleri göstermeye başlayan Golda, sınıf arkadaşlarının ders kitaplarının karşılanması için bir bağış toplama etkinliği örgütledi. Amerikan Genç Kızkardeşler Cemiyeti adından bir grup oluşturduktan sonra bir salon kiraladı ve etkinlik için halka açık bir toplantı planladı. Sınıfının birincisi olarak mezun oldu.

14 yaşındayken North Division Lisesi'nde okudu ve yarı zamanlı çalıştı. İşverenleri arasında Schuster's mağaza ve Milwaukee Halk Kütüphanesi vardı.[6][7] Annesi, Golda'nın okuldan ayrılmasını ve evlenmesini istedi, ama o reddetti. Colorado, Denver'a bir tren bileti aldı ve evli kız kardeşi Sheyna Korngold ile yaşamaya gitti. Korngoldlar evlerinde entelektüel akşamlar düzenliyordu. Meir, bu akşamlarda Siyonizm, edebiyat, kadınların oy hakkı, sendikacılık ve daha fazlası üzerine tartışmalara maruz kalıyordu. Otobiyografisinde şöyle yazdı: "Gelecekteki inançlarımın oluşmasında, şekillenmesinde... Denver'daki o konuşma dolu geceler önemli bir rol oynadı. " Denver'da ayrıca daha sonraları 24 Aralık 1917'de evlendiği Morris Meyerson (ayrıca "Myerson"; 17 Aralık 1893, Chicago, Illinois, ABD - 25 Mayıs 1951, İsrail) adında bir tabela ressamıyla tanıştı.[8]

Milwaukee'ye dönüşü, Siyonist aktivizm ve öğretmenlik

Golda Mabovitch (Milwaukee, Wisconsin, 1914)

1913'te Golda, North Division Lisesi'ne geri döndü ve 1915'te mezun oldu. Oradayken, sonradan Habonim olan gençlik hareketi Zionun Genç İşçileri Young Poale Zion'nun aktif bir üyesi oldu. Mitinglerde konuşma yaptı ve Sosyalist Siyonizmi kucakladı.[9]

1916'da ve muhtemelen 1917'nin bir kısmında Milwaukee Eyalet Öğretmen Okulu'na (şimdi Wisconsin Üniversitesi - Milwaukee ) katıldı. 1917'de Milwaukee'deki Yidiş konuşulan Halk Okulu Folks Schule'de görev aldı ve İşçi Siyonizmi'nin ideallerine daha da yaklaştı. 1913'te Morris Meyerson (Myerson) ile çıkmaya başladı. Golda, tam anlamıyla bir İşçi Siyonisti'ydi ve Morris kendini adamış bir sosyalistti.[10] Bu süre zarfında Milwaukee Halk Kütüphanesi'nde yarı zamanlı çalıştı.

Golda ve Morris 1917'de evlendiklerinde, Filistin'e yerleşmek Golda'nın evlilik için önkoşuluydu. Golda hemen aliyah yapmak istiyordu, ancak ABD'nin Birinci Dünya Savaşı'na girmesi nedeniyle tüm transatlantik yolcu hizmetleri iptal edildiğinde planları bozuldu. Enerjilerini Poale Zion etkinliklerine yönelttiler.[11] Düğünlerinden kısa bir süre sonra, Poale Zion için kendini Amerika Birleşik Devletleri genelinde dolaştıracak bir para toplama kampanyasına girişti. Çift, kız kardeşi Sheyna ile birlikte 1921'de Filistin'e taşındı ve bir kibbutz'a katıldı.[10]

Meir, otobiyografisi My Life'ın 1975 baskısında şöyle dedi:

Bu sadece dini gözlem ve uygulama meselesi değil. Benim için Yahudi olmak demek ve her zaman böyle oldu, 2000 yıldan uzun bir süredir tüm acıya ve eziyete karşılık kimliğini sürdürmüş bir halkın parçası olmakla gurur duymak demek.[12]

Kültürel olarak Yahudilikle güçlü bir şekilde özdeşleşti, ancak dini inancı ateizmdi.[13][14][15]

Filistin Mandası'na Göç

Golda Meir,Merhavia Kibbutz'u tarlalarında (1920'ler)

Meir ve kocası Filistin Mandası'nda bir kibbutza katıldı. Jezreel Vadisi'ndeki Merhavia Kibbutzu'na ilk başvuruları reddedildi, ancak daha sonra kabul edildiler. Görevleri arasında badem toplama, ağaç dikme, tavuk kümeslerinde çalışma ve mutfağı işletme yer alıyordu. Liderlik yeteneklerini tanıyan kibbutz, onu Histadrut, Genel Çalışma Federasyonu'nun temsilcisi olarak seçti.

