İçeriğe atla

Gerontofobi

Gerontofobi, kısaca yaşlanma korkusu, fobisidir. Birçok insan bu fobiye sahiptir.[1] Kavram, Türkçe "yaşlı adam" anlamına gelen Yunanca γέρων – gerōn kelimesi ile Türkçe "korku" anlamına gelen φόβος – phobos kelimelerinin birleşiminden oluşur.[2]

Gerontofobi, yaşlılık ile ilgili kaygı, yaşlanma ve yaşlı olma korkularının yanı sıra, yaşlı insanlarla ilgili korkuları da içerir. Bu tür abartılı, bazen patolojik olarak artan korkulara, anksiyeteye gerontofobi adı verilir ve bazen yaşlı insanlara karşı ayrımcılık ve önyargı biçimlerini de ifade eder. Gerontofobi ile ilgili olgular, yaşlanma kaygısı teknik terimi altında güncel psikolojik araştırmaların konusudur.

Bu korkunun temel psikolojik nedeninin, başta ölüm olmak üzere altta yatan korkularla başa çıkmaya yönelik savunma mekanizmaları olduğu düşünülmektedir. Yaşlılık korkularının kapsamı ve somut tezahürleri, hem bireysel olarak, hem de cinsiyetler ve farklı kültürler arasındaki dağılımlarında farklılık gösterir, sosyo-ekonomik faktörlere bağlıdır ve tarihsel sosyal değişimlere tabidir. Kendi paylarına, ilgili toplumun kültürü üzerinde bir etkiye sahiptirler, nesiller arasındaki ilişkiyi karakterize ederler ve kaçınılmaz olarak yaşlanma sürecine tabi olan insanların ruh sağlığını etkilerler. Ampirik olarak, yaşlılık ve ölüm korkusunun yaş ayrımcılığı için önemli bireysel belirleyici faktörler olduğu kanıtlanmıştır.

Gerontofobi, bir yandan sağlık personeli diğer yandan yaşlı hastalar arasındaki dinamikler bağlamında, tıbbî psikoloji ve sosyolojide özel bir ilgi görmektedir, çünkü korku ve ona karşı yıkıcı savunma biçimleri, hasta bakımında şiddetin yanı sıra bakım ve tedavi hatalarını da tetikleyebilir. Bunların nedenleri ve sonuçları analiz edilirken, bireysel faktörlerin yanı sıra hastanelerin ve huzurevlerinin kurumsal yapıları da göz önünde bulundurulmaktadır.

Türleri

Gerontofobi

Yaşlı insanların irrasyonel korkular nedeniyle reddedilmesini ifade eden gerontofobi terimi, 1967 yılında hekim ve gerontolog Alex Comfort tarafından ortaya atılmıştır.[3] Terim daha sonra sosyolog Joseph H. Bunzel tarafından popüler hale getirilmiştir.

Yaş ayrımcılığı

Yaş ayrımcılığının ayrımcı yönleri, Gerontofobiye güçlü bir şekilde bağlıdır.[4] Yaşlılara karşı bu normal olmayan korku ya da nefretin sebebi, bir gün tüm gençlerin yaşlanacağını ve yaşlılığın da ölümle sonlanmasının bir sonucudur. Ölümü kabul etmeye karşı olan bu isteksizlik, yaşlılara yönelik düşmanlık ve ayrımcı davranışların kendini göstermesine neden olur.[5]

Ayrıca bakınız

  • Gerascophobia
  • Fobiler listesi

Kaynakça

  1. ^ "Gerontophobia, Ageing and Retirement" 25 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Current Science, 10 November 2004
  2. ^ φόβος 24 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, on Perseus
  3. ^ "On Gerontophobia". Alex Comfort. Medical Opinion & Review, Band 3, Nr. 9, S. 30–37. 1967. 
  4. ^ Bunzel, J. H. "Note on the history of a concept-gerontophobia." Gerontologist 12:116-203.
  5. ^ Levin, J., & Levin, W. C. (1980). Ageism, prejudice and discrimination against the elderly (p. 94). Belmont, Calif.: Wadsworth Pub. Co..

İlgili Araştırma Makaleleri

Aşağılık kompleksi ya da Aşağılık karmaşası, bireysel psikoloji ekolünün kurucusu Alfred Adler tarafından ortaya atılan ve kişinin bazı yönlerden kendini diğerlerinden aşağı hissetmesine neden olan karmaşasına verilen addır.

