İçeriğe atla

Godesberg Memorandumu

Hitler Bad Godesberg'de Chamberlain'i selamlıyor, 24 Eylül 1938

Godesberg Memorandumu, Adolf Hitler tarafından 24 Eylül 1938'in erken saatlerinde Sudetenland ile ilgili olarak yayınlanan ve Çekoslovakya hükûmetine yönelik bir ültimatom anlamına gelen bir belgedir.

Adını, Hitler'in 23 Eylül'de ertesi gün de devam eden uzun görüşmeler için Neville Chamberlain ile bir araya geldiği Bad Godesberg'den almıştır.

Arka plan

Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun çöküşü sırasında, Sudetenland, İmparatorluğun Almanca konuşulan bir parçasıydı ve Çekler'in egemen olduğu yeni Çekoslovakya devletine düştü. Başlangıçta birçok Südet Almanı, Almanca konuşulan yeni Alman Avusturya devletinin bir parçası olmak istedi ve daha sonra Avusturya'ya katılmayı umdular. Ancak 1919 tarihli Saint-Germain Antlaşması Almanca konuşulan bölgelerin Çekoslovakya'ya dahil edilmesini onayladı. 1938'in başlarında Sudetenlerin çoğu, ekonomik başarı ve uluslararası prestij açısından hızla ilerleyen Nazi Almanyası ile bütünleşmeyi arzuluyordu.

Aktif bir propaganda kampanyasının ardından Adolf Hitler, yaklaşık üç milyon Almanca konuşan Sudetenland'ın büyük bir kısmının Almanya'ya "iadesini" kamuoyu önünde talep etmeye başladı.[1] Mart 1938'de Fransa ve Sovyetler Birliği, Hitler'in Sudetenland'ı ele geçirmek için askerî güç kullanmaya başlaması halinde Çekoslovakya'ya askeri destek garantisi verdi, ancak 24 Mart'ta Neville Chamberlain Fransa'nın aynı taahhüdü verme talebini reddetti.[1]

Eylül 1938'in başlarında Chamberlain, Lord Runciman'ı Almanlar ve Çekler arasındaki krizin çözümünü müzakere etmek üzere gönderdi. 7 Eylül'de Konrad Henlein liderliğindeki Sudeten Almanları Runciman ile görüşmeleri kesti ve 12 Eylül'de Hitler Sudetenlandlılara Almanya ile birleşme konusunda kararlı olmalarını açıkça tavsiye etti. 15 Eylül'de Chamberlain, Sudetenland için self determinasyon talep eden Hitler'le görüşmek üzere Berchtesgaden'e uçtu. Berchtesgaden zirvesinden sonra Londra'ya döndüğünde Chamberlain kabinesine Hitler'in amaçlarının Sudetenland ile "kesinlikle sınırlı" olduğunu ve herkesin üzerine düşeni yapması halinde savaştan kaçınmanın mümkün olduğunu düşündüğünü söyledi.[2] Ayrıca Fransızlarla da görüşmelerde bulundu ve Sudeten Almanlarının çoğunlukta olduğu bölgelerin kademeli olarak Almanya'ya devredilmesi için tüm taraflara ortak bir öneride bulundu.[1]

Chamberlain Almanya'ya döndü ve 22 ve 23 Eylül'de Bad Godesberg'de Hitler'le görüşerek bu çözümü önerdi.[1] Sudetenland'ın devredilmesine ilişkin barış planını sunan İngiliz delegasyonu, Hitler'in Berchtesgaden'de kendisinin sunduğu şartları artık kabul edilemez olarak reddettiğini duyunca hiç de hoş olmayan bir şaşkınlık yaşadı.[3] Hitler artık Sudetenland'ın Alman kuvvetleri tarafından işgalini de içeren acil bir devir talep ediyordu ve kamuoyundaki tutumunu netleştirmek için hızla "Godesberg Memorandumu"nu yayınladı.[1]

