İçeriğe atla

Genyodectes

Genyodectes

Yaşadığı dönem aralığı: Erken Kretase, 112 Myö
PreꞒ
Ꞓ
O
S
D
C
P
T
J
K
Pg
N
↓
Genyodectes holotipi
Bilimsel sınıflandırma edit
Âlem: Animalia
Şube: Chordata
Klad: Dinosauria
Klad: Saurischia
Klad: Theropoda
Familya: †Ceratosauridae
Cins: †Genyodectes

Woodward 1901
Tür:
†G. serus
Tip tür
†Genyodectes serus

Woodward, 1901

Genyodectes ("çene ısırığı", Yunanca genys ("çene") ve dektes ("ısırık") sözcüklerinden gelir), Güney Amerika'nın Alt Kretase (Aptian) çağından bir ceratosaurian teropod dinozor cinsidir. Holotip malzemesi (MLP 26–39, Museo de La Plata, La Plata, Arjantin) Arjantin'in Chubut Eyaletindeki Cerro Barcino Formasyonu, Cañadón Grande, Departamento Paso de Indios'tan toplandı ve premaksilla, her iki maksillanın bölümleri, sağ ve sol dişler, birçok diş, sol splenialin bir parçası ve üst dişlerin parçaları dahil tamamlanmamış bir burundan oluşuyor. Bu öğeler genellikle kötü bir şekilde korunmuştur ve bazıları eklemli haldedir. Genyodectes'in premaksillası, Ceratosaurus'unkine benzer şekilde nispeten büyük ve çıkıntılı dişlere sahiptir. Spesifik isim, serus, "geç" anlamına gelir. 2016 yılında 6,25 metre uzunluğunda ve 790 kg ağırlığında olduğu kestirildi.[1]

Taksonomi ve filojeni

Takson, parçalı doğası ve kesin coğrafi ve stratigrafik kökenlerine ilişkin bazı şüpheler nedeniyle uzun süredir bir nomen dubium olarak kabul edilmektedir (bkz. Tykoski ve Rowe, 2004, s.50).[2] Bununla birlikte, Rauhut (2004) tarafından tip malzemesinin yakın zamanda yeniden tanımlanması, bu sorulara biraz ışık tuttu ve cinse atıfta bulunulan tek tür olan Genyodectes serus'un taksonomik geçerliliğini ortaya koyuyor gibi görünüyor.[3] İngiliz paleontolog Sir Arthur S. Woodward, Genyodectes'i 1901'de tanımladı,[4] ve Loncosaurus'tan (Ameghino, 1899; nomen dubium),[5] sonra, Güney Amerika kıtasından tanımlanan ikinci kuş olmayan dinozordur ve 1970'lere kadar en çok bilinen Güney Amerika teropodu. Son on yılda, holotip çeşitli şekillerde bir megalosaurid, bir tyrannosaurid, Teropoda incertae sedis ve olası bir abelisaurid (hatta belki de Abelisaurus'un kıdemli bir sinonimi) olarak anıldı. Bununla birlikte, holotipin uzun süredir sergilendiği "yapay matristen" yakın zamanda çıkarılması, numunenin yeniden değerlendirilmesine izin verdi. Rauhut (2004, s.900), örneğin önemli abelisaurid ve tyrannosaurid sinapomorfilerinden yoksun olduğu, ancak birçok neoceratosauria özelliği bulduğu sonucuna vardı.[3] Bu, Genyodectes'in Ceratosaurus'a daha türemiş abelizorlardan (aynı zamanda Ceratosaurus gibi hayvanlardan gelen) daha yakın olduğunu ima ediyor gibi görünüyor. Ayrıca, tarihi kayıtları ve kemiklerin korunmasını inceleyerek, Rauhut (2004, s.894), örneğin olasılıkla Cerro Barcino Formasyonunun (Aptian - Albian) Cerro Castaño Üyesinden toplandığı sonucuna varmıştır.[3]

