İçeriğe atla

Gebel Barkal

Jebel Barkal ve Napatan Bölgesi'ndeki Anıtlar
UNESCO Dünya Mirası
98 metre yüksekliğinde küçük bir dağ olan Gebel Barkal
Konum Sudan
KriterKültürel: i, ii, iii, iv, vi
Referans1073
Tescil2003 (27. oturum)
BölgeAfrika

Jebel Barkal veya Gebel Barkal (Arapça: جبل بركل), Sudan'daki Kuzey Eyaleti'ndeki Karima kasabasında, Nil Nehri'nin geniş bir kıvrım yaptığı, Nubiya adı verilen bölgede, Hartum'un yaklaşık 400 km kuzeyinde yer alan çok küçük bir dağdır. Dağ 98 m yüksekliğinde, düz bir zirveye sahiptir ve görüldüğü kadarıyla büyük nehri geçmenin daha kolay olduğu bir noktada yer aldığı için, orta Afrika, Arabistan ve Mısır arasındaki güzergahları kullanan tüccarlar tarafından bir işaret olarak kullanılmaktaydı. 2003'te dağ, UNESCO tarafından Napata'nın tarihi kenti ile birlikte Dünya Mirası olarak ilan edildi.

Tarihi

M.Ö. 1450 civarında, Mısır Firavunu III. Thutmose imparatorluğunu o bölgeye kadar genişletti ve Gebel Barkal'ı güney sınırı olarak kabul etti. Orada, yakınlarındaki Napata ile mücadele etti, yaklaşık 300 yıl sonra da Genel Barkal, bağımsız Kush İmparatorluğu'na başkentlik yapmaya başladı. Nubiyan Hanedanı'nın 25. kralı Piye, Amun Tapınağı'nı büyük ölçüde genişletti.

Piramitler

Jebel Barkal, Meroitik Krallık süresince bir kraliyet mezarlığı olarak işlev gördü.[1] Bölgedeki ilk mezarlar M.Ö. 3. yüzyıldan kalmıştır.

  • Bar. M.Ö. 1. yüzyıl ortasından 1 kral
  • Bar. 2 Kral Teriqas (M.Ö. 29-25)
  • Bar. 4 Kraliçe Amenirenas? (M.Ö. 1. yüzyıl)
  • Bar. 6 Kraliçe Nawidemak (M.Ö. 1. yüzyıl)
  • Bar. 7 Kral Sabrakamani? (M.Ö. 3. yüzyıl)
  • Bar. 9 2. yüzyılın başlarında Kral veya Kraliçe
  • Bar. 11 Kral Aktisanes veya Aryamani (M.Ö. 3. yüzyıl)
  • Bar. 14 Kral Aktisanes veya Aryamani (M.Ö. 3. yüzyıl)
  • Bar. 15 Kral Kash (M.Ö. 3. yüzyıl)

Kaynakça

  1. ^ László Török, The kingdom of Kush: handbook of the Napatan-Meroitic Civilization

İlgili Araştırma Makaleleri

Amon, Hermopolitan Ogdoad'ın bir üyesi olarak görünen önemli bir eski Mısır tanrısıdır.

<span class="mw-page-title-main">Hititler</span> Tunç Çağında Anadolu yarımadasının büyük çoğunluğunu egemenliği altına alan bir Hint-Avrupa kavmi

Hititler ya da Etiler, Tunç Çağı'nda Anadolu, Levant ve Kıbrıs'ta varlık göstermiş bir halk.

<span class="mw-page-title-main">Babil</span> Mezopotamyada tarihi bölge ve devlet

Babil, Mezopotamya'da adını aldığı Babil kenti etrafında MÖ 1894 yılında kurulmuş, Sümer ve Akad topraklarını kapsayan bir imparatorluktur. Babil'in merkezi bugünkü Irak'ın El Hilla kasabası üzerinde yer almaktadır. Babil halkının büyük bir kısmını tarih boyunca çeşitli Sami asıllı halklar oluşturmuştur. Bölgede konuşulmuş en yaygın dil Akadca olmuş olmasına rağmen Sümerce dinî dil olarak kullanılmıştır. Aramice ise ilerleyen yıllarda bölgenin geçer dili konumuna gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Asurlular</span> Mezopotamyada tarihî Sami devleti

Asur İmparatorluğu, Asur Devleti veya Asurya, MÖ 2025 ile MÖ 612 yılları arasında var olmuş ve Sami halklardan oluşmuş bir Antik Çağ Mezopotamya imparatorluğuydu. Devlet ilk başta Kuzey Irak'ta, Dicle kıyısında bulunan Asur (Aššur) şehrinden oluşmuşken, Güney Mezopotamya ve Doğu ile olan ticari ilişkilerden yararlanarak gelişmiş ve toprakları genişleyerek bir imparatorluğa dönüşmüştür. Anadolu'daki en büyük ticaret kolonileri Kültepe'de (Kayseri) bulunmaktaydı. Başkentleri Ninova'ydı.

