İçeriğe atla

Gizem Treni

Başlığın diğer anlamları için Mystery Train sayfasına bakınız.
Gizem Treni
Mystery Train
"Gizem Treni" (Mystery Train) filminin Fransa'da basılmış sinema afişlerinden biri.
YönetmenJim Jarmusch
YapımcıJim Stark
SenaristJim Jarmusch
OyuncularYouki Kudoh
Masatoshi Nagase
Screamin' Jay Hawkins
Cinqué Lee
Nicoletta Braschi
Elizabeth Bracco
Rick Aviles
Joe Strummer
Steve Buscemi
Tom Noonan
MüzikJohn Lurie
Görüntü yönetmeniRobby Müller
KurguMelody London
StüdyoJVC Entertainment Networks
Mystery Train
DağıtıcıOrion Classics
CinsiSinema filmi
TürüKara komedi, dram, suç, kült, bağımsız
RenkRenkli
Yapım yılı1989, Amerika Birleşik Devletleri ABD
Japonya Japonya ortak yapımı
Çıkış tarih(ler)iMayıs 1989, Cannes Film Festivali, Fransa
Nisan 1990 9. İstanbul Film Festivali, Türkiye
Süre110 dakika
Dilİngilizce, Japonca, İtalyanca
Bütçe2.800.000 $
Hasılat1.541.518 $
Diğer adlarıGizem Treni (Türkiye)
Mystery train - martedì notte a Memphis (İtalya)
One Night in Memphis (ABD, senaryo adı)

Gizem Treni, 1989 ABD, Japonya ortak yapımı bağımsız kült filmdir. Özgün adı Mystery Train olan film Türkiye'de Nisan 1990'da 9. Uluslararası İstanbul Film Festivali'nde, Nisan 1996'da da 15. Uluslararası İstanbul Film Festivali'nde gösterildi.[1][2]

Bağımsız sinemanın öncü yönetmeni Jim Jarmusch'un senaryosunu yazıp yönettiği bu kara komedide Ankara doğumlu İngiliz müzisyen Joe Strummer'dan Amerikalı aktör Steve Buscemi'ye, İtalyan aktris Nicoletta Braschi'den Amerikalı stand-upçı aktör Rick Aviles'e kadar değişik ülkelerden onlarca farklı oyuncu/sanatçı rol almıştır. Radyo DJi rolünde Tom Waits'in de sesiyle katkıda bulunduğu filmin müziklerini daha önce de Jarmusch'la çalışmış olan John Lurie yapmış, renkli görüntülerini ise Wim Wenders'in gedikli görüntü yönetmeni Robby Müller çekmiştir.

Çekimleri tamamen Memphis, Tennessee'de gerçekleştirilen filmde birbirleri ile bağlantılı üç farklı hikâye anlatılmaktadır. Bu açıdan "Gizem Treni" antolojik bir filmdir. Rock and Roll'un kralı olarak da anılan Elvis Presley'in yaşadığı ve öldüğü kent olan Memphis, aynı zamanda Rock'n Roll'a hayat veren "Sun" plak şirketinin kurulduğu yer ve Rockabilly müzik türünün anavatanıdır. Bu kent aynı zamanda kendine has kültürü, baygın ritimleri olan egzotik müziğiyle dünyanın dört bir yanından türün müzikseverlerini kendisine çeken bir cazibe merkezidir. Film adını 1953 tarihli "Mystery Train" adlı Rockabilly şarkıdan almıştır. "Sun" plak şirketinin plaklarını bastığı bu şarkı filmde hem Junior Parker hem de Elvis Presley'in yorumlarıyla işitilir. Film aslında Elvis Presley efsanesine bir selâm duruşudur.

