Dijital sanat veya sayısal sanat, genel anlamda üretilişinde bilgisayarın rol aldığı, fiziksel olmayan nesnelerin üretilmesiyle gerçekleşen sanat biçimine denir. Bu süreçte bilgisayar geleneksel anlamda bir yardımcı araçtan, vazgeçilmez bir ortak yaratıcı konumuna kadar uzanan tayfın herhangi bir yerinde bulunabillir. Sürecinde bilgisayarın sadece alışılageldik kullanımının rol aldığı işler genelde bu sınıflandırmaya alınmazlar. 1990'lardaki dijital devrim sonrası sayıları artan dijital ressamlar ve baskıcılar sanat çevreleri ve müzeleri tarafından fazla kabul görmeseler de internet sanatı ve yazılım sanatı gibi dallar sanat müzelerine girmiştir. Yeni medya sanatı da denmektedir.
Sanal gerçeklik, teknoloji kullanılarak oluşturulan kurgular ile gerçek ve hayalin birleştirilmesidir. Sanal öğrenme ortamları, gelişen teknolojinin eğitim-öğretim ortamlarına dahil edilmesiyle birlikte öğrencilerin öğrenme deneyimlerini zenginleştirmek için tasarlanmış platformlardır. Sanal öğrenme ortamları da teknoloji ile birlikte değişim ve gelişim göstermektedir. Son olarak sanal gerçeklik teknolojilerinin eğitim-öğretim ortamlarına dahil edilmeye hazır durumda olduğu ve eğitsel kazanımlar bakımından yüksek potansiyel taşıdığı görülmektedir.
Artırılmış gerçeklik, gerçek dünyadaki çevrenin ve içindekilerin, bilgisayar tarafından üretilen; ses, görüntü, grafik ve GPS verileriyle zenginleştirilerek meydana getirilen canlı veya dolaylı fiziksel görünümüdür. Bu kavram kısaca gerçekliğin bilgisayar tarafından değiştirilmesi ve artırılmasıdır. Teknoloji kişinin gerçekliğini zenginleştirme işlevini görür. Buna karşın sanal gerçeklikte ise gerçek dünya yerine tasarlanıp canlandırılmış bir dünya vardır.
Jaron Zepel Lanier, "sanal gerçeklik" terimini yaygınlaştırmasıyla bilinen Amerikalı bilgisayar bilimcisidir. VR alanında bir öncü olan Lanier, 1985'te Thomas G. Zimmerman'la birlikte Atari'den ayrıldı ve VR gözlük ve eldiven satan ilk şirket olan VPL Research'i kurdu. 1990'ların sonlarında, Internet2 uygulamaları üzerinde çalıştı. 2000'li yıllarda, Silicon Graphics ve çeşitli üniversitelerde konuk araştırmacı olarak görev yaptı. Yakın zamanlarda, Linden Lab'in sanal dünya ürünü Second Life ve Microsoft Research'te Xbox 360'ın Kinect cihazı üzerinde danışman olarak çalıştı. Lanier, bir klasik müzik bestecisi ve nadir çalgı koleksiyoncusu olarak da bilinir.
Oculus Rift, Facebook'un bir bölümü olan Oculus VR tarafından oluşturulan bir sanal gerçeklik kulaklığı ve başa takılı ekran serisidir. Kullanıcı için sanal gerçeklik ve artırılmış gerçeklik sağlar. Mart 2016 yılında Oculus Rift CV1, Mart 2019 yılında ise Oculus Rift S sunuldu. Kısa adıyla Rift, Amerikalı girişimci Palmer Luckey önderliğindeki Oculus VR şirketi tarafından ve bilgisayar oyunu piyasasının önderlerinden John Carmack desteğiyle geliştirilmektedir.
Oculus VR, Palmer Luckey, Brendan Iribe, Michael Antonov ve Nate Mitchell tarafından kurulan Amerikalı sanal gerçeklik teknoloji ve yazılım ürünleri şirketidir. Sanal gerçeklik kulaklığı ve başa takılı ekran'lar üretir. Temmuz 2012'de Irvine, Kaliforniya'da kuruldu, şimdi Menlo Park, Kaliforniya'da bulunuyor. Şirketin ilk ürünü hala geliştirilme aşamasında olan Oculus Rift'tir. Mart 2014'te Facebook, Inc., 400 milyon dolar nakit, 23.1 milyon adedi hisse senedi olacak şekilde toplam 2 milyar dolar ödeme yaparak satın almıştır.
