Gelibolu
| Gelibolu | |
|---|---|
 | |
 Çanakkale'nin Türkiye'deki konumu | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Çanakkale |
| Coğrafi bölge | Marmara Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Bekir Abacı |
| • Belediye başkanı | Ali Kamil Soyuak (AK Parti) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 806 km² |
| Rakım | 24 m |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 44.809 |
| • Kır | 12,540 |
| • Şehir | 31.041 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| Posta kodu | 17500 |
| İl alan kodu | 286 |
| İl plaka kodu | 17 |
Resmî site http://www.gelibolu.bel.tr/ | |
Gelibolu, Türkiye'nin Çanakkale ilinde, Gelibolu ilçesinin merkezi olan yerleşim. Avrupa yakasındaki Doğu Trakya'da, kendi adını taşıyan yarımadanın güney kıyısında, Marmara Bölgesi'nin Çanakkale Boğazı'nın Avrupa tarafında, karşı kıyı Lapseki'den 3 km uzaklıkta kuruludur.[1]
Tarihçe
Adı, Yunancada "Güzel Şehir" anlamına gelen Kallipolis'ten gelir.[2] Makedon şehri Kallipolis, MÖ 5. yüzyılda kuruldu.[1] Bir deniz üssü olarak Kallipolis'in zengin bir tarihi vardır.
Ancak ilçe geçmişinin Troya kenti kadar eski olduğu varsayılmaktadır. Yörenin eski adı "Critote"dir. Antik Çağ'da Keltler tarafından iskan edildiği için Eski Yunanca'da "Galliopolis" olarak adlandırılmıştır: Galli (Kelt) + polis (şehir) = Keltler'in şehri. Bu isim, Türkçeye de Gelibolu olarak geçmiştir.
Günümüzde Fransa, Belçika, İsviçre ve Ren kıyılarını içine alan bölgeyi ele geçirmiş ve Romalılar tarafından bu bölgeye Galya, halkına da Galatlar adı verilmiş.
Galatlar olarak adlandırılan bu savaşçı halk MÖ 281 yıllarında Trakya Krallığı'nın içinde bulunduğu bocalama döneminde Balkanlar'a, Çanakkale ve boğazlar üzerinden Anadolu'ya geçmişler. MÖ 278 yılında Anadolu'da Sakarya ve Kızılırmak havzasını kapsayan bölgeye de "Galatia" adı verilmiş.
İmparator I. Justinianus Gelibolu'yu güçlendirdi ve hâlâ bugün bile bazı Bizans kalıntılarının görülebildiği, mısır ve şarap önemli askeri depolar kurdu.[1][3]
1204'teki Latinler tarafından Konstantinopolis'in alınması sonrasında Gelibolu Venedik Cumhuriyeti'nin hakimiyetine geçti. 1204'ten 1235'e kadar Venedik Cumhuriyeti bölgeyi yönetti. 1294'te Cenevizli’ler civardaki bir Venedik kuvvetini yendi.
1306'da Roger de Flor idaresindeki Almogavarlar'dan oluşan bir Katalan Bölüğü Geliboluya yerleşti ve liderlerinin ölümünden sonra neredeyse tüm vatandaşları katletti. Venedik ve Bizans İmparatorluğu'nun müttefik birlikleri şehri kuşattı ama tahkimatları dağıttıktan sonra 1307'de geri çekildiler.[1][3]
Bizans İmparatorluğu bölgeyi 1356'ya kadar yönetti.
Osmanlı çağı
Osmanlı İmparatorluğu'nun Gelibolu'yu fethi
1 ve 2 Mart 1354 gecesi, güçlü bir deprem Gelibolu'yu ve surlarını tahrip edip savunmasını zayıflattı. 1354'teki yıkıcı depreminden bir ay sonra Osmanlılar Gelibolu'yu kuşatıp fethetti. Gelibolu, böylece Osmanlı İmparatorluğu'nun Avrupa'daki ilk kalesi oldu.[4] Sultan I. Bayezid (1389–1403) Gelibolu'da hâlâ görülen bir kale ve kule inşa ettirdi.[1]
1366'da Bizans lehine gerçekleştirilen Savoyard Haçlı Seferi'nde Gelibolu Bizans tarafından geri alındı ama Eylül 1376'da Osmanlılar tarafından yeniden kuşatılan Gelibolu'yu Osmanlılar geri aldı. Gelibolu'da yaşayan Yunanlar'ın ise kalıp gündelik hayatlarına devam etmelerine izin verildi.