Yabancıların gözünden Amerika'yı anlatan bu nükteli filmde, Memphis'te salaş bir otel ve Elvis Presley'in ruhuyla bağlantısı olan üç hikâye anlatılmaktadır. 1950'lerin Amerikasına ve o devrin rock müziğine takıntılı Japon çift Jun ve Mitsuko (Masatoshi Nagase, Youki Kudoh), Elvis'in ruhuyla teselli bulacağına inanan dul bir İtalyan kadın Luisa (Nicoletta Braschi) ve meteliksiz yoldaşı Dee Dee (Elizabeth Bracco) ve bir de İngiltere'den gelen müzik meraklısı ikinci sınıf bir üçkağıtçı olan Elvis lakaplı Johnny (Joe Strummer)'nin yolları Memphis'te üçüncü sınıf bir otelde birleşir. Elvis'e birçok referansın yapıldığı ve tek bir gün ve gecede geçen bu hikâyelerin başlıkları sırasıyla: Yokohamadan Çok Uzaklarda, Bir Hayalet ve Boşlukta Kayboluş' tur.

İlk gösteriminin yapıldığı Cannes Film Festivali'nin büyük ödülü olan Altın Palmiye'ye aday gösterilen film, aynı yarışmada "en iyi sanatsal katkı" ödülüne layık görüldü.[3]

Konusu

1. Hikâye: Yokohamadan Çok Uzaklarda
Japonya'nın Yokohama şehrinden yola çıkmış genç Japon çift Mitzuko (Youki Kudoh) ve Jun (Masatoshi Nagase)'un bindikleri tren ABD'nin Tennessee eyaletindeki Memphis şehrine girmek üzeredir. 1950'li yılların Amerikasının müziği ve kültürü ile büyülenmiş bu ikili hayranı oldukları Rock'n Roll müziğinin ve başta Elvis Presley olmak üzere bu tür müziği yaratan ve yücelten insanların memleketi olan bu kente bir tür 'hac ziyareti' yapmaktadırlar. Burada, taptıkları sanatçıların yürüdükleri yerlerde yürüyecekler, onlarla aynı havayı soluyacaklardır. Daha kente ayak basar basmaz ayaklarının tozuyla ve ellerinde bavulları olduğu halde "Sun" plak stüdyosuna giderler. Rockabilly denen müzik türünün doğduğu yer olan ve Elvis'in de ilk plaklarının kaydedildiği bu küçük ve köhne kayıt stüdyosu artık bir müze haline getirilmiştir. Japon çiftten erkek olanı (Jun) hiç İngilizce bilmez, kızın İngilizcesi ise çok yetersizdir. Müze mihmandarının birçok Amerikalının bile anlamayacağı güneyli aksanıyla hızlı hızlı anlattıklarından hiçbir şey anlamazlar. Oradan da hiç vakit kaybetmeden Elvis Presley'in içinde yaşadığı ve öldükten sonra da gömüldüğü Graceland adı verilen müze-eve giderler. Arka planda hep Elvis'in filmle aynı adı taşıyan "Mystery Train" şarkısı işitilir. Eski ve yıkık dökük şehir, demode ve bakımsız istasyon binası onların gözüne muhteşem gözükmektedir. Geceyi geçirmek için için geldikleri "Arcade" adlı köhne otelin siyahi resepsiyonisti (Screamin' Jay Hawkins) ve siyahi bellboy (Cinque Lee), Tom Waits'in sunucusu olduğu gece radyosunu dinleyip geyik muhabbeti yapmaktadırlar. Odalarına çekilen çiftten Mitzuko Elvis hayranı iken, Jun sıkı bir Carl Perkins hayranıdır, bu nedenle sık sık tartışırlar. Odalarının duvarlarında asılı Elvis resminin altında, 'Kral'ın seslendirdiği Blue Moon" şarkısını radyodan dinleyerek sevişirler. Pencereden uzaktan geçen bir trene bakarken bu kente gelmekle ne kadar iyi bir iş yaptıklarını konuşurlar. Bu sırada duydukları bir silah sesiyle gerçek dünyaya dönerler ve ikinci hikâye başlar.

