İçeriğe atla

Gig çalışanları

Manchester, İngiltere'de bisiklet ile yemek teslimatı yapan Deliveroo çalışanı

Gig çalışanları; taşeron işçiler, bağımsız yükleniciler, çevrimiçi platform çalışanları,[1] sözleşmeli firma çalışanları, müşteri hizmetleri ve[2] dönemsel ve mevsimlik işçiler[3] gibi kısa süreli, geçici işlerde çalışan kişilerdir. Gig çalışanları, şirketin müşterilerine hizmet sağlamak için isteğe bağlı olarak şirketlerle resmi anlaşmalar yapabilirler.[4]

Pek çok ülkede şirketlerin, işçilerini "bağımsız yükleniciler" olarak sınıflandırmasıyla, esnek işçilerin yasal sınıflandırması hâlâ tartışılmaktadır; organize işçi savunucuları da onların "çalışanlar" olarak sınıflandırılmaları; diğerlerinin yanı sıra, fazla mesai için bir buçuk saat, ücretli hastalık izni, işveren tarafından sağlanan sağlık hizmetleri, pazarlık hakları ve işsizlik sigortası gibi normal çalışanlara sağlanan tüm faydalar paketinin gig çalışanları için de geçerli olması için çaba göstermektedirler. 2020 yılında Kaliforniya'daki seçmenler, kurye sürücülerinin yüklenici olarak sınıflandırıldığı ancak aynı zamanda asgari ücret, kilometre geri ödemesi ve diğer çalışanlar gibi bazı avantajlardan yararlanabildiği üçüncü bir işçi sınıflandırması oluşturan 2020 Kaliforniya Önerisi 22'yi [en] onaylamıştır.

Arka plan

Travis Kalanick, Uber'in eski CEO'su, 2013

2000'li yıllarda internet gibi bilgi ve iletişim teknolojilerinin gelişmesi ve akıllı telefonların yaygınlaşmasına bağlı olarak ekonomi ve sanayinin dijital dönüşümü hızla gelişti. Sonuç olarak bu dönüşüm, dijital teknolojiye dayalı isteğe bağlı platformlar, mevcut çevrimdışı işlemlerden erişilebilirlik, kolaylık ve fiyat rekabeti açısından farklılaşan işler ve istihdam formları yaratmış oldu.[5]

Normalde "iş", belirli çalışma saatleri ve sosyal haklar içeren tam zamanlı işi ifade etmektedir. Ancak değişen ekonomik koşullar ve devam eden teknolojik gelişmelerle birlikte işin tanımı da değişmeye başladı ve ekonomideki değişim, bağımsız ve sözleşmeli emekle karakterize edilen yeni bir işgücü yarattı.[6]

Uberizasyon, müşteriler ve bir hizmetin sağlayıcıları arasındaki işlemleri bir araya getirmek için mobil uygulamalar gibi bilgi işlem platformlarını kullanan yeni katılımcılar tarafından mevcut bir hizmet sektörünün ticarileştirilmesini tanımlayan bir neolojizmdir ve genellikle hizmetin bir parçası olarak mevcut aracıların rolünü atlar. Bu iş modelinin geleneksel işletmeye göre farklı işletme maliyetleri vardır.[7]

Uberizasyon, uluslararası ulaşım ağı şirketi "Uber"in adından türetilmiştir. Paylaşım ekonomisinin resmîleştirilmiş uygulaması, uberleştirilmiş bir platform aracılığıyla hizmet sağlayıcının kurumsal düzenlemelere ve vergi yükümlülüklerine karşı ne ölçüde sorumlu tutulması gerektiği konusunda tartışmalara yol açtığı ölçüde, Uberizasyon hükûmet düzenlemeleri ve vergilendirmeyle ilgili endişeleri de artırmıştır.[8] 2018'de ABD'li çalışanların %36'sı birincil veya ikincil ekonomik faaliyetler aracılığıyla esnek ekonomiye katıldı.[9] Büyük ekonomilerde çalışan insanların sayısı genellikle ekonomik olarak yaşayabilir nüfusun yüzde 10'undan azdır; bir ankete göre Avrupa'da 14 AB ülkesindeki yetişkinlerin yüzde 9,7'si 2017'de esnek ekonomiye katıldı. Bu arada, bağımsız veya geleneksel olmayan çalışanları kapsayan esnek çalışan büyüklüğünün, Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa'daki ekonomik olarak aktif nüfusun %20 ila %30'u olduğu tahmin edilmektedir.[5]

