Gellért Tepesi - Turkipedia

Gellért Tepesi
Gürz İlyas Bayırı
Gellert Tepesinden Budapeşte'ye bakış

En yüksek noktası
Yükseklik	235 m (771 ft)
Koordinatlar	47°29′11″K 19°02′45″B / 47.48639°K 19.04583°B / 47.48639; -19.04583
Coğrafya
Konum	Budapeşte, Macaristan
Tırmanma
Erişim	Patika

Gellért Tepesi veya Gürz İlyas Bayırı^[1] (Macarca: Gellért-hegy) Macaristan'ın başkenti Budapeşte'de Tuna Nehrine bakan yaklaşık 235 metre yüksekliğindeki tepedir. Kentin Buda kısmındaki 1 ve 11. Bölgelerinde yer alan tepenin adı 11. yüzyıldaki Vata Pagan Ayaklanması sırasında bu tepeden atılarak öldürüldüğü öne sürülen ve Macaristan'da Aziz Gellért olarak bilinen Szeged piskoposu İtalyan Gerardo'dan alır. Günümüzde tepenin üzerinde turistik amaçlarla kullanılan 19. yüzyıldan kalma Citadella adı verilen askerî tahkimat ve Gellért Oteli yer almaktadır. Tepenin nehir kıyısına yakın kısmında ise aynı isimli kaplıca tesisi mevcuttur.

Adının kaynağı

Tepenin eski dönemdeki adı olan Pesti-hegy tepenin ayağında bulunan büyük mağaraya atıfla mağara özelliğine vurgu yapar. Sonraki dönemde 1046 yılındaki Vata Pagan Ayaklanması sırasında burada öldürülen ve sonrasında aziz ilan edilen İtalyan asıllı piskopos Gellért'in adı verilmiştir. 16. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu egemenliğine giren bölgeye, burada kabri olan bir Bektaşi evliyası olduğu inanılan kişinin adından hareketle Gürz İlyas Bayırı adı verilmiştir.

Jeolojik yapı

Tepe, Buda Dağ sırasının bir uzantısı konumundadır ve yine Budapeşte'deki Sashegy Tepesine de bağlanır. Tepe Geç Triyas Devrine aittir ve dolomit yapısına sahiptir. Tepenin Pleistosen Çağda tektonik hareketlere maruz kaldığı düşünülmektedir, tepenin ayağındaki doğal kaplıcalar bunu kanıtlamaktadır.

Tarihçe

Aziz ilan edilen piskopos Gellért'in öldürülmesinin ardından uzunca bir süre tepe yerleşime açılmamıştır, yoğun ormanlık alan ve kayalık yapıya sahip alanda bazı dini törenler yapıldığı rivayet edilmektedir.

18. yüzyıldan başlayarak tepede üzüm bağları yetiştirilmiştir. 19. yüzyılla beraber tepeye hakim bir noktaya dikilen haça kadar dini yürüyüş ve törenler yapılmaktaydı. Bugün tepede bulunan Citadella adlı askerî tahkimat Habsburg Hanedanı tarafından 1848 Macar Devrimine karşı savunma amaçlı olarak inşa edilmiştir. Tepe İkinci Dünya Savaşı sırasında da çeşitli çatışmalara sahne olmuştur. Bugün tepede kenti Nazi Almanyası işgalinden kurtarırken hayatlarını kaybeden Sovyet Kızılordu askerlerinin anısını yaşatmak için dikilen bir anıt mevcuttur. Tepe günümüzde Tuna Nehri kıyıları kapsamında UNESCO Dünya Mirası listesinde yer almaktadır. Genel olarak kamuya açık park alanı olarak değerlendirilmektedir.

Galeri

Citadella adı verilen tahkimat
Tepenin genel görünümü
Gellért'in ölümünü tasvir eden resim
Kenti işgalden kurtaran Kızılordu askerlerinin anısına dikilen anıt
Tepenin ayağındaki tarihi kapı mağaralara ve kaplıcalara açılmaktadır
1902 yılında tepede çekilmiş bir fotoğraf

Kaynakça

^ 5 Şubat 2020 tarihli THY Pilotu Selçuk Korkmaz blog yazısı 29 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) 14 Nisan 2021 tarihinde erişilmiştir

İlgili Araştırma Makaleleri

Budapeşte, Macaristan'ın başkenti ve en kalabalık şehridir. Şehir sınırları içindeki nüfusa göre Avrupa Birliği'nin dokuzuncu en büyük şehri ve Tuna nehri üzerindeki ikinci en büyük şehirdir; şehrin yaklaşık 525 kilometrekarelik bir alanda tahmini nüfusu 1.752.286'dır. Hem şehir hem de ilçe olan Budapeşte, 7.626 kilometrekarelik bir alana ve 3.303.786 nüfusa sahip Budapeşte metropolitan alanının merkezini oluşturur. Şehrin nüfusu, toplam Macaristan nüfusunun %33'ünü oluşturmaktadır.

