İçeriğe atla

Gibon ve insanın son ortak atası

İnsansı maymunların soy ağacı
İnsansı maymunlar üst familyasının üyelerinin iskeletleri: Hominoidea. Grupta iki familya bulunur: Hominidae ("büyük insansı maymunlar") ve Hylobatidae (gibonlar veya "küçük insansı maymunlar").

Hominoidea (insansı maymunlar) üst familyasının Hylobatidae (gibongiller) ve Hominidae (büyük maymunlar) familyalarına ("gibon ve insanın son ortak atası" olarak da adlandırılır) filogenetik bölünmesi (GİSOA) kabaca 20 ila 16 milyon yıl öncesine, erken Miyosen'e tarihlenmektedir.[1] Hylobatidae familyası (dört gibbon cinsi barındırır Hylobates cinsinin 9, Hoolock cinsinin 3, Nomascus cinsinin 7 ve Symphalangus cinsinin sadece 1 türü bulunmaktadır)[1][2] 20 farklı türü barındırır. Hominidae, Ponginae (orangutanlar) ve Homininae [insan soyu ve Afrika insansı maymunları (şempanze ve goril)] olmak üzere iki alt familyaya sahiptir.

Evrimsel tarih

Hominidae ve Hylobatidae'nin morfoloji tabanlı bir modeli

2014 yılında yapılan bir tam genom moleküler tarihleme analizi, gibon soyunun yaklaşık 17 milyon yıl önce büyük insansı maymunlardan (Hominidae) ayrıldığını hesapladı (16,8±0,9). Bu sonuç, üreme süresi ve mutasyon derecesi ile ilgili belirli varsayımlara dayanmaktadır.[1]

Soyu tükenmiş türlerden biri olan Bunopithecus sericus, Orta Pleyistosen döneminde Güney Çin'de yaşadı.[3] Kromozomal yeniden düzenlemelerle ilişkili uyarlanımsal sapma, Hylobatidae soyunda yaklaşık 7 ila 5 myö arasında dört cinsin hızlı yayılım yol açtı. Her cins ayrı, iyi tanımlanmış bir soy içerir, ancak bu cinsler arasındaki ayrılıkların sırasını ve zamanlamasını, yayılımsal türleşmeler ve kapsamlı eksik soy sınıflandırması nedeniyle çözmek zor olmuştur.[1][2] Genomun hem kodlayan hem de kodlamayan kısımlarının yakın zamanda birleşmeye dayalı analizi, Hylobatidae soyundaki en olası tür ayrışma dizisinin (Hylobates, (Nomascus, (Hoolock, Symphalangus)) olduğunu göstermektedir.

Hominoidea (hominoidler, insansı maymunlar)
Hylobatidae
(gibbongiller veya küçük insansı maymunlar)
 

Hylobates

 
 
 

Nomascus

 
 
 

Hoolock

 
 

Symphalangus

 
 
 
 
 
Hominidae (hominidler veya büyük insansı maymunlar)
Ponginae
(orangutanlar)
 
 
Homininae
Gorillini
(goril)
 
 
Hominini
Panina
(şempanzeler)
 
 
 
Hominina (insanlar)
 
 
 
 
 
 

Görünüm ve ekoloji

Hylobatidae-Hominidae ayrışmasına yakın bir zamanda yaşamış olan insansı maymun Proconsul'un restorasyonu, Nobu Tamura

Fosiller çok az olduğu için gibon ve insanın son ortak atasının neye benzediği belli değildir. Tür önceden düşünülenden daha küçüktü ve yaklaşık bir gibon büyüklüğündeydi.[4]

GİSOA'nın kuyruksuz olup olmadığı ve torunları gibi geniş, düz bir göğüs kafesine sahip olup olmadığı da bilinmiyor.[5]:193 Ancak küçük bir hayvan olması muhtemeldir, muhtemelen sadece 12 kg idi. Bu, onların şempanze boyutunda olduklarına ve çok büyük olduğundan yerden ayrılmak için asılma ve ağaçlardan sallanma davranışları gösterdiğine dair önceki varsayımlarla çelişiyor. En iyi yiyeceğe ulaşmak için dallarda sallanma davranışında bir silahlanma yarışı olabilirdi. Ayrıca daha sonra gelen büyük insansı maymunlar, atalarından daha küçüktü, bu da hayvanların evrimsel süreçte büyüdüğü (Cope yasası) normal evrimin aksinedir.[4]