1924'te çift kibbutzdan ayrıldı ve Kudüs'e yerleşmeden önce kısa bir süre Tel Aviv'de yaşadı. Orada iki çocukları oldu, oğulları Menachem (1924-2014) ve kızları Sarah (1926-2010).[16]

1928'de Meir, ABD'de bir elçi olarak iki yıl (1932-34) geçirmesini gerektiren Moetzet HaPoalot (Çalışan Kadınlar Konseyi) sekreteri seçildi.[17] Çocuklar onunla birlikte gitti, ama Morris Kudüs'te kaldı. Morris ve Golda ayrı yaşlandılar, ama asla boşanmadılar.[3] Morris 1951'de öldü.

Histadrut faaliyetleri

1934'te Meir, Amerika Birleşik Devletleri'nden döndüğünde Histadrut'un İcra Komitesine katıldı ve Siyasi Departmanının başı olmak için rütbeleri tırmandı. Bu atama, İsrail liderliğindeki gelecekteki rolü için önemli bir eğitimdi.[18]

Temmuz 1938'de Meir, Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Franklin D. Roosevelt tarafından Yahudi mültecilerin Nazi zulmünden kaçma sorununu tartışmaya çağırdığı Évian Konferansı'nda Filistin'den Yahudi gözlemci olarak katıldı. Davet edilen 32 ülkeden delegeler, Avrupalı Yahudilerin kötü durumundan ötürü üzüntülerini defalarca dile getirdiler, ancak mültecileri ülkelerine kabul ederek neden yardım edemeyeceklerini açıklamakla yetindiler.[19]

Tek istisna, 100.000 mülteciyi cömert şartlarda kabul etme sözü veren Dominik Cumhuriyeti'ydi.[20] Meir sonuçtan hayal kırıklığına uğradı ve basına, "Ölmeden önce görmeyi umduğum tek bir şey var ve bu yüzden halkımın artık sempati ifadelerine ihtiyaç duymaması gerekiyor."[8]

Ölümü

Golda Meir'in Herzl Dağı'ndaki mezarı

8 Aralık 1978'de Meir, 80 yaşında Kudüs'te lenf kanserinden öldü. Meir Kudüs'teki Herzl Dağı'na gömüldü.[21]

Ödülleri ve takdir edilmesi

1974'te Meir, Amerikalı Anneler tarafından Dünya Annesi onuruna layık görüldü.[22] 1974'te Meir, Princeton Üniversitesi Amerikan Whigophic Derneği tarafından Seçkin Kamu Hizmeti için James Madison Ödülü'ne layık görüldü.[23]

1975 yılında Meir, topluma ve İsrail Devletine yaptığı özel katkılardan dolayı İsrail Ödülü'ne layık görüldü.[24]

1985'te Meir, Colorado Kadınlar Onur Listesi'ne girdi.[25]

Mirası

Sinema ve tiyatroya yansıması

İsrail Operası ve Cameri Tiyatrosu, ev sahipliği yapan Golda Meir Sahne Sanatları Merkezi'nin ön cephesi, Tel Aviv

Meir'in hikâyesi birçok kurgusal tasvirin konusu olmuştur. 1977'de Anne Bancroft, William Gibson'ın Broadway oyunu Golda'da, Meir'i canlandırdı. Avustralyalı aktris Judy Davis televizyon filmi A Woman Called Golda'da (1982), Leonard Nimoy'un karşısında genç Meir'i oynadı. Ingrid Bergman aynı filmde yaşlı Meir'i canlandırdı. Oyuncu Colleen Dewhurst, Meir'i 1986 TV filmi Gideon Kılıcı'nda canlandırdı.[26]

2003 yılında Broadway'de, Amerikalı Yahudi aktris Tovah Feldshuh, Golda en Balkon'da onu canlandırdı, bu Gibson'un Meir'in hayatı hakkında ikinci oyunuydu. Oyun, Meir'in Yom Kippur Savaşı sırasında nükleer silah kullanmayı düşündüğünü ima ettiği için tartışmalıydı. 2005 yılında aktris Lynn Cohen, Meir'i Steven Spielberg'in Münih filminde canlandırdı .

