Giovanni da Pian del Carpine

Giovanni da Pian del Carpine, İngilizcede John of Pian de Carpine, John of Plano Carpini veya Joannes de Plano (d. 1185^[1] – ö. 1 Ağustos 1252), bir Orta Çağ İtalyan Fransisken rahip, kaşif, Papalık temsilcisi. Ayrıca Moğol İmparatorluğu'nda Büyük Han'ın huzuruna çıkan ilk Avrupalılardan biriydi.^[2] Kuzey ve Orta Asya, Rus ve Moğol egemenliğinin diğer bölgelerinin en eski ve önemli Batılı bakışının yazarıdır.^[3] 1247'den 1252'ye kadar Antivari merkezli Sırbistan'ın başpiskoposu olmuştur.^[3]

Giovanni'nin orta İtalya'da Umbria Bölgesi'nin bir yerlisi olduğu anlaşılıyor. Soyadı, Perugia ve Cortona arasında, daha sonra Magione olarak bilinen bir alan olan Pian del Carpine'den (kelimenin tam anlamıyla "Gürgen Ovası") türetilmiştir. Yakın çağdaşı ve hemşehrisi Assisili Aziz Francis'in arkadaşlarından ve öğrencilerinden biriydi.^[3]

Fransisken tarikatı içinde büyük saygı duyulan Giovanni, öğretilerinin kuzey Avrupa'da yayılmasında önemli bir role sahipti ve art arda Saksonya'da veraset müdürlüğü ve Almanya'nın dini ofislerinin yöneticisi oldu. Ayrıca Barbary ve Köln'de görev yapmış ve İspanya'da bir dini idare yöneticisi olmuştur.^[3]

Giovanni, Doğu Avrupa'ya gerçekleştirilen büyük Moğol istilaları ile 9 Nisan 1241'de Legnica Muharebesi sırasında Almanya'da bir dini idare yöneticisiydi. Avrupa kuvvetlerinin Legnica'daki yenilgisi, Moğol İmparatoru Ögedey'a Doğu Avrupa'nın büyük kısmını kontrol etme yolunu açtı.^[3]

Dört yıl sonra 1245'te, Papa IV. İnnocentium Moğollara ilk resmi Katolik misyonunu göndermeye karar verdiğinde "Tatarlar" (Moğollar)'ın yarattığı korku Avrupa'da hâlâ yaygındı. Misyonerler, kısmen Moğolların Hristiyan âlemini işgaline karşı çıkmak ve kısmen de Han'ın niyetleri ve askerî gücü hakkında bilgi almak için gönderildi.^[3]

Papa IV. Innocent, bu göreve liderlik etmesi için Keşiş Giovanni'yi seçti. Görevdeki neredeyse her şeyden sorumlu olan Giovanni, papalık temsilcisi olarak görevlendirilmişti. Papa'dan Büyük Han'a Cum non solum olarak adlandırılan bir mektup götürdü. "Altmış üç yaşında Carpini, Lyon'dan gemiye bindi,"^[4] bir Paskalya günüydü (16 Nisan 1245), yanında başka bir keşiş olan Bohemyalı Stephen de vardı ancak Kiev yakınlarındaki Kaniv'de hastalanınca Stephen orada bırakıldı. Eski bir arkadaşı olan Bohemya kralı I.Wenceslaus'tan destek aldıktan sonra Giovanni'nin heyetine Wrocław'da tercüman olarak atanan başka bir Fransisken keşiş olan Benedykt Polak katıldı.^[3]

Grup, Kiev'den geçti, Kaniv'deki Tatar kontrol noktalarından geçti ve ardından Nepere üzerinden Don ve Volga'ya gitti. Giovanni, bize bu nehirlerin modern isimlerini veren ilk Batılı gezgindir. Volga'da, Doğu Avrupa'nın ünlü fatihi ve imparatorluğun batı sınırlarındaki en büyük Moğol komutanı olan Moğol İmparatorluğu'na bağlı Altın Orda'nın kurucusu Batu Han'ın kampı bulunuyordu. Cengiz Han'ın hanedanının en kıdemli şehzadelerinden biriydi ve Cengiz Han'ın en büyük oğlu olan Cuci'nin oğluydu. Burada elçiler, prense sunulmadan önce (Nisan 1246'nın başı), olası zararlı düşünceleri ve zehirleri^[5] uzaklaştırmak için hediyeleriyle birlikte iki ateş arasından geçmek zorunda kaldılar. ^[3]

