İçeriğe atla

Giovanni Girolamo Saccheri

Giovanni Girolamo Saccheri
Doğum5 Eylül 1677(1677-09-05)
Sanremo
Ölüm25 Ekim 1733 (56 yaşında)
Milliyetİtalyan
Kariyeri
DalıMatematikçi
Çalıştığı kurumTorino Üniversitesi
Pavia Üniversitesi
Akademik danışmanlarıTommaso Ceva
Logica demonstrativa, 1701 ve "Euclides ab omni nævo vindicatus" (1733) adlı eserin ön yüzü.Logica demonstrativa, 1701 ve "Euclides ab omni nævo vindicatus" (1733) adlı eserin ön yüzü.
Logica demonstrativa, 1701 ve "Euclides ab omni nævo vindicatus" (1733) adlı eserin ön yüzü.

Giovanni Girolamo Saccheri (İtalyanca telaffuz: [dʒoˈvanni dʒiˈrɔːlamo sakˈkɛːri]; 5 Eylül 1667 - 25 Ekim 1733), İtalyan Cizvit rahip, skolastik filozof ve matematikçidir.

Saccheri, Sanremo'da doğdu. 1685'te Cizvit tarikatına girdi ve 1694'te rahip olarak atandı. 1694'ten 1697'ye kadar Torino Üniversitesinde felsefe ve 1697'den ölümüne kadar Pavia Üniversitesinde felsefe, teoloji ve matematik dersleri verdi. Matematikçi Tommaso Ceva'nın himayesindeydi ve Quaesita geometrika (1693), Logica demonstrativa (1697) ve Neo-statica (1708) dahil olmak üzere birçok eser yayımladı.

Geometrik çalışması

Saccheri'nin Dörtgeni

Bugün esas olarak, ölümünden kısa bir süre önce 1733'te yayımlanan son yayını ile tanınmaktadır. Şimdi Öklid dışı geometrinin erken bir keşfi olarak kabul edilen Euclides ab omni naevo vindicatus (Öklid Her Kusurdan Kurtuldu) adlı eseri, 19. yüzyılın ortalarında Eugenio Beltrami tarafından yeniden keşfedilene kadar karanlıkta kaldı.

Saccheri'nin çalışmasının amacı görünüşte Öklid'in paralel önermesine karşı herhangi bir alternatifin reductio ad absurdum yöntemi aracılığıyla olmayacağını gösterip Öklid'in geçerliliğini sağlamaktı. Bunu yapmak için paralel varsayımın yanlış olduğunu varsaydı ve bir çelişki türetmeye çalıştı.

Öklid'in varsayımı, bir üçgenin iç açılarının toplamının 180° olduğu ifadesine eşdeğer olduğu için, açıların toplamının 180°'den az ya da çok olduğu hipotezini değerlendirdi.

İlki, Öklid'in ikinci varsayımıyla çelişen, düz çizgilerin sonlu olduğu sonucuna yol açtı. Yani Saccheri doğru bir şekilde bunun olmayacağını kanıtladı. Bununla birlikte, ilke şimdi hem ikinci hem de beşinci önermelerin reddedildiği eliptik geometrinin temeli olarak kabul edilmektedir.

İkinci olasılığı çürütmek daha zor çıktı. Aslında mantıksal bir çelişki çıkaramadı ve bunun yerine sezgisel olmayan birçok sonuç çıkardı; bunlardan bir örnek, üçgenlerin bir maksimum sonlu alanı ve mutlak bir uzunluk birimi olduğu şeklindedir. Sonunda şu sonuca varmıştır: "Dar açı hipotezi kesinlikle yanlıştır, çünkü düz çizgilerin doğasına aykırıdır". Bugün, sonuçları hiperbolik geometrinin teoremleridir.

Saccheri'nin gerçekten, yaşamının son yılında çalışmasını yayınlarken, Öklid dışı geometriyi keşfetmeye son derece yaklaştığı mı yoksa bir mantıkçı mı olduğu konusunda bazı küçük tartışmalar vardır. Bazıları, Saccheri'nin sadece hiperbolik geometrinin görünüşte mantıksız yönlerinden gelebilecek eleştirilerden kaçınmak için yaptığı gibi sonuca vardığına inanmaktadır.