İçerik

Memorandumunda Hitler, tam olarak hangi bölgede yapılacağını belirtmeden bir plebisit önerdi ve plebisit bölgelerinin oylama sonucuna kadar hem Alman hem de Çek kuvvetleri tarafından işgal edilmesini öngördü. Hitler Sudetenland'ın en geç 28 Eylül 1938'de Prag ve Berlin arasında müzakere yapılmadan ve devri denetleyecek uluslararası bir komisyon olmadan Almanya'ya devredilmesini; devir sonrasına kadar devredilen bölgelerde plebisit yapılmamasını talep etti ve ayrıca Polonya ve Macaristan'ın Çekoslovakya'ya yönelik tüm talepleri karşılanana kadar Almanya'nın savaşı bir seçenek olarak bırakmayacağını ilan etti. Bu, Hitler'in Chamberlain'in barış yapma çabalarına son vermeye karar verdiğinin bir işareti olarak görüldü.[2] Transferle ilgili düzenlemeler Almanlar ve Çekler arasında iki taraflı olarak kararlaştırılacak ve başka hiç kimse tarafından yapılmayacaktı.[4]

"Memorandum" Çeklerin kabul etmesi için 28 Eylül 1938 günü saat 14:00'te sona erecek bir ültimatom içeriyordu. Çek hükûmeti o zamana kadar Hitler'in taleplerini kabul etmezse, Almanya Sudetenland'ı zorla alacaktı.[5] Chamberlain kendisine bir ültimatom verilmesini protesto etti, Hitler ise belgenin adının "Memorandum" olduğunu, dolayısıyla ültimatom olarak adlandırılamayacağını söyledi.[6]

Tepki ve sonuç

Ana madde: Münih Anlaşması

Çekler 28 Eylül'de Memorandumu reddettiklerini açıkladı ve Fransızlar 600.000 kişinin seferber edilmesi emrini verdi. Aynı gün Kraliyet Donanması da seferber edildi.[1]

Hitler muhtırasının reddedilmesine kızmış olsa da hem İngiltere hem de Fransa'ya karşı bir savaştan korkuyordu.[7] 28 Eylül'de bir işgal emri vermedi, Chamberlain'in ertesi gün Münih'te, İngiltere adına Chamberlain, Almanya adına Hitler, Fransa adına Başbakan Daladier ve İtalya adına Mussolini olmak üzere dört hükûmet başkanı arasında Çek veya Sovyet katılımı olmadan yeni bir toplantı yapılması önerisini kabul etti. 1 Ekim'de Sudeten Eyaleti'nin mülkiyetinin Almanya'ya devredilmesini öngören bir pakt imzalanırken, İngiltere ve Fransa Çekoslovakya'nın yeni sınırlarını garanti altına alarak Çekler için bu acı hapı tatlandırmaya çalıştı. Ayrıca İngilizler ve Almanlar arasında, aralarındaki gelecekteki tüm anlaşmazlıkların müzakere konusu olacağını belirten ayrı bir anlaşma da vardı.[1]

1 Ekim'de Alman birlikleri Sudetenland'a girdi ve burası derhal Almanya'ya dahil edildi. Aralarında Sosyal Demokratlar, Komünistler ve Yahudilerin de bulunduğu 115,000 Sudet Çek'i ve 30,000 Sudet Alman'ı Çekoslovakya'dan geriye kalan topraklara kaçtı. Mültecilere Yardım Enstitüsü tarafından bildirildiği üzere, 1 Mart 1939 itibarıyla mülteci sayısı yaklaşık 150,000'e ulaşmıştır.[8]

