İçeriğe atla

Gideros, Cide

Gideros
Köy
Harita
Cide
Cide
ÜlkeTürkiye Türkiye
İlKastamonu
İlçeCide
Coğrafi bölgeKaradeniz Bölgesi
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
Resmî site
[1]

Gideros, Karadeniz Bölgesi'nde, Cide ilçesi sınırları içerisinde yer almakta ve Cide ilçesi ile Bartın iline bağlı olan Kurucaşile ilçesi arasındaki karayolu üzerinde bulunan doğal sit alanıdır. Koyun denize açıldığı ağız ancak büyükçe iki tekne genişliğindedir. Eskiden korsanların saklanma yeri olduğu söylenir.

Cide yönünden ve Kurucaşile yönünden gelinerek iki ayrı koldan sahile kıvrıla kıvrıla inilir. Balık yiyilebilir. Sandal ile Osmanlı hamamı ve boğaz görülebilir. Küçük plajında denize girilebilir.

Etimoloji

Gideros isminin nereden geldiği kesin değildir. Kökeninin Latince veya Yunanca olduğu düşünülmekle beraber,[1] Bilge Umar’ın önerisine göre Luvicedir.[2] İsim, Strabon’un verdiği bilgilere göre Phrixus’un oğlu Kytoros’tan gelmektedir.[3]

Eustathius, Kytoros isminin Kytorieus, Kytorites ve Kytorios şeklinde evrildiğinden, kendi zamanında ise Kydoron olarak anıldığına dikkat çeker.[1]

Gideros'ta güneş batarken.

Tarihçe

Arkeolojik yüzey araştırmaları

Cide’de 2009-2011 yılları arasında Leiden ve Glasgow Üniversiteleri tarafından “Cide Archeological Project” adı altında yüzey araştırmaları yapılmıştır.

Bu yüzey araştırmasının açıklanmış sonuçlarından anlaşıldığı kadarıyla, Gideros’ta bulunan Çadır İni ve Ballıcı İni mağaralarında Orta Kalkolitik'e ait çanak çömlek parçaları; Gideros Mağarası 1 olarak adlandırılan mağarada Bizans dönemine ait çanak çömlek ve mabet kalıntıları; Gideros Kalesi etrafında bir kısmı yıkılmış yapılar ve surlar ile Bizans dönemine ait çanak çömlek; Gideros Köyünde Roma-Bizans dönemine ait duvar kalıntıları; Filyos Mağarasında Erken Tunç Çağına ait çanak çömlek keşfedilmiştir.[4] Ayrıca Demir Çağı ve Helenistik Devre ait yapı ve kalıntılar da keşfedilmiştir.[5]

Paflagonya Bölgesi.

Roma öncesi

İlyada Destanında Kytoros kentinde Truva Savaşı esnasında Enetlerin yaşadığı ve bu halkın savaşa katıldığı anlatılır. Bölge, içinde sayıldığı Paflagonya bölgesiyle paralel olarak MÖ. 7. yüzyılda Kimmer istilasına uğrar. Daha sonra sırasıyla Lidya, Pers, İskender ve Pontus İmparatorluklarına bağlı hale gelir.[6]

Roma-Bizans devri

Bölge, MÖ. yaklaşık 60'larda Roma hakimiyeti altına girdi. Kytoros'un bazı antikçağ kaynaklarında Sinope'ye bağlı olduğundan, Helen ya da Miken kolonisi kolonisi olduğu anlatılır. Ayrıca "polis" olduğundan da bahsedilir.[7]

Türkler tarafından fethi

Ana maddeler: Gideros'un Fethi ve Muzaffereddin Yavlak Arslan

Gideros Kalesi, 1284 yılının Eylül-Ekim Aylarında Çobanoğulları Beyi Muzaffereddin Yavlak Arslan tarafından fethedilmiş olup, bu fethi anlatan fetihname İran Milli Kütüphanesinde bulunmaktadır.[8] Bu fetihnamenin bir kopyası ise 2019 yılında Cide'ye getirilmiştir.[9]

