İçeriğe atla

Geronimo kod adı tartışması

Geronimo'nun 1887'de çekilen fotoğrafı.

Geronimo kod adı tartışması, Usame bin Ladin'in öldürülmesiyle sonuçlanan harekâtta "Geronimo" kod adının kullanılması sebebiyle yaşanan tartışma. Geronimo'nun harekâtın tamamını, bin Ladin'in kendisini, bin Ladin'in öldürülmesini veya canlı olarak yakalanmasını temsil ettiğine dair farklı haberler yayınlanmıştır. Geronimo, Apaçi savaşları sırasında Amerika Birleşik Devletleri'ne karşı mücadele eden Apaçilerin liderlerindendir.

Geronimo'nun temsil ettiği kavrama yönelik görüşler

Bazı haberlerde harekâtta bin Ladin için "Geronimo" kod adı kullanıldığı öne sürülse de resmî kaynaklar daha sonra bunu yalanladı.[1][2][3][4] Yetkililer, harekât planındaki her aşamanın alfabetik olarak sıralandığını, "Geronimo"nun harekâttaki "G" aşamasına karşılık geldiğini ve bin Ladin'in yakalanması veya öldürülmesini belirttiğini açıkladılar.[5][6] Farklı kaynaklara göre bin Ladin için kullanılan kod adı ise "Cakebread",[7] "Crankshaft"[8] veya "Jackpot" idi.[9] Harekâta katılanlardan Matt Bissonnette'in Mark Owen mahlasıyla yazdığı No Easy Day adlı kitapta Geronimo'nun bin Ladin'in kendisi için kullanılan kod adı olduğu yazılmıştır.[10] 8 Mayıs 2011 günü katıldığı 60 Minutes adlı programdaki röportajında Obama, Geronimo'nun bin Ladin için kullanılan kod adı olduğunu söyledi.[11] Öte yandan harekâtın tamamlanmasının ardından takım lideri telsiz üzerinden "For God and country-Geronimo, Geronimo, Geronimo" ("Tanrı ve ülke için-Geronimo, Geronimo, Geronimo") sözlerini kullanırken, harekâtı yöneten isimlerden William H. McRaven'dan gelen onay sonrasında "Geronimo E.K.I.A." ("Geronimo düşman çatışmada öldü") sözlerini söylemişti.[8][12][13]

Tepkiler

Amerika Birleşik Devletleri Kızılderilileri haklarını koruma amacı güden Washington, DC merkezli Morning Star Institute adlı kurumun başkanı Suzan Shown Harjo kod adı seçimi için "Amerika'nın genel düşünce yapısında 'Kızılderililer düşmandır' fikrinin saklı olduğunun bir göstergesi" yorumunu yaptı.[14] Çeroki Ulusu'na mensup olan avukat Keith Harper The Washington Post'a yazdığı e-postada "Geronimo gibi bir liderin bin Ladin'i tanımlamak için kullanılmasının düşüncesiz bir hareket olduğu konusunda hiç kuşku yok." ifadelerini kullandı.[15]

Birkaç Amerikan yerli kabilesi lideri Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Barack Obama'dan, geçmişe yönelik olarak Geronimo kod adının değiştirilmesi talebinde bulundu.[16][17][18] Fort Sill Apaçi Kabilesi Başkanı Jeff Houser Obama'ya gönderdiği ve kabilenin resmî web sitesinde yayınlanan mektupta "efsanevi Apaçi savaşçısının" "toplu katliam gerçekleştiren korkak bir teröristle" ilişkilendirilmesinin doğru olmadığını yazdı. Mektupta Houser "Şu anda tüm ülke genelindeki yerli Amerikalı çocuklar, en çok saygı duydukları figürlerden birinin bir terörist ve yüzlerce masum Amerikalının katliamından sorumlu biriyle bağdaştırılması gerçeğiyle yüzleşmekte." ifadelerini kullanmıştı.[18] Channel 4 News'te yayınlanan bir haberde "Bugün yapılan bazı analizlere göre Amerikan ordusunun bu kod adını seçmesinin sebebi bin Ladin'in, Geronimo gibi yıllarca kaçak hayatı sürmesidir. Amaçları söylenti oluşturmamaya çalışmaksa, görünen o ki yanlış kod adı seçtiler." ifadelerine yer verildi.[19] Navajo Ulusu Başkanı Ben Shelly The Washington Times'a yaptığı açıklamada "Bin Ladin'i yakalama veya öldürme görevi geride kaldı... çocukların tarih kitaplarında karşılaşmaması için bu ad değiştirilmeli." dedi.[16] Geronimo'nun büyük torunu Harlyn Geronimo konuyla ilgili bir demeç yayınlayarak açıklama ve özür talebinde bulundu.[20] Onondaga Şefleri Konseyi yaptığı açıklamada, kod adı olarak Geronimo'nun kullanılmasının Kızılderili kavramının çağrıştırdığı olumsuz anlamları daha da pekiştireceğini ifade etti.[21] Nimipulardan olan Amerika Birleşik Devletleri Senatosu Kızılderili İlişkileri Komitesi personel müdürü ve baş danışmanı Loretta Tuell konuyla ilgili olarak "Yerli Amerikalıların ikonlarının ve kültürlerinin bu şekilde uygunsuz kullanımı toplumumuzda oldukça yaygın ve yerli ya da yerli olmayan çocuklar üzerindeki etkisi devasa boyutlarda" dedi.[22]