Tovah Feldshuh, 2006 yapımı İngilizce Fransız filmi O Jerusalem'de Meir rolünü tekrar üstlendi. Meir, Márta Mészáros'un yönettiği 2009 yapımı drama filmi The Hope'da Polonyalı aktris Beata Fudalej tarafından canlandırıldı.[27]

Anma

Manhattan'da Golda Meir Meydanı
Golda Meir'i anan İsrail 10 Yeni Şeyhim Banknotu
  • Golda Meir Okulu, Milwaukee, Wisconsin[28]
  • Golda Meir Okulu, Barra da Tijuca, Rio de Janeiro, Brezilya[29]
  • Golda Meir Kütüphanesi, Wisconsin Üniversitesi - Milwaukee, Wisconsin[30]
  • Golda Meir Bulvarı, Kudüs, İsrail (ve İsrail'deki diğer çeşitli sokaklar, mahalleler ve okullar)
  • Golda Meir Sahne Sanatları Merkezi - İsrail Operası ve Cameri Tiyatrosu'na ev sahipliği yapıyor, Tel Aviv[31]
  • New York'taki Golda Meir Meydanı'nda Golda Meir büstü[32]
  • Denver Metropolitan State Üniversitesi'nde Golda Meir Siyasi Liderlik Merkezi[33]
  • Golda Meir Evi, Denver, Kolorado[8][34]
  • Golda Meir Evi, Newton, Massachusetts[35]

Kültürel göndermeler

İsrail'de " Golda'nın ayakkabıları" (na'alei Golda) terimi, Golda'nın tercih ettiği sağlam ortopedik ayakkabılara gönderme olmuştur. Bu ayakkabılar, kuruluşundan 1987'ye kadar İsrail Savunma Kuvvetleri'ndeki kadın askerlere de verildi.[36]

Yayınlanmış eserleri

  • Bu Bizim Gücümüzdür (1962) - Golda Meir'in topladığı makaleler
  • Babamın Evi (1972)
  • Hayatım (1975). Putnam, 0-399-11669-9.

