İçeriğe atla

Glires

Glires
Yaşadığı dönem aralığı: 66-0 myö
Senozoyik-Günümüz[1] 
Anadolu sincabı (Sciurus anomalus)
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Chordata
Sınıf:Mammalia
Üst takım:Euarchontoglires
(sırasız):Glires
Linnaeus, 1758
Takımlar
  • Rodentia (Kemiriciler)
  • Lagomorpha (Tavşanımsılar)

Glires (Latince: "Yediuyuklayanlar"), kemiriciler (Rodentia; fareler, sincaplar, marmotlar) ve tavşanımsılardan (Lagomorpha; tavşanlar, yabani tavşanlar ve pikalar) oluşan bir kladdır (bazen bir büyük takım olarak sıralanır). Bunların monofiletik bir grup oluşturduğu hipotezi, morfolojik kanıtlara dayalı olarak uzun süredir tartışılmaktadır. 2001 yılında yayınlanan iki morfolojik çalışma[2] ve 2003'te[3] yayınlanan iki morfolojik çalışma, Glires'in monofiliğini güçlü bir şekilde destekliyor. Özellikle, 2003 araştırması, Glires'in bazal üyelerinin; Mimotona, Gomphos, Heomys, Matutinia, Rhombomylus ve Sinomylus cinslerinin fosil materyalinin keşfini bildirdi. Açıklamaları, 2005 yılında,[4] daha tipik kemirgenler ve lagomorflar arasındaki boşluğu kapatmaya yardımcı oldu.[3] Veriler, 2001 yılında yayınlanan [5] [6] nükleer DNA'ya dayalı olarak, Glires'i Euarchonta'nın kardeş taksonu olarak Euarchontoglires'i oluşturmak için destekledi, ancak hem nükleer hem de mitokondriyal DNA'dan gelen bazı genetik veriler daha az destekleyici olmuştur.[7] 2007'de yayınlanan bir çalışmadaki, [8] retrotranspozon varlığı/yokluğu verilerinin araştırılması, Glires hipotezini açık bir şekilde desteklemektedir.[9] 2015'te yayınlanan çalışmalar,[10] Scandentia'yı Glires'in kardeş grubu olarak yerleştirip Euarchonta'yı bir dal olarak geçersiz kıldı.

Filogeni

En son filogenetik analizlere göre oluşturulmuş kladogram.

Euarchontoglires

Scandentia (sivri sincapçıklar)

Glires

Rodentia (kemirgenler)

Lagomorpha (tavşanlar, yabani tavşanlar, pikalar)

Primatomorpha

Dermoptera (kolugolar)

Primates (†Plesiadapiformes, Strepsirrhini, Haplorrhini)

Kaynakça

  1. ^ "Glires". paleobiodb.org. 30 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2021. 
  2. ^ Meng & Wyss 2001.
  3. ^ a b Meng 2003.
  4. ^ Asher 2005.
  5. ^ Murphy 2001.
  6. ^ Madsen 2001.
  7. ^ Arnason 2002.
  8. ^ Kriegs 2007.
  9. ^ Meredith (28 Ekim 2011). "Impacts of the Cretaceous Terrestrial Revolution and KPg Extinction on Mammal Diversification". Science (İngilizce). 334 (6055): 521-524. doi:10.1126/science.1211028. ISSN 0036-8075. PMID 21940861. 
  10. ^ Zhou (1 Mart 2015). "The position of tree shrews in the mammalian tree: Comparing multi-gene analyses with phylogenomic results leaves monophyly of Euarchonta doubtful". Integrative Zoology (İngilizce). 10 (2): 186-198. doi:10.1111/1749-4877.12116. ISSN 1749-4877. PMID 25311886. 

Alıntılanan kaynaklar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Eteneliler</span> Eutheria sınıfındaki memelilerin alt sınıfı

Eteneliler, eteneli memeliler veya plasentalı memeliler, memelilerin bir infra sınıfı. Diğer alt sınıflar keseliler (Metatheria) ve hâlâ yumurtlayarak üreyen ilkel memelilerdir (Protheria). Aralarında büyük bir farkla en büyük grup etenelilerdir. Günümüzde, 6000'in üzerinde eteneli türü bulunmaktadır. Vücut yapıları ve yaşam alanlarının farklılıkları ile en çeşitli memeli grubunu oluştururlar.

<span class="mw-page-title-main">Eutheria</span> memeli kladı

Eutheria, keselilere göre etenelilerle daha yakından ilişkili olan tüm doğurgan memelileri (Theria) kapsayan bir kladdır.