Amerika Birleşik Devletleri Savunma Bakanlığı kod adlarının rastgele seçildiğini ve ortada herhangi bir saygısızlık belirtisi olmadığını söyledi.[23]

Kaynakça

  1. ^ "To the bottom of the sea: Bin Laden's last day" (İngilizce). CBS News. 2 Mayıs 2011. 18 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2015. 
  2. ^ Kroft, Steve (4 Mayıs 2011). "Obama on bin Laden: The full '60 Minutes' interview" (İngilizce). CBS News. 18 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2015. 
  3. ^ Mazzetti, Mark; Cooper, Helene; Baker, Peter (2 Mayıs 2011). "Behind the Hunt for Bin Laden". The New York Times (İngilizce). 29 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2015. 
  4. ^ "Native Americans object to linking Geronimo to bin Laden" (İngilizce). CNN. 6 Mayıs 2011. 9 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2015. 
  5. ^ Dozier, Kimberly (17 Mayıs 2011). "AP sources: Raiders, White House knew secret bin Laden raid was a one-shot deal". Chicago Sun-Times (İngilizce). Associated Press. 29 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2015. 
  6. ^ "'For God and Country Geronimo, Geronimo, Geromimo'" (İngilizce). CBN News. 3 Mayıs 2011. 20 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2015. 
  7. ^ Tapper, Jake (9 Haziran 2011). "Chapter Six: The President Takes Aim" (İngilizce). ABC News. 26 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2015. 
  8. ^ a b Schmidle, Nicholas (8 Ağustos 2011). "Getting Bin Laden" (İngilizce). The New Yorker. 30 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2015. 
  9. ^ Guthrie, Savannah (3 Mayıs 2011). "Behind code words 'Geronimo' and 'Jackpot'" (İngilizce). NBC News. 10 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2015. 
  10. ^ Owen, Mark (4 Eylül 2012). No Easy Day: The Firsthand Account of the Mission that Killed Osama bin Laden (İngilizce). Dutton Penguin. ss. 39. ISBN 978-0525953722. 
  11. ^ Newcomb, Steven (11 Mayıs 2011). "Geronimo was the Code Name for bin Laden" (İngilizce). Indian Country Today Media Network. 26 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2015. 
  12. ^ Sherwell, Philip (7 Mayıs 2011). "Osama bin Laden killed: Behind the scenes of the deadly raid" (İngilizce). New York: The Daily Telegraph. 15 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2015. 
  13. ^ Bowden, Mark (Kasım 2012). "The Hunt For 'Geronimo'". Vanity Fair (İngilizce). s. 144. 27 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2015. 
  14. ^ King, Ledyard (6 Mayıs 2011). "Indian leaders cry foul over bin Laden 'Geronimo' nickname" (İngilizce). Washington, DC: USA Today. 4 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2015. 
  15. ^ Tucker, Neely (3 Mayıs 2011). "American Indians object to 'Geronimo' as code name for bin Laden raid" (İngilizce). The Washington Post. 26 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2015. 
  16. ^ a b Dinan, Stephen (4 Mayıs 2011). "Indian tribes: Strike Geronimo from bin Laden operation name" (İngilizce). The Washington Times. 27 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2015. 
  17. ^ Nichols, Michelle (4 Mayıs 2011). "Bin Laden, Geronimo link angers Native Americans" (İngilizce). Reuters. 5 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2015. 
  18. ^ a b Montoya Bryan, Susan (4 Mayıs 2011). "AP NewsBreak: Geronimo's tribe seeks apology" (İngilizce). Associated Press. 16 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2015. 
  19. ^ "Target bin Laden: why was he code named 'Geronimo'?" (İngilizce). Channel 4 News. 3 Mayıs 2011. 19 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2015. 
  20. ^ "Code Name 'Geronimo' Sparks Anger" (İngilizce). NPR. 10 Mayıs 2011. 14 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2015. 
  21. ^ "Onondagas Rip Osama's "Geronimo" Code Name" (İngilizce). NBC News. 4 Mayıs 2011. 13 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2015. 
  22. ^ McChesney, Charles (4 Mayıs 2011). "Onondaga Nation leaders blast 'Geronimo' codename for Bin Laden" (İngilizce). The Post-Standard. 19 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2015. 
  23. ^ "'Geronimo': Native Americans blast bin Laden code name" (İngilizce). Washington, DC: NBC News. 4 Mayıs 2011. 17 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2015. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">11 Eylül saldırıları</span> 2001de Amerika Birleşik Devletlerine yapılan terör saldırıları