Ayrıca bakınız

  • Évian Konferansı
  • İsrail Ödülü alanların listesi


Kaynakça

  1. ^ Golda Meir becomes Israeli Prime Minister, History Today
  2. ^ Golda Meir 29 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., a BBC News profili.
  3. ^ a b Mother of a nation, but not much of a mother[]Haaretz, July 7, 2008
  4. ^ Yitzhak Shargil and Gil Sedan. "State Funeral Will Be Held Tuesday for Golda Meir Who Died Friday at the Age of 80." Jewish Telegraphic Agency, 11 Aralık 1978.
  5. ^ "Golda Meir's American Roots". Ajhs.org. 26 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2016. 
  6. ^ Jim Higgins (27 Kasım 2017). "Author recounts Golda Meir's career as a leader, which began as a schoolgirl in Milwaukee". Milwaukee Journal Sentinel. 24 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2017. 
  7. ^ "Goldie Mabowehz (Golda Meir), from the Milwaukee Public Library to Prime Minister of Israel". Milwaukee Halk Kütüphanesi. 15 Mart 2017. 26 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2017. 
  8. ^ a b c Golda Meir: An Outline Of A Life 18 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Metropolitan State College of Denver, mscd.edu. Erişim tarihi: 22 Kasım 2015.
  9. ^ "Golda Meir". Jewish Virtual Library (İngilizce). 31 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2017. 
  10. ^ a b "Golda Meir (1898–1978)" (İngilizce). University of Wisconsin-Milwaukee. 15 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2017. 
  11. ^ Burkett 2008.
  12. ^ Meir, Golda (1973). My Life. ISBN 0860073947. 
  13. ^ Giulio Meotti (2011). A New Shoah: The Untold Story of Israel's Victims of Terrorism. s. 147. 9781459617414. "Even atheist and socialist Israelis like David Ben-Gurion, Moshe Dayan, and Golda Meir were marked by the stories and legends of King David and the prophets. In other words, their lives had been shaped by Hebron."
  14. ^ Fischer, Raymond Robert. Israel My Inheritance: Persecuted Messianic Jews Cry Out for Justice and Reform. Lake Mary: Creation House, 2011.
  15. ^ See Emma Goldman, "The Philosophy of Atheism", in Christopher Hitchens, ed., The Portable Atheist (Philadelphia: Da Capo Press, 2007), 129–133; Golda Meir, "So Was It Odd of God?" içinde Jonathan Rosen tarafından alıntılanmıştır, The New York Times, 14 Aralık 2003.
  16. ^ "Golda Meir | Jewish Women's Archive". jwa.org (İngilizce). 27 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2018. 
  17. ^ Golda Meir, Encyclopedia of Zionism and Israel, ed. Raphael Patai, New York, 1971, vol. II, ss. 776–77
  18. ^ "Golda Meir", Encyclopaedia Judaica, Keter, 1972, Jerusalem, vol. 11, ss. 1242–45
  19. ^ Flüchtlingskonferenz von Évian 1938, Als die Welt sich abwandte 19 Haziran 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Der Spiegel, 6 Temmuz 2018. (Almanca)
  20. ^ "MJHnyc.org" (PDF). 29 Eylül 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2011. 
  21. ^ "Golda Meir: a political biography". 1 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2020. 
  22. ^ "Past National Mothers of The Year". 23 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  23. ^ "UN Secretariat Item: Letter – The American Whig-Cliosophic Society : James Madison Award for Distinguished Public Service – 1974 – Golda Meir" (PDF). Archives-trim.un.org. 26 Aralık 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2012. 
  24. ^ "Israel Prize Official Site – Recipients in 1975 (İbranice)". 29 Mart 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  25. ^ "Colorado Women's Hall of Fame, Golda Meir". 29 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2020. 
  26. ^ "Filmography for Colleen Dewhurst". Turner Classic Movies. 25 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2018. 
  27. ^ Mészáros wraps production on historical drama The Hope Screen Daily, 26 Şubat 2009
  28. ^ Fourth Street School 29 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Wisconsin Tarih Cemiyeti
  29. ^ "Unidades Escolares". Rio de Janeiro Hükümeti. 16 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2018. 
  30. ^ "Frequently Asked Questions: Library Information" (İngilizce). Wisconsin-Milwaukee Üniversitesi. 12 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2018. 
  31. ^ "Golda Center – Tel Aviv Performing Arts Center" (İngilizce). Zeev Matar Ltd. – זאב מטר בע"מ. 15 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2018. 
  32. ^ Kayden, Jerold S. (2000). Privately Owned Public Space (İngilizce). John Wiley & Sons. ISBN 978-0-471-36257-9. 1 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  33. ^ "A Chronological Survey of Gola Meir's Life and Legacy". Mscd.edu. 18 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2011. 
  34. ^ Golda Meir House 10 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ABD Kongre Kütüphanesi
  35. ^ "Golda Meir House" (İngilizce). Jewish Community Housing for the Elderly. 3 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2018. 
  36. ^ "Israel's Women GIs Kick Off 'Golda Shoes'". Los Angeles Times. Tel Aviv. AP. 11 Mayıs 1987. 4 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2013. 

Bibliyografya

Konuyla ilgili yayınlar

Dış bağlantılar

Siyasi makamları
Önce GelenSonra Gelen
Moshe Sharett Dışişleri Bakanlığı

1956-1966

Abba Eban
Yigal Allon

vekaleten

Başbakanlık

1969-1974

Yitzhak Rabin
Haim-Moshe Shapira İçişleri Bakanlığı

1970

Yosef Burg
Parti siyasi makamları
Yigal Allon

vekaleten

Gruplaşmanın Lideri

1969-1974

Yitzhak Rabin

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kudüs</span> Orta Doğuda yer alan bir şehir