Samsung Gear VR, Samsung Electronics şirketinin ilk nesil Sanal gerçeklik kulaklığıdır. Oculus VR ile işbirliği içinde Samsung tarafından üretilmiştir. Kulaklık, 27 Kasım 2015 tarihinde serbest bırakıldı.
Microsoft HoloLens, Microsoft şirketi tarafından tanıtılan birinci nesil Sanal gerçeklik başa takılı akıllı gözlüktür. Geliştirme aşamasında Proje Baraboo olarak bilinen HoloLens, Windows 10 işletim sistemi altında, Windows Holographic veya Windows Karma Gerçeklik platformunu çalıştıran ilk bilgisayarlardan biri olarak popülerlik kazandı.
HTC Vive, HTC ve Valve Corporation şirketi tarafından tanıtılan sanal gerçeklik gözlüğü'dür (VR). Bu kulaklık "oda ölçeği" teknolojisini sensörler ile 3D uzaya bir oda açmak için kullanmak üzere tasarlanmıştır. Teknoloji kullanıcıya sanal dünya ile doğal olarak gitmek, çevresinde dolaşma yeteneği, canlı nesneleri hareket ettirmek için hareket izleyici el kontrolörleri kullanmak, hassas etkileşim ve iletişim için izin verir. Mart 2015 yılında HTC tarafından Mobile World Congress açılış sırasında tanıtıldı ve 5 Nisan 2016 tarihinde serbest bırakıldı.
Windows Holographic veya Windows Karışık Gerçeklik Microsoft tarafından geliştirilen karışık gerçeklik platformudur. 21 Ocak 2015'te "Windows 10: Sonraki Bölüm" basın toplantısında ilan edildi ve Microsoft HoloLens'in Geliştirme Basımının başlamasıyla eş zamanlı olarak 30 Mart 2016'da çıktı. 2017'de PC'ler ve 2018'de Scorpio Proje'si de dahil olmak üzere Xbox One Family için yaygın olarak bulunması bekleniyor.
Google Cardboard Google tarafından bir akıllı telefon için kafa aparatı ile kullanılmak üzere geliştirilen bir sanal gerçeklik (VR) platformudur. Katlanır karton izleyicisinden dolayı platform, VR uygulamalarında ilgi ve gelişmeyi teşvik etmek için düşük maliyetli bir sistem olarak tasarlandı.
CastAR , Mart 2013'te Jeri Ellsworth ve Rick Johnson tarafından kurulan Palo Alto merkezli bir girişim teknoloji şirketidir. İlk ürünü castAR, bir çift artırılmış gerçeklik ve sanal gerçeklik gözlükleri idi. castAR kâr amacı gütmeyen kuruluşun kurucu üyesiydi.
Nokia Point & Find, Nokia smartphone kamerasını, hakkında daha fazla bilgi edinmek istediği nesnelere ve görüntülere yöneltmeğd olanak sağlayan bir mobil uygulamadır. Telefonun kamerasını, gerçek zamanlı olarak fiziksel dünyadaki nesneleri, görüntüleri ve yerleri tanımlamak için görüntü tanıma kullanarak bilgi elde etmek için kullanan görsel bir arama teknolojisidir. Örneğin, kullanıcı bir kamerayı film afişlerinde işaretleyerek ve ardından yorumları görüntüleyerek veya yakındaki tiyatrolarda bilet bularak, filmler hakkında bilgi bulmak için uygulamayı kullanabilir. Kullanım alanları arasında şehir işaretleme etiketlemesi, karşılaştırmalı alışveriş için barkod tarama, 2D barkod tarama ve üçüncü taraf yayıncıların sağladığı içeriğe dayalı ürün ve hizmetlerle ilgili bilgileri bulma bulunmaktadır.
