İçeriğe atla

Gerard 't Hooft

Gerard 't Hooft
Gerard 't Hooft (2008)
Doğum5 Temmuz 1946 (78 yaşında)
Den Helder, Hollanda
MilliyetHollandalı
VatandaşlıkHollanda
Mezun olduğu okul(lar)Utrecht Üniversitesi
ÖdüllerWolf Fizik Ödülü (1981)
Lorentz Madalyası (1986)
Spinoza Ödülü (1995)
Franklin Madalyası (1995)
Nobel Fizik Ödülü (1999)
Lomonosov Altın Madalyası (2010)
Kariyeri
DalıTeorik fizik
Parçacık fiziği
Çalıştığı kurumlarUtrecht Üniversitesi
Doktora
danışmanı
Martinus J.G. Veltman
Doktora öğrencileriRobbert Dijkgraaf
Herman Verlinde
Amcası Frits Zernike 1953 yılında Nobel Fizik Ödülü'nü kazanmıştır.
Uzay Derneği Sempezyumu, 2007
Harvard Üniversitesi ziyaretinden, Aralık 2003

Gerardus 't Hooft (d. 5 Temmuz 1946, Den Helder), hâlen Utrecht Üniversitesine bağlı Spinoza Enstitüsü ve Teorik Fizik Enstitüsünde[1] profesörlük yapan Hollandalı teorik fizikçidir. 1999 yılında, tez danışmanı Martinus J.G. Veltman ile elektrozayıf etkileşimlerin kuantum yapısını keşifleri dolayısıyla Nobel Fizik Ödülünü kazanmışlardır.[2][3][4]

Biyografisi

Gerard 't Hooft Hollanda'nın Den Helder şehrinde 1946 yılında gemi mühendisi “H. 'T Hooft” ve “MA van Kampen” çiftinin çocukları olarak dünyaya gelmiştir. Annesi daha on sekiz yaşındayken hayata veda eden babasını, 't Hooft, çok küçük yaşta kaybetmiştir. “Ita” adında bir kız kardeşi vardır. Sanat okuluna giden annesi, Fransızca dersleri aldıktan sonra özel Fransızca dersleri vermektedir. 1972 yılında evlendiği “Albertha A. Schik” ile iki kız çocuk sahibi olmuşlardır.[5]

Eğitimi

Sekiz yaşındayken 'büyünce ne olacaksın?' sorusuna “her şeyi bilen adam olacağım” diyen, 't Hooft, bilim insanı olmaya o zamandan karar vermiştir. Nobel için yazdığı otobiyografisinde bilimin ailesinin temelinde, genlerinde olduğunu ifade eden fizikçinin büyük amcası Frits Zernike, 1953 yılında faz kontrast mikroskobunu keşfettiğinde kararına daha sıkı sarılır.[6] Diğer amcası, “Nicolaas Godfried van Kampen” Utrecht Üniversitesi'nde Teorik Fizik dalında profesörlüğe atandığında annesi küçük 't Hooft için bilimsel bir kariyer yerine sanat okumasını tavsiye etmiştir.[5]

Kariyeri

16 yaşında, Hollanda Ulusal Matematik Olimpiyatı'nda ikinci olan 't Hooft, Lahey'deki ‘Dalton Lisesi’'ne gitmiştir. Ünlü bilim insanı, lisans ve lisans üstü eğitimini aldığı Utrecht Üniversitesi'nden 1972 yılında doktorasını almıştır. Utrecht Üniversitesinde 1974 yılında akademik kariyeri başlayan 't Hooft 1977'den günümüze “Spinoza Enstitüsü” ve “Teorik Fizik Enstitüsü”nde profesörlük yapmaktadır.

