Geliştirilmiş sorgulama teknikleri
Geliştirilmiş sorgulama teknikleri, dünya genelindeki "kara bölge" adı verilen gizli hapishanelerde bulunan tutukluları sorgulamak amacıyla Merkezî İstihbarat Teşkilatı (CIA), Savunma İstihbarat Teşkilatı (DIA) ve Amerika Birleşik Devletleri Silahlı Kuvvetlerine bağlı çeşitli birimler aracılığıyla Amerika Birleşik Devletleri federal hükûmeti tarafından sistematik olarak uygulanan işkenceleri tanımlamak için kullanılan tabir.[1][2][3][4][5] Amerika Birleşik Devletleri Başkanı George W. Bush döneminde uygulanan teknikler arasında uzun süreli baskı pozisyonu, kafaya bir başlık geçirerek kapama, sağır edecek derecede yüksek sesler verme, halüsinasyon görülecek kadar uykusuz bırakma, yiyecek ve içecek vermeme, waterboarding, walling, çıplak bırakma, aşırı soğuk suyla ıslatma, tutukluları küçük kutulara koyma ve sürekli olarak tokat atma veya dövme bulunmaktaydı.[6][7][8] Bazı durumlarda ise tutuklular, aile fertlerine zarar vermekle tehdit edilmişti.[9]
Tekniklerin uygulandığı tutuklu sayısıyla ilgili herhangi bir resmî açıklama yapılmadı. CIA tarafından yapılan açıklamayla, 11 Eylül saldırıları ile ilişkisi olduğunu tespit ettikleri Ebu Zübeyde, Halid Şeyh Muhammed ve Muhammed el-Kahtani'ye waterboarding uygulandığını kabul etti.[10] Öte yandan CIA'in waterboarding tekniğinin kullanılmadığını belirttiği Afganistan'daki kara bölgede de, waterboarding tekniğinin uygulanması için gereken tahta platform ile çevresindeki kovaların bir resmi çekilmişti.[11][12][13]
Uygulanan bu tekniklerin, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki veya uluslararası hukukta belirtilen işkence karşıtı yasaları çiğneyip çiğnemediği birtakım tepkilere yol açtı. Aralık 2007'de kamuoyu ile paylaşılan bilgiye göre 2005 yılında CIA, tutukluların sorgulanması sırasında uygulanan işkence görüntülerinin yer aldığı video kasetleri imha etmişti.[14] Birleşmiş Milletlerin işkence konusundaki özel raportörü Juan Mendez waterboarding tekniğinin "ahlaksız ve yasa dışı" bir işkence olduğunu belirtirken, Amerika Birleşik Devletleri Temsilciler Meclisinde yer alan 56 Demokratik Parti üyesi vekil 2008 yılında konu hakkında bağımsız bir soruşturma başlatılması talebinde bulundu.[15][16][17][18]
2013 Nisan'ında yayınlanan tarafsız ve bağımsız bir incelemede Amerika Birleşik Devletleri'nin, 11 Eylül saldırıları sonrasında tutuklanan kişilere "tartışmasız" bir şekilde işkence yaptığı ve ülkenin en üst düzey yetkililerinin bunların tamamından sorumlu olduğu belirtildi.[19] Eski CIA Başkanı Leon Panetta, eski CIA yetkilileri, bir Guantanamo savcısı ve bir askerî mahkeme hakiminin de aralarında bulunduğu bazı Amerikalı ve Avrupalı yetkililer uygulanan bu teknikler için "geliştirmiş sorgulama" tanımlamasında bulundu.[20][21][22][23][24] 2009'da Başkan Barack Obama ve Başsavcı Eric Holder, uygulanan bu tekniklerin işkence olduğunu ve kullanımlarının yasaklandığını ifade etti.[25] Her ikisi de CIA, Savunma Bakanlığı veya programa izin veren Bush dönemine ait hükûmet yetkililerine dava açılmayacağını belirtirken, konuyla ilgili olarak bir hakikat komisyonu oluşturulabileceğini söyledi.[26]
Temmuz 2014'te Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, "geliştirilmiş sorgulama" adı verilen tekniklerin işkence olduğunu belirterek, Polonya'nın ülkede bulunan kara bölgede tutulan ve işkenceye maruz kalan tutukluların ailelerine tazminat ödemesi gerektiğine karar verdi.[27][28][29] Aralık 2014'te, Amerika Birleşik Devletleri Senatosu'nda alınan kararla Bush döneminde CIA tarafından uygulanan işkenceler hakkındaki raporun yaklaşık %10'luk bölümü kamuoyuyla paylaşıldı.[30]
Kaynakça
- ^ McCoy, Alfred (2007). A Question of Torture: CIA Interrogation, from the Cold War to the War on Terror. Henry Holt & Co. ss. 16-17. ISBN 978-0-8050-8248-7.
