İçeriğe atla

Genrih Yagoda

Genrih Yagoda
Genrih Yagoda (1936)
İçişleri Halk Komiseri (NKVD)
Görev süresi
10 Temmuz 1934 - 26 Eylül 1936
Yerine gelenNikolay Yejov
Kişisel bilgiler
Doğum 7 Kasım 1891(1891-11-07) Rıbinsk, Çarlık Rusya
Ölüm 15 Mart 1938 (46 yaşında) MoskovaRusya SFSCSovyetler Birliği

Genrih Grigoryeviç Yagoda (RusçaГенриφ Григорыевий Ягода), 1934-1936 yılları arasında Sovyetler Birliği'nin güvenlik ve istihbarat teşkilatı olan NKVD'nin müdürü olarak görev yapan Sovyet gizli polis memuru. Joseph Stalin tarafından atanan Yagoda, Büyük Tasfiye'nin doruk noktasında Eski Bolşevikler'den Lev Kamenev ve Grigory Zinoviev'in tutuklamalarını, Moskova Davalarını ve infazlarını denetledi. Yagoda ayrıca, 12.000-25.000 işçinin öldüğü GULAG sisteminden cezai işçi kullanarak Naftaly Frenkel ile Beyazdeniz-Baltık Kanalı'nın inşasını denetledi.

Siyasi baskı yapan birçok Sovyet NKVD subayı gibi, Yagoda'nın kendisi de nihayetinde Tasfiye'nin kurbanı oldu. 1936'da Nikolai Yezhov lehine NKVD direktörlüğünden düşürüldü ve 1937'de tutuklandı. Yıkım, casusluk, Troçkizm ve komplo suçlarıyla suçlanan Yagoda, 1930'lardaki büyük Sovyet Moskova Davalarının sonuncusu olan Yirmi Bir Davası'nda sanıktı. Duruşmadaki itirafından sonra suçlu bulunup vurularak infaz edildi.[1]

Kaynakça

  1. ^ "G. Yagoda - Wikipedia". 8 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2018. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Maksim Gorki</span> Sovyet Rus yazar

Aleksey Maksimoviç Peşkov, en çok bilinen adı ile Maksim Gorki, Sovyet Rus yazar, sosyalist gerçekçi yazımın öncüsü politik eylemci.

<span class="mw-page-title-main">NKVD</span>

NKVD veya İçişleri Halk Komiserliği, Sovyetler Birliği'nin çeşitli meselelerini idare eden devlet birimi. NKVD 1917'de kurulan ve başlangıçta düzenli polis çalışması yürütmek ve ülkenin hapishanelerini ve çalışma kamplarını denetlemekle görevli bir Sovyet kolluk kuvvetiydi. 1930'da dağıtıldı, ancak 1934'te tüm sendikaları kapsayan bir komiserlik olarak yeniden kuruldu. Bu süre zarfında NKVD, OGPU'nun işlevlerini üstlendi ve hem düzenli polislik faaliyetlerinden hem de gizli polis faaliyetlerinden sorumlu oldu. Özellikle Joseph Stalin yönetimindeki Büyük Temizlik sırasında siyasi baskıdaki rolü ve yargısız infazlara, Gulag zorunlu çalışma kampları sistemine ve daha zengin köylülere yönelik baskıya dahil olmasıyla bilinir. Ayrıca Sovyet sınırlarının korunması, casusluk ve Polonya'daki baskı ve katliamlar da dahil olmak üzere diğer ülkelerde Sovyet politikasının uygulanmasını denetledi. 1946'da tüm Halk Komiserliklerinin adı Bakanlık olarak değiştirildi ve NKVD İçişleri Bakanlığı (MVD) oldu.

<span class="mw-page-title-main">Mihail Tuhaçevski</span> Sovyet Mareşal

Mihail Tuhaçevski görevini 1918 ila 1937 sürdürmüş, Kızıl Napolyon lakaplı Sovyet mareşal ve teorisyen

<span class="mw-page-title-main">FK Lokomotiv Moskva</span>

Lokomotiv Moskova, Rusya futbol kulüplerinden birisidir. 1923 yılında demiryolu işçileri tarafından kurulan kulüp maçlarını Moskova'daki 28.800 kişilik Lokomotiv Stadyumu'nda oynamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Sergey Kirov</span>

Sergey Mironoviç Kirov,, , Bolşevik lider.