Saccheri'nin eserinde geliştirdiği bir araç (şimdi Saccheri dörtgeni olarak adlandırılır), 11. yüzyıl Fars bilgini Ömer Hayyam'ın Öklid'deki Zorlukları Tartışmasında (Risâla fî sharh mâ ashkala min musâdarât Kitâb 'Uglîdis) bir emsali vardır. Bununla birlikte Hayyam, dörtgeni önemli bir şekilde kullanmazken, Saccheri sonuçlarını derinlemesine araştırmıştır.[1]

Çalışmaları

Ayrıca bakınız

Konuyla ilgili yayınlar

  • Martin Gardner, Öklid Dışı Geometri, The Colossal Book of Mathematics, Bölüm 14, WWNorton & Company, 2001, 0-393-02023-1
  • M. J. Greenberg, Öklid ve Öklidyen Olmayan Geometriler: Gelişim ve Tarih, 1. baskı. 1974, 2. baskı. 1980, 3. baskı. 1993, 4. baskı, WH Freeman, 2008.
  • Girolamo Saccheri, Euclides Vindicatus 24 Mayıs 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (1733), düzenlenmiş ve GB Halsted tarafından çevrilmiştir, 1. baskı. (1920);[2] 2. baskı. (1986), John Corcoran tarafından yapılan inceleme: Matematiksel İncelemeler 88j:01013, 1988.

Kaynakça

  1. ^ Lobachevski Illuminated. American Mathematical Society. 31 Aralık 2011. ss. 58-59. ISBN 9781470456405. 
  2. ^ Emch, Arnold (1922). "Review of Giralamo Saccheri's Euclides Vindicatus, edited and translated by G. B. Halsted" (PDF). Bull. Amer. Math. Soc. 28 (3): 131-132. doi:10.1090/s0002-9904-1922-03514-8. 31 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Matematik</span> nicelik, yapı, uzay ve değişim gibi konularla ilgilenen bilim dalı

Matematik ; sayılar, felsefe, uzay ve fizik gibi konularla ilgilenir. Matematikçiler ve filozoflar arasında matematiğin kesin kapsamı ve tanımı konusunda görüş ayrılığı vardır.

Eksiklik Teoremi, Kurt Gödel'in 1931 yılında doktorasında yer verdiği "Principia Mathematica Gibi Dizgelerin Biçimsel Olarak Karar Verilemeyen Önermeleri Üzerine" başlıklı makalesinde 4. önerme olarak geçer. Sezgisel olarak matematikte belitlere (aksiyom) dayanan her sistemin tutarlı olması dahilinde eksik olması gerektiğini bildirir.

<span class="mw-page-title-main">Öklid geometrisi</span> Öklide atfedilen matematiksel-geometrik sistem

Öklid geometrisi, İskenderiyeli Yunan matematikçi Öklid’e atfedilen matematiksel bir sistemdir ve onun Elemanlar adlı geometri üzerine ders kitabında tarif edilmektedir. Öklid'in yöntemi, sezgisel olarak çekici küçük bir aksiyom seti varsaymaktan ve bu aksiyomlara dayanarak birçok başka önermeyi (teoremleri) çıkarmaktan ibarettir. Öklid'in sonuçlarının çoğu daha önceki matematikçiler tarafından ifade edilmiş olsa da, Öklid, bu önermelerin kapsamlı bir tümdengelimli ve mantıksal sisteme nasıl uyabileceğini gösteren ilk kişi oldu. Elemanlar, ilk aksiyomatik sistem ve resmi ispatın ilk örnekleri olarak ortaokulda (lise) hala öğretilen düzlem geometrisi ile başlar. Üç boyutlu katı geometrisi ile devam ediyor. Elemanlar’ın çoğu, geometrik dilde açıklanan, şimdi cebir ve sayı teorisi olarak adlandırılan şeyin sonuçlarını belirtir.