Kudüs veya Yeruşalim, Orta Doğu'nun Kenan bölgesinde, Akdeniz ile Lut Gölü arasındaki Yehuda Dağları'ndaki bir plato üzerine kurulmuş eski bir şehirdir. Üç büyük İbrahimî din olan Yahudilik, Hristiyanlık ve İslam için kutsal sayılan bir şehirdir. İsrail, başkentinin Kudüs olduğunu ilan etmiştir. Birleşmiş Milletler, bu kararı tanımadığını açıklamıştır. Aynı şekilde Filistin de tıpkı İsrail gibi kendi başkentinin Kudüs olduğunu ilan etmiştir. Günümüzde İsrail ve Filistin Kudüs'ü başkent olarak kabul eder fakat Uluslararası alanda bu kararlar tanınmamaktadır. Çoğu ülke İsrail'deki diplomatik misyonlarını ve Büyükelçiliklerini Tel Aviv'de bulundururken, Filistin'deki diplomatik misyonlar ve Büyükelçilikler ise Ramallah, Gazze Şehri, Kahire ve Şam gibi çeşitli yerlerde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Siyonizm</span> Yahudilerin ana vatanına dönüş projesi

Siyonizm, tarihî İsrail Toprakları olarak tanımlanan topraklarda bir Yahudi devletinin asırlar sonra yeniden kurulmasını destekleyen, savunan ve Yahudi milliyetçiliğini temel alan ideolojik fikir hareketidir. Modern Siyonizm, 19. yüzyılın sonlarında Orta ve Doğu Avrupa'da ulusal bir canlanma hareketi olarak hem şiddetlenen antisemitizm dalgalarına tepki olarak hem de "Yahudi Aydınlanması" olarak da bilinen Haskala'ya bir cevap olarak ortaya çıktı. Kuruluşundan çok kısa bir süre sonra varlıklı Yahudi soyluların ilgisini çeken hareket, Osmanlı İmparatorluğu'nun kontrol ettiği Filistin'de sürdürülebilir bir Yahudi devletini, 1900 yıl sonra tekrar yaratmayı amaçlıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Mossad</span> İsrail ulusal istihbarat teşkilatı

Mossad veya resmî adıyla HaMossad leModiʿin uleTafkidim Meyuḥadim, İsrail'in ulusal istihbarat teşkilatıdır. Askerî istihbarat teşkilatı Aman ve iç güvenlik teşkilatı olan Şin Bet ile birlikte İsrail İstihbarat Topluluğundaki birimlerden biridir. Kurumun ana mantalitesi, kuruluşundan bugüne değin yalnızca İsrail'i değil, yeryüzündeki tüm Yahudi topluluklarını olası bir saldırı veya katliam girişimine karşı koruyup kollamaktır.

<span class="mw-page-title-main">Kibbutz</span> İsrail Devletinde kolektif tarım işletmesi

Kibbutz İsrail'de geleneksel olarak tarıma dayalı tüm mülkiyetin ortak olduğu komün tarzı yaşayan topluluklara verilen isimdir. İsrail devletinin kuruluşunda önemli etkileri olmuştur. Zamanla çiftçiliğin yanı sıra imalat sanayisi ve yüksek teknolojili işletmeler de ekonomik aktiviteye dahil olmuştur. Sosyalizmi ve siyonizmi ütopik bir şekilde bir araya getiren kibbutzim İsrail'e mahsus bir deney olarak gelmiş geçmiş en büyük ortaklaşa toplum hareketlerinden biridir. Kibbutz topluluklarının üyelerine kibbutznik denir.

<span class="mw-page-title-main">İsrail-Filistin çatışması</span> Levantta devam eden askerî çatışma