McKinsey Global Institute'un 2016 yılında yaptığı bir araştırma, Amerika ve İngiltere'de toplam 162 milyon kişinin bir tür bağımsız çalışmayla meşgul olduğu sonucuna vardı.[10] Üstelik bu 162 milyonun ödemeleri, teslimat, kiralama veya diğer hizmetler gibi gerçekleştirdikleri işlerle bağlantılıdır.[11]

Pek çok iş çevrimiçi olarak yapılabildiği için, iş çalışanları kendilerini 'gezegensel iş gücü piyasasında' birbirleriyle rekabet halinde bulmaktadır.[12]

Farklılıklar

Geçici işçiler

Ana madde: Geçici işçi

İstenilen bir işin pek çok faktörü vardır ve en iyi işverenler, günümüzün giderek rekabetçi ve değişken işgücü için işin en çekici yönlerine odaklanırlar.[9] Normal işçiler, işçinin saat veya yıl başına ücret aldığı, ücret veya maaş kazandığı uzun vadeli işveren-işçi ilişkisine sahiptir. Bu düzenlemenin dışında, işler geçici olma eğilimindedir veya proje bazlı işçiler belirli bir görevi tamamlamak için veya belirli bir süre için işe alınır.[13] İsteğe bağlı olarak işlerin bir şirket aracılığıyla koordine edilmesi, sağlayıcılar için giriş ve işletme maliyetlerini azaltır ve çalışanların iş piyasalarına katılımının daha geçici olmasını sağlar (böylece çalışma saatleri konusunda daha fazla esnekliğe sahip olurlar).[4] Serbest çalışanlar özgürlüklerini en üst düzeye çıkarmak için becerilerini satarken, tam zamanlı çalışanlar becerilerini geliştirmek için isteğe bağlı dijital hizmet platformlarından ve iş eşleştirme uygulamalarından yararlanmaktadır.[14] Geçici işçilere bir başka örnek de dijital göçebeler olabilir. Dijital göçebeler, iş ve eğlenceyi birleştiren, belirli beceri ve ekipman gerektiren mobil bir yaşam tarzına sahiptir.[15] Gig çalışma, genellikle dijital platformlar aracılığıyla uzaktan gerçekleştirilebilen esnek, konumdan bağımsız iş fırsatları sunarak dijital göçebelere olanak tanımakta ve internet bağlantısı olan her yerde seyahat etme ve çalışma yaşam tarzına olanak sağlamaktadır.

Gig çalışma ve sıfır saatlik sözleşmeli istihdam

Paylaşım ekonomisindeki istihdamı, öncelikle Birleşik Krallık'ta bir işverenin bir çalışana herhangi bir asgari çalışma saati sağlamak zorunda olmadığı bir sözleşmeye atıfta bulunmak için kullanılmış bir terim olan "sıfır saatlik sözleşmeler" yoluyla istihdamdan ayırmak önemlidir. Esnek ekonomide istihdam, örneğin teslim edilen paketler veya yapılan taksi asansörleri olarak tanımlanan bir temel performans göstergesi için tazminat almayı gerektirmektedir. Diğer bir özellik ise, çalışanların sipariş almayı reddetmeyi tercih edebilmesidir. Her ne kadar işverenler istihdamı garanti etmek zorunda olmasa da ya da çalışanlar sıfır saatlik sözleşme kapsamında sipariş almayı reddedebilse de, böyle bir sözleşme kapsamındaki işçilere esnek ekonomi örneğinde olduğu gibi doğrudan işle ilgili göstergeler aracılığıyla değil, saat başına ödeme yapılmaktadır.[16]

Avantajlar ve dezavantajlar

Gig çalışanları yüksek düzeyde esnekliğe, özerkliğe, görev çeşitliliğine ve karmaşıklığa sahiptir.[17] Ama zamanla esnek ekonomi bazı endişeleri artırmıştır. Birincisi, bu işler genellikle işveren tarafından sağlanan çok az fayda ve işyeri ayrıcalığı sağlar. İkincisi, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki 1935 Wagner Yasası ve 1938 Adil Çalışma Standartları Yasası [en] gibi istihdam düzenlemeleri ve işyerinde meydana gelen teknolojik gelişmeler, "çalışan" ve "işveren" terimlerinin yasal tanımlarını, hayal bile edilemeyecek şekilde bulanıklaştırmıştır.[6] Bu kontrol mekanizmaları düşük ücrete, sosyal izolasyona, sosyal olmayan ve düzensiz çalışma saatlerine, fazla çalışmaya, uyku yoksunluğuna ve yorgunluğa neden olabilmektedir.[18]