<span class="mw-page-title-main">Asur</span> Irakta bulunan antik kent.

Asur, Mezopotamya'nın kuzey kısmında, günümüzde Musul yöresinde, Dicle Irmağı'na bakan bir plato üzerinde kurulmuş antik bir kenttir. Bölgedeki arkeolojik kazılar, MÖ 3. binyılın başlarında burada bir yerleşim olduğunu göstermektedir. Ancak yayılma alanı ve diğer nitelikleri hakkında kesin bilgilere ulaşılamamıştır. Bugüne kadar tespit edilen yapı kalıntıları, antik Mezopotamya'da yapıldığı gibi, eski yapıların üstüne aynı tarzda inşa edilmiş olan bir İştar tapınağı altında kalmış temellerdir. Asur, Kalah ve Ninova kentleri Asur'un başlıca kentleridir.

<span class="mw-page-title-main">Nübye</span> Kuzey Sudan ve Güney Mısırda bölge

Nübye ya da Nûbe, Mısır'ın güneyinde, Nil Nehri boyunca kuzey Sudan'a uzanan bir bölgedir. Bölge Asvan'ın güneyinde yer alan Nil'in ilk akanağından, Hartum yakınlarında yer alan Mavi ve Beyaz Nil'in birleşme noktasına kadar olan alanı kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Meroe</span>

Meroe ya da Merâvi, Sudan'da Hartum'un yaklaşık 200 km kuzey doğusundaki Shendi yakınında, Kabushiya tren istasyonunun yaklaşık 6 km kuzey doğusunda ve Nil nehrinin doğu kıyısında bulunan antik kentin ismidir. Kentin yakınında Bagrawiyah ismi verilen bir grup köy bulunur. Bu şehir birkaç yüzyıl boyunca Kuş Krallığının başkenti olmuştur. Kent ismini günümüzde Butana bölgesindeki Meroe Adasına vermiştir. Butana, üç tarafı Nil, Atbarah ve Mavi Nil nehirleri ile çevrilmiş bir bölgedir. Butana bölgesinde Meroe'nin yanı sıra isimleri Musawwarat es-Sufra ve Naqa olan iki Meroitik kenti daha vardır. Kush Krallığı'na ev sahipliği yapan Meroe kenti orta Nil bölgesinde kurulan erken devletlerden birini temsil etmektedir. Sahra'nın güneyinde bulunan en eski ve en etkileyici devletlerden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Filistin (bölge)</span> Orta Doğuda coğrafi bölge

Filistin, Doğu Akdeniz'de ve Orta Doğu'da, İsrail topraklarının tamamı ile Gazze Şeridi ve Batı Şeria gibi Filistin Devleti topraklarını kapsayan coğrafi bölgedir. Bölgenin sınırları oldukça tartışmalıdır ve bazı kaynaklar Ürdün'ü de dahil ederler. Filistin, Kutsal Topraklar olarak bilinir ve Yahudiler, Hristiyanlar ve Müslümanlar için kutsaldır. 20. yüzyıldan beri bölgede Arap ve Yahudi millî unsurlarının mücadelesi devam etmekte, zaman zaman uzun süreli şiddete ve hatta savaşa dönüşmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Selefkî İmparatorluğu</span> Antik Helen devleti

Seleukos İmparatorluğu, Türkçe kullanımlar ile Selefkos veya Selevkos, İskender'in ölümünden sonra Makedonya İmparatorluğu'nun parçalanmasıyla İskender'in generallerinden I. Seleukos tarafından kurulan Helenistik imparatorluk. Başkentleri önce Seleukia, sonraları ise Antakya'ydı. Doğu Akdeniz'de, Irak'ta, İran'da, Türkmenistan'da, Pamir'de ve Hindistan'ın batısında bulunan topraklarda egemenliklerini sürdürmüşlerdir. Toprakları Roma İmparatorluğu tarafından ele geçirilinceye kadar Doğu Akdeniz'in hâkimiydiler. Seleukosların geniş toprakları 25 civarında eyalete bölünmüştü. “Strategos” veya “satrap” unvanlı valilerce yönetilen bu eyaletler Pers zamanındaki satraplıklardan daha küçüktü.

<span class="mw-page-title-main">Sargon (Akad kralı)</span> Akad imparatorluğunun ilk hükümdarı

Büyük Sargon, Akad İmparatorluğu'nun ilk hükümdarı.