İsrail-Filistin çatışması, Filistin ile İsrail Silahlı Kuvvetleri arasında Filistin topraklarında devam eden silahlı çatışmadır. Başta 1897 Birinci Siyonist Kongresi ve 1917 Balfour Deklarasyonu olmak üzere, Filistin'deki bir Yahudi vatanına ilişkin iddiaların kamuoyuna duyurulması, bölgede erken gerilim yarattı. O zamanlar, Yahudi göçü önemli ölçüde artmasına rağmen, bölgedeki Yahudi nüfusu çok azdı. İngiliz hükûmetine "Filistin'de Yahudi halkı için ulusal bir yuva kurulması" için bağlayıcı bir yükümlülük içeren Filistin Mandası'nın kurulması ardından gerilim, Yahudiler ve Araplar arasında çatışmaya dönüştü. Erken çatışmayı çözme girişimleri, 1947 Birleşmiş Milletler Filistin Bölme Planı ve daha geniş Arap-İsrail çatışmasının başlangıcı olan 1947-1949 Filistin savaşıyla sonuçlandı. İsrail-Filistin süregelen durumu, 1967 Altı Gün Savaşı'nda İsrail'in Filistin topraklarını işgal etmesiyle başladı.

<span class="mw-page-title-main">İsrailoğulları</span> Demir Çağında Kenanda yaşamış Semitik halk

İsrailoğulları, İshak'ın oğlu İsrail'in 12 oğlunun yarattığı, kabile ve monarşik olarak bir dönem Kenan'ın bir bölümünde hâkimiyet kurmuş bir İbrani konfederasyonuydu. Arkeolojik delillere göre İsrailoğulları, antik Transürdün ve Filistin'in yerlileri olan Kenanlılardan farklı bir topluluktu. Sümer kökenli İbranilerin, Sümerin dağılışından sonra kabileler halinde Verimli Hilal'e dağıldığı, önce Haran'a sonra ise Güney Kenan'a göç ettiği ve bölgeyi zorla ele geçirmediği arkeolojik açıdan doğrulanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İsrail</span> Batı Asyada bulunan bir ülke

İsrail, resmî adıyla İsrail Devleti (İbranice: מְדִינַת יִשְׂרָאֵל‎,

<span class="mw-page-title-main">İzak Rabin</span> 5. İsrail başbakanı

İzak Rabin, İsrailli asker ve politikacı. İsrail’in 5. Başbakanı olan Rabin, 1974-77 yılları arasında ve 1992 ile 1995 yılındaki suikastına kadar olan süre olmak üzere iki dönem başbakanlık yaptı.

Haganah, Birleşik Krallık Filistin Mandası'ndaki Yahudi yerleşimlerini korumak amacıyla kurulan ve 1920–48 yılları arasında faaliyeti gösteren Yahudi paramiliter örgüttür.

<span class="mw-page-title-main">İsrail mutfağı</span>

İsrail mutfağı, hem yerel yemekler hem de dünyanın her yerinden İsrail'e gelen Yahudi göçmenlerin yemeklerinden oluşur. 1948'de İsrail devletin kuruluşundan ve özellikle 1970'lerin son yıllarından beri bir İsrail füzyon mutfak oluşmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Yahudiler</span> Orta Doğu kökenli etno–dinî grup ve antik millet

Yahudiler veya Yahudi milleti, tarihî İsrail ve Yehuda'nın İsrailoğulları ve İbranilerinden köken alan bir etno-dinî grup ve millettir. Yahudilik, Yahudi milletine özel etnik bir din olduğundan Yahudi etnisitesi, milleti ve inancı birbiriyle güçlü bir şekilde ilişki içerisindedir.

<span class="mw-page-title-main">Meir Dizengoff</span>

Meir Dizengoff, 1921–1925 yılları arasında Tel Aviv'in ilk ve 1928–1936 yılları arasında üçüncü belediye başkanı olmuştur. Genel Siyonistler partisinin üyesi idi.

<span class="mw-page-title-main">Eski Şehir (Kudüs)</span> İsrail Devletinde yerleşim birimi

Eski Şehir, modern Kudüs şehri içerisinde 0.9 kilometrelik surlarla çevrili bir alandır. 1860'ta Yahudi mahallesi Mishkenot Sha'ananim kurulana kadar kentin tamamını kaplayan alandır. Eski şehir Müslümanlar için Kubbetü's-Sahre ve Mescid-i Aksa, Yahudiler için Tapınak Tepesi ve Ağlama Duvarı ve Hristiyanlar için Kutsal Kabir Kilisesi gibi çeşitli dinlere ait kutsal mekanlara ev sahipliği yapmaktadır. 1981'de UNESCO tarafından Dünya Mirası listesine eklenmiştir.