Transfobi, transgender veya transseksüel kişilere ya da direkt olarak transseksüelliğe karşı duyulan hoşnutsuzluğu ve olumsuz tutumu kapsamaktadır. Transfobi, toplumun cinsiyet normlarına uymayan insanlara karşı duyulan korkuyu, tiksintiyi, nefreti veya rahatsızlığı ve bunlara bağlı olarak şiddeti kapsayabilir. Genellikle homofobik görüşlerle birlikte ifade edilir ve bu nedenle sıklıkla homofobinin bir türü olarak kabul edilir. Transfobinin mağdurlarından olan çocuklar tacize, okulda zorbalığa ve/veya okul içinde şiddete, koruyucu aileleri tarafından şiddete maruz kalmaktadırlar. Yetişkin mağdurlarsa kamuoyunda alaya, tacize, sataşılmaya, şiddet ile tehdide, soyguna uğramaya ve yanlış tutuklamaya maruz kalmaktadır ve bu yüzden birçoğu toplumda güvensiz hissetmektedir. Bazıları; trans olduğu için kovulacağından veya muhafazakâr politikaların, onları korumak için yasalara karşı çıkan dindar grupların etraflarını kuşatmasının baskısından dolayı sağlık hizmetini reddediyor veya işyeri ayrımcılığıyla mücadele ediyor. Kurbanların yüksek bir oranının cinsel şiddete maruz kaldığı rapor edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">İslamofobi</span> Müslümanlara karşı hoşnutsuzluk, korku, düşmanlık veya ön yargı

İslamofobi, kelime anlamı olarak "İslam korkusu" demektir. İslam dinine ya da Müslümanlara karşı duyulan nefret, ayrımcılık, düşmanlık ve kin besleme anlamına gelir.

Algofobi yalnız acı verici duyuma karşı değil, aynı zamanda acı verici duyum meydana getirebilecek her şeye karşı duyulan aşırı bir korku. Normal bir insanda görülenden çok daha anormal ve sabit haldedir. Kişiye büyük zararlar veren ve sık tekrarlanan bu fobi, kişinin psikolojik acı çekmesine yol açarak, bir kısır döngü halinde, tekrar fobiyi uyandırır ve acı yaratır. Bu döngü kişi için oldukça yıpratıcıdır. Oldukça abartılı olan bu acı korkusu, anksiyeteye yol açabilir.

Şiddet, bir kişi veya gruba yönelik; mağdurun bedensel bütünlüğüne, mallarına veya simgesel ve kültürel değerlerine zarar verecek şekildeki her türlü davranıştır.

Her canlının belirli bir yaşam süresi vardır. Döllenen hücre, gelişimi tamamlayıp yeni döller verdikten sonra yaşlanmaya başlar. Yaşlanma sonucu ölüm meydana gelir. Yaşam uzunluğu türlere göre değişkenlik gösterir. Ömür ile vücut büyüklüğü arasında herhangi bir bağlantı bulunamamıştır. Yapıları benzer olan hayvanların hayat süreleri arasında büyük farklılıklar olabilir. Bazı hayvanların yaşam süreleri şöyledir:

Gerontoloji veya jerontoloji yaşlanmanın ve yaşlılığın bilimi anlamına gelmektedir.

Ailurofobi veya kedi korkusu, şiddetli olabilen kedilerden korkma halidir. Yunanca αἴλουρος ve φόβος kelimelerinin birleşiminden oluşmuştur. Diğer eş anlamlı terimler felinofobi, elurofobi ve gatofobidir. Kedi korkusu olan kişilerin vereceği aşırı tepki, Panik atağa veya kalp çarpıntısına neden olabilmektedir.

Yaş ayrımcılığı herhangi bir bireye ya da gruba yaşından ötürü yapılan ayrımcılık türüdür. Yaş ayrımcılığı sistematik bir şekilde ya da istemsizce gerçekleşebilir. Yaş ayrımcılığı üç temel kategoride ele alınabilir. Bunlar yaşlı bireylere, yaşlanma sürecine ve yaşlılığa karşı oluşmuş önyargılı yaklaşımlar; yaşlı bireylere karşı ayrımcı tavırlar ve yaşlı bireyler hakkındaki kalıplaşmış algıları destekleyen kurumsal uygulamalar ve politikalar olarak sınıflandırılır.

Autofobi aynı zamanda monofobi, isolofobi veya eremofobi, olarak adlandırılan, yalnız kalma fobisidir; bencil olma korkusu veya yalnız kalma korkusudur. Hastaların fiziksel olarak hasta olmaları gerekmez, ama göz ardı edildiklerini ya da sevilmediklerini düşünürler. İfade edilenin aksine, kelimenin anlamı, autofobiyi "kendinden korkma" olarak tanımlamaz. Bozukluk tipik olarak diğer anksiyete bozukluklarından kaynaklanır ve bunlarla ilişkilidir.