Kaynakça

  1. ^ a b c d Carbone (2014). "Gibbon genome and the fast karyotype evolution of small apes". Nature. 513 (11 Sept 2014): 195-201. doi:10.1038/nature13679. PMC 4249732 $2. PMID 25209798. 
  2. ^ a b Shi (January 2018). "Coalescent-Based Analyses of Genomic Sequence Data Provide a Robust Resolution of Phylogenetic Relationships among Major Groups of Gibbons". Molecular Biology and Evolution. 35 (1): 159-179. doi:10.1093/molbev/msx277. PMC 5850733 $2. PMID 29087487. 
  3. ^ Mootnick (2005). "A new generic name for the hoolock gibbon (Hylobatidae)". International Journal of Primatology. 26 (4): 971-976. doi:10.1007/s10764-005-5332-4. 
  4. ^ a b "New Study Suggests that Last Common Ancestor of Humans and Apes was Smaller than Thought". American Museum of Natural History. 9 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2019. 
  5. ^ God's Word or Human Reason?: An Inside Perspective on Creationism. 31 Aralık 2016. ISBN 9781629013725. 

Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İnsanın evrimi</span> anatomik olarak modern insanların ortaya çıkmasına yol açan evrimsel süreç

İnsanın evrimi, modern insanın evrimsel kökenini ve ne tür evrimsel süreçlerle ortaya çıktığını incelediği gibi insanın en eski atalarını ve atasal kökenlerini de konu edinir. Bunun yanında insanla ortak ataları paylaşan ve insan ile yakın akraba olan türlerin evrimini ve kökenini de araştırır. İnsan evrimi, konu olarak 1863 yılında T. H. Huxley tarafından oluşturulan bilim dalı primatolojiyi ve günümüz maymunlarının tüm canlılar ile onların eski atalarının fosillerini de dikkate almaktadır. Bunun yanında insanın evrimsel tarihi üzerindeki çalışma ve araştırmalar fiziksel antropoloji, paleoantropoloji, primatoloji, arkeoloji, dilbilim, genetik ve embriyoloji dâhil olmak üzere birçok bilimsel alanı de içerir.

<span class="mw-page-title-main">Paleoantropoloji</span>

Paleoantropoloji, arkeolojik ve biyolojik kanıtlardan yararlanarak insan ataların evrimini ve insan ile diğer büyük insansı maymunlar (Hominidae) arası evrimsel ilişkileri araştıran bilim dalıdır. Hem paleontoloji hem de antropolojinin bir alt dalıdır. İnsan evrimini anlamak için fosil kalıntıları, genetik kanıtlar ve insan yapımı eşyalardan elde edilen veriler ortak olarak değerlendirilir.

<span class="mw-page-title-main">Büyük insansı maymunlar</span> i̇nsansı familyası

Büyük insansı primatlar veya İnsangiller, primatlar (Primates) takımının insansılar (Hominoidea) üst familyasına ait bir familyadır. Familyanın dört cinsi iki ayrı alt familyaya bölünür; bunlar, Ponginae alt familyası bünyesinde gruplandırılan Pongo (orangutan) ile Homininae alt familyası bünyesinde gruplandırılan Gorilla (goril), Homo (insan) ve Pan (şempanze) cinsleridir.

<span class="mw-page-title-main">Primat</span> memeli takımı

Primatlar veya iri beyinli yüksek memeliler, memeliler sınıfının Euarchontoglires üst takımına ait bir takımdır. Maymun adı kimi zaman bütün primatları kapsarken yalnızca simiyenler için de kullanılabilir. Primatları inceleyen bilim dalı primatolojidir.