Kronoloji

  • 10 Eylül 1938 - Nürnberg'de yaptığı bir konuşmada Hermann Göring, Çekleri "insan ırkını taciz eden" "sefil cüce bir ırk" olarak nitelendirir. O akşam Çekoslovakya Cumhurbaşkanı Edvard Beneš, sükûnet çağrısı yapan bir yayın yapar.
  • 15 Eylül - Chamberlain, Hitler ile görüşmelere başlamak üzere Berchtesgaden'e geldi.
  • 17 Eylül - Chamberlain kabinesiyle görüşmek üzere Londra'ya döndü.
  • 22 Eylül - Chamberlain, Hitler'le kriz üzerine daha fazla görüşme yapmak üzere Bad Godesberg'e geldi. Hitler, 1 Ekim'e kadar tüm Alman Sudeten topraklarının işgal edilmesini talep eder. O gece yapılan bir telefon görüşmesinden sonra Chamberlain tutumunu değiştirir ve Çekoslovaklara savaş için harekete geçmelerini tavsiye eder.
  • 23 Eylül - Saat 22:30'da Çekoslovak Hükûmeti genel seferberlik emri verir. 30 Eylül'e kadar 1 milyondan fazla asker ülkeyi savunmak için hazırlandı
  • 24 Eylül - Saat 1:30'da Hitler ve Chamberlain görüşmelerini tamamladılar ve Chamberlain, Hitler'in Godesberg Memorandumu'nda yer alan taleplerini Çekoslovak Hükûmeti'ne bizzat götürmeyi kabul etti.
  • 25 Eylül - Çekler, İngiliz kabinesi ve Fransız hükûmeti Memorandumdaki talepleri reddeder ve Fransızlar ordularının kısmen seferber edilmesini emreder.
  • 26 Eylül - Hitler Berlin'de yaptığı bir konuşmada Çekoslovakya ile savaşın her an başlayabileceğini ima etti.
  • 28 Eylül - Almanya'nın Sudetenland'ı işgal etmesi için verdiği 1 Ekim tarihi yaklaşırken Hitler, Chamberlain, İtalyan Benito Mussolini ve Fransız Edouard Daladier'yi Münih'te son bir konferansa davet eder. Çekler davet edilmez. Kraliyet Donanması savaş için seferber edildi.
  • 29 Eylül - Münih Anlaşması: Alman, İtalyan, İngiliz ve Fransız hükûmet başkanları Sudetenland'ın ilhakına ilişkin Alman taleplerini kabul etti. Çekoslovakya anlaşmanın imzacıları arasında yer almadı.
  • 30 Eylül - Neville Chamberlain Londra'ya döndü ve "Zamanımız için barış" dedi.
  • 1 Ekim - Alman birlikleri Sudetenland'a girdi. Polonya hükûmeti Çek hükûmetine Zaolzie bölgesinin yirmi dört saat içinde teslim edilmesi gerektiğini belirten bir ültimatom verir. Çeklerin itaat etmekten başka seçenekleri yoktur. Polonya kuvvetleri Zaolzie'yi işgal eder.
  • 5 Ekim - Avam Kamarası'nda Winston Churchill krizin sonucunu "Tam ve kesin bir yenilgi" olarak nitelendirmektedir: "Fransa ve İngiltere savaş ile onursuzluk arasında bir seçim yapmak zorundaydı. Onlar onursuzluğu seçtiler. Savaşacaklar."
  • 16 Ekim - Almanya 12.000 Polonyalı Yahudi'yi Almanya'dan sınır dışı etti; Polonya 4.000'ini kabul etti ve Almanya-Polonya sınırındaki "kimsesiz topraklarda" kalan kalan 8.000 kişiyi kabul etmeyi reddetti.
  • 24 Ekim - Berchtesgaden'de Dışişleri Bakanı Joachim von Ribbentrop, Polonya'nın Almanya Büyükelçisi Józef Lipski'ye Danzig Serbest Şehri'nin Almanya'ya geri dönmesi, Almanlara Polonya Koridoru'nda sınır dışı haklar verilmesi ve Polonya'nın Anti-Komintern Paktı'nı imzalaması gerektiğini söyledi.