<span class="mw-page-title-main">Euarchontoglires</span> memeli üst takımı

Euarchontoglires veya Supraprimates, eteneliler infra sınıfında yer alan, moleküler genetik araştırmalar sonrası ortaya konulmuş olan bir üst takım.

<span class="mw-page-title-main">Euarchonta</span> memeli kladı

Euarchonta, eteneliler infra sınıfında yer alan, moleküler genetik araştırmalar sonrası ortaya konulmuş olan bir üst takım. Euarchonta şu takımları içerir: Sivri sincapçıkgiller (Scandentia), Primatlar (Primates) ve Abalı memeliler (Dermoptera).

<span class="mw-page-title-main">Primatomorpha</span> memeli kladı

Primatomorpha, eteneliler infra sınıfında yer alan, molekülergenetik araştırmalar sonrası ortaya konulmuş olan bir mir takım. Primatomorpha: Primatlar (Primates), Abalı memeliler (Dermoptera) ve Plesiadapiformları içerir.

<span class="mw-page-title-main">Whippomorpha</span> memeli kladı

Whippomorpha, su aygırları ve balinaları içeren bir çift toynaklı memeli grubu. İlk kez Waddell ve arkadaşları tarafından 1999 yılında bilimsel olarak tanımlanmıştır.

<i>Protungulatum</i> plasentalı memeli cinsi

Protungulatum, ilk olarak kuzeydoğu Montana'daki Bug Creek Anthills Oluşumunda bulunan, geç Kretase ile erken Paleosen dönemleri arasında yaşamış, bazal bir toynaklı veya Pan-Euungulate olduğu düşünülen, bilinen en eski plasentalı memeli cinsi.

<span class="mw-page-title-main">Mesonychia</span> memeli takımı

Mesonychia, erken Paleosen ila Oligosen dönemleri arasında yaşamış arkaik toynaklı memelileri kapsayan bir etçil memeli grubudur.

<i>Hyopsodus</i> Eosen döneminde yaşamış ilkel toynaklı cinsi

Hyopsodus, Eosen döneminde Avrasya ve Kuzey Amerika'da yaşamış toynaklı memeli cinsi. Bu cinsin fosilleri, Kuzey Amerika'da, özellikle Amerika Birleşik Devletleri'nin Bighorn Havzası bölgesinde bulunmuştur. Hızlı ve çevik olduğuna, yuvalarda yaşadığına ve belki de ekolokasyonu kullanabildiğine inanılıyor.

<span class="mw-page-title-main">Ferae</span> memeli kladı

Ferae, Carnivora ve Pholidota takımlarından oluşan bir memeli kladıdır. Carnivora ve Pholidota'nın bir grubu için alternatif bir isim olan Ostentoria da önerildi. Moleküler genetik çalışmalarca, günümüze kadar gelen Ferae'nin son ortak atasının yaklaşık olarak 78.9 milyon yıl önce yaşadığı tahmin edilmiştir. Creodonta gibi soyu tükenmiş birkaç takım da Ferae'nin üyeleridir.

<span class="mw-page-title-main">Pangolin</span> memeli takımı

Pullu memeliler olarak da bilinen pangolinler, bir eteneliler takımıdır. Mevcut tek familyası olan Manidae familyasında üç cins bulunur: Manis, Phataginus ve Smutsia. Manis, Asya'da bulunan dört türden oluşurken, Phataginus ve Smutsia, tümü Sahra altı Afrika'da bulunan iki tür içerir. Bu türlerin boyutları 30 ila 100 santimetre arasındadır. Bir dizi soyu tükenmiş pangolin türü de bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Boreoeutheria</span> memeli kladı

Boreoeutheria, plasentalı memelilerin bir kladıdır. Grup iki kardeş taksondan oluşur: Laurasiatheria ve Euarchontoglires.

<span class="mw-page-title-main">Atlantogenata</span> memeli kladı

Atlantogenata, Xenarthra ve Afrotheria kladlarını içeren, önerilmiş bir plasentalı memeli grubudur. Bu gruplar, muhtemelen Kretase'de sırasıyla Güney Amerika ve Afrika kıtalarında ortaya çıkmış ve yayılmıştır. Boreoeutheria ile birlikte Placentalia'yı oluştururlar. Bu gruplandırmanın monofilisi, bazı genetik kanıtlarla desteklendi.