<i>Orangutan</i> Primat

Orangutan (Pongo), Primates (primatlar) takımının Hominidae familyasına dahil olan bir cinstir ve şu üç türü içerir:

<span class="mw-page-title-main">Şempanze</span> Pan (şempanze) cinsini oluşturan iki türün daha iri yapılı olanı

Şempanze ya da Bayağı şempanze (Pan troglodytes), primatlar (Primates) takımının büyük insansı maymunlar (Hominidae) familyasına dahil ''Pan'' (şempanze) cinsini oluşturan iki türün daha iri yapılı olanıdır. "Şempanze" adı daha çok bu türü ifade etmek için kullanılsa da bu durum teknik açıdan hatalıdır. Yakın geçmişe dek daha çok "pigme şempanze" ya da "cüce şempanze" adları ile anılmış olan bonobo, Pan cinsinin diğer türüdür.

<span class="mw-page-title-main">İnsansılar</span> Eski Dünya maymunlarından bir primat üst familyası

İnsansılar veya insansı maymunlar (Hominoidea), Eski Dünya maymunlarından bir primat üst familyası. İnsansılar üst familyası iki familyaya bölünür: Gibongiller veya küçük insansı maymunlar (Hylobatidae) ve insangiller veya büyük insansı maymunlar (Hominidae).

<span class="mw-page-title-main">Homininae</span> hominid alt familyası

Homininae veya Afrika insansıları, ilk kez John Edward Gray tarafından 1825 yılında tanımlanmış bir Hominidae alt familyasıdır.

<i>Sahelanthropus tchadensis</i> soyu tükenmiş hominid türü

Sahelanthropus tchadensis, yaklaşık 7 milyon yıl önce, Çad'da yaşamış bir temel hominin türüdür. Sahelanthropus'un şempanzeninkinden ayrılmış insan soy ağacının en eski temsilcisi olduğu düşünülmektedir. Dik yürümek, bu türün ormanlar ve otlaklar da dahil olmak üzere çeşitli habitatlarda hayatta kalmasına yardımcı olmuş olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Gibongiller</span> İnsansı familyası

Gibongiller (Hylobatidae), Asya'ya özgü bir Eski Dünya maymunları familyası. İnsansılar üst familyası içinde insangillerin kardeş taksonu olmalarından dolayı küçük insansı maymunlar olarak da adlandırılırlar. Familya 18 türü kapsar.

<span class="mw-page-title-main">İnsan evrimi zaman çizelgesi</span>

İnsan evrimi zaman çizelgesi, insan türlerinin evrimindeki belli başlı önemli olayları ve insan atalarının evrimsel tarihlerini özetlemektedir. Bunun yanında Homo sapiens türünün atası olabilecek canlıların, tür ve cinslerin kısa bir açıklamasını içerir. Temel olarak Abiyogenez'in konusu olan yaşamın kökeni bu zaman çizelgesinde konu edinmemiş olup insanın oluşumuna götüren ön ataların olası bir soy çizgisi ele alınmıştır. Bu zaman çizelgesi, paleontoloji, gelişim biyolojisi ve morfoloji alanında elde edilen verilerin yanında anatomik ve genetik veri çalışmalarına da dayanır. İnsan evriminin tüm yönleriyle araştırılması antropolojinin önemli bir bileşenidir.

<i>Orrorin</i> Soyu tükenmiş memeli cinsi

Orrorin, Homininae içerisinde yer alan, primatların soyu tükenmiş bir cinsidir. Her ikisi de Kenya'da yer alan Miyosen tarihli Lukeino Oluşumu ve Pliyosen tarihli Mabaget Oluşumu'ndan çıkarılan örneklerinden bilinir. İki ayak üzerinde durabilen ilk hominidlerden olabileceği için paleoantropolojik açıdan önemli görülür.

<span class="mw-page-title-main">Batı hoolok gibonu</span> Asyalı primat

Batı hoolock şebeği (Hoolock hoolock), Hylobatidae ailesinden bir primattır. Assam, Mizoram, Bangladeş ve Myanmar'ın Chindwin Nehrinin batısında bulunur.

