İçeriğe atla

Gebze'de Çoban Mustafa Paşa Külliyesi

Gebze’de Çoban Mustafa Paşa Külliyesi
Sanatçı Osman Hamdi Bey
Yıl 1880'ler
Tür Tuval üzerine yağlı boya
Boyutlar 27 cm × 33.5 cm (11 in × 132 in)
Konum Pera Müzesi, İstanbul
Koleksiyon Suna ve İnan Kıraç Vakfı Oryantalist Resim Koleksiyonu

Gebze'de Çoban Mustafa Paşa Külliyesi, Osman Hamdi Bey'in çizdiği tablodur.[1] Eserin yapım tarihi tam olarak bilinmemekle birlikte 1880'li yıllarda yaptığı sanılmaktadır.

İçerik

Tabloda 16. yüzyılda Çoban Mustafa Paşa tarafından Mimar Sinan'a yaptırılan Gebze'deki Çoban Mustafa Paşa Külliyesi resmedilmiştir. Külliyede yer alan cami kubbe ve minareleri görülmektedir. Külliye, bir camiyle birlikte bir imarethane ve medrese de içerir. Ayrıca külliyede türbeler, tekke, kütüphane, dârüşşifâ, paşa odaları, kervansaray ve hamam da bulunur.[2] Çoban Mustafa Paşa Kapucubaşı görevinde bulunmuş, Kanuni Sultan Süleyman’ın kız kardeşi Hafsa Sultan ile evlenmiştir. Belgrad ve Rodos seferlerine katılmıştır. 1529'da Viyana seferine gitmek üzere iken öldü. Cenazesi, Gebze'de Çoban Mustafa Paşa Külliyesi'ndeki türbesine defnedildi. Osman Hamdi Bey de Çoban Mustafa Paşa Külliyesi ve türbesini resmetmiştir.

Osman Hamdi Bey Müzesi[3]

Osman Hamdi Bey ve Gebze

Osman Hamdi Bey'in Gebze'ye olan ilgisi Eskihisar'da bulunan babasının konağına dayandığı ifade edilmektedir.[4] Osmanlı İmparatorluğunun son dönemlerinde Gebze ve civar köyleri özellikle yönetimin üst düzey kişileri için yazları gelinip kalınan gözde sayfiye yerleri arasında yer almaktadır. Osman Hamdi Bey'in babasının da Eskihisar köyünde bir konağı vardır. Osman Hamdi Bey Eskihisar'ı babasının Gebze'deki konağına gittikleri sırada tanımıştır. Gençlik yıllarında burada 28 dönümlük bir arazi satın alır. 1884 yılında deniz kenarındaki bu güzel koyda bir köşk yaptırır. Planını kendisinin çizdiği bu yapı, Fransız Mimarisinden izler taşır. Yapının kiremit, tuğla, ahşap aksamı gibi teknik malzemeleri, Fransa Lyon'dan gemi ile getirilmiştir. Eskihisar'ı çok seven Osman Hamdi, resmi ve ilmi çalışmalarından arta kalan zamanda ilk fırsatta ailesiyle bu eve gelmiş ve evin değişik odalarında bahçede ve resim atölyesinde resim yaparak zamanını geçirmiştir. Osman Hamdi Bey 1884 yılından itibaren ömrünün neredeyse tüm yazlarını Eskihisar köyünde geçirmiştir. Osman Hamdi Bey, müzecilik ve arkeoloji çalışmalarını sürdürürken resim yapmayı hiç bırakmadı. Resimlerini genellikle Eskihisar, Gebze’deki evinde geçirdiği yaz aylarında yapmıştır.[1] Osman Hamdi Bey 26 yıl boyunca yaz aylarını geçirdiği köşkte en ünlü tablolarını çizmiştir.[5] Bu tabloların başında gelen Gebze'de Çoban Mustafa Paşa Külliyesi'ne ek olarak Gebze'yi işlediği "Gebze'den Manzaralar[6]" adlı tablosu da mevcuttur. Ayrıca Osman Hamdi Bey Köşkünün giriş katının ahşap kapılarının tablalarına 1901-1903 yıllarında yaptığı çok güzel çiçek resimlerinin her biri bugünkü tablolarının değeri düzeyindedir.[7]

Ressam, arkeolog, müzeci ve yazar kimliklerinin yanında bürokrasideki başarısı, diplomatlığı, yöneticiliği ve bilim adamlığı ile de dikkati çeken Osman Hamdi ömrünün sonuna kadar bitmek bilmeyen bir çabayla çalıştı ve kısa süren bir hastalığın ardından 24 Şubat 1910'da Kuruçeşme'deki yalısında öldü. Cenaze namazı Ayasofya Camii'nde kılınan Osman Hamdi vasiyeti gereği, hayattayken pek sevdiği Eskihisar'da yazlık olarak yaptırdığı çiftlik evinin arkasındaki ağaçlıklı yamaçın üstüne gömüldü ve üzerine de Anadolu'dan getirilmiş Selçuklu dönemine ait sanduka ve şâhideler konuldu.[8]

Yorumlar ve İlham

  • Gebze için çok özel bir yere sahip Çoban Mustafa Paşa Külliyesi gerek döneminin önemli bir eseri olması açısından, gerekse Gebze'yi çok seven Osman Hamdi Bey için güzel bir manzara olması açısından resmedilmeye değer bir nitelik kazanmıştır.