11 Eylül saldırıları, radikal İslamcı silahlı grup El-Kaide'nin 11 Eylül 2001 Salı günü sabah saatlerinde Amerika Birleşik Devletleri'ne karşı düzenlediği dört koordineli bir terör saldırısı dizisidir. O sabah 19 terörist, ABD'nin kuzeydoğu eyaletlerinden Kaliforniya'ya seyahat etmesi planlanan dört yolcu uçağını kaçırdı. Hava korsanları, ilk iki uçağı New York'taki Dünya Ticaret Merkezi'nin "İkiz Kuleler" olarak anılan 110 katlı 2 ofis binalarına, üçüncü uçağı ise Pentagon'a çarptırdılar. Dördüncü uçağın Washington, DC'deki bir federal hükûmet binasını vurması planlanmıştı; ancak uçak, bir yolcu isyanının ardından Pensilvanya'da bir tarlaya düştü. Saldırılarda, hava korsanlarıyla birlikte 2.996 kişi öldü ve terörizme karşı savaş başladı.

<span class="mw-page-title-main">Usame bin Ladin</span> El-Kaidenin Suudi Arabistanlı kurucusu (1957–2011)

Usame bin Muhammed bin Avad bin Ladin, İslamcı silahlı örgüt el-Kaide'nin kurucu lideriydi. 1994 yılında vatandaşlıktan çıkarılıp vatansız kalıncaya kadar Suudi Arabistan vatandaşı olan bin Ladin, bin Ladin ailesine mensuptu.

<span class="mw-page-title-main">El-Kaide</span> 1988de kurulmuş radikal İslamcı ve Selefî cihatçı terör örgütü

El-Kaide, dünya çapında faaliyet gösteren radikal İslamcı ve Selefî silahlı örgüt. Kökenleri Sovyetler Birliği'nin Afganistan'a müdahalede bulunduğu döneme dayanan örgüt, 1988 yılında kuruldu. BMGK, NATO, Avrupa Birliği gibi uluslararası kuruluşlar ile birçok ülke tarafından terör örgütü olarak tanımlanmaktadır. Aralarında 11 Eylül ve 2002 Bali saldırılarının da bulunduğu, bir kısmı sivilleri hedef alan çeşitli saldırıların sorumluluğunu üstlenmiştir.

Usame bin Ladin'in ölümü sonrasında ortaya birtakım komplo teorileri, asparagas haberler ve dedikodular ortaya atıldı. Bu iddiaların bir kısmı bin Ladin'in daha farklı bir yerde veya daha önce öldürüldüğünü diğer bir kısmı ise hâlâ hayatta olduğunu öne sürmekteydi.

Usame bin Ladin'in Hartum'daki evi, Sudan'ın başkenti Hartum'un el-Riyad semtinde yer alan ve Usame bin Ladin'in 1991-1996 yılları arasında yaşadığı ev.

Ebu Ahmed el-Kuveyti veya gerçek adıyla İbrahim Said Ahmed, Peştun kökenli Pakistanlı el-Kaide üyesi ve el-Kaide lideri Usame bin Ladin'in kuryesidir. Pakistanlı ailesinin Kuveyt'te yaşaması ve burada büyümesi sebebiyle "el-Kuveyti" adını kullanmaktaydı. Amerikan istihbarat birimleri el-Kuveyti'yi tespit ve takip ederek Usame bin Ladin'in Abbottabad'da saklandığı yere ulaşmış, bin Ladin'in öldürülmesiyle sonuçlanan harekâtta el-Kuveyti de öldürülmüştü.