<i>Proconsul</i> (cins) ilkel insansı

Proconsul, Miyosen döneminde, 23 ila 14 milyon yıl önce yaşamış bir primat cinsidir. Fosil kalıntıları Kenya ve Uganda dahil olmak üzere Doğu Afrika'da bulundu. Bugüne kadar dört tür sınıflandırılmıştır: P. africanus, P. gitongai, P. major ve P. meswae. Dört tür esas olarak vücut boyutunda farklılık gösterir. Erken Miyosen Proconsul bölgeleri için çevresel rekonstrüksiyonlar hala belirsizdir ve ormanlık ortamlardan daha açık, kurak çayırlara kadar uzanır.

<i>Sivapithecus</i> Miyosen hominidi

Sivapithecus soyu tükenmiş bir büyük insansı maymun cinsidir. 12.2 milyon yıl öncesine tarihlenen, bu cinse atanan hayvanların fosil kalıntıları, şimdi genellikle geç Miyosen'e tarihlenir. İlk fosiller 19. yüzyılda Hint Yarımadası'nın Siwalik Tepelerinde ve Kutch'ta bulunmuştur.Bu cinsteki türlerden herhangi biri modern orangutanların atası olabilir.

<i>Dryopithecus</i> Avrupadan soyu tükenmiş büyük insansı maymun

Dryopithecus, Avrupa'nın orta - geç Miyosen döneminde yaşamış, soyu tükenmiş bir büyük insansı maymun cinsidir. 1856'daki keşfinden bu yana, cins, aralarındaki çok küçük farklılıklara dayalı olarak tek kalıntılardan tanımlanan, sayısız yeni tür ile taksonomik kargaşaya maruz kalmıştır ve holotip örneğinin parçalı doğası, fosil örneklerini ayırt etmeyi zorlaştırmaktadır. Şu anda tek bir tartışmasız tür vardır, D. fontani tip türü, ancak daha fazlası da olabilir. Cins, Afrika insansı maymunlarının grubu olan Homininae alt familyasında bir dal olarak Dryopithecini oymağında ya da kendisine özel bir alt familyada (Dryopithecinae) sınıflandırılır.

<i>Bunopithecus</i>

Bunopithecus, tek bir tür tarafından temsil edilen soyu tükenmiş bir primat cinsidir. Bunopithecus sericus, alt çene kemiği ile temsil edilen bir gibondu. Kalıntıları ilk olarak Çin'in Siçuan kentinde Orta Pleyistosen tabakalarında keşfedildi.

<span class="mw-page-title-main">Orangutan ve insanın son ortak atası</span> Yaklaşık 16 milyon yıl önce yaşamış bir büyük insansı

Hominidae'nin Homininae ve Ponginae alt familyalarına filogenetik bölünmesi, kabaca 18 ila 14 milyon yıl önce, orta Miyosen'e tarihlenir. Bu bölünme aynı zamanda Pittsburgh Üniversitesi Sanat ve Bilim Okulu'nda antropoloji profesörü olan Jeffrey H. Schwartz ve Buffalo Müzesi'nde bilim direktörü John Grehan tarafından "orangutan- insan son ortak atası" olarak anılır.

<span class="mw-page-title-main">Primatların kökeni ve evrimi</span> Primatların jeolojik zaman boyunca kökeni ve çeşitlenmesi

Primatların kökeni ve evrimi, yaklaşık 55 milyon yıl önce küresel olarak ortaya çıkan "gerçek" primatların (Euprimates) kökenini ve evrimsel tarihini konu alır. Bilinen en eski gerçek primat, geç Paleosen döneminde Fas'ta yaşamış, Altiatlasius'tur.

<i>Hylobates lar</i> Güneydoğu Asyalı insansı

Hylobates lar, gibon familyası Hylobatidae'ye ait, soyu tükenmekte olan bir primattır. İyi bilinen gibonlardan biridir ve genellikle esaret altında tutulur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.