Notlar

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f g Sen, S. N. (2009). Contemporary World. New Age International. ss. 61-62. ISBN 978-8122418224. 
  2. ^ a b Weinberg, Gerhard. The Foreign Policy of Hitler's Germany Starting World War II. ss. 438, 447. 
  3. ^ Middlemas, Keith (1972). Diplomacy of Illusion. Londra: Weidenfeld and Nicolson. s. 364. 
  4. ^ Chamberlain, Neville, In Search of Peace 
  5. ^ "LIFE Magazine April 26, 1948 @ Original LIFE Magazines.com, Unique Gift Idea, Vintage LIFE Magazine, Classic LIFE Magazine". Original Life Magazines (İngilizce). 11 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2023. 
  6. ^ Dilks, David (1997). "We Must Hope For The Best and Prepare For The Worse". In Finney, Patrick (ed.). The Origins of The Second World War. London: Arnold. p. 44.
  7. ^ Thomsett, Michael C. (2007). The German Opposition to Hitler: The Resistance, the Underground, ... s. 121. Hitler was furious upon hearing that the British, French, and Czechs had all rejected his Godesberg memorandum. Hitler knew, however, that Germany's armed forces were no match for those of France and Britain. 
  8. ^ "Forced displacement of Czech population under Nazis in 1938 and 1943". radio.cz. 13 Ekim 2003. 17 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2012. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Münih Antlaşması (1938)</span> Almanca konuşulan Çekoslovakya topraklarının 1938de Almanyaya bırakılması

Münih Antlaşması, Birleşik Krallık, Fransa, İtalya ve Almanya arasında yapılan ve Çekoslovakya'nın Südet bölgesinin Almanya'ya verilmesini öngören 29 Eylül 1938 tarihli antlaşmadır.

<span class="mw-page-title-main">Avusturya'nın ilhakı</span> Führer Adolf Hitlerin 3. Reichı genişletmesinin ilk adımı

Avusturya'nın ilhakı, 12 Mart 1938'de Hitler'in Almanya'yı genişletme çabalarının ilk adımı olmuştur. Avusturya'nın ilhakını, Versay Antlaşması gereği 15 yıldır Milletler Cemiyetinin kontrolünde olan Saar bölgesinin Almanya'ya verilmesi, Çekoslovakya'nın Südetlerinin Almanya'ya hediye edilmesi, Almanya'nın Çekoslovakya'yı işgali ve en sonunda Polonya'nın işgali takip etti.

<span class="mw-page-title-main">Polonya Seferi</span> Avrupada II. Dünya Savaşının ilk çatışması

Polonya Seferi veya Polonya'nın İşgali, II. Dünya Savaşı'nın başlangıcı olarak kabul edilir. Nazi Almanyası'nın işgal harekâtı Alman-Sovyet Saldırmazlık Paktı'nın imzalanmasından bir hafta sonra, 1 Eylül 1939'da başlamış ve 6 Ekim 1939'da Almanya ve Sovyetler Birliği'nin Polonya'nın tamamını işgal etmeleriyle son bulmuştur. Alman saldırısı, savaş ilanı olmadan yapılmıştı. Bu saldırı uluslararası hukuka aykırı bir saldırı savaşıdır.

<span class="mw-page-title-main">Alman-Sovyet Saldırmazlık Paktı</span> 1939 yılında Nazi Almanyası ile Sovyetler Birliği arasında imzalanan tarafsızlık paktı

Alman-Sovyet Saldırmazlık Paktı veya Molotov - Ribbentrop Paktı, Nazi Almanyası ile Sovyetler Birliği arasında Doğu Avrupa'yı aralarında paylaşan bir saldırmazlık paktıydı. Pakt 23 Ağustos 1939'da Moskova'da Almanya Dışişleri Bakanı Joachim von Ribbentrop ve Sovyet Dışişleri Bakanı Vyaçeslav Molotov tarafından imzalandı ve resmi olarak Almanya ile Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği Arasında Saldırmazlık Antlaşması olarak biliniyordu. Gayri resmi olarak; Hitler-Stalin Paktı, Nazi-Sovyet Paktı veya Nazi-Sovyet İttifakı olarak da anıldı.

<span class="mw-page-title-main">Neville Chamberlain</span> Birleşik Krallık başbakanı (1937–1940)

Arthur Neville Chamberlain, İngiliz siyasetçi, 1937-1940 arası başbakan.