Dünya Sağlık Örgütü ve Uluslararası Çalışma Örgütü'nün 2021 tarihli bir raporuna göre esnek ekonominin genişlemesi sebebiyle, haftada 55 saatten fazla çalışma (35–40 saat çalışanlara kıyasla) işçi ölümlerindeki artışta önemli bir faktör olarak görülebilmektedir. 2000 yılında dünyada 600.000 işçi ölürken 2016'da bu sayı 750.000'e yükselmiştir.[19] Rapor, 2016'da dünya nüfusunun yüzde 9'unun haftada 55 saatten fazla çalıştığını ve bunun erkekler ile Batı Pasifik ve Güneydoğu Asya bölgelerindeki işçiler arasında daha yaygın olduğunu ortaya çıkarmıştır. [19] Çalışmalar aynı zamanda işçiler arasında zihinsel ve psikolojik sağlık sorunlarının olduğunu da öne sürmektedir.[20]

Yasama organları, esas olarak işverenleri, geleneksel çalışanlara sağlanan sosyal yardımların esnek çalışanlara da sağlamaya zorlayarak, esnek ekonomi çalışanlarını korumayı amaçlayan düzenlemeler benimsemiştir. Bu tür düzenlemeleri eleştirenler, bu yükümlülüklerin olumsuz sonuçlara yol açtığını, işverenlerin artan faydaları telafi etmek için neredeyse kaçınılmaz olarak ücretleri düşürdüğünü, hatta ücretleri düşürme olanağı olmadığında istihdamı sonlandırdığını iddia etmektedirler.[21]

Toplumsal cinsiyet ve gig çalışma

Gig çalışmada, katılan kadın sayısından ücret farkına kadar çeşitli cinsiyet farklılıkları vardır.[22] Küresel olarak, kadınların gig ekonomisine katılımındaki cinsiyet farklılıkları çeşitlilik göstermektedir. Örneğin, Amerika Birleşik Devletleri'nde kadın gig işçileri gig iş nüfusunun %55'ini oluşturmaktadır.[23] Hindistan'da gig iş gücünün %28'i kadınlardan oluşmaktadır.[24] Platform ekonomisi, kadınların sosyal hiyerarşileri bozmadan, ev ve çocuk bakımı sorumluluklarını yönetirken ücretli işlere katılmalarına olanak tanıyan profesyonel bir statü kazandırdığı şeklinde tanımlanmıştır. Ev hizmeti sağlayıcılarının ve güzellik uzmanlarının iş ekonomisi içinde ortaya çıkması, "pembe yakalı iş" olarak adlandırılan gündelik emeğin resmîleşmesine ve kadınsılaşmasına yol açmıştır.[25]

Ekim 2021'de Hindistan'da kadın liderliğindeki ilk gig işçi grevi, "düşük ücretler, yüksek komisyonlar ve kötü güvenlik koşullarını" protesto etmek için evde hizmet sağlayan (ev yardımcısı) bir platform olan Urban Company'nin Gurugram, Haryana'daki ofisinin önünde ajitasyon yapan 100 kadın tarafından gerçekleştirildi.[25] Bu, Urban Company tarafından çalışanlarına karşı "Şirkete karşı şiddeti kışkırttıkları" gerekçesiyle dava açılmasına yol açtı. Davada Urban Company'nin müşterileri bağımsız çalışanlarla buluşturan bir toplayıcı olduğu belirtilmiş ve Urban Company çalışanlarının protestolarına karşı mahkemeden kalıcı bir yasaklayıcı tedbir kararı talep edilmiştir.[26] Gurugram'da Criminal Procedure Code'un 144. bölümünün uygulanmasının ardından protesto sonunda iptal edildi.