İşçi Siyonizmi ya da Sosyalist Siyonizm, Siyonist hareketin solcu kanadıdır. Yıllar boyunca, Siyonistler ve Siyonist kuruluşlar arasında en kayda değer eğilim olmuştur. Harekete mensup gruplar, kendilerini, Doğu ve Orta Avrupa’daki Yahudi işçi hareketlerinin Siyonist dilimi olarak gördüler ve birçok ülkede çok sayıda Yahudi üyeye sahip yerel birimler kurdular. Theodor Herzl tarafından kurulan ve Haim Wiezmann tarafından desteklenen Politik Siyonizm’in tersine, İşçi Siyonizmi, bir Yahudi devletinin, İngiltere, Almanya ve ya Osmanlı İmparatorluğu gibi büyük devletlere yanaşıp yardım isteyerek basit bir şekilde kurulamayacağına inanıyordu. Aksine, İşçi Siyonistler, bir Yahudi devletinin ancak Yahudi işçi sınıfının gayretleriyle, İsrail topraklarına yerleşerek ve çalışarak kurulacağına inandılar. Yahudiler, kibbutz ve moşavlar ile ilerici bir Yahudi toplumu ve şehirli Yahudi proletaryasını kurmalıydılar.

<span class="mw-page-title-main">1936-39 Arap ayaklanmaları</span> 01

1936-39 Arap ayaklanmaları veya Büyük ayaklanma, Filistin Mandası'ndaki Filistinli Arapların İngilizlerin manda idaresine karşı Arap bağımsızlığı ve açık uçlu Yahudi göç ve toprak alımları yoluyla Yahudi ülkesi oluşturulması politikalarının sona ermesi hedefiyle gerçekleşmiş geniş ölçekli ayaklanmalardır.

Palmaḥ, geçmişte Haganah'ın elit savaş birimine verilen isimdi. 15 Mayıs 1941 tarihinde kurulan Palmach, Filistin Mandası döneminde, Yahudi toplumunun (Yishuv) yeraltı ordusu olmuştur. Birim, İsrail Bağımsızlık Savaşı başladığında, 2000 erkek ve kadına, üç savaş tugayına ve yardımcı hava, deniz ve istihbarat birimlerine sahipti. İsrail ordusu kurulduktan sonra, Palmach'ın üç tugayı dağıtıldı. Bu ve siyasi bazı nedenlerden dolayı, birçok kıdemli Palmach subayı 1950 yılında istifa etti. Palmach, askeri katkılarının yanı sıra, İsrail kültürü ve değerler sistemine büyük katkılarda bulunmuştur. Üyeleri, uzun yıllar boyunca İsrail ordusu komutanlığının belkemiğini oluşturmuştur ve ayrıca, İsrail'de siyaset, edebiyat ve kültür'e önemli isimler kazandırmıştır.

Kral Hüseyin'in federasyon planı Ürdün Kralı Hüseyin tarafından 15 Mart 1972'de Ürdün Meclisine yaptığı bir konuşma sırasında önerilen ve İsrail'in Doğu Kudüs'ün kontrolünü Ürdün-Filistinlilere bırakması halinde bir Ürdün-Filistin federasyonu olan "Birleşik Arap Krallığı" kurmayı amaçlayan siyasi bir programdı. Doğu Kudüs, böylece Filistin federal bölgesinin başkenti olacaktı. Hüseyin'in önerisi, ilgili tarafların çoğu tarafından planın duyurusundan kısa bir süre sonra reddedildi.

<span class="mw-page-title-main">Zikim</span> İsrail Devletinde kolektif tarım işletmesi (kibutz)

Zikim, İsrail'in güneyinde bir kibbutzdur. Kuzey Negev Çölü'nde yer alan kibutz, Hof Aşkelon Bölge Konseyi'nin yetki alanına girmektedir. 2021 yılında 894 kişilik bir nüfusa sahipti.

<span class="mw-page-title-main">Kahanizm</span>

Kahanizm, İsrail'de Kah partisi ve Yahudi Savunma Birliği'nin kurucusu Meir Kahane'nin görüşlerine dayanan dindar bir Siyonist ideolojidir.