Geri tepmesiz tüfek

Geri tepmesiz top veya geri tepmesiz tüfek terimleri ağır mermileri fırlatmak için kullanılan hafif yapıdaki silahlara verilen addır. Teknik olarak namlusu yivli olan silahlara tüfek, yivsiz model namluya sahip geri tepmesiz silahlara ise top denir. Geri tepmesiz tüfeklerde bu fark göz önünde bulundurulmaz.

Tanksavar amaçlı kullanılan en etkili ilk silahlar aslında II. Dünya Savaşı sırasında geliştirilmiştir. Geri tepmesiz tüfekler toptan fırlatılan mermilerle kıyaslanabilecek menzil ve namlulu çıkış hızına sahiptirler. Son üretilen modellerine kadar geri tepme gücünden ötürü omuzdan fırlatma imkânı olmayan silah, bir piyade tarafından taşınabilecek kadar hafif üç ayaklı sehpa yardımı ile ateşlenebilmektedir.

Tipik geri tepmesiz tüfek veya top klasik toplara benzemektedir. Aynen klasik toplarda olduğu gibi fişek arka tarafta bulunan kamadan yüklenir. Ateşleme olduğu zaman ortaya çıkan geri tepme kuvveti silahın arka kısmında bulunan boşluktan dışarıya atılır. Bu toplarda geri tepmeyi önlemek için, haznedeki sıcak gazın bir bölümünün geriye doğru kaçarak namluyu ileri itmesi sağlanır. Geri tepme gücünün büyük bir kısmını silahın arkasından atılmasının ardından geriye kalan geri tepme kuvveti silahın kundağı veya geri tepme mekanizması tarafından emilir.

Omuzdan kullanılan ve sabit kanatlı yivsiz namluya sahip roket fırlatıcılardan farklı olan geri tepmesiz silahlar klasik topçu mermileri kullanır.

Fırlatıcının ateşlenmesi sonucu ortaya çıkan sıcak gaz silahın arkasında bulunan piyade için tehlike arz eder. Bu sebepten ötürü Armbrust ve MATADOR silahlarında olduğu gibi aynı anda yivsiz namlu, piston ve misilleme sistemlerinden yarar. Savaş başlığının ve gaz çıkışının bulunduğu yerde iki adet iki küçük silindir bulunur. Bu silindirler arkadan çıkan gaz etkisi azaltman içindir. Armbrust "kartuşu" içerisindeki mermi ateşlendiğinde içerisinde bulunan savaş başlığı önündeki silindiri ittirmeye başladığından bu etki arka kısımda bulunan silindir tarafından içerisinde rendelenmiş plastik bulunan tıpayı da arkaya geriletir. İçerisinde rendelenmiş plastik bulunan tıpa büyük miktarda gaz ve ateşi emerek silahın arkasında tehlikeli bölgeyi en aza indirir. Bu sayede kapalı mekanlarda veya gece çok fazla belli olmadan bu silah kullanılabilir.

MOBAT 120mmlik geri tepmesiz bir tüfek olan MOBAT büyük yapısından ötürü sadece bir aracın arkasından çekilerek taşınabilir. Tüfeğin üzerinde hedef belirlemek için çok ufak bir nişangah tüfeği bulunur. Buradan fırlatılan izli mermi hedefi vurduktan sonra namludan hedefi imha edecek asıl mermi fırlatılır.

İlk geri tepmesiz top ABD Deniz Kuvvetlerinde binbaşı Cleland Davis tarafından I. Dünya Savaşı başlarında bulundu. Binbaşının tasarımında yüzleri geriye dönük iki adet tüfekten oluşuyordu. Bu silahlar aynı ağırlıkta kurşun ve ateşleyici ile yükleniyordu. Onun bu düşüncesi İngilizler tarafından zeplin ve denizaltılara karşı kullanılan ve Handley Page O/100 bombardıman uçağına yerleştirilen silahın üretilmesine ilham kaynağı oldu. II. Dünya Savaşı sırasında bir İsveç firması olan Carl Gustav 20 mmlik20 mm m/42 adında küçük bir tanksavar silahını üretti. İngilizler tarafından ordu servisine tanksavar tüfeği olarak alınma aşamasında silahın çoktan etkisiz olduğu anlaşıldı.

SSCB tarafından 1923 yılında yapılan çalışmalarda "Dinamo-Reaktivnaya Pushka" (DRP), kabaca "dinamik geri tepmesiz top" adındaki silah üretildi. 1930'lu yıllarda 37 mmden 305 mmye kadar onlarca çeşit silah tasarlandı ve denemeler yapıldı. Çok az sayıdaki küçük çaplı silah üretilerek uçaklara monte edildi. Ancak Stalin dönemindeki Büyük Tasfiye döneminde bu projeler tamamıyla terk edildi. Bu dönemde üretilen en bilinen silah L.V. Kurchevski tarafından tasarlanan Model 1935 76 mm DRP modeliydi. Az sayıda üretilen silah Kış Savaşı sırasında ordu birliklerine dağıtıldı. İki adet silah Finlandiya ordusu tarafından ele geçirildi. Daha sonra bunlardan biri 1940 yılında Nazi Almanyası Ordusuna verildi. Almanlarda bu silah üzerinde çalışmalar yaptı.