Babai Ayaklanması ya da Babai İsyanı ya da Baba Resul Ayaklanması/İsyanı, Vefaiyye takipçilerinden Baba İlyas Horasani ve müridi Baba İshak'ın 1240 yılında Anadolu Selçuklu Devleti topraklarında çıkardığı ayaklanmadır.

Košice (Slovakça:

Gölyazı,, Bursa ilinin Nilüfer ilçesine bağlı bir mahalledir.

Akropolis Antik Yunan kentlerinde, kentlerin yanıbaşındaki tepelerde inşa edilen hisarlara ve bu yapıların bulunduğu özel alanlara verilen addır.

Győr, Macaristan' ın kuzeybatısında, Győr-Moson-Sopron İdarî Bölgesinin baş şehri olan bir kenttir. Tuna Nehri kollarından Mosoni Duna, Rába ve Rábca nehirlerinin buluştuğu yerde bulunan şehir, Budapeşte ve Viyana şehirlerinin ortasında önemli bir ulaşım noktasında yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Estergon</span> Macaristanʼda bir kent

Estergon, kuzey Macaristan'da, başkent Budapeşte'nin 50 km kuzeybatısında, Komárom-Esztergom bölgesinde yer alan bir kenttir.

<span class="mw-page-title-main">Kahire Kalesi</span>

Kahire Kalesi, Mısır'ın başkenti Kahire'de bulunan tarihi bir kaledir. Yapımına 12. yüzyılda Eyyubi hanedanının kurucusu Selahaddin Eyyubi tarafından başlanmış ve Osmanlı Devleti döneminde bitirilmiştir. Kalenin girişi güneyde, Salah Salem Caddesi tarafında, Ölüler Şehri'nin güney girişine yakındır. Kalenin bulunduğu tepe kireçtaşından olup 75 m yüksekliğindedir. Tepe, hemen yakınında bulunan ve 200 metre yüksekliğindeki Mukattam Tepeleri'nin bir uzantısı durumundadır.

Budapeşte Muharebesi, Sovyet kuvvetlerinin II. Dünya Savaşı'nın sonlarına doğru sınırı geçerek Macaristan'ın başkenti Budapeşte'ye yönelen genel taarruzlarının devamında kentin kuşatılması ve alınması sırasında yaşanan çatışmalardır. Macar ve Alman birliklerince savunulan kent, 29 Kasım 1944 tarihinde Kızıl Ordu'ya bağlı birlikler ve artık Sovyetler Birliği'nin müttefiki olan ve Almanya'ya savaş ilan etmiş bulunan Rumen ordusu tarafından kuşatıldı. Kuşatma, kenti savunan kuvvetlerin 13 Şubat 1945 tarihinde kayıtsız şartsız teslim olmasıyla sona erdi. Kenti kuşatan Sovyet güçleri, Rodion Malinovski'nin 2. Ukrayna Cephesi'ne bağlı birliklerdir. Savunmadaki kuvvetler, Alman Waffen-SS birlikleri ile Macar Ordusu'dur. Budapeşte kuşatması II. Dünya Savaşı boyunca yaşanan en kanlı kuşatmalardan biri oldu.

Edessa, Yukarı Mezopotamya'da, Seleukos İmparatorluğu'nun kurucusu Kral Selevkos I Nicator tarafından Helenistik dönemde kurulan antik bir şehir (polis) idi. Daha sonra Osroene Krallığı'nın başkenti oldu ve Roma eyaleti Osroene'nin başkenti olarak devam etti. Geç Antik Çağ'da, Hristiyan öğreniminin önde gelen merkezi ve Edessa Katekistik Okulu'nun merkezi oldu. Haçlı Seferleri sırasında, Edessa Kontluğu'nun başkentiydi.

Slav mitolojisi, Slavların Hristiyanlığı kabul etmelerinden önce inandıkları çok tanrılı dinin mitolojisidir. Din, Ön Hint-Avrupa dinleriyle bağlantısı olan pek çok dinle ortak özelliklere sahiptir.

Vata Pagan ayaklanması, 1046 yılında Macaristan Krallığı'nda yaşanan isyan hareketidir. Başarıya ulaşan ayaklanma sonucunda kral Peter Orseolo devrilmiş ve Macarları Hristiyanlığa çevirmek için ülkeye gelen din adamlarıyla birlikte İtalyan piskopos Gellért öldürülmüştür. Arpad Hanedanı yeniden Macar tahtına geçmiştir.