<span class="mw-page-title-main">Usame bin Ladin'in aranması</span>

El-Kaide'nin kurucuları arasında yer alan ve kuruluşundan beri liderliğini sürdüren Usame bin Ladin, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki çeşitli hedeflere gerçekleştirilen 11 Eylül saldırılarından sonra başlatılan Afganistan Savaşı sırasında saklanmaya başladı. Son kez Aralık 2001'deki Tora Bora Muharebesi'nde görülen bin Ladin'in bu tarihten sonraki konumu belirsizliğini korurken, sağlığı ve el-Kaide ile olan ilişkisi ve faaliyetleri hakkında da çeşitli görüş ve iddialar ortaya atıldı. Bunlardan bazılarında bin Ladin'in öldüğü öne sürülmekteydi. Saklandığı süre boyunca bin Ladin, çeşitli ses ve video kayıtları yayınlamıştı.

<span class="mw-page-title-main">Usame bin Ladin'in Abbottabad'daki kompleksi</span>

Usame bin Ladin, yerel halk tarafından Veziristan Konağı olarak da bilinen ve Pakistan'ın Hayber Pahtunhva eyaletindeki Abbottabad şehrine bağlı Bilal Town'da yer alan ve çeşitli yapılardan oluşan bir komplekste bir dönem gizli bir şekilde yaşamıştı. Kompleks, Pakistan Harp Akademisinin yaklaşık 1,3 km güneybatısında, toprak bir yolun sonunda bulunmaktaydı.

Abbottabad Komisyonu Raporu, Amerikan özel kuvvetlerinin, Pakistan'ın Hayber-Pahtunhva eyaletindeki Abbottabad şehrinde yer alan bir komplekste yaşadığı tespit edilen Usame bin Ladin'in öldürülmesiyle sonuçlanan Neptün Mızrağı Harekâtı öncesinde, sırasında ve sonrasında yaşananları soruşturmak amacıyla, Pakistan hükûmetinin talebi doğrultusunda Pakistan Yüce Mahkemesi tarafından 20 Haziran 2011'de oluşturulan adli bir komisyon olan Abbottabad Komisyonunun oluşturduğu rapor. Pakistan Yüce Mahkemesi yargıçlarından Cavid İkbal'in başkanlık yaptığı komisyonun diğer üyeleri de Yüce Mahkeme üyeleri arasından seçilmişti.

<span class="mw-page-title-main">Bilal Town</span>

Bilal Town, Pakistan'ın Hayber-Pahtunhva eyaletindeki Abbottabad ilçesine bağlı bir kasaba. Abbottabad şehir merkezi ile Kakul kasabası arasında yer alır. Usame bin Ladin'in 2005'ten beri kaldığı kompleksin bulunduğu kasaba olup, 2011'in 1 Mayıs'ını 2 Mayıs'ına bağlayan gecesi Amerikan özel harekât birlikleri tarafından bu komplekse düzenlenen Neptün Mızrağı Harekâtı ile bin Ladin öldürülmüştü.

2 Mayıs 2011 gecesi Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Barack Obama, Usame bin Ladin'in, Pakistan'ın Abbottabad şehrinde yer alan kompleksine düzenlenen bir harekât sonucunda öldürüldüğünü yaptığı ulusa sesleniş konuşmasıyla açıklamasının ardından Birleşmiş Milletler, Avrupa Birliği ve NATO gibi uluslararası kuruluşlar ile dünyanın çeşitli ülkelerinden bu olaya gelen tepkiler.