Doktorasını aldıktan sonra Cenevre, CERNde araştırmalara katılmıştır. Burada Veltman ile birlikte Yang-Mills kuramının kuvvetli etkileşimlerde uygulanılabilecek şekilde renormalize edilebilir olduğunu (Kuvantum Kromodinamiği (QCD) )göstermişlerdir. Böylece, yerçekimi dışındaki üç temel etkileşim ve parçacıklar bugün Standart Model olarak isimlendirilen kuvantum alan kuramı ile açıklanır olmuştur.[7]

Ödül ve başarıları

Ödülleri ve başarıları [8][9]
Ödül & KurumTarihNotlar
Nobel Fizik Ödülü1999(Martinus JG Veltman ile)
Franklin Madalyası1995
Lorentz Madalyası1986 [10]
Hollanda Bilim Akademisi1982üye
Wolf Fizik Ödülü1981(Freeman Dyson ve Victor Frederick Weisskopf ile [11])
Dannie Heineman Ödülü1979
Amerikan Fizik Birliği Ödülü
Spinoza Ödülü [12]1995

Nobel Fizik Ödülü

1999 yılı Nobel Fizik Ödülünü Gerardus ’t Hooft ile Martinus J. G. Veltman kazanmıştır.[3] İsveç Kraliyet Bilimler Akademisinin, “fizikte elektrozayıf etkileşmelerin kuantumlu yapısını açıklığa kavuşturmaları” nedeniyle verildiğini açıkladığı bu çalışma, aslında 1971 yılında Utrecht Üniversitesi'nde Veltman'ın yanında doktora yapmakta olan ‘t Hooft’un hazırladığı tez çalışmasıdır. O sıralar 24 yaşında bir öğrenci olan ‘t Hooft’un, bu zor problemi orijinal matematik yöntemler geliştirerek çözebilmesi dünyada ve Türkiye'de de yankılar uyandırmıştır.[13]

Fizik otorilerince yıllardır beklenen,‘t Hooft ve Veltman’ın kazandıkları bu ödülün, biraz gecikmiş olduğu belirtilmiştir. Kendiliğinden simetri bozulması yoluyla kütle kazanımı sağlayan elektrozayıf etkileşme modelleri, 1960’ların başından beri gündemdeydi. Bu modeller arasından birisi, 1967’de Amerikalı Steven Weinberg ve İngiltere’de bulunan Pakistan’lı Abdus Salam tarafından önerilen ve bugün standard model olarak bilinen bir tanesi, zamanla öne çıkmıştır.[14]

Öncesinde kuantumlu ayar alanteorileri olarak bu tür modellerin kesin hesaplamalara imkân verip vermedikleri bilinmemekteydi. Yani bir elekrozayıf bozunma için yarı-süre veya bir parçacık saçılması için tesir kesiti, kuantum elektrodinamiğinden bilinen yöntemlerle hesaplanırsa, bu hesaplardan belli sayılar bulunacağı, yani bir öngülerinin olup olmadığı henüz kuşkuluydu. Utrecht Üniversitesi’nde teorik fizik profesörü olan Martinus Veltman bu zor ve uzun bu hesapları yapabilmek için ilk bilgisayarla sembolik hesap program paketi olan “SCHOONSHIP”i geliştirmiştir. O dönemde onun yanında bu programı kullanan öğrencisi olan ‘t Hooft sonsuz çıkan Feynman integrallerinin boyutsal regülarizasyonunu yaparak, standart model türü kuantumlu ayar alan teorilerinin renormalizasyonunu göstermiştir.Dolayısıyla bu modellerin belirli ve kesin öngörülerinin hesaplanabileceğini kanıtlamış olmuştur.[13][15]

“İyi bir araştırmacı, elde ettiği sonuçları abartmak yerine mütevazı göstermeye dikkat eder.” diyen 't Hooft, bilimin başarılı olmasının nedenlerinden birinin özünde bir hata düzeltme mekanizması ile birlikte yapılanmış olmasını göstermektedir.[16][17]