2. Hikâye: Bir Hayalet
Varlıklı bir kadın olan İtalyan Luisa (Nicoletta Braschi) ABD'de balayındayken aniden ölen kocasının cenazesini Roma'ya geri götürmektedir. Roma uçağı beklenmedik bir şekilde Memphis'te aktarma yapmaya kalkınca istemeden bu kentte kalmıştır. Bir lokantada yemek yerken ürkütücü görünümlü meczup bir adam (Tom Noonan) Luisa'ya Elvis'le ilgili gizemli bir hayalet hikâyesi anlatmış ve onu ürkütmeyi başarmıştır. Luisa kendisine askıntı olmaya başlayan bu adama para vermesine rağmen ondan kurtulamayınca önüne çıkan ilk otel olan "Arcade Otel"'e kapağı atar. Odasını o esnada parası olmadığı için otelden kovulmakta olan Memphisli meteliksiz ve geveze bir kız olan Dee Dee (Elizabeth Bracco) ile paylaşmayı kabul eder. Dee Dee, erkek arkadaşı Johnny (Joe Strummer)'den kaçmaktadır. Aslen bir İngiliz olan Johnny'ye siyahi arkadaşları punk saç stilinden ötürü 'Elvis' lakabını vermişlerdir. Dee Dee, Natchez'e bir kız arkadaşının yanına gidip orada bir güzellik salonunda çalışmayı ummaktadır. O gece 'Kral Elvis'in hayaleti Luisa'ya gözükür. Luisa o kadar şaşırmıştır ki bu tuhaf durumdan oda arkadaşına bahsedemez bile. Luisa ve Dee Dee sabah odadan ayrılırken bir silah sesi işitirler.

3. Hikâye: Boşlukta Kayboluş
İşini kaybeden ve sevgilisi Dee Dee tarafından da terkedilen Johnny kendini içkiye vermiştir. Johnny siyahların gittiği bir barda iyice sarhoş olup silahıyla oynamaya başlayınca, barmen Johnny'nin arkadaşı Will Robinson (Rick Aviles)'u ve berberlik yapan kayınbiraderi Charlie (Steve Buscemi)'yi onu alıp götürmeleri için çağırır (Johhny herkese Dee Dee ile evlendikleri yalanını söylemiş olduğu için Dee Dee'nin erkek kardeşi Charlie'den filmde hep kayınbirader olarak bahsedilmektedir). Üçü birden, Will'in hurda pikabıyla boş sokaklarda içki içip dolaşırlarken Johnny ani bir kararla bir içki dükkânınına girer ve burada zenci arkadaşına hakaret eden beyaz tezgâhtarı vurur. Üç sarhoş, Will'in kayınbiraderinin resepsiyonisti olduğu "Arcade Oteli"'ne sığınırlar. İlk iki hikâyenin sonunda duyulan silah sesi bu üçlünün odasından gelmiştir. Charlie, Johnny'nin tabancayla intihar girişimine engel olmuştur ama bu arada bacağından yaralanmıştır. Bu 3. bölüm adını ABD'de 1965-1968 yılları arasında yayına verilen "Lost in Space" adlı uzay-komedi dizisinden almıştır.

Sonunda Mitzuko ve Jun kültür turlarına eyaletin diğer şehirlerinde devam etmek üzere trene binerler. Aynı trene Dee Dee de binmiştir (Dee Dee Japon çifte "Bu tren Natches'e mi gidiyor" diye sorunca, sigara yakmak için ateş (Natchez-Matches) istediğini sanan Jun hemen Zippo çakmağına davranır). Luisa Roma uçağına kıl payı yetişir. Üç kafadar ise bacağından yaralı arkadaşlarını tedavi ettirmek üzere başka bir kente doğru pikapla yola çıkarlar.

Mitsuko (Youki Kudoh), Jun (Masatoshi Nagase)'un sigarasını yanlarından hiç ayırmadıkları Zippo çakmakla yakıyor. Zippo, filmde gönderme yapılan dönem ve kültürün simgelerinden birisi.