<i>SEAL Team Six: The Raid on Osama Bin Laden</i>

SEAL Team Six: The Raid on Osama Bin Laden, yönetmenliğini John Stockwell'in üstlendiği, aksiyon ve polisiye türlerindeki 2012 yapımı Amerikan televizyon filmi. 1-2 Mayıs 2011 gecesi, Pakistan'ın Abbottabad şehrindeki bir komplekste kaldığı tespit edilmiş olan Usame bin Ladin'in öldürülmesiyle sonuçlanan harekâtı konu almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">1998 Amerika Birleşik Devletleri büyükelçilikleri saldırıları</span>

1998 Amerika Birleşik Devletleri büyükelçilikleri saldırıları, 7 Ağustos 1998'de, Amerika Birleşik Devletleri'nin Tanzanya'nın başkenti Darüsselam ile Kenya'nın başkenti Nairobi'deki büyükelçiliklerine birkaç dakika arayla bomba yüklü kamyonetlerle düzenlenen saldırılar. Saldırılar sonucunda 224 kişi öldü, 4.000'den fazla kişi yaralandı. Saldırıyı gerçekleştirenlerin el-Kaide ve Mısır İslam Cihadı ile bağlantılı olduğu saptandı. Saldırılar sonrasında el-Kaide lideri Usame bin Ladin, FBI'ın Ten Most Wanted Fugitives listesine dahil edildi. Fazıl Abdullah Muhammed ile Abdullah Ahmed Abdullah'ın saldırı fikrini ortaya atanlar ve saldırılarının hazırlayıcıları olduğu belirtilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Hamza bin Ladin</span>

Hamza bin Usame bin Muhammed bin Avad bin Ladin, Suudi Arabistanlı el-Kaide üyesi. Usame bin Ladin'in oğludur.

Saad bin Usame bin Muhammed bin Avad bin Ladin, Suudi Arabistanlı el-Kaide üyesi. Usame bin Ladin'in oğludur.

<span class="mw-page-title-main">Usame bin Ladin'in ses kayıtları ve videoları</span> Vikimedya liste maddesi

11 Eylül saldırıları sonrasında halka açık alanlarda görünmeyen Usame bin Ladin'in, farklı kanallar aracılığıyla birtakım ses kayıtları ve videoları yayınladı. Bu ses kayıtları ve videolar, yayınlandığı tarihe göre şu şekildedir:

Bin Laden Issue Station veya kod adıyla Alec Station, el-Kaide lideri Usame bin Ladin'i izleme amacıyla Merkezî İstihbarat Teşkilatı (CIA) çatısında oluşturulan birim. Ocak 1996'da CIA'in Terörizmle Mücadele Merkezi bünyesinde oluşturuldu. 2005 yılında faaliyetleri sonlandırılarak kapatıldı.

Usame bin Ladin, özellikle 11 Eylül saldırıları sonrasında çeşitli popüler kültür ürünlerine konu oldu.

<span class="mw-page-title-main">Usame bin Ladin'in ölümü</span> El-Kaide liderinin 2 Mayıs 2011de öldürülmesi

Pakistan'ın Abbottabad şehrindeki bir komplekste kaldığı tespit edilen el-Kaide lideri Usame bin Ladin'in ölümü, 2 Mayıs 2011 günü yerel saatle 1.00'den sonra, Merkezî İstihbarat Teşkilatı (CIA) tarafından gizli olarak yürütülen ve Amerika Birleşik Devletleri Deniz Özel Harp Geliştirme Grubuna (DEVGRU) bağlı SEAL özel güçleri ile 160. Özel Harekât Havacılık Alayı birimleri tarafından düzenlenen Neptün Mızrağı kod adını taşıyan harekât kapsamında gerçekleşti. Afganistan'dan kalkan iki hayalet helikopterin taşıdığı 23 harekâtçının gerçekleştirdiği baskında Usame bin Ladin'in oğlu Halid bin Ladin, bin Ladin'in kuryesi Ebu Ahmed el-Kuveyti, el-Kuveyti'nin erkek kardeşi Ebrar ve Ebrar'ın karısı Büşra da öldürüldü. Görevlerini tamamladıktan sonra helikopterlerle bölgeyi terk eden harekâtçıların, yanlarına aldıkları bin Ladin'in cesedini 24 saat içerisinde Umman Denizi'ne bıraktıkları açıklandı.

<span class="mw-page-title-main">Situation Room</span>

Durum Odası, Beyaz Saray fotoğrafçısı Pete Souza tarafından aynı adı taşıyan Beyaz Saray Durum Odası'nda 1 Mayıs 2011 öğleden sonra saat 4:05'te çekilmiş bir fotoğraftır. Fotoğraf, ABD Başkanı Barack Obama'yı ulusal güvenlik ekibiyle birlikte, El Kaide lideri Usame bin Ladin'in öldürülmesine yol açan Neptün Mızrağı Operasyonu hakkında canlı güncellemeler alırken gösteriyor.