Dış bağlantılar

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "TFD 27 - Türk Fizik Derneği 27. Uluslararası Fizik Kongresi". Türk fizik derneği. 3 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ "Gerardus 't Hooft" (İngilizce). Britannica. 7 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2012. 
  3. ^ a b "The Nobel Prize in Physics 1999" (İngilizce). 30 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2012. 
  4. ^ "Chandrasekhara Venkata Raman - A Legend of Modern Indian Science" (İngilizce). 10 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2012. 
  5. ^ a b "Autobiography" (İngilizce). 9 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2012. 
  6. ^ G Ekspong ,: Nobel Lectures in Physics 1996-2000', ISBN 981-238-003-5[1] 26 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  7. ^ ‘t Hooft, G. ve Veltman, M. (1972). Nucl. Phys. B44, 189.
  8. ^ "Gerardus 't Hooft" (İngilizce). 22 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2012. 
  9. ^ "′t Hooft, Gerard" (İngilizce). Universiteit Utrecht. 24 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2012. 
  10. ^ http://www.lorentz.leidenuniv.nl/lorentzmedal/ 5 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Lorentz Madalyası Sahipleri
  11. ^ "Wolf Fizik Ödülü sahipleri listesi" (İngilizce). 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2012. 
  12. ^ http://www.nwo.nl/nwohome.nsf/pages/NWOP_8FVBQR 18 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Spinoza Ödülü Sahipleri
  13. ^ a b Biltek Prof. Dr.Tekin Dereli- ODTÜ Fizik Dalı(Türkçe) — PDF 27 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  14. ^ "Standart Model Biltek (Türkçe) —". 21 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2012. 
  15. ^ Gerard't Hooft (2008). Maddenin Son Yapı Taşlar. TÜBİTAK YAYINLARI. ISBN 9789754032994. 24 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2012. 
  16. ^ Bilim İnsanı Sultan Tarlacı (Türkçe) — doc 23 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  17. ^ Gerard’t Hooft.‘ Maddenin Son Yapıtaşları’, TÜBİTAK, 1999; syf149, ISBN 978-975-403-193-5

İlgili Araştırma Makaleleri

Temel etkileşimler veya Temel kuvvetler, fiziksel sistemlerde daha temel etkileşimlere indirgenemeyen etkileşimlerdir. Bilinen dört temel etkileşim vardır. Bunlar uzun mesafelerde etkileri olabilen kütleçekimsel, elektromanyetik etkileşimler ve atomaltı mesafelerde etkili olan güçlü nükleer ve zayıf nükleer etkileşimlerdir. Her biri bir alan dinamiği olarak anlaşılmalıdır. Bu dört etkileşim de matematiksel açıdan bir alan olarak modellenebilir. Kütleçekim, Einstein'ın genel görelilik kuramı tarafından tanımlanan uzay-zamanın eğriliğe atfedilirken diğer üçü ayrı kuantum alanlar olarak nitelendirilir ve etkileşimlerine Parçacık fiziğinin Standart Modeli tarafından tanımlanan temel parçacıklar aracılık eder.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed Abdüsselam</span> Pakistanlı fizikçi (1926-1996)

Muhammed Abdüsselam, elektrozayıf etkileşim ile ilgili çalışmalara katkılarından dolayı 1979 yılında Nobel Fizik Ödülünü paylaşan kuramsal fizikçidir. Abdüsselam Nobel Ödülü kazanan ilk Pakistanlı ve Mısırlı Enver Sedat'tan sonra Nobel Ödülü kazanan ilk Müslüman olmakla birlikte fen alanında bu ödülü kazanan ilk Müslüman olarak tanındı.

<span class="mw-page-title-main">Paul Dirac</span> İngiliz teorik fizikçi

Paul Adrien Maurice Dirac, İngiliz teorik fizikçi ve matematikçi. Kuantum mekaniğinin kurucularındandır. Fermiyonların davranışını açıklayarak antimaddenin keşfine olanak veren ve kendi adı verilen Dirac denklemi ile tanınır. Dirac, 1933 Nobel Fizik Ödülü'nü Erwin Schrödinger ile paylaşmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Shin'ichirō Tomonaga</span> Japon fizikçi (1906 – 1979)

Shinichirō Tomonaga , Nobel Ödüllü Japon bir fizikçiydi.

<span class="mw-page-title-main">Chen Ning Yang</span> Çin kökenli Amerikalı fizikçi

Chen Ning Yang, zayıf kuvvet içeren etkileşmelerde eksi dönüşümün (paritenin) sistemi değiştirdiğini gösteren çalışmalarıyla T. D. Lee ile birlikte 1957'de 35 yaşında Nobel Fizik Ödülü'nü kazanan Çin kökenli Amerikalı fizikçidir. Bilime yaptığı birçok katkının arasında Robert Mills ile ortaya koydukları Yang-Mills teorisi de vardır.