Dipnot

Osman Hamdi Bey'in kardeşi İsmail Galib'in 4. kuşaktan torunu[9] Boğaziçi Üniversitesi Tarih Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Edhem Eldem'in "Making Sense of Osman Hamdi Bey and his Paintings, in: Muqarnas: An Annual on the Visual Culture of the Islamic World" adlı eserini inceleyebilirsiniz.

Mustafa Cezar'ın "Sanatta Batı'ya Açılış ve Osman Hamdi" adlı kitabını inceleyebilirsiniz.

Kaynakça

  1. ^ a b Osman Hamdi Bey 5 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Erişim tarihi: 13 Temmuz 2016.
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2016. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2016. 
  4. ^ Osman Hamdi Bey, Gebze Kaymakamlığı 24 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., erişim tarihi: 13 Temmuz 2016.
  5. ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2016. 
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2016. 
  7. ^ "Arşivlenmiş kopya". 15 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2016. 
  8. ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2016. 
  9. ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2016. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Mimar Sinan</span> 16. yüzyıl Osmanlı başmimarı ve inşaat mühendisi

Mimar Sinan veya Koca Mi'mâr Sinân Ağa, Osmanlı İmparatorluğu'nun 16. yüzyılda görevli başmimarı ve inşaat mühendisidir. Kariyerinde önemli eserler veren ve Kanuni Sultan Süleyman, II. Selim ve III. Murad dönemlerinde başmimar olarak görev yapan Mimar Sinan, yapıtlarıyla geçmişte ve günümüzde dünyaca tanınmıştır. Başyapıtı, "ustalık eserim" olarak tanımladığı, Edirne'deki Selimiye Camii'dir.

<span class="mw-page-title-main">Gebze</span> Kocaelinin ilçesi

Gebze, Kocaeli'nin bir ilçesidir. Marmara Bölgesi'nin önemli sanayi merkezlerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Osman Hamdi Bey</span> Türk ressam, arkeolog ve müzeci

Osman Hamdi Bey, Türk arkeolog, müzeci, ressam ve Kadıköy'ün ilk belediye başkanı.

<span class="mw-page-title-main">Külliye</span>

Külliye, cami ile birlikte hamam, medrese, mektep, imaret, türbe, kütüphane, aşevi, darüşşifa, çarşı, tekke, zaviye binalarından oluşan yapılar topluluğu.

Liste, 453 yıl Osmanlı hâkimiyetinde kalan Kosova'da Priştine, Prizren, İpek, Yakova, Gilan, Vıçıtırın, Mitroviça, Ferizovik, Kaçanik, Dragaş, İstok, Deçan, Nobırda şehir ve köylerinde yapılan 229 Osmanlı mimari eserini kapsar. Listede günümüze kadar gelebilen esereler sıralanmıştır ve liste, eserlerin tamamını değil derlenebildiği kadarını ifade eder.

<i>Kaplumbağa Terbiyecisi</i> Osman Hamdi Beyin bir eseri

Kaplumbağa Terbiyecisi, Osman Hamdi Bey'in 1906 ve 1907 yıllarında iki farklı versiyonunu çizdiği tablosudur. Osmanlı Ressamlar Cemiyeti tarafından çıkartılan gazetenin on yedinci sayısında tablonun adı Kaplumbağalar ve Adam olarak geçer, ancak tabloya daha sonra yaygın olarak bilinen Kaplumbağa Terbiyecisi adı verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Hüseyin Avni Lifij</span> Çerkes asıllı Türk vatandaşı ressam

Hüseyin Avni Lifij, Çerkes asıllı Türk vatandaşı ressam.