Müzik

Film boyunca müzikler yerel bir radyo istasyonunun yayınından işitilir. Radyo'nun DJ'i (Tom Waits) Rockabilly müzik türüne ait ünlü şarkıları başta Elvis Presley olmak üzere türün önemli şarkıcılarının yorumlarıyla sunar. Müziklerini John Lurie'nin yaptığı filmde işitilen parçalar şunlardır:

  1. "Mystery Train" - Yorumlayan: Elvis Presley
  2. "Mystery Train" - Yorumlayan: Junior Parker
  3. "Blue Moon" - Yorumlayan: Elvis Presley
  4. "Domino" - Yorumlayan: Roy Orbison
  5. "The Memphis Train" - Yorumlayan: Rufus Thomas
  6. "Get Your Money Where You Spend Your Time" - Yorumlayan: Bobby Blue Band
  7. "Pain in my Heart" - Yorumlayan: Otis Redding
  8. "Soul Finger" - Yorumlayan: The Bar-Kays

Oyuncular

Kaynakça

  1. ^ "9. Uluslararası İstanbul Film Festivali". www.iksv.org. 23 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2010. 
  2. ^ "15. Uluslararası İstanbul Film Festivali". www.iksv.org. 23 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2010. 
  3. ^ "Mystery Train (1989) / awards" (İngilizce). IMDb. 1 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2010. 

Dış bağlantılar


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Elvis Presley</span> Amerikalı sinema oyuncusu ve şarkıcı (1935 – 1977)

Elvis Aaron Presley ; Amerikalı şarkıcı, müzisyen, oyuncu. Dünya çapında 'Rock'n Roll'un Kralı' ya da kısaca kral olarak tanınır. Diğer lakabı olan 'Elvis the Pelvis' ise 1950'li yıllarda kendisine takılmıştır. Böyle söylenmesinin nedeni ise ilginç dansı olduğu kadar argo bir ifade ile o zamanların tutucu toplumunda yakışıklı ve seksi olduğunu ifade etmek amaçlı uygun bir argo söylem daha doğrusu modern bir deyim olmasıdır. Presley'in sahip olduğu en büyük avantajlardan biri ise sesiydi. Siyahi ve beyaz tonlarını rahatlıkla kullanabiliyordu. Kilise müziğinden popüler müziğe; Rock'n Roll'dan Blues tarzına kadar çok çeşitli türlerde eserler verdi. It's Now or Never gibi opera tarzında yakın parçalar seslendirdi. My Way gibi bazı cover çalışmalarının şöhreti asıllarını dahi geride bıraktı.

<span class="mw-page-title-main">The Beatles</span> İngiliz rock müzik grubu (1960–1970)

The Beatles, 1960 yılında Birleşik Krallık'ın Liverpool kentinde kurulmuş bir rock grubudur. Ağustos 1962'den dağılışına kadar John Lennon, Paul McCartney, George Harrison ve Ringo Starr dörtlüsünden oluşan The Beatles, kültürel ve ekonomik açıdan müzik tarihinin en etkili gruplarından biri olarak kabul edilmektedir. Birçok satış rekoru kırmış ve elliden fazla şarkısıyla Billboard listelerinde yer almıştır. 1964 yılında ABD'ye gelerek Britanya Müziği'nin Amerika'da popülerleşmesine neden olmuştur. Grup ayrıca 2004'te Rolling Stone dergisi tarafından son elli yılın en önemli ve etkili rock müzik sanatçıları arasında birinci sırada gösterilmiştir.

<i>Eşkıya</i> (film) 1996 yapımı Türk filmi

Eşkıya, başrollerini Şener Şen ve Uğur Yücel'in paylaştığı 1996 yapımı sinema filmi. Yavuz Turgul'un yönettiği ve senaryosunu yazdığı Eşkıya, 1996-1997 sezonunda 2 milyon 571 bin 474 kişi tarafından izlendi. Gişe istatistiklerinin tutulmaya başlandığı 1989'dan sonraki dönemde, gösterime girdiği 1996'dan 2001 yılına kadar Türk sinemasının en yüksek gişe hasılatı elde eden filmi oldu. Türk sinemasının modern zamanlarındaki ilk büyük gişe patlamasını gerçekleştiren Eşkıya'nın bu başarısı, 1980'li yıllardan itibaren üretim ve seyirci sayısı bakımından büyük bir çöküş yaşayan Türk sinemasının Yeşilçam iken Modern Türk Sinemasına çeviren bir dönüm noktası sayılmaktadır.