<span class="mw-page-title-main">Tjalling Koopmans</span> Hollandalı-Amerikalı ekonomist (1910 – 1985)

Tjalling Charles Koopmans, 1975'te Nobel İktisat Ödülü'nü Leonid Kantoroviç ile ortaklaşa kazandı.

<span class="mw-page-title-main">Kuantum alan teorisi</span> hareketli parçacık sistemlerinin kuantizasyonuyla ilgilenen parçacık mekaniğiyle benzer olarak, alanların hareketli sistemlerine parçacık mekaniğinin uygulamasıdır

Kuantum Alan Teorisi (METATEORİ); Klasik Birleşik Alan (KAT) Teorilerini, Özel Görekliliği (SRT), Kuantum mekaniği (KM) teorilerini tek bir teorik çerçeve altında toplayan bir üst teoridir.

<span class="mw-page-title-main">Yoichiro Nambu</span> Amerikalı teorik fizikçi (1921 – 2015)

Yoichiro Nambu Japonya doğumlu Amerikan fizikçidir. Chicago Üniversitesi Enrico Fermi Enstitüsü'nde ve Harry Pratt Judson fizik dalı üstün hizmet profesörüdür. Teorik fizik dalında atomaltı parçacıkları mekanizmasında kendiliğinden simetri kırılması keşfi üzerine 2008 Nobel Fizik Ödülünü kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Toshihide Maskawa</span>

Toshihide Maskawa ö. 23 Temmuz 2021, Kyoto, Japonya 2008'de CP ihlali üzerine yaptığı çalışmalarla bilinen, "atomaltı fizikte doğada en az 3 kuark ailesinin varlığını öngören spontane kırık simetrinin kökeninin keşfi" ile Nobel Fizik Ödülü nün dörtte biriyle ödüllendirilen Japon Kuramsal fizikçidir.

<span class="mw-page-title-main">David Gross</span>

Jonathan David Gross, Yahudi kökenli Amerikalı parçacık fizikçisi ve sicim kuramcısıdır. Frank Wilczek ve David Politzer ile birlikte, asimptotik serbestlik keşiflerinden dolayı Fizik 2004 Nobel Ödülü verilmişitir. Hâlen Kaliforniya Üniversitesi, Santa Barbara Teorik Fizik Kavli Enstitüsü Teorik Fizik bölümü Frederick W. Gluck Başkanı,direktörü ve sahibidir. Ayrıca, UC Santa Barbara Fizik Bölümü'nde öğretim üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Anthony Leggett</span> İngiliz fizikçi

Anthony James Leggett, Tony Leggett olarak da bilinir, 26 Mart 1938 Camberwell, Londra, İngiltere doğumlu Profesör ve fizikçidir. 1983 yılından beri İllinois Üniversitesi'nde profesörlük yapan Leggett, 2008 ve 2003 yıllarında Fizik dalında en mükemmel eğitmen seçilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Martinus Veltman</span>

Martinus Justinus Godefriedus Veltman, Hollandalı bir teorik fizikçi. Parçacık teorisi üzerindeki çalışmaları için eski öğrencisi Gerardus 't Hooft ile birlikte 1999 Nobel Fizik Ödülünü paylaştı.

<span class="mw-page-title-main">Lev Landau</span> Sovyet teorik fizikçi (1908-1968)

Lev Davidovich Landau teorik fizik alanında pek çok katkı ve araştırma yapmış Bakü doğumlu Yahudi asıllı, Sovyet-Azerbaycanlı fizikçidir. Yoğun maddenin kuantum mekaniği hakkında çalışan Landau, süperakışkanlığı öngörmüş ve 1962 Nobel Fizik Ödülü'nü kazanmıştır. Evgeny Mikhailowich Lifschitz ile çeşitli dillere çevirilen ve klasikleşen fizik kitapları serisini oluşturmuştur.