<span class="mw-page-title-main">Katyn Katliamı</span>

Katyn Katliamı veya Katyn Ormanı Katliamı, 1940 yılında yaklaşık 22.000 Polonyalı subay, sivil ve aydınların başlarına birer kurşun sıkılarak gerçekleştirilen toplu infaz. Sovyetler Birliği hükûmeti uzun yıllar bu olayda kendisinin sorumlu olmadığını açıkladı, olayın Nazi Almanyası tarafından gerçekleştirildiğini savundu. Ancak 1990 yılında Mihail Gorbaçov yaşananların Sovyetler tarafından gerçekleştirildiğini kabul etti. Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından 1992 yılında Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin, Polonya Devlet Başkanı Lech Walesa'ya infaza dair Josef Stalin'in imzaladığı emrin orijinal belgelerini verdi. Ayrıca 2010 yılında, dönemin Rusya başbakanı Dmitri Medvedev, 22.000 bin kişinin infaz edildiği bu katliam hakkındaki Sovyet belgelerinin çevrimiçi olarak yayınlanmasını emretmiştir. Bunun üzerine Rusya, hükûmete ait bir web sitesinde Katyn'deki Polonyalı mahkûmların katliamına ilişkin belgeleri yayınladı.

<span class="mw-page-title-main">Çeka</span> Sovyet Gizli Polis Birimi

Çeka, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin ilk istihbarat ve güvenlik teşkilatı. Resmî ismi Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti Halk Komiserleri Konseyine bağlı Tüm Rusya Karşı-Devrim ve Sabotajla Mücadele Olağanüstü Komisyonu şeklindedir. 1917 Ekim Devrimi'nden sonra 20 Aralık 1917 tarihinde Vladimir Lenin ve daha sonra Feliks Dzerjinski tarafından yayınlanan bir kararname ile kuruldu. 1922'den sonra Çeka birçok kez yeniden yapılanmaya uğradı. Sovyet rejiminin karşı-devrimci faaliyetlerin saldırılarına karşı ayakta kalması için hayati önem arz eden bir siyasi-askerî kuvvet hâline geldi. 1921 yılında Çeka'nın bir parçası olan Cumhuriyetin İç Savunması için Birlikler adıyla kurulan örgüt 200.000 kişiden oluşmaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Temizlik</span> Sovyet siyasi baskı, hapis ve infaz kampanyası

Büyük Temizlik, Büyük Tasfiye veya Büyük Terör, Sovyetler Birliği'nde 1936-1938 yılları arasında yapılan siyasi baskı kampanyasıdır. Komünist Parti ve devlet görevlileri arasında temizliğe yol açarken, Kızıl Ordu ile toprak sahiplerinin baskı altına alınmasına ayrıca geniş çapta polis araştırması, tutuklamalara ve keyfî infazlara yol açmıştır. Rus tarihçesinde en yoğun tasfiye harekâtıdır, 1937-1938 arası Yejovşçina, Sovyet gizli polisi NKVD'nin şefi Nikolay Yejov'un adından kaynaklanır. 600.000 ila 1.2 milyon kişinin öldüğü tahmin edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Moskova Davaları</span> 1936-38 yılları arasında Stalinin siyasi rakiplerini yargılamak için yapılan davalar

Moskova Davaları Büyük Temizlik sırasında 1936-38 yılları arasında Josef Stalin'in siyasi rakiplerini yargılamak için yapılan davalardır. 1950'li yıllarda Nikita Kruşçev'in destalinizasyon politikalarından sonra, Moskova Davaları, pek çok yerde kararların önceden verildiği, itirafların zorlama yoluyla verildiği göstermelik duruşmalar olarak nitelendirilir. Davalılar, Madde 58'e göre Stalin ve diğer Sovyet liderlerine suikast yapmak ve batılı güçlerle komplo düzenlemek, SSCB'yi parçalayıp kapitalist düzeni getirmek istemek girişimiyle suçlandı.

<span class="mw-page-title-main">Nikolay Yejov</span>

Nikolay İvanoviç Yejov Stalin yönetimindeki Sovyetler Birliği'nin gizli polis memuru. Büyük Tasfiye sırasında kitlesel tutuklamalar, işkenceler ve infazlar düzenledi, ancak Stalin'in gözünden düşerek tutuklandı ve beraberinde bir dizi itirafta bulundu. Tasfiye sırasında "asılsız tutuklamalar" da dahil olmak üzere bir dizi Sovyet karşıtı faaliyette bulunduğunu kabul etti. 1940'ta Tasfiye'den sorumlu tutulan diğer kişilerle birlikte idam edildi.