<i>Hayat Güzeldir</i>

Hayat Güzeldir, İtalyan yönetmen Roberto Benigni'in yönettiği 1997 yapımı İtalyan drama filmidir.

<span class="mw-page-title-main">Johnny Cash</span> Amerikalı şarkıcı (1932 – 2003)

Johnny Cash Amerikalı rock ve country müziğini önemli ölçüde etkilemiş bir gitarist, söz ve müzik yazarı ve June Carter Cash'in eşiydi.

<span class="mw-page-title-main">Ahmet Ertegün</span> Türk-Amerikalı müzik yapımcısı

Ahmet Zahrettin Sebuhi Ertegün, Türk-Amerikan müzik yapımcısı, iş insanı ve Atlantic Records'un kurucusudur. The Rolling Stones, Led Zeppelin'in yanı sıra Eric Clapton, Aretha Franklin ve Ray Charles gibi isimleri müzik dünyasına kazandırdı.

<span class="mw-page-title-main">Sylvie Vartan</span> Fransız şarkıcı (d. 1944)

Sylvie Vartan, Fransız şarkıcı. Yé-yé müzik tarzının önde gelen isimlerindendir.

<i>Sapık</i> (film, 1960)

Sapık, Alfred Hitchcock tarafından çekilen, senaryosu Joseph Stefano tarafından psikozlu bir katili hakkında yazılan 1960 tarihli korku ve gerilim filmidir. Film, Robert Bloch'un Wisconsinli katil Ed Gein'nin suçlarından esinlenerek yazdığı aynı adlı romanından uyarlanmıştır. Film, bir sekreter olan Marion Crane ve yalnız yaşayan bir motel sahibi Norman Bates arasındaki karşılaşmayı anlatır. Film Türkiye'de 24 Ocak 1965'te gösterime girmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Jim Jarmusch</span> Amerikalı film yönetmeni, senarist ve sinema oyuncusu

Jim Jarmusch, Amerikalı yönetmen. Bağımsız filmleriyle tanınır.

<i>Scooby-Doo, Where Are You!</i>

Scooby-Doo, Where Are You!, Hanna-Barbera'nın ilk uzun canlandırmasıdır ve Cumartesi sabahı çizgi filmidir Scooby-Doo. 13 Eylül 1969'da sabah 10:30'da EST'de gösterildi ve iki sezon için CBS'te yarım saat uzun gösterildi. 25 bölüm yapıldı ve 8 tanesi de

<span class="mw-page-title-main">Atlantic Records</span> plak şirketi

Atlantic Recording Corporation, Ahmet Ertegün ve Herb Abramson tarafından Ekim 1947'de kurulan bir Amerikan plak şirketidir. İlk kayıtlarının Ocak 1948'de piyasaya sürülmesiyle başlayarak, yirmi yıl süre boyunca, Aretha Franklin, Ray Charles, Wilson Pickett, Sam ve Dave, Ruth Brown ve Otis Redding gibi sanatçıların caz, R&B ve soul müzikleri üzerine uzmanlaşan en önemli Amerikan plak şirketlerinden biri olarak ün kazandı. Konumu, Stax ile yaptığı dağıtım anlaşmasıyla büyük ölçüde iyileştirildi. 1967 yılında, Atlantic Warner Bros.-Seven Arts'ın tamamen sahip olduğu bir yan kuruluş haline geldi ve Crosby, Stills, Nash & Young, Led Zeppelin ve Yes gibi sanatçıların rock ve pop müziklerini yayımlayarak genişledi.

<i>Alis Kentlerde</i>

Alis Kentlerde, 1974 Batı Almanya yapımı dramatik yol filmidir. Özgün adı Alice in den Städten olan film İngilizce konuşulan ülkelerde Alice in the Cities adıyla gösterilmiştir. Film Türkiye'de ilk kez Mayıs 1985'te Kadıköy Moda Sineması Kültür Merkezi'nde "Batı Alman Sinemasına Saygı Haftası" toplu gösterisi kapsamında , sonra da Nisan 1987'de 6. Uluslararası İstanbul Sinema Günleri kapsamında yönetmenin yol üçlemesine ait diğer filmi Zamanın Akışında'yla birlikte gösterildi.