Batu onlara Moğolistan'daki yüce Han'ın huzuruna gitmelerini emretti. Yine bir Paskalya gününde (8 Nisan 1246), yolculuklarının ikinci ve en zorlu kısmına başladılar. Elçi, "o kadar hastaydılar" diye yazıyor, "bir ata güçlükle oturabiliyorduk ve tüm Oruç boyunca yiyeceklerimiz tuzlu darı ve içmek için bir su ısıtıcısında eritilmiş kardan başka bir şey değildi". Vücutları, onları Jaec veya Ural Nehri'ni, Hazar Denizi ve Aral Gölü'nün kuzeyinden Jaxartes veya Siri Derya'ya (quidam fluvius magnus cujus nomen ignoramus "adını bilmediğimiz büyük bir nehir") götüren bu muazzam yolculuğun aşırı yorgunluğuna dayanabilmeleri için sıkıca bandajlanmıştı. ve o zamanlar kıyılarında bulunan Müslüman şehirleri. Daha sonra, Magdalalı Meryem bayramında (22 Temmuz) Dzungarian göllerinin kıyıları boyunca ilerlediler, Karakorum ve Orhun Nehri yakınlarındaki Sira Orda (yani Sarı Köşk) adlı imparatorluk kampına ulaştılar. Giovanni ve arkadaşları 106 günde tahmini 4800 km. yol kat ettiler.^[3]

Ögeday Han'ın ölümünün ardından imparatorluk otoritesi fetret dönemindeydi ve tahta Ögeday'ın en büyük oğlu Güyük atandı. Büyük bir Kurultay veya kabileler meclisinde yapılan resmi seçim tam da keşişler Sira Orda'da iken gerçekleşti; bu, Asya ve Doğu Avrupa'nın her yerinden 3000 ila 4000 elçi ve vekilin saygı, haraç ve hediyelerle toplanması demekti. 24 Ağustos'ta civardaki Altın Ordu adlı başka bir kampta resmi olarak tahta çıkmalarına tanık oldular ve ardından yeni imparatora takdim edildiler.^[3]

Büyük Han Güyük, Papa'dan gelen Hristiyan olma davetini geri çevirdi ve bunun yerine Papa ve Avrupa hükümdarlarının kendisine gelip biat etmelerini istedi.^[6] Han, heyeti Kasım ayına kadar bırakmadı. Onlara Papa'ya verilmek üzere Moğolca - Farsça - Latince yazılmış ve isteklerinin tanrının buyrukları olduğunu ifade eden kısa bir mektup verdi. Heyet eve doğru uzun bir kış yolculuğuna başladı. Çoğu zaman karın üzerine ya da karın kazındığı çıplak zemine yatmak zorunda kalıyorlardı. 10 Haziran 1247'de Kiev'e ulaştılar. Orada ve daha sonraki yolculuklarında, Slav Hristiyanlar onları adeta ölümden dirilmişler gibi şenlikli bir konukseverlikle karşıladılar. Köln'de Ren Nehri'ni geçerken, Papa'nın hala Lyon'da bulunduğunu öğrendiler ve raporlarıyla birlikte Han'ın mektubunu teslim ettiler.^[3]

Kısa bir süre sonra Giovanni, Antivari Dalmaçya'da Sırbistan Başpiskoposluğu ile ödüllendirildi ve elçi olarak Fransa Kralı IX. Louis'e gönderildi. Geçirdiği zorlu Moğolistan yolculuğundan sonra sadece beş yıl yaşadı. Franciscan Martyrology ve diğer otoritelere göre^[3] 1 Ağustos 1252'de öldü.

Ystoria Mongalorum, Carpine'nin Moğol İmparatorluğu'na yaptığı gezi hakkında derlediği rapordur. 1240'larda yazılmış, Moğolların Avrupa'daki en eski anlatımıdır. Carpine, Moğol tarihini kaydetmeye çalışan ilk Avrupalıydı. Ystoria Mongalorum'un iki versiyonunun var olduğu biliniyor: Carpine'nin kendi versiyonu ve genellikle Tatar İlişkisi olarak anılan başka bir versiyon.

Giovanni'nin kitabı 2003 yılında Erik Hildinger tarafından "The Story of the Mongols Whom We Call the Tartars" adıyla İngilizceye çevrilip yayınlanmıştır.^[7]

• Asya Keşfi
• Dzungaryan Kapısı

•  Bu madde artık kamu malı olan bir yayından alınan metni içeriyor: Chisholm, Hugh, (Ed.) (1911). "Carpini, Joannes de Plano". Encyclopædia Britannica (11. bas.). Cambridge University Press. 

• Beazley, C. Raymond, (Ed.) (1903). John de Plano Carpini ve William de Rubruquis'in ilk kez 1598'de Hakluyt tarafından basıldığı şekliyle metinleri ve versiyonları, bazı kısa parçalarla birlikte (Latince ve İngilizce). Londra: Hakluyt Society. 
• Giovanni (da Pian del Carpine, Archbishop of Antivari) (1996). Historia Mongalorum Quos Nos Tartaros Appellamus. Branden Publishing Company. ISBN 978-0-8283-2017-7. 
• Gonçalves, Rafael A. (2013). As viagens dos frades mendicantes nos séculos XIII e XIV. São Paulo: Editora da Unesp. ss. http://editoraunesp.com.br/catalogo/9788539304820,cristaos-nas-terras-do-ca. ISBN 9788539304820. 

•  Herbermann, Charles, (Ed.) (1913). "Giovanni da Pianô Carpine". Katolik Ansiklopedi (İngilizce). New York: Robert Appleton Company. 
• Letter from the Great Khan Güyük to Pope Innocent IV at the Wayback Machine (archived February 2, 2007), handed by Giovanni da Pian del Carpine