İçeriğe atla

Gnawa

Bir Gnawa adamı

Gnawa (veya Gnaoua, Ghanawa, Ghanawi, Gnawi'; Arabic: ڭناوة), Fas kökenli bir etnik gruptur.

Gnawa terimi büyük olasılıkla Kuzey Afrika ve Sahra Çölü'nün yerli dilinden türetilmiştir. Berberi dilbilgisi standartlarına göre, bu ifadenin telaffuzu agnaw (tekil) ve ignawen'dir (çoğul), bu da siyahi birini ima eder.

Gnawa, 2019 yılında İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirasının Temsili Listesine girdi.[1]

Tarihi

Gnawa halkının, Afrika'nın Sahel bölgesinden, yani günümüz Nijerya'sında Fas ile uzun ve önemli ekonomik ve siyasi ilişkileri olan bir Hausa ülkesi olan Kano'dan geldiği düşünülüyor.[2][3] Gnawalar, Fas'a köle olarak taşınan etnik bir azınlıktır ve atalarının izleri Batı Afrika'ya kadar uzanabilir. Köleliğin kaldırılmasından sonra Mağrip'te Sufi'ye katıldılar.[4] Gnawa, İslam'a dönüşürken, posesyon ve korku dansları uygulamalarına adanmış ayinlerde ritüel posesyon kutlamaya devam etti. Bu ritüel posesyon ayini Jedba (Arapça: جدبة) olarak bilinir.

Gnawa ve müzik

Gnawa müziği, geleneksel İslami Tasavvuf ile İslam öncesi Afrika halk geleneklerinin bir karışımıdır. Gnawa müzisyenleri genellikle şifa ritüelleri de gerçekleştiren kişilerdir. Şifa ritüelleri, Hausa kültüründe Bori olarak bilinen İslam öncesi Afrika animizm törenlerinden etkilenmiş gibi görünüyor. Fas popüler kültüründe Gnawalar, törenleri aracılığıyla akrep sokmaları ve akıl hastalıklarının mucizevi tedavisinde uzmanlar olarak kabul edilir. Hastalıkları tedavi etmek için renkler, yoğunlaştırılmış kültürel imgeler, kokular ve terör kullanılır.

Gnawalar, ten kaplı bir ud olan sintir veya guembri üzerinde icra edilen düşük tonlu, tekrarlayan ezgilerle son derece müziği icra eder. Hausa geleneksel müziğindeki garaya ile karşılaştırılabilir olan yaklaşımda, çağrı-cevap şarkı söyleme, el çırpma ve krakeb (karkaba'nın çoğulu) zilleri kullanılır. Gnawa ayinleri, iyileştirdiği iddia edilen atalardan kalma azizleri çağırmak için müzik ve dans içerir.

Gnawa müziği uluslararası tanınırlık ve popülerlik kazandı. Bill Laswell, Brian Jones, Randy Weston, Adam Rudolph, Tucker Martine, Robert Plant, Jacob Collier ve Jimmy Page gibi birçok Batılı müzisyen, Essaouira'nın Mokhtar Gania, kardeşler Mahmoud Guinia ve Marakeş gibi Gnawa müzisyenlerinden yararlandı ve onlarla işbirliği yaptı. Mustapha Baqbou ve Ahmed Baqbou, Abdelkebir Merchane, Brahim Belkani, Rabat kardeşler Hamid El Kasr Bazı gelenekçiler, daha açık ekonomik amaçların peşinde koşarak kutsal gelenekleri terk ettikleri veya değiştirdikleri için modern işbirliğini karışık bir nimet olarak görüyorlar. Gnawa müziği ve dansı, Hassan Hakmoun gibi uluslararası kayıt sanatçıları tarafından albümleri ve konser görünümleri aracılığıyla Batılı izleyicilerle tanıştırıldı.