Fetihnameye göre Gideros Kalesi fitne ve fesat mekanı olup bu kalenin fethine karar kılınmıştı ve nihayet 683 senesinin Recep Ayının 4. gününde harekete geçilmişti.[10] Yavlak Arslan'ın ordusu 4.000 civarında idi. Diğer yandan Gideros Kalesi önünde Trabzon İmparatorluğu ve Bizans birlikleri gelmiş bulunmaktaydı. Yavlak Arslan'ın kuvvetleri ile Bizans ve Trabzon İmparatorluğu birlikleri kale önünde savaşmış ve birlikler yenilerek kaleye çekilmek zorunda kalmışlardı.

Neticede 24 Eylül - 3 Ekim 1284 tarihlerinde kale hisarlarına yapılan direkt saldırılar sonucunda kale düştü ve fetih gerçekleşti.[11]

Osmanlı

Candaroğulları Beyliği'nin Osmanlı İmparatorluğu'na katılmasıyla birlikte Cide ve onun içerisinde bulunan Gideros, Osmanlı idari sistemine dahil oldu. Gideros'un öne çıkan özelliği, kereste nakli ve gemi yapımı amacıyla kullanılmasıydı.[12]

Türkiye Cumhuriyeti

Gideros, Cumhuriyetin ilanından sonra da Cide'deki Kalafat köyünün sınırlarında kalmış, Kalafat köyü ise daha sonra referandumla mahalleye çevrilmiştir.[13] Gideros, turizm bakımından yıldan yıla gelişmekte olan bir bölgedir.[14]

Mitolojide Gideros

Gideros’un ismi ve kuruluşu Yunan mitoslarından Altın Post Efsanesi ile bağlantılıdır. Strabon’un verdiği bilgilere göre kent altın postlu koçu kaçıran Phrixus’un oğlu Kytoros tarafından kurulmuş olup ismini de kendisinden almaktadır.[15]

Eustathius, kenti şimşir ağaçlarıyla özdeşleştirir. Virgil ve Apollonius ise kenti "Ormanlık Kytorus" olarak anmış, şimşir ağaçlarının Kytoros’tan Amastris’e kadar uzandığından söz etmişlerdir.[16] Ovidius Naso, yazdığı mitoslarında Kytoros şimşiri ile yapılmış bir taraktan ve Athena’nın Arakne’ye Kytoros şimşiri ile yapılmış bir mekik ile vurduğundan bahseder.[15]

Gaius Valerius Catullus, şiirlerinde Kytoros’ta şimşirden yapılmış bir tekneden ve bu teknenin tüm Akdeniz’i gezdiğini anlatır.[15]

İlyada Destanı

Homeros, İlyada Destanında Paflagonya’dan gelen Pylaimenes ve ordusundan bahsederken Kytoros’un da adını zikretmekte, Sesamon kenti de dahil olmak üzere Enetlerin burada yaşadığını ve vahşi katırlarının meşhur olduğundan bahsetmektedir.[17]

