Girolata Deniz Muharebesi
| Girolata Deniz Muharebesi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Korsika, yeşil renk ile gösterilmektedir | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 İspanya Ceneviz Cumhuriyeti |  Osmanlı İmparatorluğu | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
 Giannettino Doria Berenguer de Requesens | Turgut Reis (esir) | ||||||
| Güçler | |||||||
| 21 kadırga[1] | 11 kadırga | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| az sayıda | 11 kadırga ele geçirildi, 1.200 esir, 1.200 forsa serbest bırakıldı[1][2] | ||||||
Girolata Deniz Muharebesi, Korsika adasının batı kıyısındaki Girolata Körfezi'nde 15 Haziran 1540 yılında Ceneviz, İspanyol ve Osmanlı gemileri arasında Kutsal Roma İmparatoru V. Karl ve Osmanlı Padişahı I. Süleyman arasındaki savaşların devamı niteliğindeki bir deniz harekâtıdır. Cenevizli Gianettino Doria ve İspanyol Berenguer de Requesens liderliğindeki 21 kadırgalık bir İspanyol filosu, bir yıl önce Adriyatik Denizi'ndeki zaferlerinin ardından İtalyan kıyılarına baskın yapmak amacıyla bölgede bulunan Osmanlı Kaptan-ı deryası Barbaros Hayreddin'nin emrindeki Osmanlı amirali Turgut Reis'in liderliğindeki Girolata'da demirlemiş 11 kadırgalık bir Osmanlı filosunu şaşırttı. Osmanlı savaş gemilerinin mürettebatı karaya çıkıp son baskınlardan gelen ganimetleri dağıtırken İspanyol-Ceneviz filosu onları kolayca ele geçirerek 11 Osmanlı kadırgası ve 1.200 esiri alıp Cenova'ya götürüldü veya Doria'nın gemilerinde kürek mahkûmu olarak çalıştılar. Bu savaşta Turgut Reis de esir edilmiştir.
Arka plan
1538'de Barbaros Hayreddin liderliğindeki Osmanlı filosu, Preveze Deniz Savaşı'nda Epir sahili açıklarında Kutsal İttifak filosunu yenerek ve Castelnuovo'yu alarak Papa III.Paul'un bir araya getirdiği İspanyol ve İtalyan Kutsal Birliğine kesin bir darbe indirdi.1540 yılında olduğu gibi Kanuni Sultan Süleyman, Macaristan'da bir kara harekâtına hazırlıyordu ancak Osmanlı donanması hazır değildi ve sahaya çıkamadı.[3] Barbaros daha sonra, izci filosu lideri Turgut Reis'i İtalyan kıyılarına baskın yapmak ve İspanyol gemilerini taciz etmekle görevlendirdi. Turgut Reis yolculuğuna Korfu yakınlarındaki Paksu adasında beş Venedik kadırgasını ele geçirerek başladı. Venedikliler, kısa bir süre sonra Sultan ile barış antlaşması imzaladıklarından misilleme yapamadılar.
Osmanlı tehdidine yanıt olarak V. Karl'ın amirali Andrea Doria, Osmanlı korsanlarını Batı Akdeniz'den temizlemek için Messina limanında yaklaşık 80 kadırgalık bir filo topladı ve Kilikyalı korsanlara karşı yaptığı savaşta Pompey örneğini izleyerek gemilerini, farklı bölgelerde devriye gezmek için görevlendirdiği beş filoya ayırdı. Andrea Doria, Turgut Reis'i Cerbe açıklarındaki üssünde şaşırtmayı bekleyerek Nisan ayı sonlarında 55 kadırganın başında Messina'dan Tunus'a yelken açtı.[3] Ancak Barbaros'un amirali daha hızlı hareket etmişti. 10 kadırgaya komuta eden Cenevizli amiral akrabası Erasmo Doria'yı Balear Adaları'na göndermiş; yeğeni Gianettino Doria ve Berenguer de Requesens'i 21 kadırgayla Korsika ve Sardinya açıklarında devriye gezmesi için, Napoli Körfezi'ni 11 kadırga ile savunmak için de Fadrique de Toledo'yu görevlendirmişti. Aynı zamanda Malta Şövalyeleri'nin yardım ettiği Anguillara Kontunu, Sicilya'yı 17 gemi ile korumak üzere görevlendirdi.
Turgut Reis'in kadırgalarının izini bulan, Gianettino ve Requesens'in filosuydu.[4] Osmanlı filosunun ilk olarak Bonifacio açıklarında görüldüğü ve daha sonra Turgut Reis'in Capraia adasına saldırdığı zaman Ceneviz ve İspanyol kadırgaları top seslerini duydu. Osmanlı'dan kaçan balıkçılar, Doria ve Requesens'i Turgut Reis'in Cape Corso'ya yelken açtığı ve daha sonra filosunu Girolata Körfezi'ne demirlediği konusunda uyardı.