İş ekonomisi, dünya genelinde geleneksel işgücü piyasasına kıyasla görünürde daha az cinsiyet ayrımına sahiptir. Bununla birlikte, dünyanın dört bir yanındaki kadınlar, daha düşük ücretler ve çalışma saatleri ve esneklik eksikliği gibi toplumsal cinsiyet eşitsizliklerini protesto etmeye devam ediyor. COVID-19 salgını, ek gelir için gig ekonomisinde çalışan kadınlar için işçi korumalarına duyulan ihtiyacı vurguladı.[27]

Cinsiyet ve iş türü

Gig çalışma, geleneksel işlerde var olan benzer cinsiyet ayrımlarına tanık olmuştur. Platform ekonomisi, sunduğu esneklik nedeniyle özellikle kadın hizmet sağlayıcıların ilgisini çekmiştir. Örneğin, DoorDash'teki kadınların %80'i esnekliğin gig işlerini sürdürmelerinin ana nedeni olduğunu söyledi.[28] Bunun bir nedeni, birçok kadının iş ile ailevi sorumlulukları arasında denge kurmasıdır ve bu nedenle kadınların zamanlama nedeniyle gig işlerine katılma olasılığı erkeklerden daha yüksektir.

Bununla birlikte, son zamanlarda teslimat ekonomisine katılan kadınlarda bir artış olmuştur. Kadınlar artık Uber Eats platformundaki teslimatçıların yarısından biraz azını oluşturmaktadır.[28] Esnekliğin yanı sıra, kadınlar teslimat işini araç paylaşım (Carsharing)[29] işine tercih etme eğilimindedir çünkü araç paylaşım hizmetlerinde kadın sürücü olmanın getirdiği güvenlik endişeleri vardır. Kadın Uber sürücülerinin cinsel tacize uğradığına ilişkin iddialar ile ilgili çeşitli açıklamalar bulunmaktadır.[30]

Cinsiyet ve ücret

Platform ekonomisindeki cinsiyetler arası ücret farkı hakkındaki literatür karışıktır. Ancak birçok çalışma, platform tabanlı ekonomilerde bile kadınların erkeklerden daha az kazanmaya devam ettiğini göstermektedir.[31][32]

Amazon Mechanical Turk (MTurk) markası, 1958'deki geçici ajans Kelly Girl'ün markasını taklit ederek, çalışanlarının tam zamanlı iş istemediğini iddia ediyor.[33]

Amerika'da yaş ve gig çalışma

Her yaştan uygun çalışanlar gig ekonomisine katılmaktadır. En az bir kez çevrimiçi bir platform üzerinden buldukları işlerden para kazandıklarını bildiren Amerikalıların en yüksek yüzdesi %30 ile 18-29 yaş arasındakilerdir. Katılım 30 ila 49 yaş arasındaki bireyler için %18'e düşerken, 50 yaş ve üzeri bireyler için bu oran daha düşüktür.[34] Danışmanlık firması McKinsey, yaşa göre katılımdaki farkı kısmen, genç yetişkinler hâlâ diğer iş kolları için pazarlanabilir beceri setleri geliştirdiğinden, gig işine giriş engelinin düşük olmasına bağlamaktadır.[35]

İlginç bir şekilde, American Enterprise Institute (AEI), yaşla birlikte gig işgücüne katılımdaki genel düşüşe rağmen, emekli Amerikalıların yaklaşık %20'sinin, özellikle özel ders verme, evlerini kiraya verme, evcil hayvan bakımı ve araç kiralama gibi hizmetler sunarak gig ekonomisine katıldığını tespit etmiştir. AEI, emeklilik sonrası iş gücüne katılımdaki artışın kısmen, yaşam beklentisindeki artış veya ekonomik düşüşün emeklilik hesaplarının değeri üzerindeki etkisi göz önüne alındığında, emeklilik için finansal hazırlık korkusundan kaynaklandığını belirtmektedir. Bununla birlikte AEI, can sıkıntısını da katılım için önemli bir neden olarak göstermektedir. 65 yaş üstü gig çalışanlarının %96'sı, sevdikleri bir işi sürdürdüklerinde kendilerini daha tatmin olmuş hissettiklerini iddia etmektedir.[36]

Gelecek

"Gig iş" kavramının farklı tanımları; hanehalkı anketleri yoluyla veri toplamak için kullanılan yöntemlerdeki sınırlamalar ve işyerlerinden alınan bilgiler; vergi, işyeri ve diğer kamu politikaları kapsamında çalışanların farklı yasal tanımları nedeniyle gig iş gücünün boyutunu ölçmek zordur.[37]

