İçeriğe atla

Gigis

Lidya kralıCandaules yataga giderken karısını gizlice bakanlarından birisi olan Gigis'e gösteriyor, William Etty.

Gyges (/ˈdʒaɪdʒiːz/, /ˈɡaɪdʒiːz/; Lidyaca: 𐤨𐤰𐤨𐤠𐤮 Kukaś; Akadca: 𒄖𒊌𒄖 Guggu, 𒄖𒄖 Gugu; Antik Yunanca: Γύγης Gū́gēs; MÖ 680-644 yılları arasında hüküm sürdü.) Lidya krallığında Mermnad hanedanının kurucusudur. Tahtı ele geçirmek için suikast düzenlediği selefi Candaules'in korumasıydı. Eylemi Delphic Oracle tarafından onaylandı ve bu karar Lydia'da iç savaşı engelledi. Tahta çıktıktan sonra, Gyges kendini krallığını sağlamlaştırmaya ve onu askeri bir güç haline getirmeye adadı. Onu oğlu II. Ardis'in hükümdarlığı takip etmiştir.

Gyges'in iktidara yükselişinin alegorik hikayeleri

Antik tarih boyunca yazarlar, Gyges'in iktidara yükselişiyle ilgili, ayrıntılarda önemli ölçüde farklılık gösteren farklı hikâyeler anlatmışlardır, ancak hemen hemen hepsinde, Gyges'in kralı, Candaules'i öldürdükten sonra tahtı ele geçirmesini ve Candaules'in dul eşiyle evlenmesini içerir.[1]

Gygesle ilgili ana kaynak, izi Paros'lu şair Archilochus'a kadar götürülebilecek olan Herodot'tur. Buna göre Gyges, karısının dünyadaki en güzel kadın olduğuna inanan Candaules'in korumasıydı. Gyges'e karısının soyunduğunu görmesi konusunda ısrar etti ve bu ihanet karısını o kadar öfkelendirdi ki karısı Gyges'e, kocasını öldürme ve kendini kral yapma ya da kendisi ölüme mahkûm etme şeklinde iki seçenek sundu.[2]

Herodot, Gyges'in Kahin (Delfi'deki Apollo tapınağı baş rahibesi)'e sayısız hediyelerle, özellikle de Sart Çayından çıkarılan otuz talant ağırlığında altın karıştırma kabını hediye ederek nasıl eğildiğini kaydetmeye devam eder. Kahin, Gyges'i Lidya'nın meşru kralı olarak onayladı ve Lidyalılara İyonyalılarla olan çatışmalarında manevi destek verdi. Baş rahibe yine de Gyges hanedanının beşinci nesilde düşeceğini ilan etti. Bu tahmin daha sonra Gyges'in dördüncü torunu Kroisos, Büyük Kiros'un Ahameniş İmparatorluğu'na saldırması sonucunda krallığı kaybettiğinde gerçekleşti.[3]

Eflatun'un Cumhuriyet'inde, Gyges'in atalarından biri, sihirli bir görünmezlik yüzüğü keşfeden, bu sayede kralı öldüren ve kraliçenin sevgisini kazanan bir çobandı.[4]

Gyges tablet, British Museum

Şamlı Nicolaus hikâyenin hem Herodot'tan hem de Eflatun'dan oldukça farklı olan kendi versiyonunu sunar.

Hikâye eski bir Lydia Kralı olan Ardys tarafından yapılan çok kuşaklı bir laneti içerir; Güvenilir danışmanı Dascylus, onun artan gücünü kıskanan Ardys'in Sadyattes (veya Adyattes) adlı oğlu tarafından öldürülmüştür. Katiller asla bulunamadı, bu yüzden Kral Ardys onları lanetledi.[5]

Dascylus'un hamile olan karısı, Frigya'ya (evine) kaçar ve yine Dascylus adında bir oğul doğurur. Dascylus'un genç bir adam olarak Lydia'ya gelen ve kral tarafından olağanüstü yetenekleriyle tanınan bir oğlu (Gyges) Kraliyet korumasına atanır.

Gyges kısa süre sonra Candaules'in gözdesi oldu ve Lidya kralının kraliçesi yapmak istediği Mysia'lı Arnossus'un kızı Tudo'yu getirmesi için onun tarafından gönderildi. Yolda Gyges, Sadyates'e davranışlarından şikayet eden Tudo'ya aşık oldu. Kralın kendisini ölümle cezalandırmak niyetinde olduğu konusunda önceden uyarılmış olan Gyges, Candaules'e geceleyin suikast düzenlemiş ve tahtı ele geçirmiştir.[6] Plutarch'a göre Gyges, Lydia muhafızlarının komutanı Milas'lı Arselis'in yardımıyla iktidarı ele geçirdi ve davasını kazandı.[7]

Gyges kendine sadık adamlardan kurulu bir saltanat ve krallık kurmuş ve güçlü bir ordu tesis etmiştir. Yunanlardan Colophon, Troad fethedilmiş, İzmir kuşatılmış ve ittifak yapılmış, Efes ve Milet içlerine kadar girilmiştir.