  • Erken bir memeliyi avlayan Genyodectes'in restorasyonu
    Erken bir memeliyi avlayan Genyodectes'in restorasyonu
  • Genyodectes'in bilinen öğeleri
    Genyodectes'in bilinen öğeleri
  • Genyodectes'in boyutunun insanla karşılaştırılması
    Genyodectes'in boyutunun insanla karşılaştırılması

Tanı

Orijinal açıklamadan tip örneğinin gösterimi

Rauhut, Genyodectes serus'u şu şekilde tanımlar:[6] "Premaksiller dişlerin üst üste binen bir aralıklı ve aşamalı yapı modelinde düzenlenmesi ve en uzun maksiller diş taçlarının apikobazal olarak alt çenenin minimum dorsoventral derinliğinden daha uzun olması nedeniyle, olası Ceratosaurus istisnası dışında tüm theropodlardan farklıdır. Ceratosaurus'tan üç yerine dört premaksiller dişin varlığıyla farklıdır."[3]

Kaynakça

  1. ^ Récords y curiosidades de los dinosaurios Terópodos y otros dinosauromorfos. Barcelona, Spain: Larousse. 2016. s. 255. 
  2. ^ Tykoski, R.S., and Rowe, T. (2004). Ceratosauria. In: Weishampel, D.B., Dodson, P., and Osmólska, H. (Eds.). The Dinosauria (2nd edition). University of California Press:Berkeley. 0-520-24209-2.
  3. ^ a b c d Rauhut, O.W.M. (2004). Provenance and anatomy of Genyodectes serus, a large-toothed ceratosaur (Dinosauria: Theropoda) from Patagonia. Journal of Vertebrate Paleontology 24(4):894-902.
  4. ^ Woodward A. S. 1901. On some extinct reptiles from Patagonia, of the genera Meiolania, Dinilysia, and Genyodectes. Proceedings of the Zoological Society of London 1901:169-184.
  5. ^ Ameghino, F. (1899). Nota preliminar sobre el Loncosaurus argentinus, un representante de la familia de los Megalosauridae en la Republica Argentina. Anales de la Sociedad Cientifica Argentina 47:61-62.
  6. ^ Rauhut, O.W.M. (2004) Provenance and anatomy of Genyodectes serus, a large-toothed ceratosaur (Dinosauria: Theropoda) from Patagonia. Journal of Vertebrate Paleontology 24(4):895-895

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Dinozor</span> Mezozoik Çağa (kuşlar dahil) hâkim olan sauropsid omurgalılar kladı

Dinozor (Dinosauria), ilk olarak Mezozoyik zamanda ortaya çıkan ve yaşayan tek üyeleri kuşlar olan arkozor sürüngen grubu. Dinozor adı, Richard Owen tarafından Grekçe "korkunç" anlamına gelen deinos ve "kertenkele" anlamına gelen sauros sözcüklerinin birleştirilmesinden oluşur. Dinozorlar, 243 ile 233 milyon yıl önce Geç Triyas döneminde ortaya çıkmış ve 66 milyon yıl önce kuşlar dışındaki tüm türlerinin soyu tükenmiştir. Dinozorlar, sıcakkanlı ve soğukkanlı arası özellikler gösteren mezoterm canlılardı. Mezozoyik'te oldukça başarılı biçimde tüm kıtalara yayılan dinozorlar çok farklı nişleri doldurdu. Yapılan araştırmalarda şimdiye kadar yaklaşık olarak 1.000 kadar kuş olmayan dinozor türünün yaşadığı belgelendi. Bugün dinozorların evrimsel olarak devamı olan kuşların 11.000 kadar türü vardır ki bu, yaşayan memelilerin tür sayısının (~6000) yaklaşık iki katıdır. Dinozorların nasıl yaşadığı, ne kadar çeşitlendiği ve ekosistemdeki yerleri kadar kuş olmayan dinozorların nasıl yok olduğu da bilim camiasını uzun zamandır meşgul etmektedir. Kuş olmayan dinozorları yeryüzünden silen yok oluşun aşamalı mı, yoksa yerbilimsel olarak katastrofik (ani) mi olduğu tartışmalıdır.