Gig çalışmanın ortaya çıkışı ekonomideki geniş çaplı değişikliklerle ilişkilidir. Küreselleşme ve teknolojideki ilerlemeler, şirketler üzerinde piyasa değişikliklerine hızla yanıt verme baskısı yaratmaktadır. Gig çalışma gibi geleneksel olmayan anlaşmalar yoluyla işgücünü güvence altına almak, şirketlerin işgücünün boyutunu hızlı bir şekilde ayarlamasına olanak tanıyacaktır. Bu da şirketlerin kârlarını artırmalarına yardımcı olabilir. Bu açıdan bakıldığında, geleneksel olmayan iş sözleşmeleri günümüz ekonomisinin temel bir bileşenidir ve yakın zamanda ortadan kalkması pek olası değildir.[37]

Woodcock ve Graham, The Gig Economy adlı kitaplarında, gig ekonomisi için işçi dostu dört geleceğin ana hatlarını çiziyor: daha fazla şeffaflık, daha iyi düzenleme, işçilerin daha güçlü kolektif örgütlenmesi ve kooperatifler veya kamu altyapıları olarak işletilen platformlar.[38]

Kaynakça

  1. ^ Vallas, Steven; Schor, Juliet B. (2020). "What Do Platforms Do? Understanding the Gig Economy". Annual Review of Sociology (İngilizce). 46 (1): annurev-soc-121919-054857. doi:10.1146/annurev-soc-121919-054857. ISSN 0360-0572. 
  2. ^ Russel, Lia (16 Ocak 2019). "The Silicon Valley Economy Is Here. And It's a Nightmare". The New Republic. 1 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2023. 
  3. ^ Alvarez, Matt. "5 Things You Need to Know About the Gig Economy". gigworx.com (İngilizce). 1 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2023. 
  4. ^ a b Donovan, Sarah; Bradley, David; Shimabukuru, Jon. "What Does the Gig Economy Mean for Workers?". Cornell University ILR School. 14 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  5. ^ a b Choi, Gisan (Ocak 2019). "Global Gig Economy Status and Implications". International Economy Focus. 
  6. ^ a b Dokko, Jane; Mumford, Megan (9 Aralık 2015). "Workers and the Online Gig Economy". The Hamilton Project. 20 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2023. 
  7. ^ "Taking uberization to the Field - Disruption is coming for Field Marketing". 9 Mayıs 2016. 8 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2023. 
  8. ^ "'Uberisation' of economies pinching state tax revenues". Business Insider. 27 Eylül 2015. 14 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2022. 
  9. ^ a b Pendell, Ryan; Mcfeely, Shane (16 Ağustos 2018). "What Workplace Leaders Can Learn From the Real Gig Economy". Gallup. 12 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2023. 
  10. ^ "Independent work: Choice, necessity, and the gig economy". McKinsey & Company. 27 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2023. 
  11. ^ Wilson, Bill (10 Şubat 2017). "What is the 'gig' economy?". BBC News. 1 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2023. 
  12. ^ Graham, Mark; Anwar, Mohammad Amir (Nisan 2019). "View of The global gig economy: Towards a planetary labour market?". First Monday. doi:10.5210/fm.v24i4.9913. 9 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2023. 
  13. ^ "What is a gig worker?". gigeconomydata.org. 31 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2023. 
  14. ^ Hagan, Jean (September 2016). "IFTF: Voices of Workable Futures". Institute For The Future. 24 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2023. 
  15. ^ Šímová, Tereza (2023). "A research framework for digital nomadism: a bibliometric study". World Leisure Journal. 65 (2): 175-191. doi:10.1080/16078055.2022.2134200. 
  16. ^ "Distinguishing employment under zero-hour contracts and the gig economy". 17 Mayıs 2017. 22 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2023. 
  17. ^ Woodcock, Jamie (2019). The gig economy : a critical introduction. Londra: Polity Press. ISBN 978-1-509-53636-8. 
  18. ^ Wood, Alex; Graham, Mark (Ağustos 8, 2018). "Good Gig, Bad Gig: Autonomy and Algorithmic Control in the Global Gig Economy". Work, Employment and Society. 33 (1): 56-75. doi:10.1177/0950017018785616. PMC 6380453 $2. PMID 30886460. 
  19. ^ a b Pega, Frank; Náfrádi, Bálint; ve diğerleri. (Mayıs 17, 2021). "Global, regional, and national burdens of ischemic heart disease and stroke attributable to exposure to long working hours for 194 countries, 2000–2016: A systematic analysis from the WHO/ILO Joint Estimates of the Work-related Burden of Disease and Injury". Environment International. 154: 106595. doi:10.1016/j.envint.2021.106595. ISSN 0160-4120. PMC 8204267 $2. PMID 34011457. 