Gyges'in ordusu Küçük Asya'yı (Anadolu) tahrip eden Kimmerleri defalarca yenmiştir. MÖ 650 dolaylarında barbarlara karşı ittifak yapmak umuduyla Asur Devleti başkenti Ninova'ya bir elçilik heyeti gönderilmiştir. Ancak Asurlulardan beklenen yanıt alınamamış ve bu sefer Mısırlılarla ittifak arayışı başlamış ve 660 dolaylarında Psammetichus'u Asur boyunduruğundan kurtarmak için İyonlu paralı askerlerden ve güvenilir Karyalı askerlerden müteşekkil bir kuvvet Mısır'a göndermiştir.

Giges daha sonra Sardes'in daha aşağı taraflarını ele geçiren Dugdamme komutası altındaki Kimmerlere karşı yaptığı savaşı kaybetti. Ancak Giges'in oğlu Ardys tarafından daha sonraları bu kuvvetler bozguna uğratılarak kaybedilen yerler yeniden kazanıldı.

Diğer bağlantılar

Birçok İncil bilgini[8] Lidyalı Gyges'in, Hezekiel Kitabı ve Vahiy Kitabı'nda adı geçen Magog'un hükümdarı Gog'un İncil'deki figürü olduğuna inanır. (Ye'cüc ve Me'cüc hikâyesi)

İngiliz hasta adlı romanda, Kont Almásy'nin (ismini Herodot'un talebesinden almakta), evli bir kadın olan Katherine Clifton'a aşık olması tıpkı Giges'in hikâyesine benzemektedir

Kaynakça

  1. ^ Her name is traditionally known as 'Nyssia', but this is not found in Herodotus. Apparently this name was supplied by the ancient historian Ptolemy Hephaestion.
  2. ^ Herodotus 1975, ss. 44–45
  3. ^ Herodotus 1975, s. 46
  4. ^ Plato 1987, ss. 46–47
  5. ^ JOHN R. PORTER, Nicolaus Reads Euphiletus: A Note on the Nachleben of Lysias 1. 24 Şubat 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Ancient Narrative, Volume 3 (2003), 82–87
  6. ^ Max Duncker, The History of Antiquity 24 Şubat 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Volume 3. R. Bentley & son, 1879. pp. 419ff
  7. ^ Debra Hamel, Reading Herodotus: A Guided Tour Through the Wild Boars, Dancing Suitors, and Crazy Tyrants of 'The History'. 24 Şubat 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. JHU Press, 2012. p.12
  8. ^ "F. Delitzsch probably was the first to suggest that Ezekiel took the name Gog from the Lydian king Gyges. This has later become the most recognized hypothesis among scholars, though considerable doubt and many objections have been raised against this identification..... Detailed references are found in Weicker's article on Gyges, Weiker 1912. CF. also Smith, K. F. 1902; and Reinhardt 1960: 139-43 about Gyges, and pp. 175-183 about 'Gyges un sein Ring'. For an updated account, cf. Rollig 1987." Gog and Magog: Ezekiel 38-39 as Pre-text for Revelation 19,17-21 and 20,7-10, Volume 135 of 2], [Wissenschaftliche Untersuchungen zum Neuen Testament, ISSN 0340-9570 Wissunt Zum Neun Testament Ser. Ii, 135, see https://books.google.com/books?id=vettpBoVOX4C 24 Şubat 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..

Dış bağlantılar


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Lidya</span> Anadoluda Tunç Çağının sonlarından başlayarak MÖ VI. yüzyıla kadar hüküm süren Lidya medeniyetinin merkezini oluşturan tarihî bölge

Lidya, Anadolu'da Tunç Çağı'nın sonlarından başlayarak MÖ 6. yüzyıla kadar hüküm süren Lidya medeniyetinin merkezini oluşturan tarihî bölge. Esas olarak Gediz Nehri ve Küçük Menderes vadilerini kapsayan, günümüzde yaklaşık olarak Manisa ve Uşak illerine denk gelen bölgedir. Lidya medeniyetinin tarih sahnesinden çekilmesinden sonra da Roma İmparatorluğu dönemine kadar bu isimle anılmıştır. Kuzeyinde Misya, güneyinde Karya, doğusunda Frigya, batısında ise İyonya bölgeleri bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kimmerler</span> Hint-Avrupa, Kafkasyalı veya Türk kökenli göçebe kavim

Kimmerler MÖ 8. yüzyılın ilk yarısına kadar Kimmerya olarak da tabir edilen İdil Nehri'inden Karadeniz'in kuzeyine doğru uzanan geniş bir alanda yaşamış büyük olasılıkla Hint-Avrupa kökenli oldukları varsayılan göçebe ve savaşçı bir ulustur.