<i>Carnotaurus</i> boynuzlu teropod

Carnotaurus, Geç Kretase döneminde Güney Amerika'da yaşamış bir teropod dinozor cinsidir.

<i>Spinosaurus</i> teropod dinozor cinsi

Spinosaurus, günümüzden 99 ila 93.5 milyon yıl önce Kuzey Afrika'da yaşamış bir teropod dinozor cinsi. Alman paleontolog Ernst Stromer tarafından tanımlanan bu cins ilk olarak 1910'larda Mısır'da keşfedilen kalıntılardan bilinir. Bu kalıntılar 2. Dünya Savaşı esnasında yok edildi; ancak kafatasına ait ekstra parçalar son yıllarda gün yüzüne çıktı. Tanımlanan fosillerin bir veya iki türe ait olduğu konusu açık değildir. Fas'ta toparlanan S. marocannus potansiyel bir tür olmasına rağmen cinsin en iyi bilinen türü Mısır'daki S. aegyptiacus'tur. Bilinen en büyük etçil dinozordu.

<i>Abelisaurus</i>

Abelisaurus Abelisaurus, Geç Kretase Devrinde, Güney Amerika’da yaşamış etobur bir dinozordur. 7-9 m uzunluğa kadar erişebildiği sanılmakla beraber, sadece kısmi bir kafatasından bilinmektedir. Cins ismi, şu an fosilin içinde bulunduğu Arjantin Cipotelli Müzesi eski müdürü ve fosilin kaşifi olan Roberto Abel tarafından verildi. Bulunduğu, Arjantin’in Comahue bölgesine atfen isimlendirilmiş türü, A. Comahuensis’tir. Cins ve tür isimleri, Arjantinli paleontologlar lan Jose Bonaparte ve Fernando Novas tarafından, 1985 yılında verilmiştir. Onlar bu türü yeni ortaya attıkları Abelisauridae ailesine eklemişlerdir.

<i>Struthiomimus</i> soyu tükenmiş teropod dinozor cinsi

Struthiomimus, Geç Kretase döneminde Kuzey Amerika'da yaşamış ornithomimid ailesinden bir dinozor cinsi. Ornithomimidler, dişsiz bir gagaya sahip, uzun bacaklı ve iki ayaklı canlılardı, özetle devekuşu benzeri dinozorlardı. Tip türü, Struthiomimus altus, Dinozor Eyalet Parkı'nda bulunan yaygın küçük dinozorlardan biridir; ilgili fosil alanında sayılarının fazlalığı bu hayvanların saf etoburlardan ziyade otobur veya hepçil olduklarını düşündürür.

<span class="mw-page-title-main">Dinozorlar listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bu listede dinozor cinsleri kapsamlı bir şekilde listelenmiştir. Listede, geçerli olan veya henüz resmi isimlendirmesi yapılmamış 1379 cins ve alt sınıf dinozor ismi yer almıştır. Bazı isimlerin yanına aşağıdaki terminolojide belirtilen açıklamalar eklenmiştir.

<i>Acrocanthosaurus</i>

Acrocanthosaurus Kuzey Amerika kıtasında 125-105 milyon yıl önce Kretase dönemimde yaşamış yaklaşık 62 metrik ton ağırlığında, 1.4 metre uzunluğunda büyük bir kafaya sahip, 11 metre (36 ft) uzunluğundaki etobur bir Teropod dinozordur.