Kaynakça

Özel

  1. ^ a b Bakan, C; Şerifoğlu, T. (2016) a.g.m, syf. 57.
  2. ^ Umar, Bilge (1993). Türkiye'deki Tarihsel Adlar, "Gideros" maddesi. İstanbul: İnkılâp. ISBN 975-10-0539-6.
  3. ^ Bakan, C; Şerifoğlu, T. (2015) a.g.m, syf. 297.
  4. ^ Düring, Bleda S.; Glatz, Claudia. (2010) a.g.m, syf. 187-201.
  5. ^ Düring, Bleda S.; Glatz, Claudia. (2015) a.g.m, syf. 229.
  6. ^ Karasalihoğlu, Murat. (2014) a.g.m, syf. 152.
  7. ^ Karasalihoğlu, Murat. (2014) a.g.m, syf. 154.
  8. ^ Yakupoğlu, Cevdet; Musalı, Namiq. (2018) a.g.m, syf. 77.
  9. ^ "Cide'nin 735 yıllık fetihnamesi İran'da bulundu" 3 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Özgür Alantor, Anadolu Ajansı, 24 Eylül 2019. Erişim Tarihi: 26 Mayıs 2020.
  10. ^ Yakupoğlu, Cevdet; Musalı, Namiq. (2018) a.g.m, syf. 93.
  11. ^ Yakupoğlu, Cevdet; Musalı, Namiq. (2018) a.g.m, syf. 112.
  12. ^ Düring, Bleda S.; Glatz, Claudia. (2015) a.g.m, syf. 382.
  13. ^ "Cide'de 6 köy referanduma gidiyor". Haber7. 2 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2020. 
  14. ^ "Kastamonu / Cide - Gideros Koyu Doğal Sit Alanı". T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. 28 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2020. 
  15. ^ a b c “Mitosların Kenti: Kastamonu” 22 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Murat Karasalihoğlu, Kastamonu Gazetesi, 20 Aralık 2018. Erişim Tarihi: 15 Mayıs 2020.
  16. ^ Öztürk, Özhan. (2016). a.g.e, syf. 288.
  17. ^ Çam, Fatma. (2016) a.g.m, syf. 32.

Genel

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kastamonu</span> Kastamonu ilinin merkezi olan şehir

Kastamonu, Türkiye Cumhuriyeti'nin Karadeniz Bölgesi'nde yer alan Kastamonu ilinin merkezi olan şehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Adana Arkeoloji Müzesi</span> Arkeoloji müzesi

Adana Arkeoloji Müzesi, günümüzde Adana'nın Seyhan ilçesinin Döşeme Mahallesi'ndeki eski Millî Mensucat Fabrikası'nda bulunan müze kompleksinde hizmet vermekte olan bir müzedir.

<span class="mw-page-title-main">Misis</span>

Misis (Mopsuestia), Ceyhan Nehri kenarında, tarihi İpek Yolu üzerinde kurulu bir antik şehir.

<span class="mw-page-title-main">Cide</span> Kastamonu iline bağlı bir ilçe

Cide, Türkiye Cumhuriyeti'nin Karadeniz Bölgesi'nde yer alan Kastamonu ilinin bir ilçesidir.

<span class="mw-page-title-main">Alacahöyük</span> ören yeri

Alacahöyük, Çorum'un Alaca ilçesinin 15 km kuzeybatısındaki Alacahüyük köyündeki bir höyüktür. Bu höyükte dört ayrı kültür evresinden kalma 15 yerleşim ya da yapı katı saptanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Gordion Müzesi</span> Ankaradaki bir müze

Gordion Müzesi, Ankara'nın Polatlı ilçesinin Yassıhüyük köyündedir. Müzede Kral Midas'ın tümülüsü bulunmakla birlikte Kral Midas'ın kafatası sonradan Anadolu Medeniyetleri Müzesi'ne götürülmüştür. İskeletinin ise sonradan kaybolduğu iddia edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Çobanoğulları Beyliği</span> 13. ve 14. yüzyıl arasında Kastamonu çevresinde hüküm sürmüş beylik

Çobanoğulları Beyliği, 1211(?)-1309 yılları arasında Kastamonu ve çevresinde hüküm sürmüş Anadolu Beylikleri'nden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Tieion</span>

Tieion Anadolu'nun Karadeniz Bölgesi'nde, antik çağda Paflagonya denen bölgede bulunan antik Tieion kenttir. Antik kayıtlarda adı "Tius, Tium, Tieium, Tios, Tion", olarak da geçer.

<span class="mw-page-title-main">Glikon</span>

Glykon,, 2. yüzyılda Roma İmparatorluğu içinde büyük ve etkili bir külte sahip olmuş, Aleksandros isimli bir hekim tarafından Abonuteikhos'ta oluşturulmuş antik bir yılan tanrısıydı. Kültün çağdaşı hicivci Lukianos, tanrıya birincil edebi referansı sağlar. Öte yandan Glykon kelimesi, daha önce Horatius tarafından da kullanılmıştır.