<span class="mw-page-title-main">Aleksandr Orlov</span> Sovyet casus (1895 – 1973)

Aleksandr Mihailoviç Orlov Sovyet istihbarat yöneticisiydi. 1938 yılında ABD'ye iltica etti. Leon Troçki'yi kendisine karşı yapılacak olan suikast girişiminden haberdar etti.

<span class="mw-page-title-main">Mihail Tomski</span>

Mihail Pavloviç Efremov "Tomski" fabrika işçisi, sendikacı ve Bolşevik önder. Politbüro ve Tüm Rusya Sendikalar Merkez Konseyi üyesi. Eski Bolşeviklerdendir.

<span class="mw-page-title-main">Vasili Blohin</span>

Vasili Mihayloviç Blohin, Sovyet generali, stalinist NKVD’de, Genrih Yagoda, Nikolay Yejov ve Lavrenti Beriya’nın komutası altında baş infazcı olarak hizmet görmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Grigori Kulik</span>

Grigori İvanoviç Kulik, Kızıl Ordu'nun komutanlarından biri, Sovyetler Birliği Mareşali.

<span class="mw-page-title-main">Mikola Skripnik</span>

Mikola Oleksiyoviç Skripnik veya bilinen diğer adıyla Nikolay Alekseyeviç Skripnik, Ukrayna'nın bağımsızlığını savunan ve Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ndeki Ukraynizasyon isimli kültürel çabalara öncülük eden Ukraynalı Bolşevik devrimci ve Ukrayna Halk Komiserleri Konseyi Başkanı. Uğraştığı politikaların tersine çevrilmesi ve görevinden alınması üzerine, savunduğu politikalardan pişmanlık duymasına zorlandı. Fakat Skripnik bunu reddetti ve ardından intihar etti.

<span class="mw-page-title-main">Georgi Pyatakov</span>

Georgiy Pyatakov, Rus Devrimi sırasında faaliyet gösteren Bolşevik devrimci lider, komünist politikacı. Büyük Temizlik döneminde anti-sovyet eylemleri olduğu iddiasıyla idam edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">1937-38 Kızıl Ordu tasfiyeleri</span>

1937-38 Kızıl Ordu tasfiyeleri, Büyük Temizlik döneminde Kızılı Ordu ve Sovyet Deniz Kuvvetleri içerisindeki komutan ve subaylara karşı yürütülen geniş çaplı siyasi baskı ve tasfiye dönemidir. Tasfiyeler aslında 1936'nın ikinci yarısında ufak çaplı başlamıştır, ancak 1937'den Mihail Tuhaçevski'nin tutuklanmasının ardından tasfiyeler büyüdü. Mayıs-Haziran 1937'de diğer yedi üst düzey asker tutuklandı 1938'de ise tasfiyeler geniş bir kapsama büründü. 1939-1941 arasında tasfiyelerde keskin bir düşüş yaşansa da düşük yoğunlukla devam etti.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği'nde Letonlar</span>

Sovyetler Birliği'nde Letonlar, Sovyetler Birliği sınırları içerisinde içinde yaşayan Leton kişi veya grupları betimler.

<span class="mw-page-title-main">Troçkist Anti-Sovyet Askeri Örgütü Davası</span>

Troçkist Anti-Sovyet Askeri Örgütü Davası ya da Tuhaçevski davası (Rusça: Де́ло Тухаче́вского) 1937 yılında başlayan, Büyük Temizlik kapsamı içerisinde bir kısım Kızıl Ordu komutanlarının, askeri bir komplo ile siyasi iktidarı ele geçirmeye çalışmaktan yargılandıkları bir davadır. Bu dava 1937-38 Kızıl Ordu tasfiyeleri'nin başlangıcı olarak kabul edilmektedir. Destalinizasyon dönemiyle beraber Batılı tarihçiler arasında davanın uydurma olduğu yönünde analizler yapılsa da başta Grover Furr olmak üzere çeşitli tarihçiler ise güncel analizlerin ardından bu türlü bir karşı-devrimci yapının gerçek olduğuna dair güçlü kanıtlar ortaya koymuştur.

<span class="mw-page-title-main">Avel Yenukidze</span>

Avel Safronoviç Yenukidze tanınmış bir Gürcü Eski Bolşevikti ve bir ara Moskova'daki Tüm Birlik Komünist Partisi Merkez Komitesi'nin (b) bir üyesiydi. 1918'den 1935'e kadar Yenukidze, Tüm Rusya Merkezi Yürütme Komitesi ve Sovyetler Birliği Merkezi Yürütme Komitesi Sekreteri olarak görev yaptı.