Gemi dünya denizlerini, okyanuslarını, nehir, göl ve diğer yeterince derin su yollarını dolaşan, mal ve yolcu taşıyan veya savunma, araştırma ve balıkçılık gibi özel görevleri yapan büyük bir deniz taşıtı’dır. Gemiler genellikle boyut, şekil, yük kapasitesi ve amaca göre teknelerden ayrılır. Yelken çağı'nda "gemi", en az üç Kabasorta arma‘lı direkleri ve tam cıvadra yelken planıyla yelkenli gemi olarak tanımlanır.
Kargo gemisi veya şilep, bir limandan başka bir limana kargo, mal veya malzeme taşıyan herhangi bir gemi veya tekne türüdür. Binlerce kargo taşıyıcısı her yıl dünyanın deniz ve okyanuslarında sefer yapmaktadır; Uluslararası ticaret hacmini genişletmektedirler. Kargo gemileri genellikle belirli bir görev amacıyla tasarlanmış; yükleme ve indirme yapmak için vinç veya başka makinelerle donatılmıştır.
Mary Rose İngiliz Tudor Hanedanı zamanında Portsmouth'ta 1509-1510 yıllarında VIII. Henry için yapılmış karaka tipi savaş gemisidir. Yapımından 33 yıl sonra Fransa, İskoçya ve çeşitli ülekelere karşı çok sayıda savaşta kullanılmıştır. 1536 yılında büyük ölçüde yeniden inşa edildikten sonra 19 Temmuz 1545 tarihinde Fransız işgal donanmasıyla yapılan savaşta batmıştır.
Müze gemi, eğitim veya tarihi önemini anma amacıyla korunarak müze haline getirilmiş, ziyarete açık gemilere verilen addır. Bazı müze gemiler eğitim ve gösteri amacıyla kullanılmaktadır. Müze gemilerin çok azı çalışır halde bulunmaktadır. Dünyada birkaç yüz adet müze gemi bulunmakta, bunlar uluslararası olarak kayıt altına alınmaktadır. Müze gemilerin savaş gemisi veya denizaltı gemisi olma zorunluluğu bulunmamaktadır, yolcu gemileri ve römorkör gibi araçlar da müze olarak hizmet verebilmektedir. Müze gemilerin çoğu bir denizcilik müzesinin parçası olarak hizmet vermektedir.
Vasa veya Wasa, 1626-1628 yılları arasında yapılmış olan bir İsveç İmparatorluğu kalyonudur. Gemi 10 Ağustos 1628 tarihindeki ilk yolculuğunda limandan ayrıldıktan hemen sonra henüz 1 deniz mili bile gitmeden su alarak batmıştır. Gemideki en değerli olarak değerlendirilen bronz toplar kurtarıldığı için unutulan geminin batığı 1950’li yıllarda yeniden keşfedilmiştir. Stockholm limanının giriş ağzında yoğun deniz trafiğinin olduğu bölgedeki batık 24 Nisan 1961 tarihinde neredeyse hiç yıpranmamış olarak kurtarılmış ve su yüzeyine çıkartılmıştır. Önce geçici bir müzeye konan gemi daha sonra Stockholm’deki gemiyle aynı adla anılan Vasa Müzesine aktarılmıştır. İsveç’in en önemli turist çeken merkezlerinden birisi haline gelen müze 1961 yılından günümüze kadar 28 milyon kişi tarafından ziyaret edilmiştir.
Kardeş gemi, teknik özellikleri birbirinin aynı iki gemi için kullanılan tabirdir. Tonajlarının, hızların, deplasman kapasitelerinin birbirine yakın olması gerekmektedir.
Deutschland sınıfı, Alman İmparatorluk Donanması için inşa edilen beş ön dretnot savaş gemisinden oluşan gemi sınıfıdır. Sınıf Deutschland, Hannover, Pommern, Schlesien ve Schleswig-Holstein gemilerinden oluşmaktaydı. 1903-1908 arasında inşa edilen gemiler, daha önceki Braunschweig sınıfı zırhlılara çok benzerdi; ancak daha iyi koruma sağlayan zırhları vardı. İngiliz Kraliyet Donanması'nın devrimci gemisi HMS Dreadnought'un hizmete girişiyle daha inşaları tamamlanamadan teknolojinin gerisinde kalan Deutschland sınıfı, Alman donanmasına katılan son ön dretnot gemiler oldular. Deutschland sınıfının ardından inşa edilen Nassau sınıfı zırhlılar ise Almanya'nın ilk dretnot sınıfı oldu.
HMS Ark Royal, II. Dünya Savaşı sırasında Kraliyet Donanması’nda görev yapan uçak gemisi. Washington Denizcilik Antlaşması’ndaki kısıtlamalara uyacak şekilde 1934 yılında tasarlanmış Ark Royal Birkenhead, İngiltere'de Cammell Laird and Company, Ltd. tarafından yapılmış ve Kasım 1938’de tamamlanmıştır. Tasarımı önceki uçak gemilerinden farklı yapılmıştır.
Dromon bir kadırga çeşidi ve İtalyan tarzı kadırgalar yerlerini alana kadar Bizans donanmasının 5 ile 12. yüzyıllar arası en önemli savaş gemisi. Roma İmparatorluğu döneminde Roma donanmasının ana ekseni Antik Liburna gemisinden geliştirilmiştir.