Gnawa müziğinin merkezinde Marakeş, Tanca, Rabat, Kazablanka, Fes ve güneybatı Fas'ta bulunan ve yıllık Gnaoua Dünya Müzik Festivali'ne ev sahipliği yapan Essaouira yer alır. Marakeş'in Gnawa'sı, yıllık kutlamalarını Moulay Brahim'in Atlas Dağları'ndaki sığınağında ve Moulay Abdullah bin Tsain'in Marakeş ile Amizmiz arasındaki bir mezra olan Tamesloht'taki sığınağının çevresinde düzenliyor. Kutlamalar Peygamberin doğum günü ile birlikte yapılır.

Ağustos ayında, Khamlia'nın Gnawa'sı Khamlia'daki yıllık kutlamalarını Erg Chebbi'de kutlar.[5]

Son olarak, Gnawa'nın içinde Ganga olarak bilinen eşsiz bir kabile var. Ganga, Berberi veya Chleuh kökenlidir ve Tashelhait'i konuşur. Essaouira ve Agadir arasındaki Haha'da ve Agadir ile Taroudant'ı çevreleyen Sous Vadisi'nde bulunabilirler. Guimbri çalmazlar, bunun yerine krakeb ve tebel veya ganga adı verilen devasa davulları içeren ve aynı zamanda geleneksel gnawa ritüelinin alayının bir parçası olan kouyou dansına odaklanırlar.

Ayrıca bakınız

  • Bechar
  • Essaouira
  • Haha (kabile)
  • haratin
  • Jilala
  • Moga Festivali

Kaynakça

  1. ^ "UNESCO - Decision of the Intergovernmental Committee: 14.COM 10.B.26". ich.unesco.org (İngilizce). 20 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2020. 
  2. ^ Amraoui, Ahmed El. "Gnawa music: From slavery to prominence". www.aljazeera.com. 28 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2020. 
  3. ^ Sinclair, Mandy. "A Brief History Of Gnaoua Music In Morocco". Culture Trip. 24 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2020. 
  4. ^ "Yobadi, friendship through Music". ArcGIS StoryMaps (İngilizce). 17 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2020. 
  5. ^ "Les Gnaouas - Histoire et Culture | Holidway Maroc". Holidway (Fransızca). 28 Şubat 2017. 14 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2020. 
Wikimedia Commons'ta Gnawa ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Genel referanslar

Daha Fazla Okuma

  • Bernasek, L & Burger, HS (2008) Imazighen !: Berberi Yaşamında Güzellik ve Zanaatkarlık, Peabody Museum Press
  • Courtney-Clarke, M & Brooks, G. (1996) Imazighen: The Vanishing Traditions of Berber Women, Thames & Hudson Ltd, Londra, Birleşik Krallık
  • El-Ghissassi, H. (2006) Regard sur Le Laroc de Mohamed VI, Michel Lafon
  • Ennaji, M (2005) Fas'ta Çok Dillilik, Kültürel Kimlik ve Eğitim, Springer, New York, ABD
  • Harris, W. (2003) Fas Olanlar, Eland Books, Londra, Birleşik Krallık
  • Hart, DM (2000) Kırsal Fas'ta Kabile ve Toplum, Frank Cass Publishers
  • Howe, M (2005) Morocco: The Islamist Awakening and Other Challenges, University of Oxford Press, New York, ABD
  • Hoffman, KE (2008) We Share Walls: Language, Land, and Gender in Berber Morocco, Wiley-Blackwell
  • Maxwell, G (2000) Atlasın Efendileri, Weidenfeld & Nicolson Illustrated
  • Maxwell, G (2002) Atlasın Efendileri: Glaoua Evi'nin Yükselişi ve Düşüşü 1893–1956, The Lyons Press
  • McKissack, F. & McKissack, P. (1995) The Royal Kingdoms of Gana, Mali ve Songhay: Life in Medieval Africa, Henry Holt and Co. LLC
  • Pennell, CR (2003) Fas: İmparatorluktan Bağımsızlığa, OneWorld Publications
  • Pennel, CR (2001) Fas 1830'dan beri: Bir Tarih, NYU Press, ABD
  • Porch, D (1983) Fas'ın Fethi - Fransa'nın Son Büyük Sömürge Macerasının Tuhaf Tarihi, Entrika ve Silah Gücüyle Bir Ortaçağ Krallığını Bastırmak İçin Uzun Mücadele 1903 – 1914, Knopf
  • Sundurma, D, 2. Baskı (2005) Sahra'nın Fethi, Ferrar, Straus ve Giroux
  • Rogerson, B & Lavington, S Düzenleyen (2004) Marrakech, The Red City: The City through Writers' Eyes, Sickle Moon Books