<i>Ferungulata</i> memeli kladı

Ferungulata, Ferae ve Pan-Euungulata soyunu bir araya getiren bir plasentalı memeli büyük takımıdır. Morfolojik analize dayalı geleneksel ve daha yeni moleküler analizleri dikkate alan gözden geçirilmiş bir tane olmak üzere iki şekilde oluşturulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Arctocyonia</span> tarih öncesi memeli takımı

Arktosiyoniyenler, stratigrafik aralığı Paleosen'den Erken Eosen dönemlerine kadar uzanan laurasiatherian memelilerin bir kladıdır. Kretase-Paleojen soy tükenme olayından sonra büyük memeli avcılarının en eski örnekleri arasındaydılar. Bazıları arktosiyoniyenleri kök çift toynaklılar olarak sınıflandırırken, diğerleri Ferae grubunun üyeleri olarak grubu sınıflandırmıştır. Takımda sınıflandırılan üç aile vardır: Arctocyonidae, Oxyclaenidae ve Quettacyonidae.

<span class="mw-page-title-main">Archonta</span> memeli üst takımı

Archonta, bazı sınıflandırmalarda bir üst takım olarak kabul edilen ve şu takımlardan oluşan, artık terk edilmiş bir memeli grubudur:

<i>Simplicidentata</i>

Simplicidentata, kemirgenleri ve onların en yakın soyu tükenmiş akrabalarını içeren bir memeliler grubudur. Terim tarihsel olarak, kemirgenleri yakın akrabaları olan lagomorflarla karşılaştırarak, Rodentia'ya bir alternatif olarak kullanılmıştır. Bununla birlikte, Simplicidentata şimdi, canlı kemirgenlerle yaşayan lagomorflardan daha yakın bir ortak ataya sahip olan Glires'in tüm üyelerini içerecek şekilde tanımlanmaktadır. Bu nedenle, Simplicidentata, tüm canlı kemirgenleri, onların son ortak atalarını ve tüm torunlarını içeren bir taç grubu olan Rodentia'dan daha kapsayıcı bir toplam gruptur. Bu tanım altında, üst kesici dişlerin ikinci çiftinin kaybı, Simplicidentata'nın sinapomorfik bir özelliğidir. İkinci üst premoların (P2) kaybı da Simplicidentata için sinapomorfik olarak kabul edilmiştir, ancak ilkel basit Sinomylus 2. küçük azı dişine sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Afroinsectiphilia</span> memeli kladı

Afroinsectiphilia son moleküler filogenetik çalışmalar sonuçlarına göre önerilmiş bir afrotheria kladıdır. Grupatki taksonların çoğu, bir zamanlar Insectivora takımının bir parçası olarak kabul edildi, ancak Insectivora artık polifiletik ve modası geçmiş olarak kabul ediliyor. Önerilen bu sınıflandırma sadece moleküler çalışmalara dayanmaktadır ve bu grubun monofilisini doğrulayan hiçbir morfolojik kanıt yoktur.

<span class="mw-page-title-main">Kondilart</span> tarih öncesi memeli takımı

Kondilartlar (Condylarthra), öncelikle Paleosen ve Eosen dönemlerinden bilinen, soyu tükenmiş plasentalı memelilerin resmi olmayan bir grubudur - daha önce bir takım olarak kabul edilmiştir. Erken, ilkel toynaklılar olarak kabul edilirler. Artık, Perissodactyla veya Cetartiodactyla'nın bir parçası olarak açıkça belirlenmemiş olan toynaklıları sınıflandırmak için bir çöplük olarak hizmet eden ve bu nedenle birçok ilgisiz soydan oluşan bir çöp sepeti taksonu olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Laurasiatheria</span> memeli üst takımı

Laurasiatheria, Eulipotyphla takımı ile Scrotifera kladını içeren bir plasentalı memeliler üst takımıdır. Kardeş grubu Euarchontoglires ile birlikte Boreoeutheria magna takımını oluşturur. Laurasiatheria taksonu içinde sınıflandırılan hayvanların benzer gen dizilimlerine dayanarak keşfedildi. Grubu birleştirmek için ortak anatomik özellikler henüz ortaya konmadı. Laurasiatheria kladı DNA dizilim analizleri ve retrotranspozon varlık/yokluk verilerine göre temellendirildi. Üst takım, Pangea bölünmeye başladıktan sonra Gondvana'dan ayrılan Lavrasya süperkıtasında ortaya çıktı. En son ortak atasının yaklaşık olarak 76 ila 90 milyon yıl önce soyunun ayrıldığı varsayılmaktadır.