Yamato (大和) 2.Dünya Savaşı sırasında Japon İmparatorluk Deniz Kuvvetleri tarafından kullanılmış olan bir savaş gemisidir. Yamato ve kardeş gemisi Musashi yapılmış olan en ağır savaş gemileridir. Ana silahı olan 46 cm Type 94 topu bir savaş gemisine monte edilmiş olan en büyük silahtır. Ancak bu kadar güçlü olmasına rağmen iki gemi de savaştan sağ çıkamamıştır. Amerikan uçaklarının saldırısına uğradı ve ağır hasar gördü.
Askerî gemi, Deniz kuvvetleri ve donanma tarafından kullanılan gemi veya botlara verilen genel isimdir. Deniz savaşı için yaratılmıştır. Yapıları ve amaçlarıyla sivil gemilerden farklıdırlar. Askerî gemiler genellikle hasar kontrol sistemi ve silahlarla donatılmış şekilde seyir ederler. Bazı personel taşıma gemilerinde bu donanımlar hafiftir veya bulunmayabilir. Askerî gemiler, inşaat veya amaca göre sivil gemilerden farklıdır. Günümüzde dünya donanmalarında birçok farklı gemi var. Bu gemilerde uçak, helikopter, askerî araç ve askerî teknoloji'ler taşınabilir. Hepsinin farklı uygulamaları vardır ve bazı sınıflandırmalar belirli ülkelere özeldir. Farklı ülkeler çabalarını farklı gemi türlerine harcadılar ve bazıları neredeyse hepsine yatırım yaptı.
Nusret Mayın Gemisi Kültür Parkı Tarsus’ta bir park müzedir. Park adını Çanakkale Savaşında önemli rolü olan Nusret Mayın gemisinden almıştır.
Batık ya da gemi batığı, deniz veya nehirlerde bir kaza yahut deniz savaşı sonucu suya batan, seyahat, ticaret ya da savaş amacıyla inşa edilmiş deniz taşıtlarına verilen isimdir. Su altında olmayan ama yine de aynı sebeplerden ötürü kullanılmaz hale gelen diğer ulaşım araçları, genellikle enkaz olarak tanımlanırlar. Almanca ve İngilizce gibi bazı avrupa dilleri, batık kelimesi yerine gemi enkazı kelimesini tercih etmektedir.
Denizcilik arkeolojisi insanların deniz, nehir ya da göller ile kurduğu ilişkiyi araştıran, bunu yaparken fiziki kalıntılar, kargo adı verilen gemi yükü, batık olarak bulunan geminin kendisi, antik gemilerin inşa edilme teknikleri, amforalar, insan kemikleri, liman yerleşimleri ve benzeri faktörleri gözönünde bulunduran ve değerlendiren arkeolojinin sualtı arkeolojisi alanı ile sıkı bağlantılı alt dallarından biridir. Denizcilik arkeolojisinin yalnızca gemi ve teknelerin inşa metodları ile ilgilenen alanına gemicilik arkeolojisi adı verilir.
Keith Muckelroy denizcilik arkeolojisinin öncüllerinden kabul edilen Britanyalı arkeolog. Süreçsel arkeoloji kuramından etkilenen bilim insanı bir dalış kazası sonucu ölmüştür.
Khufu gemisi, bütün halinde günümüze ulaşmış, Antik Mısır'da inşa edilmiş ve Gize piramitlerinin olduğu bölgede MÖ 2500lü yıllarda bir çukura gömülü halde bulunmuş bir teknedir. Teknenin Eski Krallığın dördüncü hanedanının ikinci firavunu Keops için inşa edildiğine kesin gözüyle bakılmaktadır. Geminin, Antik Mısır medeniyeti inançları dahilinde Keops'un ölümden sonraki yaşamda kullanması üzerine gömüldüğü düşünülmektedir.
Belitung batığı 830 yılında Afrika'dan Çin'e doğru seyrederken sular altında kalan bir dhov batığıdır. Yolculuğunu tamamladığı düşünülen gemi, geri dönüş yolunda Endonezya'nın Belitung adasının yaklaşık 1,6 kilometre açığında batmıştır. Gemi'nin rotasından neden saptığı tespit edilememiştir.
Bir yelkenli geminin direği, gemiye omurga hattı boyunca dikey olarak yerleştirilmiş çubuklardan oluşur. Direğin yelkenleri, çubukları, bumbaları taşımak ve seyir fenerleri, gözetleme mevkisi, kumanda konumu, radyo anteni, işaret feneri için gerekli yüksekliği sağlamak gibi görevleri vardır. Büyük gemilerin boyutu ve biçimi geminin tarzına göre değişen birden çok direği bulunur. Neredeyse bütün yelkenli direkleri halatlarla sabitlenmiştir.
Engin sınıfı mayın avlama gemisi, Türk Deniz Kuvvetleri'ne ait mayın avlama gemisi sınıfıdır. Fransız üretimi mayın avlama gemi sınıfı Circé 1999 yılında satın alınıp Türk Deniz Kuvvetleri envanterine girmiş ve gemiler 2 yıllık modernizasyon sonrası donanmaya katılmıştır. Gemiler Balıkesir Erdek'te konuşludur.
Bojort veya bojert, aslen Hollanda ve Flandre menşeli, yuvarlak yapılı, düz giden küçük gelgit ve kıyı yelkenli gemisidir. Gemiler, Kuzey Denizi'nin sığ kıyıları ve kanalları boyunca mal taşımak ve şamandıra döşemek için kullanıldı. Danimarka'da, bu gemi tipi öncelikle kıyı sularında bir posta gemisi olarak kullanıldı. Bojort, 16. ve 17. yüzyıllarda kuzey Avrupa sularında en tanınmış kıyı denizcilerinden biriydi.