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Fas</span> Kuzey Afrikada yer alan bir ülke

Fas, resmî adıyla Fas Krallığı, yaklaşık 37 milyon nüfusa ve 720.000 km² yüzölçümüne sahip bir Kuzey Afrika ülkesidir. Başkenti Rabat ve en büyük şehri de Kazablanka'dır. Mağrip ülkelerinden biri olan Fas'ın, Atlantik Okyanusu'dan Cebelitarık Boğazı'nı çevreleyip Akdeniz'de son bulan uzun bir sahil şeridi vardır. Doğuda Cezayir, kuzeyde İspanya, güneyde ise Moritanya ile komşudur. Aynı zamanda ülke, Batı Sahra adı verilen bölgede, 1975'te koloni ülkesi İspanya tarafından terk edildikten sonra hak iddia etmiş ve günümüzde de bölgenin dörtte üçünü fiilen yönetmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Nijer</span> Batı Afrikada bulunan bir ülke

Nijer, resmî adıyla Nijer Cumhuriyeti, Afrika kıtasının batısında denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Ülke adını büyük bir Afrika nehri olan Nijer Nehri'nden almıştır. Kuzeybatıda Cezayir, kuzeydoğuda Libya, doğuda Çad, güneyde Nijerya güneybatıda Benin ve Burkina Faso, batıda ise Mali ile komşudur. Nijer yaklaşık 1,27 milyon km²'lik alanıyla Batı Afrika'nın en büyük ülkesidir. Bu alanın %80'i Sahra'dadır. Çoğunluğunu Müslümanların oluşturduğu yaklaşık 22 milyon nüfus ülkenin güney ve batısındaki kırsal bölgelere yoğunlaşmıştır. Başkent ve en büyük şehir Niamey de ülkenin güneybatı köşesindedir.

<span class="mw-page-title-main">Melilla</span> İspanya Krallığına bağlı özerk il statüsünde bir şehir.

Melilla, İspanya'nın Kuzey Afrika'daki toprağıdır. İspanyol anayasasına göre Ceuta (Septe) ile birlikte özerk il statüsündedir. Fas sınırı ile çevrili olan şehrin yüzölçümü 20 km²'dir. Nüfusu 86.384'tür. Juan José Imbroda Ortíz şehrin hem başbakanı hem de belediye başkanıdır. Fas, Melilla ile Ceuta'yı İspanya'dan istemektedir. Kent 1497'den beri İspanyol egemenliğindedir.

<span class="mw-page-title-main">Berberiler</span>

Berberiler, bugünkü Mısır, Libya, Tunus, Cezayir ve Fas'ı içine alan Kuzey Afrika'nın bilinen en eski yerli halkıdır. Bazı mağara resimlerinin bulunmuş olması, Berberiler'in bu paleolitik toplulukların soyundan gelmiş olabileceği tezini güçlendirmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kazablanka</span> Fasın en büyük şehri

Kazablanka, Fas'ın batısında, Atlas Okyanusu kıyısında yer alan liman kenti. Aynı zamanda Fas'ın en büyük şehridir. Nüfusu 3.800.000'dir. (2006)

<span class="mw-page-title-main">Muvahhidler</span>

Muvahhidler, bugünkü Kuzey Afrika, İspanya ve Batı Sahra topraklarına egemen olan Murabıtlar Devleti'ni yıkarak onun yerine geçen Berberi hanedan ve devletidir. 1146 ila 1248 yılları arasında, bugünkü İspanya topraklarının büyük bölümünün yanı sıra Kuzey Afrika'daki bazı toprakları da denetimleri altında tutmuşlardır. Hristiyan saldırıları ve bazı iç karışıklıklar sonucu 1269'da yıkılmışlardır. İber Yarımadası üzerinde egemen olmuş son büyük Müslüman devlettir.