<span class="mw-page-title-main">Eskihisar, Gebze</span> Gebze, Kocaeli, Türkiyede mahalle

Eskihisar, Kocaeli ilinin Gebze ilçesine bağlı bir mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Kurşunlu Külliyesi</span>

Kurşunlu Külliyesi, Eskişehir'de Odunpazarı semtinde bulunan külliye. Çoban, Gazi, Melek lakapları ile bilinen Çoban Mustafa Paşa tarafından yaptırılmıştır. Cami kapısındaki kitabesine göre 1525 yılında yaptırılmıştır. Cami, 20 odalık zaviye, öğretim yeri, misafir yeri, misafir odaları olan imaret, halk arasında ve çeşitli yayınlarda zaviye ve medrese olarak bilinmektedir. Zaviyenin ilk açıldığı zaman hangi tarikat için olduğunu bilinmemektedir. Ancak daha sonra mevlevi dergahına çevrilmiş, tekke ve zaviyelerin kapatılmasına kadar devam etmiştir. Külliyeye ait olan kervansaray da Vakfiyede geçmemektedir. Tuhfetül Mimarin'de Mimar Sinan'ın Eskişehir'de bir kervansaray yaptığı kayıtlıdır. Cami Mimar Sinan'a mal edilmekle birlikte Mimar Sinan'ın eserlerine ait listelerde bu külliyeden sadece kervansarayın ismi geçmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Çoban Mustafa Paşa</span> I.Selimin kızı Hafsa Sultanın eşi

Çoban Mustafa Paşa,, Osmanlı İmparatorluğu'nda kapıcıbaşı, vezir ve beylerbeyi görevlerinde bulunan devlet adamı.

<span class="mw-page-title-main">Ankara Resim ve Heykel Müzesi</span> Ankaradaki sanat müzesi

Ankara Resim ve Heykel Müzesi, Ankara'nın Altındağ ilçesinin Ulus semtinde, Namazgâh tepesinde bulunan sanat müzesi ve kültür merkezi.

Eskişehir Mevlevihanesi, Eskişehir'in Odunpazarı ilçesine bağlı Paşa mahallesindeki Kurşunlu Külliyesi içinde yer alan eski bir mevlevihane.

<i>Mihrap</i> (tablo) Osman Hamdi Beye ait bir eser

Mihrap, Osman Hamdi Bey'in 1901 yılında yaptığı tablo. Son olarak Demirbank'ın arşivlerinde kayıtlı görünen tablo, kayıptır.

<i>İki Müzisyen Kız</i>

İki Müzisyen Kız, Osman Hamdi Bey'in 1880 yılında tamamladığı tablosudur.

<span class="mw-page-title-main">Çoban Mustafa Paşa Külliyesi</span> Acem İsa tarafından yapılmış, sonradan Mimar Sinan tarafından onarılmıştır

Çoban Mustafa Paşa Külliyesi, 16. yüzyılda Kocaeli'nin Gebze ilçe merkezinde, Bağdat Caddesi, Şeftali Sokak'ta yer alan, kesin olmamakla birlikte Mimar Sinan tarafından inşa edilmiş bir Osmanlı külliyesidir.

<i>Pembe Başlıklı Kız</i> Osman Hamdi Beye ait bir tablo

Pembe Başlıklı Kız, Osman Hamdi Bey'in Haziran 1904'te yaptığı yağlı boya tablo. Tabloda Batılı tarzda giyinmiş Pembe bir başlık ve başlık ile yakın tonda bir elbise giyen kız çocuğu açık bir alanda ayakta durmaktadır. Resimde Osman Hamdi Bey'in, 4 Eylül 1893 - 1 Ağustos 1958 yılları arasında yaşamış olan kızının 11 yaşındayken yaptığı portresi görülmektedir. Nazlı, Osman Hamdi Bey ile Mary/ Naile Hanım'ın son çocuğudur. Eser, yapıtlarında model olarak kendisi, ailesi ve yakınlarını kullanan Osman Hamdi Bey'in aile portreleri arasında yer almaktadır. Osman Hamdi Bey'in akrabası olan Edhem Eldem'in aktardığına göre; Osman Hamdi Bey'i 1908 ihtilalinden hemen sonra ziyaret eden Maurice de Sorgues adlı Fransız gazeteci o zamanlar 15 yaşında olan Nazlı'ya dair bilgiler vermiştir.

"Bir öğleden sonra Hamdi Bey'i evinde Renan'ın bir cildini tekrar okurken bulma şansına sahip oldum. bir de Madame Hamdi Bey ile babasının karakterine sahip olan ve büyük bir sanatçı gibi Chopin ve Beethoven yorumlayan zarif Nazlı'yı da görebildim".

<i>Kökenoğlu Rıza Efendi</i>

Kökenoğlu Rıza Efendi, Osman Hamdi Bey'in Mevlevi dervişi kıyafetleri içinde bir erkeği resmettiği 1871 tarihli tablodur.

<span class="mw-page-title-main">Osman Hamdi Bey Müzesi</span> Kocaelinin Gebze ilçesinde bir müze

Osman Hamdi Bey Evi Müzesi, Kocaeli'nin Gebze ilçesindeki Eskihisar mahallesinde, Osman Hamdi Bey'in yaşamının son yıllarında özellikle yaz aylarını geçirdiği iki katlı evinde 1987'den beri hizmet veren müze.

<i>Şehzade Türbesinde Derviş</i> (tablo)

Şehzade Türbesinde Derviş, Osman Hamdi Bey'in 1908 tarihli tablosu.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.