1416'da Pietro Loredan komutasındaki Venedikliler Türkleri yendi.[1]
Gelibolu'da İslami yazarlar Ahmed Bican (ö. 1466) ve kardeşi Mehmed Bican'ın (ö. 1451) mezarları da vardır.[1]
19. yüzyılda Gelibolu (Osmanlıca: گلیبولو, Edirne Vilayeti içinde Rumlar, Türkler, Ermeniler ve Yahudilerden oluşan yaklaşık otuz bin nüfuslu ilçeydi.[5]
Edirne Vilayet Matbaası Müdürü Şevket Dağdeviren'in yazdığı 1892 tarihli salnameye göre;
Gelibolu Sancağı'na bağlı olan, Gelibolu'dan başlayarak İstanbul civarında son bulan bu coğrafyaya eskiden “Trasya” adı verilirdi. Sancak olarak 6457 evde 25889 Müslüman, 13831 evde 64029 Gayrimüslim, toplamda 89918 nüfus vardır. Gelibolu kazası, Eceabat ve Evreşe adlı iki resmi, Bolayır ve Tayfur adlı iki fahri nahiye müdürlüğü ve kaza olarak 3608 evde 13691 Müslüman, 4768 evde 21780 Rum, 188 evde 1032 Bulgar ve 210 evde 1756 Yahudi, toplamda 38259 nüfusa sahiptir. Eski eserlerden, iç limanda onarılan bir havuz ve bir kule, 12 cami, 4 mescit, 2 medrese, 1 Dar-ül kur'a, 1 lise, 7 ilkokul, 1 kütüphane, 6 kilise, 2 havra, 11 tekke, Abdülhamit tarafından genişletilmiş bir Mevlevîhane, 1 muvakkithane, saat kulesi, hükûmet konağı, adliye, belediye, jandarma, askeri karantina daireleri, gazino, gazhane, reji dairesi, 10 fabrika, 1 otel, 4 han, 7 hamam, 19 yel değirmeni, 1 kiremithane ve Hamidiye adında bir asker hastanesi vardır. Gelibolu kasabasında 22 el tezgahı vardır. Bunların 3'ünde yılda 3.000 zira kazmir, diğer 19'unda yılda 112.000 zira yelken bezi dokunur.[6]
Kırım Savaşı (1853–1856)
1854'te Kırım Savaşı sırasında Gelibolu'da İngiliz ve Fransız kuvvetlerinin önemli bir kampı vardı ve Gelibolu limanı batı Akdeniz ile İstanbul arasında bir mola yeriydi.[7][8]
Mart 1854'te İngiliz ve Fransız mühendisler, yarımadayı olası Rus saldırısına karşı korumak ve Akdeniz yolunun kontrolünü güvenceye almak için 11.5 km boyunda savunma hattı inşa etti.[9]:414
Birinci Balkan Savaşı (1912–1913)
Birinci Balkan Savaşı sırasında, 1913 Bolayır Muharebesi ve Osmanlı ordusunun Gelibolu yakınlarındaki Rum köylerinde savaştığı birkaç küçük çatışma yaşandı".[10][11][12]
I. Dünya Savaşı: Gelibolu Harekatı (1914–1918)
I. Dünya Savaşı sırasında (1914-1918), Fransız, İngiliz ve müttefik kuvvetler (Avustralyalı, Yeni Zelandalı, Newfoundlandlı, İrlandalı ve Hint) doğu müttefikleri Rusya'yı rahatlatmak için bir deniz yolu güvence altına almaya çalışarak yarımadada ve yakınında Gelibolu Harekatı'nda (1915-1916) savaştılar. Osmanlılar yarımada boyunca savunma tahkimatları kurdular ve işgalci kuvvetleri durdurdular.
1915'in başlarında, İstanbul Boğazı'nı ele geçirerek I. Dünya Savaşı'nda stratejik bir avantaj elde etmeye çalışan İngilizler, Fransız, İngiliz ve Britanya İmparatorluğu kuvvetlerinin yarımadaya saldırmasına izin verdi. İlk Avustralya birlikleri 25 Nisan 1915 sabahının erken saatlerinde Anzak Koyu'na çıktı. Sekiz ay süren şiddetli çatışmaların ardından son Müttefik askerleri 9 Ocak 1916'da geri çekildi.
Savaş sırasında Osmanlı'nın en büyük zaferlerinden biri olan bu sefer, tarihçiler tarafından aşağılayıcı bir Müttefik başarısızlığı olarak kabul edilir. Türkler bunu, uluslarının tarihinde ve ulusal kimliğinde belirleyici bir an olarak görürler[13] ve sekiz yıl sonra, ilk olarak Gelibolu'da komutan olarak öne çıkan Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk yönetiminde Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasına katkıda bulunmuştur.
Osmanlı İmparatorluğu, Gelibolu Yıldızı'nı 1915'te askeri bir nişan olarak tesis etti ve I. Dünya Savaşı'nın geri kalanında da bunu verdi.