İç kale, bir kentin tahkim edilmiş çekirdek kısmıdır. Tahkimatın dış bölümleri düşman eline geçtiğinde insanlar buraya sığınırdı. Önceleri ahmedek adıyla bilinirdi.

Aziz Klemens Kilisesi; Ankara'nın Altındağ ilçesinde bulunan tarihi bir kilisedir. 4. yüzyılda, Ancyra şehrinin o zamanki episkoposu olan Aziz Klemens adına inşa edilmiştir. Doğu Roma dönemi boyunca farklı yıllarda başkaca kilise, manastır ve katedral yapılarının inşa edildiği bilinse de günümüze ulaşan tek emsal olması sebebiyle Ankara'daki yegane Bizans kilisesi olarak kabul edilir. Osmanlı döneminde camiye çevrilen fakat 1916 Ankara Yangını esnasında tamamen yanması sonucu terk edilen yapıdan geriye yalnızca bir duvar ve iç cephesinde yatay kolları kazınarak silinmiş bir Latin haçının bulunduğu mermer blok kalmıştır. Kurtarılan birkaç sütun başlığı ve pencere sövesi ise Roma Hamamı Açıkhava Müzesi'nde sergilenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Tek Tek Dağları Millî Parkı</span>

Tek Tek Dağları Millî Parkı, Şanlıurfa ilinde 19.335 ha alanda 2007 yılında ilan edilen millî park. Tektek Dağların üzerinde yer alır. Park alanı; Şuayip Şehri ve Soğmatar harabelerini, Senem mağarasını barındırır.

Şio-Mğvime Manastırı Gürcistan'daki Mtsheta şehrinin yakınlarında bulunan bir Orta Çağ manastır kompleksidir. Kura Nehri'nin kuzey yakasındaki dar kireçtaşı kanyonunda yer almaktadır. Gürcistan'ın başkenti Tiflis'in 30 km kuzeyinde konumlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Macaristan'da turizm</span>

Macaristan'ın uzun bir turizm tarihi vardır ve Macaristan 2002 yılında dünyanın en çok ziyaret edilen on üçüncü turizm ülkesi olmuştur. Turizm 2004-2005 yılları arasında yaklaşık yüzde 7 artmıştır. Avrupalı ziyaretçiler Macaristan'daki turistlerinin yüzde 98'inden fazlasını oluşturur. ülkeye en fazla ziyaretçi çeken Avusturya, Almanya ve Slovakya'lı turistleridir. Çoğu turist araba ile gelir ve kısa bir süre kalır. Macaristan'ın turizm sezonu nisandan ekime kadardır ve Temmuz ve Ağustos en iyi turistik aylardır. Budapeşte, ülkenin en popüler turistik yeridir.

Gellért veya Gerardo, İtalyan asıllı Benediktin bir keşiş, 1030 yılından sonra ölümüne kadar Macaristan Krallığı'ndaki Szeged piskoposuydu. Vata Pagan Ayaklanması sırasında öldürülmüştür. Bugün Gellért Tepesi olarak bilenen tepeye, burada öldürüldüğü için adı verilmiştir. 1083 yılında aziz ilan edilmiş ve Macaristan'ın azizleri arasında sayılmıştır.

Gellért Tepesi Mağarası Budapeşte'deki Gellért Tepesi'ndeki bir mağara ağının parçasıdır. Mağara, orada yaşamış olan ve mağaranın yanındaki çamurlu gölün doğal termal suyunu hastaları iyileştirmek için kullandığına inanılan bir keşiş ile ilgili olarak "Aziz İvan Mağarası" (Szent Iván-barlang olarak da anılır. Aynı suyun, şimdi Gellért Hamamları olarak adlandırılan eski Sáros fürdő havuzlarını beslediği düşünülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Marcellinus</span>

Papa Marcellinus, 30 Haziran 296'dan 304'teki ölümüne kadar Roma piskoposudur. Bazı kaynaklar tarafından kendisine, İmparator Diocletianus'un Hristiyanlara yönelik zulmü sırasında Hristiyanlıktan vazgeçmiş olabileceği ve daha sonra tövbe etmiş olabileceği yönünde tarihsel bir suçlama yöneltilmiştir, bu da şehit listelerinden neden çıkarıldığını açıklamaktadır. Bu suçlama diğerlerinin yanı sıra Hippolu Augustinus tarafından da reddedilmiştir. Bugün Katolik Kilisesi'nde ve Sırp Ortodoks Kilisesi'nde bir aziz olarak saygı görmektedir.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.