<span class="mw-page-title-main">C. V. Raman</span>

Chandrasekhara Venkata Raman, ülkesinde fizik biliminin gelişmesini sağlayan Hint fizikçi. Raman etkisi ve Raman saçılması olarak literatüre geçen, ışığın saydam bir malzemeden geçmesiyle bir kısmının bükülerek farklı dalga boyları oluşturması keşfiyle 1930 yılında Nobel Fizik Ödülü'nü kazanmıştır. 1983 yılında kendi gibi bir fizikçi olan yeğeni, Subrahmanyan Chandrasekhar da Nobel Fizik Ödülü sahibi olmuştur.

Dijital fizik, fizik ve kozmolojide evrenin bilgi ile açıklanabilir ve bu nedenle hesaplanabilir olduğu fikrine dayalı teorik perspektiflerden oluşan bir koleksiyondur. Bu nedenle, evrenin bir bilgisayar programının çıktısı veya büyük bir dijital hesaplama aygıtı olduğu tasavvur edilebilir.

<span class="mw-page-title-main">Feynman diyagramı</span> parçacıklar bozunum geçirdiğinde veya diğer parçacıklarla etkileşime girdiğinde en temel düzeyde ne olduğunu gösteren uzay zaman şeması

Teorik fizikte Feynman diagramları, bir Feynman diyagramının davranışını düzenleyen matematiksel ifadelerin resimsel sunumlar katılarak diyagram tarafından açıklandığı gibi atomaltı parçacıklarların davranışları gösterilmiştir. Bu şemalar bunları bulan adınadır, Amerikan fizikçisi Richard Feynman Nobel Ödülü kazandı ve 1948 yılında tanıttı. Atomaltı parçacıkların ilişkileri sezgisel anlamak karışık ve zor olabilir ve Feynman diagramları oldukça gizemli soyut formülün basit bir gösterimine izin verir. David Kaiser yazdı ki, "yüzyılın ortasından bu yana, bu diagramlar teorik fizikçiler için giderek zorlaşan kritik hesaplamalar uygulamasına yardım araçlarıdır," ve "Feynman diagramları Teorik fizikte her yönüyle neredeyse devrimdir.". kuantum alan teorisi diyagramların ilk uygulamasıdır, ayrıca, katı-hal teorisi gibi diğer alanlardada kullanılabilir.

<span class="mw-page-title-main">François Englert</span>

François, Baron Englert, Nobel Ödüllü bir kuramsal fizikçidir. Kuramsal fizik araştırma grubunun bir üyesi olduğu Université libre de Bruxelles'de fahri profesörlük görevini sürdürmektedir. Englert ayrıca Kaliforniya'daki Chapman Üniversitesi'nin Kuantum Çalışmaları Enstitüsünün de bir üyesidir. 2010'da J.J. Sakurai Kuramsal Fizik Ödülü, 2004'te Wolf Fizik Ödülü, ve 1997'de Avrupa Fizik Topluluğu Yüksek Enerji ve Parçacık Fiziği ödülü gibi birçok ödül kazanmıştır. İstatiksel fizik alanında katkıları bulunmaktadır. François Englert'e 2013'te Higgs Mekanizması'nın keşfi nedeniyle Peter Higgs ile birlikte Nobel Fizik Ödülü verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Higgs mekanizması</span>

Higgs mekanizması, parçacık fiziğinde ayar bozonlarının kütle özelliklerinin üretim mekanizmasını açıklaması açısından önemlidir.

<span class="mw-page-title-main">Aleksandr Markoviç Polyakov</span> Amerikalı fizikçi

Aleksandr Markoviç Polyakov, Rus teorik fizikçidir. Daha önce Moskova'daki Landau Enstitüsünde çalışmış Polyakov, 1990'dan beri ise Princeton Üniversitesinde fizik profesörüdür.

<span class="mw-page-title-main">Jan Zaanen</span>

Jan Zaanen, Hollandalı teorik fizikçidir. Leiden Üniversitesi'nde teorik fizik profesörü olarak görev yapmaktadır. Daha çok, güçlü korelasyonlu malzemede elektronlarla kuantum fiziğinin anlaşılmasına ve yüksek sıcaklık süperiletkenliği konularına yaptığı katkılarla tanınır. Zaanen'in çalışma alanları, elektronlar, spinler ve atomlar gibi sıradan bileşenlerden oluşan sistemlerde gerçekleşen kolektif kuantum fenomenlerinin yeni biçimlerinin araştırılmasıdır.