<span class="mw-page-title-main">Abidik Gubidik Twist</span>

Abidik Gubidik Twist, sinema oyuncusu ve komedyen Öztürk Serengil'in 1964 yılında 45'lik plağa seslendirdiği parçanın adıdır ve plağın"A" yüzünde yer almaktadır. "B" yüzünde Ajda Pekkan'ın ilk müzik kaydı olan "Göz Göz Değdi Bana" adlı şarkısının yer aldığı bu vinil plak Serengil'in kendisine ait olan Serengil Plak tarafından bastırılmıştı. Her iki parça da bir yıl kadar önce iki ayrı Türk filminde seslendirilmiş, şarkılar çok tutulunca plak yapılmıştır.

<i>Bay Hiçkimse</i> yönetmenliğini Jaco Van Dormaelin yaptığı 2009 yapımı bir filmdir

Bay Hiçkimse, 2009 yapımı, Jaco Van Dormael'in yönetmenliğini yaptığı filmdir. Filmin başrollerinde Jared Leto, Diane Kruger, Rhys Ifans, Sarah Polley, Linh Dan Pham, Daniel Mays ve Natasha Little yer almaktadır. Hafızası gittikçe zayıflayan Nemo, üç ana aşkına ve ailesinin boşanmasına ve ardından hayatının üç kritik kavşağında yaşadığı zorluklara atıfta bulunur: dokuz, on beş ve otuz dört yaşında. Bu kritik kavşakların her birinden çıkan alternatif yaşam yolları incelenir. Spekülatif anlatı, genellikle bu çağların her birinde farklı olası bir kararın hareketiyle yön değiştirir. Film doğrusal olmayan anlatı ve çoklu evren hipotez stilini kullanmaktadır.

<i>Öldüren Şüphe</i> (film, 1963) 1963 ABD yapımı romantik komedi filmi

Öldüren Şüphe, 1963 ABD yapımı, gerilim unsurları da taşıyan bir romantik komedi filmidir. Özgün adı olan "Charade" İngilizcede "sessiz sinema oyunu" anlamına gelen film 1965 yılının Kasım ayında Türkiye'de de gösterime girmişti.

<span class="mw-page-title-main">Buddy Holly</span> Amerikalı şarkıcı-söz yazarı (1936-1959)

Charles Hardin Holley veya tanınan adıyla Buddy Holly, Amerikalı şarkıcı, besteci ve Rock and roll'un öncüsü.

<i>Çılgın Romantik</i>

True Romance 1993 ABD yapımı romantik kara mizah suç filmi. Quentin Tarantino tarafından yazılıp Tony Scott tarafından yönetilmiştir. Filmin başrollerinde Christian Slater ve Patricia Arquette, yardımcı rollerde Dennis Hopper, Val Kilmer, Gary Oldman, Brad Pitt ve Christopher Walken yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Albay Tom Parker</span>

Thomas Andrew Parker, Yaygın olarak Albay Parker olarak bilinen, Hollanda doğumlu bir müzik girişimcisiydi ve daha çok Elvis Presley'in menajeri olarak biliniyordu.

Pot Luck with Elvis, Amerikalı şarkıcı ve müzisyen Elvis Presley'in yedinci stüdyo albümüdür. RCA Victor tarafından mono ve stereo olarak yayınlanmıştır. LPM/LSP 2523 katalog numarasıyla 18 Mayıs 1962 tarihinde piyasaya sürülmüştür. Kayıt seansları, 22 Mart 1961'de Hollywood'da bulunan Radio Recorders stüdyosunda ve 25 Haziran ve 15 Ekim 1961 ile 18 ve 19 Mart 1962 tarihlerinde Nashville, Tennessee'deki RCA Studio B stüdyosunda gerçekleştirilmiştir. Albüm, Billboard Top LP's listesinde 4 numaraya kadar yükselmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.