İçeriğe atla

Gilan Hanlığı

Gilan xanlığı
Gilan Hanlığı
1747-1802
BaşkentNişabur
Yaygın dil(ler)Azerice ve Farsça
HükûmetMonarşi
Han 
• 1747-1948
Emirguna Han
Tarihçe 
• Kuruluşu
1747
• İşgal edildi
1748
• Dağılışı
1802
Öncüller
Ardıllar
Afşar Hanedanı
Kaçar Hanedanı

Gilan Hanlığı, 1747 yılında İran'ın Gilan bölgesinde başkenti Reşt olan Azerbaycan Hanlıkları'ndan biridir.

Tarih

Kuruluşu

1747 yılında Emirguna Han tarafından kurulmuştur. Nadir Şah'ın öldürülmesinin ardından Gilan'da iktidar mücadelesi başlamıştır. Emir Dibac Fumani'nin torunları ve Safeviler döneminde Gilan'ın hükümdarı olan Ağa Kamal'ın torunları ile güç mücedelesini Ağa Kamal'ın torunu Ağa şafi Gilani kazanmıştır. Emirguna Han Halhal şehrine kaçmış ve Halhal Hanlığı'nı kurmuştur.

İstilası

1948 yılında Ağa şafi Gilani yerel halkın yardımı ile hanlığın başkenti Reşt'e girerek kendisini han ilan etti. Bir yıl olmadan Emir Dibac Fumani'nin torunu Hidayet Han Fumani başkenti işgal etti ve Ağa şafi Gilani Mazenderan bölgesine kaçtı.

Yıkılışı

1802 yılında Halhal Hanı Emirguna Han ve Kaçar Hanedanı Şahı Ağa Muhammed Şah tarafından ykıldı. Kaçar Hanedanı egemenliği altına girdi.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kaçar Hanedanı</span> 1789-1925 yılları arasında İranı yöneten Türk hanedan

Kaçar Hanedanı, İran'daki Azerbaycan Türklerinin Kaçar boylarından olan Kovanlı kolu tarafından kurulmuş ve 1794 ile 1925 yılları arasında hüküm sürmüş bir İran Devletidir.

<span class="mw-page-title-main">Gence</span> Azerbaycanda şehir

Gence, 1935-1989 Kirovobad, Azerbaycan'ın en kalabalık ikinci şehridir. Eski bir yerleşim yeri olan Gence, Rus İmparatorluğu döneminde Çar I. Aleksandr'ın eşine atfen şehrin ismi Elizavetpol olarak değiştirilmiştir (1804-1918), 1920-1935 arasında Gence, 1935-1991 arasında Kirovabat olarak adlandırılmış, şehir 1989'da tekrar Gence ismine kavuşmuştur. Bakü'nün 360 km batısında, Gence Çayı'nın iki yakasında yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Karabağ Hanlığı</span>

Karabağ Hanlığı, 1748-1805 yılları arası bugünkü Azerbaycan topraklarında yer almış ve İran'ın Kaçar Hanedanı egemenliği altında fiilen bağımsız olmuş Azeri feodal devletidir.

<span class="mw-page-title-main">Afşar Hanedanı</span> 18.yüzyılda Azerbaycan ve İran bölgesinde hüküm sürmüş bir Türk hanedan

Afşar hanedanı Şah Abbas döneminde Azerbaycan'dan kuzey Horasana yerleştirilmiş Afşar kabilesi ve on sekizinci yüzyılın ortalarında Afşar İmparatorluğu'nu yöneten hanedandır. Hanedan, 1736'da Safevi hanedanının son üyesini deviren ve kendisini Azerbaycan ve İran Şahı ilan eden ordu komutanı Nadir Şah tarafından kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Buhara Emirliği</span>

Buhara Emirliği, Aştarhan hanedanı'nın son hanı olan Ebül Gazi zamanında, Muhammed Rahim Han yönetimindeki Moğol kökenli Mangıtlar tarafından kurulan Özbek devleti. Moğol kökenli ancak Cengiz Han soyundan olmayan Mangitler 1747'de Buhara'yı işgal ederek 1753'te Emirliğini ilan etmişti. Dönemin Orta Asya'nın töresine göre Cengiz Han soyundan gelmeyen Han olamadığı için 1756'de "Amīr al-Mu'minīn" unvanını kullanmıştı. Ve 1785 yılında Aştarhan hanedanının Buhara Hanlığını yok etmişti.

<span class="mw-page-title-main">Nahçıvan Hanlığı</span>

Nahçıvan Hanlığı, 1747-1828 yılları arası bugünkü Azerbaycan'a bağlı Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti ve eskiden Daralagez veya Daralagöz olarak bilinen Ermenistan'ın Vayots Dzor ilinin oluşturduğu topraklarda, Syunik ile Aras Nehri arasındaki vadide var olmuş feodal devlettir. Bulunduğu dönemdeki Revan Hanlığı, Karabağ Hanlığı ve Maku Hanlığı ile sınırları vardır. Hanlık, bölgede yaşayan Azerbaycanlı olan Kangarlı Hanedanı tarafından yönetilmiştir. Hanlığın nüfusu çoğunlukla Müslüman'dır. Bu Müslüman nüfus içinde Azeriler de bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Karadağ Hanlığı</span>

Karadağ Hanlığı, 1747 yılında bugün İran'a bağlı Azerbaycan bölgesindeki Karadağ (Karacadağ) topraklarında kurulmuş feodal devlettir. Karadağ kelimesi büyük dağ veya dağlık yer anlamına gelmektedir. Hanlığın başkenti Ahar şehri olup bir ara Kürdeşt'e taşınmıştır. Hanlığın batısında Hoy Hanlığı, doğusunda Lenkeran Hanlığı, kuzeyinde Karabağ Hanlığı, güneyinde Tebriz Hanlığı ve Erdebil Hanlığı vardır.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan hanlıkları</span> Güney Kafkasyada fiilen bağımsız olan Türk kökenli hanedanlarca yönetilen hanlıklar

Azerbaycan hanlıkları, Güney Kafkasya'da 1747-1844 yılları arasında fiilen bağımsız olan ve çoğunlukla Türk (Azerbaycanlı) kökenli hanedanlarca yönetilen hanlıklardır.