<span class="mw-page-title-main">Südet Krizi</span>

Südet krizi, Nazi Almanyası'nın Çekoslovakya'nın Südet bölgesinin kendisine verilmesini diretmesiyle ortaya çıkan ve 1938 yılında belli başlı Avrupa ülkelerini savaşın eşiğine getiren gelişmelerdir.

Çek Cumhuriyeti tarihi, bugünkü Çekya topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

Slovakya tarihi, bugünkü Slovakya Cumhuriyeti topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Çekoslovakya'nın İşgali</span>

Çekoslovakya'nın İşgali (1938-1945), Münih Antlaşması sonucu Almanya'nın, Südetler olarak bilinen bölgeyi işgal etmesiyle başlamıştır. 16 Mart 1939'da Alman birlikleri Çekoslovakya'nın geri kalanını da işgal ederek II. Dünya Savaşı'nın sonuna kadar ülkenin varlığına son vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Édouard Daladier</span> Fransız siyasetçi (1884 – 1970)

Édouard Daladier, Fransız siyasetçi ve II. Dünya Savaşı'nın başında Fransa Başbakanı.

<span class="mw-page-title-main">Edvard Beneš</span>

Edvard Beneš, Çekoslovak bağımsızlık hareketi lideri, Dışişleri Bakanı ve Çekoslovakya ikinci Cumhurbaşkanı. Beneš yetenekli bir diplomat olarak biliniyordu.

<span class="mw-page-title-main">Sürgündeki Çekoslovakya Hükûmeti</span>

Sürgündeki Çekoslovak Hükûmeti, Çekoslovakya Geçici Hükûmeti ya da Çekoslovakya Ulusal Özgürlük Komitesi nin gayriresmî unvanı. İlk olarak İngiliz hükûmeti tarafından tanınan bu geçici hükûmet, sonraları Müttefik Devletler'in de resmi muhatabı haline gelecekti. Çekoslovakya Ulusal Özgürlük Komitesi, Çekoslovakya eski Cumhurbaşkanı Edvard Beneš tarafından, Paris'te Ekim 1939'da kurulmuştu. Diplomatik tanınma konusunda Fransa ile yapılan görüşmelerin akametle sonuçlanması ve akabinde Nazilerin Fransa'yı işgali neticesinde, oluşturulan bu komite, 1940 yılında Londra'ya sığınmak zorunda kaldı. Nazi bombardmanı başlayınca, Komite 1941'de Buckinghamshire-Aston Abbots'a taşındı.

<span class="mw-page-title-main">Almanya'nın Litvanya'ya verdiği ültimatom</span>

Almanya'nın Litvanya'ya verdiği ültimatom; 20 Mart 1939'da Nazi Almanyası Dışişleri Bakanı Joachim von Ribbentrop tarafından Litvanya Dışişleri Bakanı Juozas Urbšys'e sunulan sözlü ültimatom. Ribbentrop, Litvanya'nın -Memel Bölgesi olarak da bilinen- Klaipėda Bölgesi'nden vazgeçmesini talep ederek, aksi takdirde Wehrmacht'ın Litvanya'yı istila edeceğini bildiriyordu. Bu topraklar, I. Dünya Savaşı sonrasında Almanya'dan kopartılmıştı. Litvanya ve Almanya arasında yıllardır sürmekte olan gerginlik ve bölgede Nazi yanlısı propagandanın artması, böyle bir talebin gerçekleşeceğinin önceden habercisi gibiydi. Ültimatom, Nazilerin Çekoslovakya'nın İşgalinden sadece beş gün sonra deklare edilmişti. Bölgedeki statükonun korunmasını garanti altına alan 1924 tarihli Klaipėda Sözleşmesi'nin altına imza koyan dört ülkenin hiçbirinden Litvanya'ya destek gelmedi. İngiltere ve Fransa, konuyla ilgili yatıştırma politikaları izlemeyi tercih ederken, İtalya ve Japonya ise, açık şekilde Almanya'yı destekliyorlardı. 22 Mart tarihinde, Litvanya ültimatom koşullarını kabul etmek zorunda kaldı. Memel Bölgesi, Almanya'nın II. Dünya Savaşı öncesi elde ettiği son araziydi. Litvanya için büyük bir ekonomik ve moral çöküşe yol açan bu olay, Avrupa'nın savaş öncesi tansiyonunu iyice yükselten olaylardan biriydi.