Savaş
Osmanlı filosu, son baskınından elde edilen ganimeti dağıtmak için Girolata Körfezi'ne demirlemişti. Turgut Reis burayı ıssız olduğu ve genel yelken rotalarından uzak olduğu için seçmişti. Bu nedenle körfezin girişini koruyacak hiçbir gemi bırakmadı. Gianettino Doria yakındaki sulara vardığında akrabası Giorgio Doria'yı demirli kadırgaları tespit etmek için 6 kadırga ve küçük bir kürek fırkateyni ile körfeze gönderdi. Savaşın gidişatının anlatımı buradan sonra farklıdır. Cesáreo Fernández Duro ve Edmond Jurien de La Gravière'ye göre, İspanyol kadırgalarının gelişi sırasında Osmanlı denizcileri ve askerlerinin karaya çıkmış, ağaçların altında uyumakta veya yemek yemekteydiler.[3] De La Gravière'e göre, savaş fiilen başlamadan önce 600 Osmanlı çevredeki dağlara kaçtı ve Turgut Reis, Cenevizliler ile İspanyollar'ın onun amiral gemisine ve diğer kadırgalarına binmeden önce tek bir yaylım ateşi atacak vakti yoktu. Birleşik filonun ilk saldırısında Türkler, Morolar veya Müslüman Avrupalı korsanların çoğu bölgeden kaçmak için denize atladı.
Alberto Guglielmotti, savaşın daha ayrıntılı bir açıklamasını vermektedir: Turgut Reis'in mürettebatına, Doria tarafından gönderilen 7 gemiyi görmeye vakti olduğunu ve ganimeti korumak için arkasında 2 kadırga bırakarak kalan 9 kadırgasıyla Giorgio Doria'nın kuvvetini karşılamak için yelken açtığını belirtiyor. Sayıca üstün düşmanla savaşmayı bekleyen Turgut Reis, geri kalan 15 kadırgası rüzgârdan yararlanarak batıdan beliren Doria ve Requesens'in kurduğu pusuya doğru yelken açtı. Turgut daha sonra gemilerinin etrafında dönerek kaçmaya çalıştı ancak İspanyol kadırgalarının kıçının altına girince onları kırmaya karar verdi. Ancak Gianettino'nun kadırga baş topundan gelen bir atış, amiral gemisine ciddi hasar verdi. Kaçma ihtimalinden umudunu yitiren Osmanlı denizcilerinin ve askerlerinin çoğu, sahili ele geçirmek ve iç kesimlere doğru kendilerini kurtarmak için denize atladılar.
Sonrası
İspanyol filosu, Osmanlıların Preveze Savaşı'nda ele geçirdiği ikisi Venedik gemisi Moceniga ve Bibiena olmak üzere 11 Osmanlı kadırgasının tamamını ele geçirdi. Ayrıca 1.200 Osmanlı esir aldılar ve 1.200 Hristiyan kadırga kölesini serbest bıraktılar. Turgut Reis, Osmanlı tutsakları arasındaydı. Gianettino Doria gibi genç bir adam tarafından yakalandığı için öfkelendi, onu yakalayan kişiye hakaret etti ve ondan intikam almak için saldırdı.[4] Turgut, Cenova'ya götürüldü ve bir kadırga kölesi oldu. Orada, 16. yüzyıl Fransız tarihçisi Pierre de Bourdeille'e göre, Barbaros'un eski teğmenini bir kadırgada kürek çekerken bulan Hospitaller Şövalyeleri'nin gelecekteki Büyük Ustası Jean Parisot de Valette ona şöyle dedi: "Señor Dragut, usanza de guerra! " (Bay Turgut, savaş geleneği!) ve Turgut Reis cevapladı: "Y mudanza de fortuna" (Ve servet değişikliği). 1541 yılının başında Barbaros, teğmenine 3.500 düka fidye verdi. Daha sonra bunu bir hata olarak kabul eden Doria, yeğenlerinden birinin Osmanlı eline geçmesi durumunda bir koz kazanma ümidiyle Turgut Reis'e özgürlüğünü verdi.[5]
Turgut Reis'in yenilgisinden yararlanan Andrea Doria, o yaz Messina'dan 51 kadırga ve 30'dan fazla kalyot ile fusta liderliğinde yelken açtı. İspanya'nın Sicilya Genel Valisi Garcia de Toledo liderliğindeki 14 İspanyol piyade bölüğünün bulunduğu gemi de onun filosundaydı. Hafsî Kralı V. Muhammed'in yönetimindeki Munastır, Susa, Hammamet ve Kelibia kalelerini ele geçirerek Tunus'taki Osmanlı mevzilerine saldırdılar. Barbaros'un Batı Akdeniz'e dönük harekAtları 1 Ekim'de Cebelitarık Boğazı'nın doğusundaki sularda, Alboran Muharebesi'nde Türk gemileri İspanyol gemileri tarafından yeniden mağlup edildiğinde daha da sekteye uğradı.[6]
Kaynakça
- ^ a b Guglielmotti, Alberto P.: La guerra dei pirati e la marina pontificia dal 1500 al 1560, Vol. 2. Florence: Successori Le Monnier, 1876, pp. 88–91
- ^ Fernández Duro, Cesáreo: Armada Española (desde la unión de los reinos de Castilla y Aragón, Chapter XVIII, Jornada de Argel 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. History and Naval Culture Institute, pp. 249–250
- ^ a b c De La Gravière, Jurien: Les corsaires barbaresques et la marine de Soliman le Grand. Paris: E. Plon, Nourrit et cie., 1887, pp. 22–26.
- ^ a b De Bourdeille de Brantôme, Pierre: Mémoires. In: Collection Universelle des Mémoires Particuliers Relatifs à l'Histoire de France, 67. Paris: Impr. L. Orizet, 1806, pp. 94–95.
- ^ Meyer Setton, Kenneth: The Papacy and the Levant, 1204–1571: The sixteenth century to the reign of Julius III. Philadelphia: American Philosophical Society, 1984, 0871691612, p. 532.
- ^ De Carranza, Fernando: La guerra santa por mar de los corsarios berberiscos. Ceuta: Impr. Africa, 1931, p. 61.