  20. ^ Gross, Sally-Anne; Musgrave, George; Janciute, Laima (8 Ağustos 2018). Well-Being and Mental Health in the Gig Economy (İngilizce). University of Westminster Press. doi:10.16997/book32. ISBN 978-1-911534-91-4. 25 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2023. 
  21. ^ "Opinion: Legislation should help rather than hinder the gig economy". The Globe and Mail. Şubat 13, 2020. 6 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2023. 
  22. ^ "Platform ekonomisi kadınları nasıl başarısızlığa hazırlıyor". Rest of World (İngilizce). 21 Eylül 2021. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2022. 
  23. ^ Smith, Aaron (2016). "Gig Work, Online Selling and Home Sharing" (PDF). Pew Research Centers. 9 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 23 Kasım 2023. 
  24. ^ "Gig Economy sees 3X surge in participation from women in 2021 - ETHRWorld". ETHRWorld.com (İngilizce). 26 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2023. 
  25. ^ a b Mehrotra, Karishma (13 Ocak 2022). "'We're being pushed into poverty': Unicorn start-up Urban Company'yi üstlenen kadınların sesleri". Scroll.in (İngilizce). 26 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2023. 
  26. ^ "Urban Company 'Adil Olmayan İşgücü Uygulamalarını' Protesto Eden İşçilere Dava Açtı. Protesto İptal Edildi". The Wire. 11 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2023. 
  27. ^ "Yapay zeka, platform çalışması ve cinsiyet eşitliği". European Institute for Gender Equality (İngilizce). 11 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2023. 
  28. ^ a b Erica Pandey (26 Ağustos 2021). "The rise of women in the gig economy". Axios. 8 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2023. 
  29. ^ "Araç Paylaşımı (Carsharing) Nedir?". 23 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2023. 
  30. ^ "Female drivers feel abandoned by Uber and Lyft after reporting a sexual assault". The Guardian. 19 Haziran 2019. 8 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2023. 
  31. ^ "Dijital Emek Platformlarında Çalışma Koşulları: Evidence from a Leading Labour Supply Economy". IZA Institute of Labor Economics. Mart 2019. 15 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2023. 
  32. ^ Chen Liang; Yili Hong; Bin Gu; Jing Peng (1 Ekim 2018). "Gender Wage Gap in Online Gig Economy and Gender Differences in Job Preferences". doi:10.2139/ssrn.3266249. SSRN 3266249 $2. 16 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2023. 
  33. ^ Trebor Scholz (2017). Uberworked and Underpaid: How Workers Are Disrupting the Digital Economy. Polity Press. s. 50. ISBN 9781509508167. 
  34. ^ Atske, Sara (8 Aralık 2021). "The State of Gig Work in 2021". Pew Research Center: Internet, Science & Tech (İngilizce). 8 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2022. 
  35. ^ "Freelance work, side hustles, and the gig economy | McKinsey". www.mckinsey.com. 8 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2022. 
  36. ^ Konicki, John (3 Ağustos 2021). "The Age of Re-retirement: Retirees and the Gig Economy". American Enterprise Institute - AEI (İngilizce). 22 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2022. 
  37. ^ a b Weil, David (Aralık 2019). "Understanding the Present and Future of Work in the Fissured Workplace Context". RSF: The Russell Sage Foundation Journal of the Social Sciences. 5 (5): 147-165. doi:10.7758/rsf.2019.5.5.08. 
  38. ^ Woodcock, Jamie; Graham, Mark (2020). The gig economy : a critical introduction. Cambridge, UK. ISBN 978-1-5095-3635-1. OCLC 1125302774. 1 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İşsizlik</span>

İşsizlik, herhangi bir ekonomik toplumda çalışmak istediği halde iş bulamayan yetişkinlerin bulunması durumu. İş bulamayan kimseye işsiz denir. Ekonomide genellikle 16 yaş ve üzeri kimseler işsiz grubuna dahil edilirler. Başlıca işsizlik türlerinden bazıları yapısal işsizlik, friksiyonel işsizlik, döngüsel işsizlik, gönülsüz işsizlik ve klasik işsizliktir. Yapısal argümanlar, yıkıcı teknolojiler ve küreselleşmeyle ilgili nedenleri ve çözümleri vurguluyor. BM Uluslararası Çalışma Örgütü'ne (ILO) göre, 2018 yılında dünya çapında 172 milyon insan işsizdi.