Fall Grün (İrlanda) ile karıştırılmamalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Potsdam Anlaşması</span> 1945 yılında 3 büyük Müttefik arasında İkinci Dünya Savaşının sona ermesine ilişkin anlaşma

Potsdam Anlaşması,, Ağustos 1945'te İkinci Dünya Savaşı'nın galibi üç büyük Müttefik devlet olan Birleşik Krallık, Amerika Birleşik Devletleri ve Sovyetler Birliği arasında yapılan anlaşmadır. Potsdam Konferansı'nın bir sonucu olan bu anlaşma, Almanya'nın sınırlarının ve Alman işgalinden kurtarılan bölgede sınırların belirlenmesi ve yeniden inşası ile ilgiliydi. Ayrıca Almanya'nın silahsızlandırılması ve ödeyeceği savaş tazminatları, savaş suçlularının yargılanması ve etnik Almanların Avrupa'nın çeşitli bölgelerinden toplu olarak sınır dışı edilmesi konularını da ele almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Sudetenland</span>

Südet bölgesi, eski Çekoslovakya'nın öncelikle Südet Almanlarının yaşadığı kuzey, güney ve batı bölgelerinin tarihi Almanca adıdır. Bu Almanca konuşan halk, Orta Çağ'dan beri Bohemya, Moravya ve Çek Silezya'nın sınır bölgelerinde hakimdi. Sudetenland, 9. yüzyıldan beri hem coğrafi hem de politik olarak Çek devletinin ayrılmaz bir parçasıydı.

Mayıs Krizi, 1938'de Alman birliklerinin Çekoslovakya'ya doğru harekete geçtiği ve bunun Avrupa'da yakında bir savaşın patlak vereceğine işaret ettiği yönündeki haberlerin yol açtığı kısa süreli bir uluslararası gerilim dönemiydi. Gerçek bir askeri yığınak tespit edilmediğinde yüksek endişe hali kısa sürede yatışmış olsa da, krizin sonuçları geniş kapsamlı olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Peace for our time</span>

Zamanımızın barışı,, İngiltere Başbakanı Neville Chamberlain tarafından 30 Eylül 1938'de Londra'da Münih Anlaşması ve müteakip İngiliz-Alman Deklarasyonu ile ilgili yaptığı açıklamalarda yapılan bir bildiriydi. Bu ifade, 1878'de Berlin Kongresi'nden döndükten sonra "Almanya'dan zamanımızın barışıyla döndüm" diyen Benjamin Disraeli'yi tekrarladı.

<span class="mw-page-title-main">İkinci Çekoslovak Cumhuriyeti</span>

İkinci Çekoslovak Cumhuriyeti, 30 Eylül 1938 ile 15 Mart 1939 arasında 169 gün yaşadı. Bohemya, Moravya, Silezya, Karpat Rutenya ve Slovakya'nın özerk bölgelerinden oluşuyordu.

Oster Komplosu, 1938 yılında Almanya'nın Sudetenland için Çekoslovakya ile savaşa girmesi durumunda Alman Führeri Adolf Hitler'i ve Nazi rejimini devirmek için önerilen bir komplo planıydı. Abwehr'in başkan yardımcısı Binbaşı General Hans Oster ve Wehrmacht içindeki diğer yüksek rütbeli muhafazakarlar tarafından yönetilmekteydi. Hitler ve Nazi rejimini devirmek için, hükûmetin kontrolünü ele geçirmek için darbe girişiminde bulunan güçlerin Reichskanzlei binasına bir baskın düzenleyerek Hitler'i ya tutuklamayı ya da öldürmeyi planladılar ve Almanya'yı Prusya Prensi II. Wilhelm'in torunu olan Wilhelm liderliğindeki monarşiye geri döndürmeyi amaçladılar.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.