Half-Life: Alyx, Valve tarafından geliştirilen ve yayımlanan birinci şahıs nişancı sanal gerçeklik oyunudur. Half-Life 2: Episode Two'dan sonra yayımlanmış ilk Half-Life oyunudur. Konusu Half-Life ile Half-Life 2 arasında geçmektedir. Oyuncu, bir Combine süper silahını ele geçirmekle görevlendirilen Alyx Vance'i kontrol eder. Oyun; bir sanal gerçeklik oyunudur ve oyuncu, nesnelerle etkileşime geçmek için Half-Life 2'deki yer çekimi silahına benzeyen "yer çekimi eldivenlerini" kullanır. Serideki fizik tabanlı bulmaca, çatışma ve keşif yapma ögeleri bu oyunda da mevcuttur; ayrıca hayatta kalma-korku ögeleri de yer alır.
Metaverse veya Türkçe tabiriyle sanal evren, geleneksel kişisel bilgisayarların yanı sıra sanal ve artırılmış gerçeklik cihazları aracılığıyla kalıcı çevrimiçi 3 boyutlu sanal ortamları destekleyen, İnternet'in varsayımsal bir yinelemesidir. Aynı zamanda evren ötesi ya da öte evren olarak da adlandırılan Metaverse, bilgisayarlar, android cihazlar, VR lensler ve çeşitli 3D kullanıcı ara yüzleri sayesinde içinde bulunulan zaman ve mekân boyutundan uzaklaşılarak, fiziksel olarak içinde bulunulan evrenin ötesine geçme potansiyeli olarak da tanımlanmaktadır. Metaverse'ü iletişim perspektifinden yeni bir gerçeklik, anlam dünyası ve iş birliği fırsatları sunan; kültürel, entelektüel ve ekonomik üretim için altyapı ve etkileşim olanakları tanıyan; farklı gelişmiş teknolojilerin eş zamanlı ve entegre bir biçimde kullanıldığı; siber toplumsal bir düzlem şeklinde de tanımlamak mümkündür. Bu açıdan Metaverse 4. Sanayi devriminin çıktılarından bir tanesi Toplum 5.0 ve daha ilerisinin ise en görünür yaşam tarzlarından biri olmaya adaydır.
Sanal gerçeklik gözlüğü, kullanıcı için sanal gerçeklik (VR) ve artırılmış gerçeklik (AR) sağlayan bir cihazdır. Sanal gerçeklik gözlükleri, video oyunlarında yaygın olarak kullanılır. Ancak simülatörler ve eğitmenler dahil olmak üzere diğer uygulamalarda da kullanılırlar. Bazı sanal gerçeklik gözlüklerinde ayrıca göz takibi sensörleri ve oyun kumandası bulunur.
Başa takılı ekran (HMD) kullanıcı için sanal gerçeklik ve artırılmış gerçeklik sağlayan bir cihazdır. Kafa ya da bir kaskın bir parçası olarak giyilir. Önünde küçük bir ekran optik bulunuyor. Ayrıca optik başa takılı ekran (OHMD) türü de vardır. Bu, yansıtılan görüntüleri yansıtabilir ve kullanıcının bunu görmesini sağlar. Tipik bir HMD, bir veya iki küçük ekrana, lensler ve gözlüklerin içine yerleştirilmiş yarı saydam aynalara sahiptir.
Minecraft Earth, Mojang Studios tarafından geliştirilen ve Xbox Game Studios tarafından yayınlanan bir artırılmış gerçeklik sanal oyunudur. Minecraft video oyununun bir yan ürünü olan bu oyun ilk olarak Mayıs 2019'da duyuruldu ve Android, iOS ve iPadOS'ta mevcut. Oyun ücretsizdir ve ilk olarak Ekim 2019'da erken erişimde piyasaya sürülmüştür. Oyun, son güncellemesini Ocak 2021'de aldı ve 30 Haziran 2021'de kapatıldı.
Apple Vision Pro, Apple'ın karma gerçeklik gözlüğüdür. 5 Haziran 2023 tarihinde düzenlenen Apple Worldwide Developers Conference'ta tanıtılan gözlük, 2024 başında satışa sunulacak. Gözlük, şirketin 2015'teki Apple Watch'tan bu yana ilk yeni tüketici ürün grubu olan Apple Vision serisinin ilk modelidir.
Karma gerçeklik, bilgisayarda üretilmiş ortam ile gerçek dünya ortamını bir araya getiren teknolojidir. Sanal gerçeklik ile artırılmış gerçekliğin kaynaştırılmış biçimidir.