İsfendiyar Bey, 1392-1440 yılları arasında hüküm sürmüş Candaroğulları Beyidir. Osmanlı ile olan münasebetlerden dolayı kendi isminden ithafen Candaroğulları Beyliği'ne İsfendiyaroğulları olarak da hitap edilmektedir.

Şücaeddin I. Süleyman Bey ya da yaygın kullanılan ismiyle I. Süleyman Paşa, tahmini olarak 1309-1340 yılları arasında hüküm sürmüş Candaroğulları Beyi. Oğlu İbrahim'in tertip ettiği bir zaviyenin vakfiyesine göre Padişah unvanını kullandığı bilinmektedir.

Kötürüm Bayezid veya Celaleddin Bayezid, 1361-1385 yılları arasında hüküm sürmüş Candaroğulları Beyidir.

II. Süleyman Paşa ya da II. Süleyman Bey, 1385-1392 yılları arasında hüküm sürmüş Candaroğulları Beyi.

<span class="mw-page-title-main">Alp Yürek</span> Çobanoğulları hükümdarı

Alp Yürek, Çobanoğulları Hükümdarı.

Muzaffereddin Yavlak Arslan, 1280-1292 yılları arası hüküm sürmüş Çobanoğulları Beyi. Saltukname'de Melik Muzaffereddin olarak da anılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Abonuteihos</span>

Abonuteikhos, daha sonraları İonopolis, Küçük Asya'da, modern İnebolu'da antik bir şehir. Bölgede, antik bir Katolik episkopos makamı da bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">P. Minas Bijişkyan</span> araştırmacı

Minas Bijişkyan veya tam adıyla Per Minas Bijişkyan, Karadeniz'in tamamını dolaşarak yazdığı Karadeniz Kıyıları Tarih ve Coğrafyası adlı eseriyle tanınan Osmanlı Ermenisi Katolik yazar, etnograf, gezgin, rahip, müzikolog ve pedagog.

<span class="mw-page-title-main">Pigela</span> Anadoluda bir antik kent

Pygela ya da Phygela, Efes'in güneyinde Kuşadası Körfezi kıyısında, küçük bir antik İyonya kasabasıydı. Tarihte sağlık şehri olarak kurulan ilk yerleşim yerlerinden biri olan kentin kuruluşu Yunan mitolojisinde Miken Kralı Agamemnon'a atfedilir. Kuruluş mitinde ilk yerlilerini Troya Savaşı sonrasında Aka ordusunun bir bölümünün oluşturduğundan bahsedilir ancak arkeolojik buluntular kentteki ilk yerleşimin tarih öncesi dönemlere tarihlendiğine işaret etmektedir. Erken Tunç Çağı'ndan Orta Bizans Dönemi'ne kadar kesintisiz yerleşimin olduğu düşünülen kent, MÖ 5. yüzyılda Attika-Delos Deniz Birliği'nin üyeleri arasında yer almıştır. Bir polis olan kentte Artemis Munychia tapınağı bulunmaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Iasos</span> Antik Karya şehri

Iasos Antik Kenti, Muğla ili, Milas ilçesi, Kıyıkışlacık Mahallesi sınırları içinde, Milas ilçesinin yaklaşık 26 km batısında Ege Denizi'ne kıyısı olan Güllük Körfezi'ndeki küçük bir koyun bitiminde yer almaktadır. Antik yerleşim Iasos birçok Yunan şehri gibi kökenleriyle övünmüştür. Şehrin sakinleri iasos’un Peloponnesos’taki Argos’tan deniz yoluyla gelenler tarafından kurulduğuna inanıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Boğazlar Muharebesi</span> 965 muharebesi

Boğazlar Muharebesi 965'in başlarında Bizans İmparatorluğu filoları ile Fâtımîler arasında Messina Boğazı'nda çatışmadır. Büyük bir Fâtımî zaferi ve İmparator II. Nikiforos'un Sicilya'yı Fâtımîlerden geri alma girişiminin nihai çöküşüyle sonuçlandı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.