<span class="mw-page-title-main">Tyrannosauroidea</span> teropod dinozor kladı

Tyrannosauroidea veya tiranozorlar, Tyrannosauridae familyasını ve daha bazal akrabalarını içeren, teropod dinozor üst familyasıdır. Tyrannosauroidler, Jura döneminden itibaren Lavrasya süper kıtasında yaşadı. Kretase döneminin sonunda tyrannosauroidler, Kuzey Yarımküre'de devasa Tyrannosaurus ile bilinen baskın büyük yırtıcılardı. Fosil buluntuları; Kuzey Amerika, Güney Amerika, Avrupa, Asya ve Avustralya kıtalarında bulundu.

<span class="mw-page-title-main">Ceratosauria</span> teropod dinozor kladı

Ceratosauria, Ceratosaurus'a kuşlardan daha yakın akraba olan tüm teropodları içeren bir kladdır. Seratozorların, Erken Jura'da diğer teropodlardan ayrıldığı düşünülür. Bilinen en eski seratozor, 199 milyon yıl öncesine tarihlenen Saltriovenator'dur. Ceratosauria, esas olarak Güney yarımkürede bulunan bu üç ana grubu içerir: Ceratosauridae, Noasauridae ve Abelisauridae. Bununla birlikte, en son çalışmalar, coelophysoidlerin ve dilophosauridlerin diğer seratozorlar ile birlikte klad oluşturmadığını ve dilophosauridlerin bu grubun dışında bırakılması gerektiğini göstermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Orionides</span> dinozor kladı

Orionides, Orta Jura'dan günümüze kadar gelmiş tetanuran teropod dinozorlarının bir kladıdır. Grup, kuşlar dahil olmak üzere çoğu teropod dinozoru içerir.

<i>Gasosaurus</i> Jura döneminde yaşamış teropod dinozor cinsi

Gasosaurus, Jura döneminin ortasında yaklaşık 171.6 ila 161.2 milyon yıl önce yaşamış bir tetanuran teropod cinsidir. "Gasosaurus" adı, İngilizce "benzin" ve Yunanca "sauros' ("kertenkele") kelimelerinden türetilmiştir. Şu anda cinse atanmış sadece bir tür tanınmaktadır, G. buildus; bu özel ad Çin'in Siçuan Eyaletindeki Dashanpu fosil ocağını bulan benzin şirketini onurlandırmaktadır.

<i>Zupaysaurus</i> bazal teropod

Zupaysaurus, şimdiki Arjantin'de Geç Triyas'ın Noriyen evresinde yaşamış, erken dönem theropod dinozorların soyu tükenmiş bir cinsidir. Zupaysaurus fosilleri, kuzeybatı Arjantin'deki Ischigualasto-Villa Unión Havzası'ndaki Los Colorados Formasyonu'nda bulundu. Henüz tam bir iskelet keşfedilmemiş olsa da, Zupaysaurus 4 metreye (13 ft) kadar uzunluğa sahip iki ayaklı bir yırtıcı olarak kabul edilebilir. Burnu boyunca uzanan iki paralel tepesi olabilir.

<i>Eodromaeus</i> bazal dinozor cinsi

Eodromaeus, Arjantin'in Geç Triyas döneminde yaşamış, bazal teropod olduğu önerilmiş soyu tükenmiş bir dinozor cinsidir. Bilinen en eski dinozorların çoğu gibi, Kuzeybatı Arjantin'deki Ischigualasto-Villa Unión Havzası'nın Karniyen dönemindeki Ischigualasto Oluşumu'ndan geliyor. Keşfi üzerine, bir bazal sauropodomorf olarak yeniden yorumlanan çağdaş Eoraptor'un yerini alan en eski gerçek teropodlardan biri olduğu iddia edilmiştir.

<i>Turanoceratops</i> Kretase döneminde yaşamış, ceratopsian dinozor cinsi

Turanoceratops, Özbekistan'ın geç Kretase yaşlı Bissekty Formasyonu'ndan otçul bir ceratopsian dinozor cinsidir. Fosilleri, yaklaşık 90 milyon yıl öncesine, orta-geç Turoniyen evresine tarihlendi. Kafatası, Ceratopsidae'de görülenlere benzer bir çift uzun kaş boynuzu taşıyordu; ancak Turanoceratops, bir ceratopsid değil, daha önceki ceratopsianlar ve ceratopsidler arasında geçiş fosili gibi görünüyor.