<i>Herodot Tarihi</i>

Histories, Herodot'un Batı edebiyatı'nda tarihin kurucu eseri olarak kabul edilir. Tamamen tarafsız bir kayıt olmasa da, Batı'nın bu konulardaki en önemli kaynaklarından biri olmaya devam etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Ye'cüc ve Me'cüc</span> İslamda yer alan kıyamet alameti

Yecüc ve Mecüc, kimi dinlerde bahsi geçen efsanevi varlıklar. Bu varlıklar çeşitli dinlerde, mitolojilerde ve kültürlerde cüceler veya dev, şeytan, kavimler veya ülkeler olarak anılır.

<span class="mw-page-title-main">Medler</span> Antik İranlılar

Medler, İran'ın kuzeybatı bölgesinde yaşayan eski İran halklarından biridir. Yunanlar bu halkın yaşadığı bölgeye Medya adını vermişlerdir. Medler ilk kez Asur kralı III. Salmaneser'in dönemindeki yazılarda "Mada" adı ile kaydedilmişlerdir. Medler'in şu anki adı Antik Yunan dilindeki Mêdos'tan (Μῆδος) gelmektedir. Asurlular "Medyan ülkesi", Kurmada, Mata veya Manda olarak kendilerinden bahsederken, Babiller onları Ummān-manda olarak adlandırdılar.

<span class="mw-page-title-main">Kroisos</span> Lidya kralı

Kroisos, MÖ 585'ten, Pers kralı Büyük Kiros tarafından mağlup edildiği MÖ 547/546 yılına kadar hüküm sürmüş Lidya kralı. Mermnad Hanedanı'ndan gelmektedir ve Alyattes'in oğludur. Herodotus'un aktardığına göre 14 yıl hüküm sürmüştür. Zenginliğiyle bilinmekte olan Kroisos'un, Delphoi tapınağına gönderdiği armağanlar, Herodotus ve Pausanias tarafından aktarılmıştır. Daha önceki elektron sikke basımını bırakarak, altın ve gümüş olmak üzere, yani iki ayrı metalden sikke bastırmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Lidyalılar</span>

Lidyalılar Anadolu grubunun ayırt edici Hint-Avrupa Lidya dilini konuşan, batı Anadolu bölgesindeki Lidya'da yaşayan Anadolu kökenli bir halktı. Dilleri, Hitit dili ile benzerlik gösterir.

<span class="mw-page-title-main">I. Serhas</span> Ahameniş İmparatorluğunun beşinci kralı

I. Serhas veya Kserkses (خشايارشا)‎)(hükümdarlık: MÖ 486 – 465) Ahameniş İmparatorluğu'nun Pers kralıydı. Yunanca Eski Pers hükümdar adlarından Xšayāršā (Hşayarşa) sözcüğünden gelen Serhas, "kahramanlar kralı" anlamına gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kadmos</span>

Yunan mitolojisinde, Kadmos ya da Cadmus( ')' efsanevi Boeotia'daki Thebai şehrinin kurucusudur ve Fenikelidir. Perseus ve Bellerophon'la birlikte ilk Yunan kahramanıydı ve Herakles'ten önceki en büyük kahraman ve canavar avcısıydı. Yaygın olarak Fenike prensi olduğu belirtilir, kral Agenor'un ve kraliçe Tire'li Telephassa'nın oğluydu, kardeşi Phoenix, Cilix ve Europa idi. Kadmos'un soyağacı Zeus'a dayanmaktadır. Başlangıçta, Zeus tarafından Fenike kıyılarından kaçırılan kız kardeşi Europa'yı bulup Tire'ye geri götürmek için kraliyet ailesi tarafından yolculuğa gönderildi. İlk anlatımlarda, Kadmos ve Europa, Phoenix'in çocuklarıydı. Kadmos, aslen onun onuruna Cadmeia akropolisi olarak adlandırılan Yunan şehri Thebai'yi kurmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Lucius Tarquinius Superbus</span> Cumhuriyet öncesi son Roma kralı.