<span class="mw-page-title-main">Marakeş</span>

Marakeş, Fas'ın orta kısmında bulunan şehir.

<span class="mw-page-title-main">Timbuktu</span> Mali İmparatorluğunun başkenti

Timbuktu Batı Afrika ülkesi Mali'nin şehri. Mali'nin 8 idari bölgesinden biri olan Timbuktu Bölgesi'nin de başkentidir. Timbuktu, dünyanın yeni yedi harikasına aday gösterilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">La Isla Bonita</span>

La Isla Bonita, Amerikalı pop müzik sanatçısı Madonna'nın üçüncü albümü True Blue'dan çıkan beşinci ve son teklidir. Şarkı, Sire Records tarafından yayınlanmıştır. Şarkı, 1990'da remiks halinde "The Immaculate Collection" adlı toplama albümde yer almıştır.

İsrail ve Yahudiye toprakları dışında kalan Orta Doğu bölgelerinde Yahudiler en azından Babil Sürgünü'nden beri 2600 yıldır yaşamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Araplaşma</span> Arap olmayan bir bölgenin fethi ile nüfusta Arap etkisinin artması

Araplaşma, Arap olmayan bir bölgenin fethi ile Arap olmayan nüfusta Arap etkisinin artmasını, Arap dilinin, kültürünün, kimliğinin kademeli olarak benimsenmesini tarif eder. İslam dini ve bunlarla ilişkili olarak İslam'a dayanan sosyo-politik düzen ile Arapça bir kitap olan Kur'an Araplaşmada merkezi bir rol oynamıştır. Ve Bu, genellikle fethedilen topraklarda İslamileştirme ile beraber ilerlemiştir. Genel olarak, Arap orijinli unsurlar, fethedilen medeniyetlerden oluşan çeşitli unsurlarla çeşitli şekillerde birleşti. Araplaştırma; Irak, Suriye, Sudan, Moritanya, Cezayir ve Libya'daki Arap milliyetçisi rejimler tarafından Arap yerleşimlerini genişletme, Arap dışındaki azınlıkların sınır dışı edilmeleri ve Arap olmayan nüfusta Arap kimlik ve kültürünün uygulanmasını, özellikle eğitimde Arapça olmayan anadillere izin vermemek gibi yöntemler ile modern çağlarda da devam etti.

<span class="mw-page-title-main">Ahmed el-Mansur</span>

Ahmed el-Mansur(Arapça:أبو العباس أحمد المنصور), Ahmed Ebu Abbas El Mansur veya El Mansur Eddabi(Türkçe:Altın); 1549 Fes - 25 Ağustos 1603, Fes yakınları) 1578 ile 1603 yılları arasında Fas'ı yöneten altıncı ve en ünlü Saadi yöneticisidir. Ahmed el-Mansur, Avrupa ve Afrika'da güçlü ordusu ve stratejik önemi nedeniyle Geç Rönesans dönemi'nin ve 16. yüzyılın en önemli figürlerinden biri sayılmaktaydı. "Derin İslami bilgisi olan, kitapları seven, hattatçılıkla ve matematikle uğraşan ve mistik yazılar ile dini&bilimsel tartışmalarla ilgilenen" biri olarak biliniyordu.

<span class="mw-page-title-main">Fas İspanyol Protektorası</span>

Fas İspanyol Protektorası, 1912 Fes Antlaşması ile kurulan ve 7 Nisan 1956 tarihinde Fas ile birleşmesine kadar süren İspanya'nın bir himaye yönetimidir.