<i>Alwalkeria</i> Triyas devrinde yaşamış kuş kalçalı dinozor cinsi

Alwalkeria, Geç Triyas'ta Hindistan'ta yaşamış bir bazal saurischian dinozor cinsidir. Küçük, iki ayaklı bir omnivordu.

<i>Epanterias</i>

Epanterias, Colorado, Garden Park'taki Kimmeridgian - Tithonian çağına tarihlenen Üst Jura yaşlı üst Morrison Oluşumu'ndan belirsiz bir teropod dinozor cinsidir. Edward Drinker Cope tarafından 1878'de tanımlanmıştır. Tip türü Epanterias amplexus'tur. Bu cins, üç omurun parçaları, bir korakoid çıkıntısı ve bir metatarsal kemikten oluşan ve şu anda AMNH 5767 adlı numuneye dayanmaktadır. Cope, onun bir sauropod olduğunu düşünmesine rağmen, daha sonra bir teropod olduğu gösterilmiştir. Gregory S. Paul, materyali 1988'de büyük bir Allosaurus türüne ait olarak yeniden değerlendirdi. Diğer yazarlar daha da ileri gittiler ve E. amplexus'u basitçe Allosaurus fragilis'in büyük bir bireyi olarak düşündüler. 2010 yılında, Gregory S. Paul ve Kenneth Carpenter, E. amplexus örneğinin Morrison Oluşumu'nda Allosaurus fragilis'in tip örneğine göre daha yüksek katmandan geldiğini ve bu nedenle "olasılıkla farklı bir takson" olduğunu kaydetti. Ayrıca, holotip örneğinin tanısal olmadığını düşündüler ve onu bir nomen dubium olarak sınıflandırdılar.

<i>Proceratosaurus</i> teropod dinozor cinsi

Proceratosaurus, İngiltere'nin Orta Jura (Batoniyen) döneminden küçük boyutlu etçil teropod dinozor cinsidir. Cins adı Proceratosaurus, kafatası tepesinin kısmen korunmuş kısmı yüzeysel olarak Ceratosaurus'un küçük tepesine benzediği için, başlangıçta Ceratosaurus'un atası olduğunun düşünülmesinden kaynaklanır. Ancak şimdi, özellikle Proceratosauridae familyasının bir üyesi ve Tyrannosauroidea kladının bilinen en eski üyeleri arasında bir coelurosaur olarak tanımlanır.

<span class="mw-page-title-main">Masiakasaurus</span>

Masiakasaurus Geç Kretase döneminde Madagaskar'da yaşamış noasaurid bir teropod cinsidir. Alt çenesinin önünde yer alan ve nadir görülen farklı diş yapılarıyla ünlüdür.

<i>Chilantaisaurus</i>

Chilantaisaurus, Çin'in Geç Kretase yaşlı Ulansuhai Formasyonundan büyük bir teropod dinozor, olasılıkla bir neovenatorid veya ilkel bir coelurosaur cinsidir. C. tashuikouensis, tip tür, 1964 yılında Hu tarafından tanımlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Saltriovenator</span>

Saltriovenator, Erken Jura'nın Sinemurian aşamasında günümüzde İtalya olan yerde yaşayan bir ceratosaurian dinozor cinsidir. Tip ve tek tür Saltriovenator zanellai'dir ; geçmişte türler resmi olmayan "saltriosaur" adıyla biliniyordu. Tam bir iskelet henüz keşfedilmemiş olsa da, Saltriovenator'un Ceratosaurus'a benzeyen büyük, iki ayaklı bir etobur olduğu düşünülüyor.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.