Lucius Tarquinius Superbus Roma Krallığının yedinci ve son Roma Kralı. Beşinci kral Lucius Tarquinius Priscus'un oğlu ve altıncı kral Servius Tullius'un damadı olup Etrüsk kökenlidir ve MÖ 535 - MÖ 510 yılları arasında tahta çıkmıştır. MÖ 510 yılında tahttan indirilmesinin ardından Roma Cumhuriyeti kurulmuştur.

Sadyattes, Mermnad hanedanının üçüncü kralı olan Lidya hükümdarı. Ardis'in oğluydu. Heredot'a göre on iki yıl tahtta kalmıştır. Sadyattes, İyonya deniz kenti olan Miletos'la Alyattes tarafından devam ettirilecek bir savaşa girişti.

Ardis veya Ardisos, Mermnad hanedanlığının ikinci kralı olan Lidya hükümdarı. Gigis'in oğludur. Heredot'a göre 49 yıl hüküm sürmüştür. Yerine oğlu Sadyattes geçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Thymbra Muharebesi</span> Lidya Krallığı ile Ahameniş İmparatorluğu arasında muharebe

Thymbra Muharebesi Lidya Krallığı'ndan Kroisos ile Ahameniş İmparatorluğu'ndan II. Kiros arasındaki savaşta belirleyici olan muharebedir. Kiros, Kroisos'u Pteria Muharebesi'nden sonra Lidya'ya kadar takip ettikten sonra, MÖ 547 Aralık'ta Sardis'in kuzeyindeki ovadaki savaşta Kroisos'un kısmen dağılmış ordusunun kalıntılarıyla karşılaştı. Kroisos'un ordusu yaklaşık iki kat daha büyüktü ve birçok yeni asker ile takviye edilmişti, ancak Kiros yine de onu kesin olarak mağlup etti. Bu belirleyici oldu ve 14 günlük Sardis Kuşatması'ndan sonra şehir düştü ve Lidya, Persler tarafından fethedildi.

<span class="mw-page-title-main">Halys Nehri Muharebesi</span> MÖ 6. yüzyılın başlarında Medler ve Lidyalılar arasında çatışmadır

Halys Nehri Muharebesi ya da Tutulma Muharebesi MÖ 6. yüzyılın başlarında Medler ve Lidyalılar arasında çatışmadır. Sonuç, her iki tarafın da bir barış anlaşması müzakere etmesine ve altı yıllık bir savaşı sona erdirmesine yol açan bir beraberlikti. Herodot'a göre, savaş sırasında bir güneş tutulmasının ortaya çıkması bir alamet olarak yorumlandı ve muharebeyi kesintiye uğrattı.

Pteria Muharebesi, MÖ 547'de II. Kiros'un Pers kuvvetleri ile Kroisos'un Lidya kuvvetleri arasındaki çatışmadır. Bu galibi olmayan muharebede her iki ordu da ağır kayıplar verdi.

Bartatua veya Protothyes, MÖ 7. yüzyılda Batı Asya'da hüküm süren bir İskit kralıydı.

Madyes, MÖ 659-625 yılları arasında hüküm süren bir İskit kralıydı. Madyes, İskit kralı Bartatua ve Asur prensesi Šērūʾa-ēṭirat'ın oğluydu ve dayısı kral Asurbanipal Yeni Asur İmparatorluğu'nun kralıydı. Döneminde İskit gücünü zirveye çıkardı ve geniş İskit istilası görüldü.

<span class="mw-page-title-main">Gigis'in yüzüğü</span> Platonun Devlet adlı kitabında bahsedilen, takan kişiye görünmez olma gücü veren sihirli yüzük

Gigis'in yüzüğü, Platon'un Devlet adlı eserinin ikinci cildinde (2:359a–2:360d) bahsi geçen varsayımsal sihirli yüzüktür. Yüzük parmağa takıldığında sahibine görünmezlik yeteneği sağlamaktadır. Devlet'in bu bölümü, yüzüğü bir örnek olarak kullanarak, adaletsizlik yapmanın olumsuz sonuçlarından korkmasına gerek olmayan rasyonel ve akıllı bir kişinin yine de adil davranıp davranmayacağını sorgular.

<span class="mw-page-title-main">Candaules</span>

Candaules, Myrsilos (Μυρσίλος) olarak da bilinir, MÖ 7. yüzyılın başlarında antik Lidya Krallığı'nın kralıydı. Herodot'a göre, babası Meles'in yerine Lidya'nın Herakleid hanedanının 22. ve son kralı olarak geçti. Suikast sonucu öldürüldü ve yerine Gigis geçti.

Harpagos, ayrıca Harpagus olarak da bilinir, MÖ 6. yüzyılda yaşamış Med generaldir. Herodot tarafından Pasargad Muharebesi sırasında taraf değiştirerek Büyük Kiros'un tahta geçmesini sağlamasıyla tanınır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.