<span class="mw-page-title-main">Öklid</span> Yunan matematikçi, aksiyomatik geometrinin mucidi

Öklid (Grekçe: Εὐκλείδης Eukleídēs; MÖ 330 - 275 yılları arasında yaşamış, İskenderiyeli bir matematikçidir. Megaralı Öklid'den ayırmak için bazen İskenderiyeli Öklid olarak anılır, genellikle "geometrinin kurucusu" veya "geometrinin babası" olarak anılan bir Yunan matematikçiydi. Ptolemy I döneminde İskenderiye'de aktifti. Elemanlar, yayınlandığı zamandan 19. yüzyılın sonlarına veya 20. yüzyılın başlarına kadar matematik öğretimi için ana ders kitabı olarak hizmet veren, matematik tarihindeki en etkili çalışmalardan biridir. Elemanlar’da, Öklid, küçük bir aksiyom setinden, şimdi Öklid geometrisi olarak adlandırılan şeyin teoremlerini çıkardı. Öklid ayrıca perspektif, konik kesitler, küresel geometri, sayı teorisi ve matematiksel kesinlik üzerine eserler yazdı.

<span class="mw-page-title-main">Gerolamo Cardano</span> İtalyan hekim, matematikçi ve filozof (1501-1576)

Gerolamo Cardano, ilgi alanları ve yetkinlikleri matematik, tıp, biyoloji, fizik, kimya, astroloji, astronomi, felsefe, edebiyat ve kumarbazlık arasında değişen bir İtalyan polimattı. Rönesans'ın en etkili matematikçilerinden ve olasılığın kuruluşundaki kilit isimlerden biri oldu; Batı dünyasına binom katsayıları ve binom teoremini tanıttı. Bilim üzerine 200'den fazla eser yazmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ömer Hayyam</span> Fars şair, filozof, matematikçi ve astronom (1048–1131)

Gıyaseddin Ebu'l-Feth Ömer ibni İbrahim Nişaburi, yaygın olarak bilinen ismiyle Ömer Hayyam, Fars polimat, matematikçi, astronom, tarihçi, filozof ve şairdi. Selçuklu İmparatorluğu'nun ilk başkenti olan Nişabur'da doğdu. Bir bilgin olarak, Birinci Haçlı Seferi sırasında Selçuklu hanedanının yönetimiyle çağdaştı.

Hiperbolik geometri, Öklid geometrisinden bir aksiyomla ayrılır. Öklid'in paralel aksiyomunun tersini doğru olarak kabul eden geometride bir doğrunun dışındaki bir noktadan birden çok (sonsuz) tane paralel doğru geçebilir. Bunun anlamı hiperbolik geometride Öklid geometrisinin aksine herhangi bir açı oluşturmak için ışınların, doğru ve doğru parçalarının kesişmesine gerek yoktur. Bunun yerine düz olmayan tek bir doğrunun varolması yeterlidir. Ayrıca bir üçgenin iç açıları toplamı her zaman iki tane dik açıdan küçüktür.

<span class="mw-page-title-main">Trigonometri tarihi</span>

Üçgenlerle ilgili erken çalışmalar, Mısır matematiği ve Babil matematiğinde MÖ 2. binyıla kadar izlenebilir. Trigonometri, Kushite matematiğinde de yaygındı. Trigonometrik fonksiyonların sistematik çalışması Helenistik matematikte başladı ve Helenistik astronominin bir parçası olarak Hindistan'a ulaştı. Hint astronomisinde trigonometrik fonksiyonların incelenmesi, özellikle sinüs fonksiyonunu keşfeden Aryabhata nedeniyle Gupta döneminde gelişti. Orta Çağ boyunca, trigonometri çalışmaları İslam matematiğinde El-Hârizmî ve Ebu'l-Vefâ el-Bûzcânî gibi matematikçiler tarafından sürdürüldü. Altı trigonometrik fonksiyonun da bilindiği İslam dünyasında trigonometri bağımsız bir disiplin haline geldi. Arapça ve Yunanca metinlerin tercümeleri trigonometrinin Latin Batı'da Regiomontanus ile birlikte Rönesans'tan itibaren bir konu olarak benimsenmesine yol açtı. Modern trigonometrinin gelişimi, 17. yüzyıl matematiği ile başlayan ve Leonhard Euler (1748) ile modern biçimine ulaşan Batı Aydınlanma Çağı boyunca değişti.