Nazi Almanyası Ordusunda hizmete giren ilk silah 7,5 cm Leicht Geschütz 40 (Türkçe "hafif top"'40)dı. Aslında75 mmlik yivsiz namluya sahip basit bir geri tepmesiz top olan top Alman hava kuvvetleri Luftwaffeye bağlı paraşüt birlikleri tarafından top ve tanksavar silahı olarak kullanıldı. Hafif olmasından ötürü cepheye paraşüt yardımı ile kolayca indirilebiliyordu. 75 mmlik silahın Giritin işgali sırasında gösterdiği başarıdan yola çıkan tasarımcılar bu silahın özelliklerinden hareketle 105 mmlik versiyonunu ürettiler. Üretilen bu silahlar daha sonra ABD Ordusu tarafından kopya edilecek ve ortaya Bazuka silahı çıkacaktır. Aslında ortada Amerikalıların bu silahı tam olarak üretilen mi yoksa kopya mı ettiklerine dair kanıt yoktur. Japonyada ana karanın savunulması amacıyla taşınabilir geri tepmesiz tanksavar toplar üzerine çalışmalarda bulunmuştur.

1947 yılında Amerikan Ordusu elindeki 75mmlik silahları Fransız Ordusuna yardım olarak bıraktı. Bu silahlar Vespa scooter model motosikletlere monte edildi. Ayrıca bu silahlar Fransız Ordusuna bağlı paraşütçü birliklerinde tanksavar ve düşman binalarını yıkmak amaçlarıyla, ardından Fas ve Endonezya orduları tarafından kullanıldı.

Kore Savaşı boyunca geri tepmesiz silahlar Amerikan birlikleri tarafından kullanıldı. İlk üretilen 57 mm ve 75 mmlik silahları 105 mmlik silahlar izledi. Ardından bunları 90 mm ve 106 mmlik silahlar izledi. Aynı şekilde 1950 li yıllarda SSCBde büyük bir hevesle 73 mm, 82 mm ve 107 mmlik geri tepmesiz tüfekleri ordularında kullandı.

İngiliz vatandaşı Denis Burney, Wallbuster (Duvar delen) HESH mermilerinin kaşifi, birkaç tane geri tepmesiz top tasarımı üzerinde çalışmıştır. Geliştirdiği "Burney Gun" silahı Atlantik Duvarının yıkılması için Wallbuster mermileri atmak için tasarlanmıştı. Ancak 1944 yılında Normandiya Çıkarmasının yapıldığı D-Day gününe istenilen silah yetiştirilemedi. Tasarımları arasında bulunan omuzdan atılan 3.45" (88 mmlik) geri tepmesiz tüfek 1945 yılında Ordnance, RCL, 3.45 inç adıyla ordu tarafından denendi. Savaş sonrası çalışmalarına devam eden Burney BAT serisini geliştirdi ve bu seriden 120 mmlik L6 Wombat silahı doğdu.

Hafif sınıf 73 mmlik SPG-9 ve 82 mmlik B10 ağır geri tepmesiz tüfekler günümüzde Rus Ordusuna Hava Kuvvetlerine bağlı piyade birliklerinde kullanılmaktadır. Eski SSCB bağlı devletlerde ise en çok kullanılan tanksavar silahlarıdır.

1960'lı yılların sonları ve 1970'li yılların başlarında kablo güdümlü füzelerin daha ön plana çıkması ile geri tepmesiz silahlar yerlerini bu füzelere bırakmaya başladı. Bu silahtan üretilen Ontos tankı 1950 li yıllarda Birleşik Devletler hava kuvvetleri birliklerine teslim edildi. Bu tank 6 adet Amerikan yapımı 106 mmlik silah ile hafif sınıf (9 tonluk) paletli şaseye monte edilmesinden oluşmaktadır. Ancak ordu 176 adedi teslim edilen bu silahın işe yaramaz olduğunu ilan etti. Vietnam Savaşı sırasında mürettebatı tarafından çok sevilen ve birliklere müthiş bir ateş desteği sağlayan bu yine de komuta kademesine kendisini sevdiremedi. 1970 yılında Ontos lar ordu servisinden tamamıyla çekildi ve parçalandı. Şaselerinden sökülmüş silahlar ise daha sonra Hindistan ve Pakistan arasında sürmekte olan çatışmalarda özellikle olumsuz arazi şartlarında sığınak ve mevzilere karşı kullanıldı.

Günümüzde hala Batı ülkeleri orduları omuzdan atılan tanksavar silahı olarak meşhur 88 mmlik Carl Gustav geri tepmesiz tüfeklerinden kullanılmaktadır. İlk olarak 1946 yılında geliştirilen ve tüm dünyaya yayılan silahın yenilenmiş modelleri günümüz ABD Deniz Piyadesi birlikleri tarafından sığınak imhasında kullanılmaktadır. Amerikan yapımı 106 mmlik M40 az gelişmiş ülke ordularında jep veya benzeri araçların üzerine monte edilerek tank imha edici türden araçlara çevrilmektedir.

1960 lı yıllarda Amerikalılar M-388 Davy Crockett adında geri tepmesiz tüfekten ateşlenebilen nükleer savaş başlığını geliştirildi.

Eski model 75 mmlik silahlar günümüzde ABD Milli Park Servisi tarafından çığ düşürmek amacıyla kullanılmaktadır.