Gelibolu Muharebesi
| Gelibolu Muharebesi (1416) | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Venedik, Nakşa Dükalığı |  Osmanlı İmparatorluğu | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Pietro Loredan | I. Mehmed, Çalı Bey | ||||||
| Çatışan birlikler | |||||||
60-100 Kadırga 20-40 Top +10.000 Asker | 32 Çektiri +10.000 Asker | ||||||
| Kayıplar | |||||||
12 Ölü 340 Yaralı | 1.100 Esir 4.000 Ölü | ||||||
Gelibolu Muharebesi, Osmanlı İmparatorluğu'nun ilk deniz muharebesidir. Yapılan muharebeyi Venedik donanması kazanmıştır. Osmanlı donanması başında Çavlı Bey bulunmuştur.
Muharebe Öncesi
Fetret Devri'nden yeni sıyrılmış olan Osmanlı İmparatorluğu'nun başına Sultan I. Mehmed geçmişti. Padişah, Osmanlı donanmasına on yedisi kadırga olmak üzere 112 gemi eklenmesini emretti. Bu donanma ile Osmanlı, hem Çanakkale Boğazı hem de Ege Denizi üzerinde biraz olsun kontrol sağlamaya çalıştı. Ege Denizi'nde, Venediklilere bağlı birkaç adaya başarılı çıkartmalar düzenledi. Venedikliler, onlar için oldukça olumsuz olan bu olaylara sessiz kalmadı. 1416 yılında, Amiral Pietro Loredano komutasındaki on beş kadırgadan oluşan filo Ege sularına indi. Amaçları, boğazdaki ticaret kontrolünde rol sahibi olmaktı. Osmanlı kara sularına ulaştıklarında, yanlarında getirdiği diplomatlar aracılığıyla bu isteklerini dile getirdiler. Henüz, savaşa yönelik bir ortam görünmüyordu. Osmanlı limanına yük ve erzak getiren bir Ceneviz gemisini durduran Venedik kuvvetleri, gemi dur ikazına uymayınca saldırıya geçti. Bu saldırı sonucunda gemiye el konuldu ve mürettebatla kaptan öldürüldü. Osmanlı bürokrasisi bu duruma sessiz kalmadı. Divanda alınan karar sonrası;
- Osmanlı yönetimi, Venedik ile ticareti askıya aldı.
- Zararın misliyle karşılanması ve Ege sularından çekilmesi istendi.
Venedik kuvvetleri bu istekleri reddetti. Bunun sonucunda ise artık savaş için gereken ortam oluştu. Padişah, derhal donanmanın hazırlıkta bulunmasını emretti ve Çanakkale Boğazı'na varılmasını söyledi. Fakat padişah savaşın olmaması için I. Mocenigo ile yüz yüze görüşme talep etti. Ne yazık ki cevap gelmedi. Venedik senatosunun yaptığı bu hareket gerilimi zirveye taşıdı ve Osmanlılar savaş fetvası alarak donanmayı suya indirdi.[1][2]
Muharebe
Osmanlı donanmasının başına Çalı Bey tayin edildi.[3] Çalı Bey, emrinde bulunan donanma ile Nakşa Dükalığı'na saldırıya geçti (Mayıs 1416). Osmanlılar, Nakşa Dükalığı'na saldırmak ve orayı üs olarak kullanma niyetindeydi. Nitekim buradan Adriyatik Denizi'ne kolay ulaşmak ve Dalmaçya kıyılarını kontrol altına almak istiyorlardı. Mayıs ayında başlayan kuşatma sonucunda Nakşa Kalesi'nin bir bölümü ele geçirildi fakat yoğun direniş sonucunda Osmanlılar geri çekildi. Osmanlılar geri çekilmiş ve Çanakkale Boğazı'na kadar yaklaşmışlardı. Bu sırada Venedik donanması, Çanakkale hududuna geldi. Devasa bir donanma kurmuş olan Venediklileri gören Osmanlılar kıyıya çekildiler. Loredano, savaşa mahal vermemek için Osmanlılara bir elçi ve kadırga gönderdi. Yanlarına da hediyelerin bulunduğu iki adet kadırga göndermişti. Fakat Osmanlılar bu kadırgaların saldırı için yaklaştıklarını düşünüp, top ve ok atışına başladılar.[4] Osmanlılardan saldırı gelince, Venedik donanması boğazın içine girdi ve yüksek kadırgalarından Osmanlı çektirilerine top atışları yapmaya başladılar. Uzun bir müddet karşılıklı atışlarla devam eden mücadele, Venediklilerin ani hücumu ile dehşeti andıran bir savaş meydanına döndü. Yüksek kadırgalardan, ufak Osmanlı çektirilerine kolayca ateş açabilen Venediklilerin attığı bir top Çalı Bey'in gemisine isabet etti. Çalı bey hayatını kaybetti. Bunu gören Osmanlı leventleri ise birer birer can verdiler. Çanakkale'de yapılan Gelibolu Muharebesi kesin olarak Venedik zaferi ile sonuçlandı.
Gelibolu Antlaşması
Bizans İmparatoru II. Manuel Paleologos, barış için arabulucu olmak istedi. Padişah Sultan I. Mehmed ve Venedik senatosu bunu kabul etti. Yapılan antlaşmaya göre;
- Her iki taraftan da (Osmanlılar tarafından Negroponte'de ve Venedikliler tarafından Gelibolu'da alınanlar) savaş esirleri değiş tokuş edildi.[5]
- Takımadalar Dükalığı bağımsız bir parti olarak tanındı.[5]
- Her iki tarafın da birbirlerinin topraklarında ticaret yapma hakları teyit edildi.[6]
- Padişah, Venedik'in Ege ve Balkan kıyılarındaki 38 kale, ada ve yerleşim yeri üzerindeki kontrolünü isim olarak tanıdı.[7]
- Venedik, İnebahtı'nın kontrolü için Sultan'a yıllık 100 dukalık ve Alessio, Drivasto ve Scutari için 200 dukalık haraç ödemeye söz verdi.[6]
Sonrası
Antlaşma sadece on dört yıl aktif olarak kaldı. Osmanlılar, Selanik'e baskın yapınca 1430 yılında yeni bir antlaşma imzalandı.
Kaynakça
- ^ "Venedik-Osmanlı Deniz Savaşı". 2017. 25 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Osmanlı'nın İlk Deniz Savaşı". 19 Ocak 2021. 5 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022.
- ^ AFYONCU, Erhan, 2018.
- ^ "Venedik-Osmanlı Deniz Savaşı". 2017. 25 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b Setton 1978, s. 8.
- ^ a b Setton 1978, s. 8 (not 17).
- ^ İnalcık, 1991, s. 975.