Rönesans'tan bu yana, her yüzyılda, bir önceki göre daha fazla matematik problemi çözülmüştür. Yine de birçok büyük ve küçük problem çözüme kavuşturulamamıştır. Uzun süredir var olan bir sorunun çözümü için genellikle ödüller verilir ve çözülmemiş sorunların listeleri büyük önem kazanır. Çözülmemiş problemler, aralarında fizik, bilgisayar bilimi, cebir, matematiksel analiz, Kombinatorik, cebirsel geometri, ayrık geometri, Öklid geometrisi, katma ve cebirsel geometri teorileri, çizge teorisi, grup kuramı, modeller kuramı, sayılar teorisi, kümeler kuramı, Ramsey Kuramı, dinamik sistemler, Kısmi diferansiyel denklemler gibi birçok alanda varlığını sürdürmektedir.

<i>Öklidin Elementleri</i> Öklidin matematik hakkındaki bir incelemesi

Öklid'in Elementleri İskenderiye'li Antik Yunan Öklid'e atfedilmiş 13 geometri kitabı bütünüdür. Öklid'in Elementler'i, tanımlar, aksiyomlar, önermeler ve bu önermelerin ispatlarından oluşur. Konuları iki ve üç boyutlu şekillerde öklidyen geometri, sayı teorisini, perspektif, konik kesitler, küresel geometri ve kuadrik yüzeyleri içerir. En eski geniş çaplı matematiksel tez olan Elementler hala ders kitabı olarak kullanılmaktadır. Kitapta kullanılan aksiyomatik yöntem birçok filozof ve matematikçiyi etkilemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Uzay (geometri)</span> uygun zamanında fiziksel bir gözlemciye göre mesafeler ve yönlerin genel çerçevesi

Uzay, nesnelerin ve olayların göreceli konuma ve yöne sahip olduğu sınırsız üç boyutlu bir boyuttur. Modern fizikçiler genellikle zamanla, uzay-zaman olarak bilinen sınırsız dört boyutlu bir sürekliliğin parçası olduğunu düşünmesine rağmen, fiziksel alan genellikle üç doğrusal boyutta düşünülür. Mekan kavramının fiziksel evrenin anlaşılması için temel öneme sahip olduğu düşünülmektedir. Bununla birlikte, filozoflar arasında kendisinin bir varlık mı, varlıklar arasındaki ilişkinin mi yoksa kavramsal çerçevenin bir parçası mı olduğu konusunda anlaşmazlık devam eder.

<span class="mw-page-title-main">Geometri tarihi</span> Geometrinin tarihsel gelişimi

Geometri, mekansal ilişkilerle ilgilenen bilgi alanı olarak ortaya çıkmıştır. Geometri, modern öncesi matematiğin iki alanından biriydi, diğeri ise sayıların incelenmesi yani aritmetikti.

Bu, saf ve uygulamalı matematik tarihinin bir zaman çizelgesidir.

Bu sayfa teoremlerin bir listesidir. Ayrıca bakınız:

<span class="mw-page-title-main">Geometricilerin listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bir geometrici, çalışma alanı geometri olan matematikçidir.

<span class="mw-page-title-main">Ludwig Bieberbach</span>

Ludwig Georg Elias Moses Bieberbach, Alman matematikçi ve Nazidir.

Tarihte birleşik bir matematik teorisine ulaşmak için çeşitli girişimlerde bulunulmuştur. En büyük matematikçilerden bazıları, tüm konunun tek bir teoriye sığdırılması gerektiği görüşünü dile getirdiler.

<span class="mw-page-title-main">János Bolyai</span> Macar matematikçi

János Bolyai veya Johann Bolyai, hem Öklid geometrisini hem de hiperbolik geometriyi içeren bir geometri olan mutlak geometriyi geliştiren bir Macar matematikçiydi. Evrenin yapısına tekabül edebilecek tutarlı bir alternatif geometrinin keşfi, matematikçilerin fiziksel dünyayla olası herhangi bir bağlantıdan bağımsız olarak soyut kavramları incelemelerine yardımcı oldu.

<span class="mw-page-title-main">Giordano Vitale</span> İtalyan matematikçi (1633-1711)

Giordano Vitale veya Vitale Giordano İtalyan matematikçidir. En çok Saccheri dörtgenleri üzerindeki teoremi ile tanınır. Ayrıca Vitale Giordani, Vitale Giordano da Bitonto ve kısaca Giordano olarak da anılır.

Aşağıda geometri'deki önemli gelişmelerin bir zaman çizelgesi verilmiştir: