Giselle

Giselle, iki perdelik bir romantik bale eseri.

Romantik balenin başyaptılarından birisi olarak kabul edilen eserin müziği Adolphe Adam'a, koreografisi Jean Coralli ve Jules Perrot'a aittir. Giselle rolünün zorluğu ve sahneler arasında çok fazla kostüm değiştirmesi gerektirmesi nedeniyle "dansın Hamlet'i" olarak anılır.^[1]

Konusu Giselle adında bir köylü kızın, aslında bir kont olan sevgilisinin başkası ile nişanlandığını öğrenerek kalbinin kırılmasıdır. Dünyada ilk sahnelenişi 28 Haziran 1841 günü Paris Operası'nda gerçekleşti. Çok beğenilerek Avrupa kentlerinde, Rusya'da, ABD'de sahnelendi. Giselle rolündeki İtalyan balerin Carlotta Grisi, yıllarca Paris Operası'nda bu rolü canlandıran tek dansçı idi. Daha sonra Tamara Karsavina, Olga Spessivtseva, Galina Ulanova, Margot Fonteyn, Natalia Makarova gibi dansçılar bale tarihinin en ünlü "Giselle"leri arasında girmiştir.^[2] Türkiye'de ilk defa 22 Ekim 1964 tarihinde Ankara'da sahnelenmiştir.^[2]

Eserin librettosu, Fransız şair ve oyun yazarı Théophile Gautier'in yazdığı öyküyü profesyonel libretto yazarı Jules-Henri Vernoy de Saint-Georges ve koreograf Jean Coralli'nin geliştirmesi ile meydana gelmiştir. Gautier, Alman şair Heinrich Heine'in De l'Allemagne eserini okurken Willilere ait bir kısımdan etkilenmiş; Vernoy de St. Georges ise Victor Hugo'nun Les orientales eserinde yer alan Fantômes şiirindeki bir bale salonunda bütün gece dans etmek üzere lanetlenmiş dansçılardan etkilenmişti.^[2]

Giselle, bir Alman Rheinland köyünde kalbi zayıf, dans tutkusu olan sevimli bir köylü kızıdır. Kendisine Loys olarak tanıdığı genç bir adam tarafından kur yapılır. Aslında Loys, köylü kılığına girmiş Silezya Dükü Albrecht'tir. Loys, Giselle'e sonsuz sevgi sözü verir. Bunu öğrenen ormancı Hilarion yıkılır. Çünkü uzun zamandır Giselle'e âşıktır. Ama Giselle onu reddeder ve Loys'a olan duygularını açıkça belli eder. Loys'tan şüphelenen Hilarion, öfkeyle gerçek kimliğini ortaya çıkarmaya ve iki sevgiliyi ayırmaya yemîn eder.

Giselle ve Loys, üzüm bağlarından dönen arkadaşları ve köylüler tarafından karşılanır ve birlikte dans ederler. Fakat Giselle'in zayıf olan kalbinden korkan annesi Berthe ona çok dans ettiği için öğüt verir. Herkese ormana musallat olan ve düğün gününden önce ölen kızların sonsuzlukta dans ettiği Wililer’in hikâyesini anlatır. Kızının da kaderinin böyle olacağından korkan Berthe isteksiz olan Giselle'i yanına alır ve Loys’dan gitmesini ister.

Uzakta avcı boruları çalarken Hilarion geri döner ve Loys'un kulübesine girer. Bu sırada Courland Dükü ve kızı Bathilde öncülüğünde av partisi başlamıştır. Kısa tanışma sonrası Bathilde, Giselle'in erkek arkadaşı olup olmadığını sorar. Giselle nişanlı olduğunu söyler. Bathilde, kendisinin de nişanlı olduğunu ve Giselle'e nişanlısının nerede olduğunu sorar. Giselle onu aradığını, ama bulamadığını söyler. Dük ve Bathilde dinlenmek için Giselle'in kulübesine girdikten sonra Hilarion, elinde rakîbi Loys'un kılıcıyla kulübeden çıkar ve Giselle'in kulübesinin dışında asılı duran av borusunu fark eder. Onu yakından incelendiğinde, kılıçla aynı armayla damgalandığını görür. Ama Loys'un aldatmacasını Giselle'e ifşâ edemeden şarapçılar bağdan döner. Hilarion kılıcı gizler ve bekler. Giselle, Bağbozumu Kraliçesi olarak taç giyer ve Loys da dâhil olmak üzere herkes hasadı kutlamak için dans eder. Fakat eğlence Loys'u aldatıcı olarak kınayan öfkeli Hilarion tarafından kesintiye uğrar. Kılıcı kanıt olarak sunar. Giselle ona inanmak istemez. Hilarion herkesi toplar, Loys veya Albrecht kimliğini gizleyemez. O sadece bir asilzâde değil, aynı zamanda Bathilde’le nişanlıdır! Perîşân olan Giselle Albrecht'in kılıcıyla kendini yaralar ve deliye döner. Fiziksel ve duygusal olarak çöken Giselle ölür.

Giselle göle yakın bir ormana gömülmüştür. Hilarion, Giselle’in mezârına yas tutmaya gelir, ama fazla oyalanmaz, zirâ Wililer'in varlığını hisseder. Wili Kraliçesi Myrtha tebaasını Giselle'le kardeşliklerini başlatmaları için yanına çağırır. Bu arada pişmanlık ve kederle dolu Albrecht de Giselle'in mezarında yas tutmaya ve ondan af dilemeye gelmiştir. Onu gören Wililer gizlenirler. Mezarı yanında birden Giselle belirir. Albrecht onun ardı sıra koşmaya başlar. Bu sırada Hilarion Wililer tarafından bulunmuştur. Myrtha'nın emriyle yorulana kadar dans ettirilecek ve öleceği göle atılacaktır. Myrtha, Albrecht‘in de ölmesi gerektiğini emreder. Giselle buna isyân ederek Albercht’e mezarının çarmıhına sığınmasını söyler. Ancak intikamcı Myrtha, Giselle'e onunla dans etmesini emreder. Buna itaat etmek zorunda kalan Giselle, Wililer’e yardım etmeleri için yalvarır, ama yakarışları karşılıksız kalır. Albrecht yorgunluktan bitap düşmeye başladığı sırada ormanın karanlığı şafağın ilk ışıklarıyla aydınlanır ve Wililer kaybolur. Albrecht, Giselle'e olan sevgisi ve kendisini affetmesinin cömertliği karşısında mezarı başında ağlayarak kalır.