Kayıt dışı ekonomi, devletten gizlenen, kayda geçirilmeyen/geçirilemeyen ve bu sebeple denetlenemeyen faaliyetler olarak tanımlanabilir. Enformel ekonomi, yasa dışı ekonomi, gayriresmî ekonomi, gizli ekonomi diye de adlandırılır. Genel olarak kayıt dışı ekonominin, mal ve hizmet üretimine konu olmasına karşılık ekonominin geleneksel ölçüm yöntemleriyle bütünüyle tespit edilemeyen ve GSMH hesaplamalarına yansımayan alanları kapsadığı kabul edilmektedir.

İnsan kaynakları; bir işletme veya kurumun ürün ve hizmet yaratmak amaçlı kullandığı kaynaklardan biridir. İnsan kaynakları ürün ve hizmetlerin insanlar ile ilişkisini kurabilmek için pazarlama yetisini; organizasyona ait bilgiyi, deneyimi, becerileri, karar vermeyi ve yaratıcılığı; bu yeteneklerin örgütlendirilmesini, yapılandırılmasını ve ödüllendirilmesini içerir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye İş Kurumu</span> Türkiye Cumhuriyetinin Kamu İstihdam Kurumu

Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü, Türkiye'de istihdamın korunmasına, geliştirilmesine, yaygınlaştırılmasına ve işsizliğin önlenmesi faaliyetlerine yardımcı olmak ve işsizlik sigortası hizmetlerini yürütmek üzere kurulmuş, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın ilgili kuruluşu olup, özel hukuk hükümlerine tâbi, tüzel kişiliği haiz, idarî ve malî bakımdan özerk bir kamu kuruluşudur.

Kısmi süreli ya da part-time çalışma, tam zamanlı işe kıyasla haftalık çalışma saati belirgin biçimde daha az olan istihdam şeklidir. Çoğunlukla haftada 30 saatten az çalışan işçiler kısmi zamanlı sayılır.

<span class="mw-page-title-main">İş hukuku</span>

İş hukuku, işçi hakları, çalışma koşulları, işçi ücretleri, işçi sendikaları ve işveren-işçi ilişkileri ile ilgili konuları inceleyen hukuk dalıdır. İş hukuku Kara Avrupası hukuk sistemlerine dahil ülkelerde genellikle milli iş kanunları ile düzenlenmektedir. İş uyuşmazlıkları kural olarak iş mahkemelerinde görülmektedir. İş mahkemelerinin bulunmadığı yerlerde ise asliye hukuk mahkemelerinde görülmektedir.

Çalışma İktisadı ve Sanayi İlişkileri bölümünün geçmişi, ilk önce İstanbul Üniversitesi'nde "İçtimai Siyaset", sonrasında Mülkiye'de "Sosyal Siyaset Kürsüsü"ne dayanır. 1933 yılından sonra Almanya'da Hitler iktidarından kaçan ve İstanbul Üniversitesi'nde görev yapan bilim adamlarından olan Gerhard Kessler, bu bilim dalının Türkiye'de yerleşmesine çok önemli katkılar sağlamıştır. Ankara'da ise 1952'li yıllardan sonra Prof. Dr. Cahit Talas bu bilim dalının kurumsallaşması ve gelişmesinde belirleyici olmuştur.

Kıdem tazminatı, çalışan işçinin hizmet süresi boyunca verdiği emeğin karşılığını almasını sağlayan yasal bir sistemdir.

<span class="mw-page-title-main">Eksik istihdam</span>

Eksik istihdam, ekonomide işgücü faydası ve istihdamın bir ölçütü. Eksik istihdam kavramı, bir ekonomideki işgücünün; eğitim, yetenek, deneyim ve müsâitlik (erişilebilirlik) açısından ne kadar verimli değerlendirildiğini inceler. Eksik istihdam edilmiş kategorisine giren çalışanlar şunlardır:

İsveç Modeli Danimarka, Norveç, Finlandiya, İzlanda ve İsveç gibi kuzey ülkelerinde uygulanan benzer iş gücü, eğitim ve sosyal politikalar için kullanılan bir üst terimdir. Bu model politik konsept olarak bu ülkelerdeki refah devletinin temelini oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Cinsiyet eşitsizliği</span>