Glossofobi veya konuşma kaygısı halka açık konuşma ya da genel olarak konuşma korkusudur. Kelime glossofobi Yunancadaki γλῶσσα glōssa, dil anlamına gelir ve φόβος phobos, korku veya endişe anlamına gelir. Birçoğu yalnızca bu korkuya sahipken, küçük bir azınlık diğer sosyal fobi veya sosyal anksiyete bozuklukları yaşayabilir.

Gerascofobi yaşlanma ya da yaşlanmanın kalıcılığına karşı olan anormal korkudur. genellikle belirli fobiler altında sınıflandırılan, tek bir spesifik panik tetiklenmesinden korkulan bir klinik fobidir. Gerascofobi, yalnız kalan, kimsesiz ve kendine bakamayacak kişilerin endişelerine dayanabilir. Fobiye sahip kişiler genç ve sağlıklı olabilir.

Psikoloji temel bilimi, psikoloji alanında yapılan araştırmaların bazıları, uygulanan psikolojik disiplinlerde yapılan araştırmalardan daha "temel" dir ve doğrudan bir uygulaması yoktur. Psikoloji içerisindeki temel bilim yönelimini yansıttığı düşünülen alt disiplinler arasında biyolojik psikoloji, bilişsel psikoloji, nöropsikoloji vb. alt dallar sayılabilmektedir. Bu alt disiplinlerdeki araştırmalar, metodolojik titizlik ile karakterizedir. Psikolojinin temel bilim olarak kaygı, davranış, biliş ve duyguların altında yatan yasaları ve süreçleri anlamaktır. Temel bilim olarak psikoloji, uygulamalı psikoloji için bir temel sağlar. Uygulamalı psikoloji, aksine, temel psikolojik bilimlerin ortaya koyduğu psikolojik ilkelerin ve teorilerin uygulanmasını içerir; bu uygulamalar zihinsel ve fiziksel sağlık ayrıca eğitim gibi alanlarda sorunların üstesinden gelmeyi veya refahı artırmayı amaçlamaktadır.

Engelli ayrımcılığı, anapirofobi veya bazı kaynaklarda ableizm, engelli bireylere yönelik ayrımcılık ve toplumsal ön yargıdır. Engelli ayrımcılığı, karakteristik olarak engellileri engelli olmayanlardan daha aşağıda konumlandırır. Temelinde insanlara "sağlamlık" gibi bazı yetenekler, beceriler ve karakteristik özelliklerin atanması ve yadsınması yatar.

Ekonomik ayrımcılık, ekonomik faktörlere dayalı ayrımcılıktır. Bu faktörler arasında iş bulunabilirliği, ücretler, mal ve hizmetlerin fiyatları ve/veya bulunabilirliği ve iş için azınlıklara sağlanan sermaye yatırım fonu miktarı sayılabilir. Bu, işçilere, tüketicilere ve azınlıklara ait işletmelere karşı ayrımcılığı içerebilir. Bu, tekelcilerin farklı alıcılara ödeme isteklerine göre farklı fiyatlar talep etme uygulaması olan fiyat ayrımcılığı ile aynı şey değildir.

Fobofobi, fobilerden korkma veya korkmaktan korkma olarak tanımlanan ve yoğun anksiyete ve somatik hislere neden olan bir fobidir. Fobofobi, agorafobi gibi anksiyete bozuklukları ve panik atak ile doğrudan ilişkilidir. Bir hasta fobofobi geliştirdiğinde, durumu teşhis edilmeli ve tedavi edilmelidir.

Erotofobi, 1970'lerin sonlarında ve 1980'lerin başlarında bir dizi araştırmacı tarafından cinsellikle ilgili tutum ve inançların sürekliliği üzerindeki bir kutbu tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Sürekliliğin modeli, bir uçta erofobi ve diğer uçta da erotofili ile temelde kutuplaşmış bir hattır.

Pirofobi, ateş korkusuna verilen isimdir. Bu fobi, belki de insanlığın ateşi keşfetmesinden bu yana süregelmiş, eski ve ilkel bir fobidir. İnsanın ateşe karşı anlaşılabilir tepkisi ile ilgili olarak, hayvanların ateş korkusu pirofobik olarak kabul edilemez çünkü genel tehlikesinin ötesinde ateşin amacını anlamadıkları düşünülmektedir.

İhtiyofobi veya balık korkusu, balık yeme korkusu, çiğ balığa dokunma korkusu veya ölü balık korkusu gibi kültürel fenomenlerden irrasyonel korkuya kadar değişir. Selakofobi veya galeofobi ise, köpekbalıklarına özel gelişen korkudur.