- ^ Baquet, Dean (7 Ağustos 2014). "The Executive Editor on the Word 'Torture'" (İngilizce). The New York Times. 24 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2015.
- ^ Siems, Larry (20 Nisan 2012). "How America Came to Torture Its Prisoners" (İngilizce). Slate. 7 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2015.
- ^ McGreal, Chris (5 Nisan 2012). "Former senior Bush official on torture: 'I think what they did was wrong'" (İngilizce). The Guardian. 12 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2015.
- ^ Brooks, David (12 Aralık 2014). "Shields and Brooks on the CIA interrogation report, spending bill sticking point" (İngilizce). PBS Newshour. 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2015.
- ^ Gross, Michael (2010). Moral Dilemmas of Modern War (İngilizce). Cambridge University Press. s. 128. 13 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2015.
- ^ Terrorism: Commentary on Security Documents Volume 109: Terror-Based Interrogation (İngilizce). Oxford University Press. 2010. ss. 230-234. 9 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2015.
- ^ Laughland, Oliver (9 Aralık 2014). "How The CIA Tortured its Detainees" (İngilizce). The Guardian. 10 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2015.
- ^ Dooley, Erin (9 Aralık 2014). "CIA Torture Report:The Most Stunning Findings" (İngilizce). ABC News. 15 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2015.
- ^ Knickerbocker, Brad (12 Nisan 2014). "Senate report: Interrogation methods 'far worse' than CIA acknowledged" (İngilizce). Christian Science Monitor. 27 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2015.
- ^ Mazzeti, Mark (9 Aralık 2014). "Senate Torture Report Faults C.I.A. for Brutality and Deceit" (İngilizce). The New York Times. 15 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2015.
- ^ Mazzeti, Mark ve Shane, Scott (25 Ağustos 2009). "C.I.A. Abuse Cases Detailed in Report on Detainees" (İngilizce). The New York Times. 28 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2015.
- ^ "2004 CIA Inspector General Report" (PDF). 6 Şubat 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2015.
- ^ Spillius, Alex (9 Kasım 2010). "No charges in CIA tape destroying case" (İngilizce). The Daily Telegraph. 9 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2015.
- ^ "PM – UN special rapporteur says waterboarding is torture" (İngilizce). Abc.net.au. 12 Kasım 2010. 12 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2015.
- ^ Shane, Scott (11 Haziran 2008). "Congress presses interrogation issue with administration officials". The New York Times. 27 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2015.
- ^ Goodenough, Patrick. "U.N. Torture Expert Says U.S. Should Probe Bush-Era Torture Claims With Intention to Prosecute" (İngilizce). CNS News. 1 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2015.
- ^ Warrick, Joby (8 Haziran 2008). "Lawmakers Urge Special Counsel Probe of Harsh Interrogation Tactics" (İngilizce). The Washington Post. 22 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2015.
- ^ Shane, Scott (16 Nisan 2013). "U.S. Practiced Torture After 9/11, Nonpartisan Review Concludes" (İngilizce). The New York Times. 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2015.
- ^ Williams, Brian (5 Mart 2011). "MSNBC News Anchor Brian Williams 5/3/11 interview with CIA Director Leon Pannetta" (İngilizce). MSNBC. 5 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2015.
- ^ McGreal (5 Nisan 2012). "Former senior Bush official on torture: 'I think what they did was wrong'" (İngilizce). The Guardian. 19 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2015.
- ^ Moore, Molly (9 Haziran 2007). "Council of Europe Report Gives Details on CIA Prisons" (İngilizce). Washington Post. 21 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2015.
- ^ "Bin Laden Raid Revives Debate on Value of Torture" (İngilizce). The New York Times. 3 Mayıs 2011. 28 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2015.
- ^ Montgomery, Devaid (22 Şubat 2013). "CIA whistleblower Kiriakou gets posh send-off to prison" (İngilizce). The Washington Post. 1 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2015.
- ^ MSNBC Report of Obama speech describing techniques used at Guantanamo as torture 4 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. MSNBC 1/9/2009; Stout, David, "Holder Tells Senators Waterboarding is Torture" 21 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. New York Times January 15, 2009.
- ^ President Obama Discusses Possible Prosecution of Bush Administration Officials 26 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ABC News, April 21, 2009.
- ^ "European court condemns Poland over secret CIA torture prisons" (İngilizce). The Daily Telegraph. 24 Temmuz 2014. 30 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2015.
- ^ "Europe and the CIA: Paying for torture". The Economist (İngilizce). 25 Şubat 2015. 15 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2015.
- ^ Lyman, Rick (18 Şubat 2015). "Poland to Pay $262,000 to Inmates Held at Secret C.I.A. Prison". The New York Times (İngilizce). 11 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2015.
- ^ Ackerman, Spencer (9 Aralık 2014). "CIA's brutal and ineffective use of torture revealed in landmark report" (İngilizce). The Guardian. 31 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2015.