Harekat, Avustralya ve Yeni Zelanda'nın (veya ANZAK'ların) bağımsız egemenlikler olarak gerçekleştirdiği ilk büyük askeri eylemdi ve Avustralya ve Yeni Zelanda askeri tarihi için bir temel oluşturdu ve gelişmekte olan ulusal kimliklerine katkıda bulundu.[14][15] Çıkarma tarihi olan 25 Nisan, "Anzak Günü" olarak bilinir. Avustralya ve Yeni Zelanda'da askeri kayıpların ve "geri dönen askerlerin" en önemli anma günü olmaya devam etmektedir.
Müttefikler tarafında, seferin destekçilerinden biri, itibarına zarar veren ve bunun onarılması yıllar süren, İngiliz Amirallik Birinci Lordu Winston Churchill'di.
Müttefiklerin Nisan 1915'teki çıkarmalarından önce,[16] Osmanlı İmparatorluğu, Rum sakinleri Gelibolu ve çevresindeki bölgeden ve Marmara Denizi'ndeki adalardan, iç bölgelere sürdü.[17]
Yunan-Türk Savaşı (1919–1922)
Yunan birlikleri, 1919–22 Yunan-Türk Savaşı sırasında 4 Ağustos 1920'de Gelibolu'yu işgal etti. Bu savaş, Türk Kurtuluş Savaşı'nın bir parçası olarak kabul edildi. 30 Ekim 1918'deki Mondros Mütarekesi'nden sonra Kallipolis adıyla bir Yunan vilayet merkezi oldu. Ancak Yunanistan, Ekim 1922'deki Mudanya Mütarekesi'nden sonra Doğu Trakya'yı terk etmek zorunda kaldı. Gelibolu, 20 Ekim 1922'de kısa süreliğine İngiliz birliklerine devredildi, ancak sonunda 26 Kasım 1922'de Türk yönetimine geri döndü.
1920'de, General Pyotr Vrangel'in Rus Beyaz ordusu'nun yenilgisinden sonra, önemli sayıda göçmen asker ve aileleri Kırım Yarımadası'ndan Gelibolu'ya tahliye edildi. Oradan birçoğu, Yugoslavya gibi Avrupa ülkelerine gitti ve buralara sığındı.
Şimdi Gelibolu yarımadasında birçok mezarlık ve savaş anıtı vardır.
Türkiye Cumhuriyeti
1923-1926 yılları arasında Gelibolu, Gelibolu, Eceabat, Keşan ve Şarköy ilçelerini kapsayan Gelibolu Vilayeti'nin merkezi oldu. Vilayetin dağılmasından sonra Çanakkale ili'nin bir ilçe merkezi oldu.
Tarihi yerler ve müzeler
- Gelibolu Savaş Müzesi
- Gelibolu Şehitliği
- Piri Reis Müzesi
- Antika Traktör Müzesi
- Gelibolu Kalesi
- Gelibolu Rus Anıtı
- Gelibolu Fransız Mezarlığı
- Gazi Süleyman Paşa Heykeli
- Pîrî Reis Heykeli
- Gelibolu Mevlevihanesi
- Kadı İskele Camii
- Azaplar Camii ve Çilehane
- Mehmed-i Bican Efendi Türbesi
- Emir Ali Baba Türbesi
- Şerbetçi Baba Türbesi
Ulaşım
Trakya'dan yarımadaya yalnızca Keşan'dan ana yolla veya Tekirdağ, Şarköy'den küçük dağ yollarından ve Anadolu'dan Lapseki'den Gelibolu'ya ve Çanakkale'den Eceabat'a feribotla veya 1915 Çanakkale Köprüsü'nden geçerek ulaşılır.
Gökçeada'dan (Yunanca: "İmbros") Gelibolu'ya feribotla ulaşılır.
Nüfus
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1927[18] | 13.632 | 5.445 | 8.187 |
| 1935[19] | 19.871 | 6.637 | 13.234 |
| 1940[20] | 44.300 | 12.713 | 31.587 |
| 1945[21] | 54.097 | 16.496 | 37.601 |
| 1950[22] | 31.197 | 9.893 | 21.304 |
| 1955[23] | 35.613 | 12.341 | 23.272 |
| 1960[24] | 36.453 | 12.945 | 23.508 |
| 1965[25] | 35.431 | 12.945 | 22.486 |
| 1970[26] | 36.909 | 14.716 | 22.193 |
| 1975[27] | 35.288 | 13.466 | 21.822 |
| 1980[28] | 37.199 | 14.721 | 22.478 |
| 1985[29] | 40.013 | 16.715 | 23.298 |
| 1990[30] | 40.020 | 18.670 | 21.350 |
| 2000[31] | 46.226 | 23.127 | 23.099 |
| 2007[32] | 47.252 | 31.246 | 16.006 |
| 2008[33] | 44.623 | 27.160 | 17.463 |
| 2009[34] | 45.853 | 28.989 | 16.864 |
| 2010[35] | 44.697 | 28.326 | 16.371 |
| 2011[36] | 45.327 | 30.273 | 15.054 |
| 2012[37] | 44.315 | 29.998 | 14.317 |
| 2013[38] | 43.345 | 27.927 | 15.418 |
| 2014[39] | 44.851 | 28.962 | 15.889 |
| 2015[40] | 44.131 | 29.151 | 14.980 |
| 2016[40] | 43.886 | 29.276 | 14.610 |
| 2017[40] | 44.079 | 29.843 | 14.236 |
| 2018[40] | 44.809 | 30.341 | 14.468 |
| 2019[40] | 44.346 | 30.394 | 13.952 |
| 2020[40] | 43.581 | 31.041 | 12.540 |
Önemli kişiler
- Ahmed Bîcan (1398 – y. 1466), yazar
- Pîrî Reis (1465/70 – 1553[41]), amiral, coğrafyacı ve kartograf
- Gelibolulu Mustafa Âlî (1541–1600), Osmanlı tarihçisi, siyasetçi ve yazar
- Sofia Vembo (1910–1978), Yunan şarkıcı ve aktris
Ayrıca bakınız
- Gelibolu Yarımadası Tarihî Millî Parkı
- Çanakkale Savaşları
Kaynakça
- ^ a b c d e f g
Chisholm, Hugh, (Ed.) (1911). "Gallipoli". Encyclopædia Britannica. 11 (11. bas.). Cambridge University Press. s. 420. - ^ Καλλίπολις 7 Nisan 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, at Perseus project
- ^ a b Callipolis 29 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. in the New Advent Encyclopedia
- ^ Crowley, Roger. 1453: The Holy War for Constantinople and the Clash of Islam and the West. New York: Hyperion, 2005. p 31 1-4013-0850-3.
- ^
Önceki cümlelerden biri veya birkaçı şu anda kamu malı olan yayından metin içerir: Herbermann, Charles, (Ed.) (1913). "Callipolis". Katolik Ansiklopedi (İngilizce). New York: Robert Appleton Company. - ^ Kazancıgil Ratip, Gökçe Nilüfer, Dağdevirenzade M. Şevket Bey'in Edirne Tarihi ve Balkan Savaşı Anıları, Türk Kütüphaneciler Derneği Edirne Şubesi Yayınları, 2005 Edirne
- ^ "Crimea". 22 Şubat 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2006.
- ^ "Charles Usherwood's Service Journal, 1852–1856: despatch". victorianweb.org. 28 Kasım 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Porter, Maj Gen Whitworth (1889). History of the Corps of Royal Engineers Vol I. Chatham: The Institution of Royal Engineers.
- ^ Shirinian, George N. (2017). Genocide in the Ottoman Empire: Armenians, Assyrians, and Greeks, 1913-1923. Berghahn Books. s. 42. ISBN 978-1785334320. 25 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2022.
- ^ Astourian, Stephan (2020). Collective and State Violence in Turkey: The Construction of a National Identity from Empire to Nation-State. Berghahn Books. s. 192. ISBN 978-1-78920-450-6. 25 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2022.
- ^ Brown, Carroll N; Papadopoulos, Alexander (1919). Persecutions of the Greeks in Turkey before the European war. Oxford university press. s. 52.
- ^ "Gallipoli: a Turkish view | Australian War Memorial". www.awm.gov.au. 7 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2024.
- ^ "Chapter 1 - The Significance of the Gallipoli Peninsula". Parliament of Australia. 6 Haziran 2024. 7 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2024.
- ^ "Gallipoli in brief | NZ History". nzhistory.govt.nz. 7 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2024.
- ^ McMeekin, Sean (7 Mayıs 2012). The Berlin-Baghdad Express: The Ottoman Empire and Germany's Bid for World Power. Harvard University Press. ISBN 9780674058538. 25 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2021 – Google Books vasıtasıyla.
- ^ Lieberman, Benjamin (Aralık 2013). Terrible Fate: Ethnic Cleansing in the Making of Modern Europe. Rowman & Littlefield Publishers. ss. 96-97. ISBN 978-1442223196. 25 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2020.
- ^ . "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021.
- ^ . "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
- ^ . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Gelibolu Nüfusu - Çanakkale". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Çanakkale Gelibolu Nüfusu". nufusune.com.
- ^ "Ana Sayfa" (PDF). 6 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF).