Cinsiyet eşitsizliği, bireylerin cinsiyetlerine göre maruz kaldıkları eşit olmayan davranışlar, tutumlar ve algıları anlatmak için kullanılan bir kavramdır. Kökeni, toplumsal cinsiyet rollerindeki farklılıklardır. Cinsiyet sistemleri genellikle kesin hatlarla ikiye ayrılmış ve hiyerarşik yapıya sahiptir; cinsiyet ikiliği sistemleri günlük yaşamın sayısız boyutunda kendini gösteren eşitsizlikleri yansıtabilmektedir. Cinsiyet eşitsizliği deneysel temellere dayandırılmış ya da toplumsal olarak kabul edilmiş ayrıcalıklardan kaynaklanır.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği'nde 1956-1962 ücret reformu</span> Sovyetler Birliğindeki bir ekonomik reform hareketi

Sovyetler Birliği'nde 1956-1962 ücret reformu, Nikita Kruşçev'in Sovyetler Birliği Komünist Partisi genel sekreteri olduğu döneme tekabül eden 1956-1962 yılları arasında Sovyetler Birliği'nde gerçekleşen ücret sistemindeki reformdur. Ana amaç, Josef Stalin döneminde Sovyetler Birliği ekonomisinde uygulanan üretim kotalarında belirtilen miktarı aşan üretim yapmaya yönelik ekonomi politikası yerine daha verimli bir mali teşvik sistemi oluşturulmasıydı.

Türkiye'de işsizlik, resmi olarak Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından Uluslararası Çalışma Örgütünün hesaplama yöntemini kullanılarak işgücü ve işsizlik istatistiklerinin araştırılıp raporlanmasıyla saptanır.

Eşit işe eşit ücret, aynı iş yerindeki kişilere eşit ücret verilen işçi hakları kavramıdır. Çoğunlukla cinsiyete dayalı ücret farkı ile ilgili olarak cinsel ayrımcılık bağlamında kullanılır. Eşit ücret, temel ücret, aylık dışı ödemeler, ikramiyeler ve ödenekler dahil olmak üzere tüm ödeme ve yardımlarla ilgilidir. Bazı ülkeler, eşit ücret konusunda diğerlerinden daha hızlı hareket etti.

Ekonomik ayrımcılık, ekonomik faktörlere dayalı ayrımcılıktır. Bu faktörler arasında iş bulunabilirliği, ücretler, mal ve hizmetlerin fiyatları ve/veya bulunabilirliği ve iş için azınlıklara sağlanan sermaye yatırım fonu miktarı sayılabilir. Bu, işçilere, tüketicilere ve azınlıklara ait işletmelere karşı ayrımcılığı içerebilir. Bu, tekelcilerin farklı alıcılara ödeme isteklerine göre farklı fiyatlar talep etme uygulaması olan fiyat ayrımcılığı ile aynı şey değildir.

Fiverr, dünya genelinde kullanıcıları bulunan bir çevrimiçi platformdur. 2010 yılında kurulan, 2019'da halka açılan Fiverr'da, farklı kategorilerde binlerce farklı hizmet sunulmaktadır. Bu kategoriler arasında tasarım, dijital pazarlama, yazılım geliştirme, çeviri, video ve animasyon gibi alanlar bulunmaktadır. Fiverr, özellikle küçük işletmeler, girişimciler ve serbest çalışanlar için popüler bir platformdur.

<span class="mw-page-title-main">Claudia Goldin</span> Amerikalı ekonomist

Claudia Dale Goldin, Amerikalı ekonomist. Çalışma ekonomisi ve ekonomi tarihi alanlarında çalışmalar yürüten Goldin, Harvard Üniversitesi akademik kadrosunda yer almaktadır.

Güvenceli esneklik etkin bir işgücü piyasası politikasına sahip bir refah devleti modelidir. Terim ilk kez 1990'larda Danimarka'nın sosyal demokrat Başbakanı Poul Nyrup Rasmussen tarafından ortaya atılmıştır.

İş hayatında kadın olma konusu, “Toplumsal Cinsiyet” ve “Kadın Çalışmaları” gibi alanlar içerisinde değerlendirme konusu yapılan bir başlıktır. Ataerkilliğin olduğu toplumlarda, üretime katılım erkeklerin sorumluluk alanı olarak görülürken, kadınlar “çocuk doğurmak, sağlıklı şekilde büyütmek ve evin düzenini korumak” ile sorumlu görülür. Bu anlayışın bir sonucu olarak, “kadınların çalışma hayatında geri planda kalması” söz konusudur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.