<span class="mw-page-title-main">Gence Hanlığı</span>

Gence Hanlığı, Azerbaycan'ın Gence yöresinde hüküm sürmüş olan hanlıktır. Afşar hükümdarı Nadir Şah, 1735'te, Gence'yi ele geçirdi. Nâdir Şah'ın öldürülmesinden sonra, Gence de diğer Azerbaycan hanlıkları gibi Afşar devletinin egemenliğinden çıkarak 1747'de bağımsızlığını ilan etti.

<span class="mw-page-title-main">Tebriz Hanlığı</span>

Tebriz Hanlığı, İran'ın kuzeybatısındaki Güney Azerbaycan bölgesinde yer almış eski hanlıktır. Hanlık, Dunbuli Aşireti reisi Necef Kulu tarafından 1757 yılında kuruldu. Hanlık zaman içerisinde bölgedeki Türklerle akrabalık bağları kurmuştur,1802'de hanlık lağvedildi ve toprakları Hoy Hanlığı'na katıldı.

<span class="mw-page-title-main">Talış Hanlığı</span> Azerbaycan hanlığı

Talış Hanlığı, 1747-1826 yılları arasında hüküm süren Azerbaycan hanlıklarından biri.

<span class="mw-page-title-main">Bakü Hanlığı</span>

Bakü Hanlığı, 1718-1806 yıllar arasında Azerbaycanın doğusunda hüküm süren bir hanlık.

<span class="mw-page-title-main">Ağa Muhammed Şah</span> Türk Kaçar Hanedanının kurucusudur.

Ağa Muhammed Şah, Kaçar Aşireti'nin reisi; 1794-1925 yılları arasında İran'a hakim olan Kaçar Hanedanı'nın kurucusudur. Aslen Kaçar kabilesinden Koyunlu kolunun aşiret reisiydi. Ağa Muhammed Han 1789'da İran Şahı olarak tahta çıktı, ancak Mart 1796'ya kadar resmen taç giymedi, 1794'te Zend hanedanlığından Lotf Ali Han'ı öldürmesiyle tahta çıktı. 17 Haziran 1797'de suikasta kurban gitti ve yeğeni Feth Ali Şah Tahta çıktı. Ağa Muhammed Han'ın Saltanatında başkenti Tahran yaparak İran'ın tekrar merkezi otoriteye kavuşmasını sağladı. Gürcistan'ın bağımsızlık ilan etmesiyle Tiflis'e şiddetli bir saldırı düzenleyerek 15,000 Gürcü esir İle İran'a geri döndü.

Ziyadoğulları Hanedanı Gence Hanlığını kurmuş Kaçar Türkleri’nden olan bir hanedan. Şia mezhebinin Caferî koluna mensup olan Ziyâdoğulları Hanedânı Türkçe konuşuyordu.

<span class="mw-page-title-main">Serab Hanlığı</span>

Serap Hanlığı (1747-1797) Güney Azerbaycan topraklarında kurulmuştur. Hanlık 3 bölgeye ayrılmıştır bunlar; Serab, Heştrud ve Miyane'dir.

<span class="mw-page-title-main">Penahali Han</span>

Penah Ali Han, Azerbaycan'ın Terter şehrinde doğan Karabağ Hanlığı'nın kurucusu ve ilk hanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Hudat</span>

Hudat, Azerbaycan'ın kuzey kesiminde bulunan Hazar ovalarında bulunan bir kasabadır. Haçmaz Rayonu'nun bir parçasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Halhal Hanlığı</span>

Halhal Hanlığı 1747 yılında bugünkü İran'ın Erdebil Eyaleti'nin Halhal şehrinde kurulmuştur. Hanlığın kurucusu Emirguna Han'dır. Hanlığın ikinci ve son hanı Muhammed Hüseyin Han'dır. Zend Hanedanı'na karşı savaşmışlardır. Ancak Kaçar Hanedanı tarafından 1828 de yıkılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Zencan Hanlığı</span>

Zencan Hanlığı 1747 yılında bugünkü İran'ın Zencan Eyaleti'nin Zencan (şehir)2inde kurulmuştur. Hanlığın kurucusu Zülfikar Hanı Emir Avşar'dır. Zülfikar Hanı Emir Avşar. Zend Hanedanı' döneminde Zencan valisiydi. Ancak çok büyük bir siyasi rakibiydi. 1780'de Ali Han Zayirli Avşar hükümdar oldu. 1782'de Abdulla Han Üçanlı Avşar hanlığın üçüncü hükümdarı oldu Kaçar Hanedanı kurulunlunca ittifak yapıp Zend Hanedanı'na karsı savaştılar ve yıktılar. 1810 yılında Kaçar Hanedanı tarafından Amanulla Han Avşar tahtdayken ykılmıştır.

Nişabur Hanlığı; 1747-1798 yılları arsında İran'ın Horasan (İran) bölgesinde başkenti Nişabur olan Azerbaycan Hanlıkları'ndan biridir.