İçeriğe atla

Gizli servis

Gizli servis, istihbarat teşkilatları için kullanılan bir tanımlamadır.

Devletlerin haber alma, enformasyon toplama ve değerlendirme, toplanan enformasyonun operasyonel şekilde kullanılması gibi amaçlar ile oluşturdukları ve genellikle örtülü faaliyette bulunan kurumlarıdır.

Gizli çalışma ilkeleri nedeniyle "gizli servis" olarak anılırlar. CIA, KGB, MI6, MOSSAD, Stasi, Milli İstihbarat Teşkilatı gizli servislere örnek teşkil eder.

Gizli servislerin görev ve yetkileri, bir ülkeden diğerine büyük ölçüde değişebilir. Örneğin, bazı ülkelerde takip ve gözetleme gibi faaliyetler Polis teşkilatı'nın görevleri arasındayken; bazı ülkelerde ise bu hizmetleri gizli servis verebilir. Bir devlet örgütünün yetki ve görevleri kısmen gizli, kısmen de açık olabilir. Örgütün yurtiçinde açık ve yurt dışında gizli faaliyet gösterdiği durumlar da olabilir.

Gizli servislerin kökeni oldukça eskidir. Örneğin, geç Roma İmparatorluğunda kurye ve habercilik hizmeti veren Agentes in rebus kimi zamanlar ilk gizli servis organizasyonu olarak tanımlanmıştır. Modern zamanlarda, Fransız polis şefi Joseph Fouché organize ettiği istihbarat faaliyetleri için kimi zaman gizli servislerin ilk öncüsü olarak kabul edilir.

Türkiye'de gizli servis

Cumhuriyet'in Osmanlı Devleti'nden miras aldığı gizli servis geleneği, siyasi birliğin korunması, ayrılıkçı hareketlerin önlenmesi ve özellikle yabancı devletlerin Orta Doğu üzerinde odaklaşan faaliyetlerinin izlenebilmesi için bireysel bazda ve sınırlı nitelikte sürdürülen istihbarat çalışmalarının bir merkezden organize biçimde yürütülmesine ihtiyaç duyuldu ve 17 Kasım 1913 tarihinde Enver Paşa tarafından Teşkilât-ı Mahsusa'ya dayanmaktadır.

Kurtuluş Savaşı sırasında görev yapan örgütlerinin işlevsiz hale gelmesi ve yaşanan çok başlılık yüzünden Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasından sonra, 1926 tarihine kadar geçen dönem içinde haber alma çalışmaları Ordu Müfettişlikleri İstihbarat Şubeleri tarafından yürütüldü. 1925 yılı sonunda Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk gelişmiş devletlerdeki gibi çağdaş bir istihbarat örgütü kurulması talimatını verdi. Bunun üzerine Avrupa ülkelerinde eğitilen kadroların da katılımıyla, Genelkurmay Başkanı Mareşal Fevzi Çakmak'ın 6 Ocak 1926 tarihli emri doğrultusunda, Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk istihbarat kuruluşu olan Millî Emniyet Hizmeti Riyâseti (MEH/MAH) kuruldu. Teşkilat, 5 Ocak 1927 tarihinde şeklen İçişleri Bakanlığı'na bağlandı. 6 Ocak 1926 ile 5 Ocak 1927 tarihleri arasındaki bir yıllık dönem çalışmaları, dönemin yöneticileri tarafından Riyâset'in kuruluşuna hazırlık dönemi olarak değerlendirildi ve bir gün sonraki 6 Ocak 1927 tarihi MAH'ın kuruluş tarihi olarak kabul edildi.

1965 yılında Millî Emniyet Hizmeti yerine TBMM tarafından kabul edilen 644 sayılı kanun ile kurulan Millî İstihbarat Teşkilatı (MİT) 25 Ağustos 2017'de yapılan resmi düzenlenme ile Cumhurbaşkanlığına bağlı resmî istihbarat örgütü olarak yeniden yapılandırıldı.[1]

Kaynakça

  1. ^ "Milli İstihbarat Teşkilatı, Cumhurbaşkanına bağlandı". TRT. 25 Ağustos 2017. 25 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">CIA</span> Amerika Birleşik Devletlerinin ulusal istihbarat teşkilatı

CIA, Birleşik Devletler federal hükûmetinin sivil bir dış istihbarat servisidir ve resmî olarak dünyanın dört bir yanındaki ulusal güvenlik bilgilerini, öncelikle insan istihbaratını (HUMINT) kullanarak toplamak, işlemek ve analiz etmekle görevlendirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Millî İstihbarat Teşkilatı</span> Türkiye Cumhuriyetinin ulusal istihbarat teşkilatı

Millî İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı (MİT), Türkiye'nin Cumhurbaşkanlığına bağlı resmî istihbarat örgütüdür. MİT'in mevcut merkezi, Ankara'nın Etimesgut ilçesindeki KALE binasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Dışişleri Bakanlığı (Türkiye)</span> Türkiyede bir bakanlık

Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı bağlı olarak çalışan, dışişlerinden sorumlu olan bakanlık. Türkiye'nin diğer ülkeler ve uluslararası örgütlerle olan ilişkilerinin yürütülmesinden sorumlu olan bakanlığın başında şu an Hakan Fidan bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Türk Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanlığı</span> Türk Silahlı Kuvvetlerinin yönetim organı

Türk Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanlığı, Türk Silahlı Kuvvetlerini komuta eden en üst düzey askerî birim. Genelkurmay başkanı, Türkiye Anayasası'na göre Türk Silahlı Kuvvetlerinin komutanıdır, cumhurbaşkanı tarafından atanır ve savaş zamanında başkomutanlık görevini Cumhurbaşkanlığı namına yerine getirir. Millî Savunma Bakanına bağlıdır. 16 Ağustos 2023 tarihinden beri Genelkurmay Başkanı Orgeneral Metin Gürak'tır.

<span class="mw-page-title-main">Polis</span> kolluk kuvveti

Polis, halkın emniyetini sağlamak, ülkenin ve milletin bölünmez bütünlüğüne, Anayasal düzenine ve genel güvenliğine dair önleyici ve koruyucu tedbirler almak üzere görev yapan kamusal hizmet birimi. Polis birimleri amaç ve sorumluluklarını gerçekleştirmek üzere bilgi toplar, değerlendirir, yetkili mercilere veya kullanma alanlarına ulaştırır ve devletin istihbarat kuruluşlarıyla işbirliği yapar. İç güvenlik, dış güvenlik, millî güvenlik ve kamu güvenliğinde önemli rol oynamakdadırlar.

Mehmet Fuat Doğu, Türk asker ve istihbaratçı.

<span class="mw-page-title-main">Karakol Cemiyeti</span> Osmanlı İmparatorluğu‘nda istihbarat örgütü

Karakol Cemiyeti, Mütareke döneminde Osmanlı istihbarat örgütüdür.

<span class="mw-page-title-main">Yıldız İstihbarat Teşkilatı</span> Osmanlı İmparatorluğu’nda istihbarat örgütü

Yıldız İstihbarat Teşkilatı, 1880 yılında dönemin Osmanlı padişahı II. Abdülhamid tarafından kurulmuş, Türk tarihinin ilk organize istihbarat teşkilatıdır.

İstihbarat ya da Bilgi alma, siyasi makamlara sunulmak üzere toplanmış ve çözümlenmiş izlemsel veya taktik içerikli işlenmiş bilgilere denir. Her türlü kaynaktan elde edilen ham bilgi ilişkisiz gibi görünen parçalardan oluşan, çelişkili, güvenilmez, yanıltıcı veya yanlış olabilir. İstihbarat ise birleştirilmiş, değerlendirilmiş, çözümlenmiş, yorumlanmış ve ayıklanmış bilgidir. Tamamlanmış bir istihbarat, istihbarat çevriminin sonuç ürünü olan ve siyasi belirleyicilere sunulmaya hazır olan işlenmiş bilgidir. Her devlet için, ülkenin bölünmez bütünlüğüne, anayasal düzenine, varlığına, bağımsızlığına, güvenliğine ve ulusal gücünü oluşturan bütün unsurlarına karşı içten ve dıştan gelecek mevcut ve olası tehditler hakkında bilgi toplamak ve istihbarat oluşturmak için vazgeçilmez bir gereksinimdir. İstihbarat devlet için, hasım veya hasım olması olası kişi, kurum-kuruluş, devletler ve diğer organizasyonlar hakkında açık veya kapalı kaynaklardan bilgi toplayıp, çözümleme ve değerlendirmelere tabi tutarak sonuca ulaşılması anlamına gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Askerlik şubesi</span> askeri kurum

Askerlik şubesi, Türkiye Cumhuriyeti Millî Savunma Bakanlığı Askeralma teşkilatının en küçük birimidir.

<span class="mw-page-title-main">Karşı istihbarat</span>

Karşı istihbarat ya da kontrespiyonaj, istihbarata karşı koyma, istihbarat teşkilatı tarafından yapılan hasım ve düşman haberalma teşkilatlarının kendilerine karşı bilgi toplama ve elde etmelerini önleme veya elde edilecek bilgiyi manipule etme faaliyetleridir.

Naci Aşkun, Türk asker ve bürokrat.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'deki kolluk kuvvetleri</span> Türkiye Cumhuriyetinin asayişten sorumlu birimlerinin genel ismi

Türkiye'deki kolluk kuvvetleri, Türkiye'deki kolluk kuvvetleri veya aynı anlamı taşıyan kolluk kuruluşlarının sınıflandırılması ve türlerine göre ayrımıdır. Türkiye'deki kolluk kuvvetlerinin çoğu Türkiye Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığına bağlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Millî Emniyet Hizmeti</span>

Millî Emniyet Hizmeti Riyâseti, Türkiye'nin 1926 ve 1965 yılları arasındaki istihbarat teşkilatı olup, yerini Millî İstihbarat Teşkilatı almıştır.

Kolluk kuruluşu, ülkelerdeki rejime göre değişmekle birlikte; genel anlamda, bir devlette emniyet ve asayiş ile ilgili yasaları uygulamaktan sorumlu genellikle silahlı devlet kuruluşlarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Emniyet Genel Müdürlüğü</span> Türk Polis Teşkilatı

Emniyet Genel Müdürlüğü (EGM) veya Türk Polis Teşkilatı, ilk kez 10 Nisan 1845 tarihinde kurulan, günümüzde Türkiye'deki tüm il ve ilçelerde örgütlenmiş iç güvenlikten sorumlu devlet teşkilatıdır. Emniyet Genel Müdürlüğü şehirlerde görev yapmakta olup, sahillerde Sahil Güvenlik Komutanlığı, kırsallarda ise Jandarma Genel Komutanlığı sorumludur.

<span class="mw-page-title-main">Rusya Özel İletişim Servisi</span>

Rusya Federasyonu Federal Koruma Servisi Özel İletişim ve Bilgi Servisi bilgi güvenliği ve kriptanaliz/şifreleme içeren bilgilerin toplanması ve yabancı iletişim ve yabancı sinyallerin istihbarat analizi, yanı sıra Rusya'nın devlet muhabere ve bilgi sistemlerini korumaktan sorumlu Rusya Federal Koruma Servisi bir kripto istihbarat kuruluşudur. Bu Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Güvenlik Ajansı'nın eşdeğerdir.

<span class="mw-page-title-main">Ulusal Güvenlik İstihbaratı (Bangladeş)</span> Bangladeş Halk Cumhuriyetinin başlıca istihbarat servisi

Yaygın olarak NSI olarak bilinen Ulusal Güvenlik İstihbaratı, Bangladeş Halk Cumhuriyeti'nin başlıca istihbarat servisidir. NSI karargâhı Dakka, Bangladeş'te bulunmaktadır. NSI iç güvenlik, karşı istihbarat ve dış istihbarat alanındaki Bangladeş Hükûmeti'nin bir kuruluşudur. NSI Bangladeş istihbarat örgütleri arasında en büyüğüdür, diğerleri gibi Kuvvetler Genel Müdürlük İstihbaratı (DGFI), SB, CID, Ordu İstihbaratı ve Donanma İstihbaratı gibidir. Bu bağımsız bir uluslararası istihbarat kuruluşudur. Ajansın 19 ülkede 37 bürosu bulunmaktadır. NSI ayrıca Ortak Direktör/Müdür Yardımcısı veya Müdür Yardımcısı başkanlığında Bangladeş'in 64 ilçesi tümünde 64 bölgesel birimleri vardır.

Bir güvenlik kurumu bir devlet dairesidir. Bir milletin iç güvenlik sistemi için istihbarat faaliyetleri yürütür. Bunlar, yabancı istihbarat teşkilatlarının yerli kuzenleridir ve diğer ülkelerin dış istihbarat çabalarını engellemek için tipik olarak karşı istihbarat yürütürler. Örneğin, Birleşik Devletler Federal Soruşturma Bürosu (FBI) iç istihbarat, güvenlik ve kolluk kuvvetleri ajansı iken, Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA) bir dış istihbarat servisidir. İngiltere'de MI5 ile Gizli Haber Alma Servisi (MI6) arasında da benzer bir ilişki vardır.

Türk istihbaratı, tarih boyu Türk devletlerinin bilgi alma ve devlet bütünlüğünü koruma amacıyla kurduğu resmi ve resmi olmayan teşkilatlardır. Türkler için istihbaratın ortaya çıkmasının Orta Asya'da Çinliler ile yapılan mücadeleler döneminde başladığı söylenebilir. Daha sonra özellikle Osmanlı İmparatorluğu ile hem askeri, hem yurt içi-yurt dışı alanda çeşitli teşkilatlar kurulmuştur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.