Arap-Berberi, Arap dünyasının batı kesiminde Akdeniz ve Atlantik Okyanusu boyunca uzanan geniş bir Kuzey Afrika bölgesi olan Mağrip'in etnolinguistik bir grubudur. Arap-Berberiler, yaklaşık 16 ile 25 milyonu çeşitli Berberi dilleri konuşsa da çoğu ana dili olarak Mağrip Arapçasının bir çeşidini konuşan karışık Arap ve Berberi kökenli insanlardır. Birçok Arap-Berberi, kendilerini öncelikle Arap ve ikincil olarak Berberi olarak tanımlar.

<span class="mw-page-title-main">2011-2012 Fas protestoları</span>

2011-2012 Fas protestoları, 20 Şubat 2011'den 2012 sonbaharına kadar Fas'ta meydana gelen bir dizi protesto gösterisidir. Orta Doğu'daki Arap Baharı olarak adlandırılan diğer protestolardan ilham aldılar. Protestoları 20 Şubat Hareketi organize etti.

<span class="mw-page-title-main">Fas Arapçası</span>

Fas Arapçası veya Derice (الدارجة), Arapçanın Fas'ta konuşulan diyalektik, yerel biçimi veya biçimleridir. Fas Arapçası, diğer Mağrip lehçeleri olan Cezayir Arapçası ve Tunus Arapçası bir dereceye kadar anlaşılabilmektedir. Yaklaşık 31,5 milyondan fazla kişi tarafından konuşulmakta olup ülkenin baskın konuşulan dilidir ve Fas televizyon eğlencesi, sineması ve ticari reklamcılığında güçlü bir varlığa sahiptir. Fas'ın resmi dili olan Fasih Arapça ise dini vaazlar, kitaplar, gazeteler, hükûmet haberleşmeleri, haber yayınları ve siyasi sohbet programları gibi resmi durumlarda değişen derecelerde kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Fas'ta LGBT hakları</span>

Fas'ta lezbiyen, gey, biseksüel ve trans (LGBT) bireyler, LGBT olmayan bireylerin uğramadığı yasal zorluklarla karşılaşmaktadır. Fas'ta hem erkekler hem de kadınlar arası hemcins cinsel ilişkileri yasadışıdır.

<span class="mw-page-title-main">Cebel Tubkal</span>

Cebel Tubkal, Fas'ın güneybatısında bulunan bir dağ zirvesidir. Dağ, Marakeş-Asfi bölgesinde Tubkal Millî Parkı'nda yer almaktadır ve Atlas Dağları'nın bir parçasıdır. 4.167 metre yüksekliği ile Fas, Kuzey Afrika ve Arap dünyasının en yüksek dağıdır.

<span class="mw-page-title-main">Marakeş Müzesi</span>

Marakeş Müzesi, Fas'ın Marakeş şehrinin eski merkezinde bulunan tarihi bir saray ve müzedir. Dikkate değer mimarisinin yanı sıra müzenin koleksiyonunda çeşitli tarihi sanat eserleri ve Fas'tan çağdaş sanat eserleri sergilenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">2023 Marakeş-Safi depremi</span> 8 Eylül 2023te Fasta gerçekleşen şiddetli deprem

8 Eylül 2023'te Fas'ın Marakeş-Safi bölgesini Mw 6,8 ve ya 6,9 şiddetinde deprem vurdu. Depremin merkez üssü Marakeş'in 71,8 km güneybatısında, Atlas Dağları'ndaki Ighil kasabası yakınlarındaydı. Sıradağların altındaki sığ eğik bindirme faylarının bir sonucu olarak meydana geldi. Çoğu Marakeş dışında en az 2946 fazla ölüm bildirildi. Bu sayı her gün artmaktadır. Marakeş'teki binalar ve tarihi yerler hasar gördü. Deprem İspanya, Portekiz ve Cezayir'de de hissedildi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.