<span class="mw-page-title-main">I. Şuppiluliuma</span>

I. Şuppiluliuma, adı Hititçe olan ilk Hitit kralı. Şuppi Hititçe saf, luli ise kaynak anlamındayken; Şuppiluliuma, saf kaynaklı anlamı taşır. Yaklaşık 35 yıl boyunca Yakın Doğu tarihine damgasını vuran Hitit kralı, Hitit Krallığı'nı imparatorluğa dönüştüren hükümdar olarak kabul edilir. Hükümdarlığı döneminde Büyük Hitit İmparatorluğu en parlak dönemini yaşamış ve eski başkent Hattuşaş'ın savunması da güçlendirilmiştir. Ülkenin dört bir yandan saldırıya uğramasıyla küçülen devleti yeniden toparlamış, yakın doğunun en büyük devleti durumuna getirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">I. Seleukos</span>

I. Seleukos Nikatōr Büyük İskender'in Makedon kumandanı. İskender'in ölümünden sonra başlayan Diadoki Savaşları'nda Seleukos, Seleukos hanedanını ve Seleukos İmparatorluğu'nu kurmuştur. Krallığı İskender'den sonra kurulan devletler arasında Roma yayılmasına karşı en uzun süre direnen ülkelerden biridir. Mısır'daki Ptolemaios Krallığı Seleukosların çöküşünden sonra 34 yıl daha dayanabilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Arzava</span>

Arzava, antik çağda Batı Anadolu’da Göller Bölgesi’nden Ege Denizi’ne uzanan kuşakta kurulmuş olan bir devlettir. Adının Ormanlar Yurdu anlamına geldiği ileri sürülmüştür Doğusunda Hitit Krallığı, kuzeyinde hakkında çok az bilgi bulunan Assuva federasyonu yer almaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Ptolemaios Krallığı</span> Mısırda MÖ 305ten MÖ 30a kadar hüküm sürmüş Helenistik Dönem krallığı

Ptoleme Krallığı veya Batlamyus krallığı Mısır'daki Helenistik Dönem krallığıdır. Krallık MÖ 323'te Büyük İskender'in ölümünden sonra I. Ptolemaios Soter tarafından kurulmuş ve Ptolemaios hanedanı tarafından yönetilmiştir. Krallık VII. Kleopatra'nın ölümünden sonra MÖ 30'da Roma İmparatorluğu tarafından yıkılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Bayuda Çölü</span>

Bayuda Çölü Sudan'da modern Hartum şehrinin kuzeyinde; Kadabas'in batısında; Nübye Çölü'nun güneyinde bulunmaktadır. Sahra Çölü'nün bir parçasıdır ve bu çölün doğu kısmını oluşturmaktadır. Çöl Nil Nehrinin 4. ve 6. Kataraktları (cataract) arasında yaptığı gayet büyük kavisin içinde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Aksum Krallığı</span> Günümüzdeki Kuzey Etiyopya ve Eritrenin Tigray Bölgesinde hüküm sürmüş devlet

Aksum Krallığı, Günümüzde kuzey Etiyopya ve Eritre'de Tigray Bölgesi'nde yer alan kadim krallıktır. Aksum imparatorlar, güçlü krallıklardı ve kendilerini kralların kralı, Aksum, Himyar, Raydan, Saba, Salhen, Tsiyamo, Beca ve Kuş'un kralı haline getirdiler. Aksumitler tarafından yönetim M.S. 100 ile M.S. 940 yılları arasındaydı. Siyaset, Aksum kentinde yoğunlaşmıştı ve M.Ö. 4. yüzyılda ön-Aksumit Demir Çağı döneminden başlayarak büyüdü, M.S. 1. yüzyılda öne çıktı. Aksum, Roma İmparatorluğu ile Kadim Hindistan arasındaki ticari rotada önemli bir oyuncu oldu. Aksumit hükümdarlarının kendi Aksumit para birimlerini bastırmaları azalan Kuş Krallığı üzerindeki hegemonyalarını belirlemeleri yanında ticareti de kolaylaştırdı. Ayrıca Arap Yarımadası'ndaki krallık siyasetine düzenli olarak müdahil oldular ve nihayetinde bölge üzerindeki yönetimi Himyar Krallığı'nın fethi ile genişlettiler. Maniheizm peygamberi Mani Aksum'u Pers, Roma ve Çin yanında zamanının dört büyük gücünden biri olarak görüyordu.

<span class="mw-page-title-main">George Andrew Reisner</span>

George Andrew Reisner, Eski Mısır, Nübye ve Filistin üzerine çalışmalar yürütmüş bir Amerikan arkeolog.

<span class="mw-page-title-main">Kuş Krallığı</span>

Kuşitler veya Kuş Krallığı, Sudan ve Güney Mısır'ın Nil Vadisi'nde yer alan Nübye'de kurulmuş eski bir krallıktır.

<span class="mw-page-title-main">Mut (tanrıça)</span>

Maut ve Mout olarak da bilinen Mut, Eski Mısır'da tapılan bir ana tanrıçaydı. Adı, eski Mısır dilinde kelimenin tam anlamıyla anne anlamına geliyor. Mut'un binlerce yıllık eski Mısır kültürü boyunca değişen ve gelişen birçok farklı yönü ve niteliği vardı.

<span class="mw-page-title-main">Kandake</span>

Kandake, kadake veya kentake, genellikle Candace ana soyundan gelen ve miras nedeniyle bir sonraki varisi doğurarak ana kraliçe olan Kuş kralının kız kardeşi için kullanılan Meroitik terimdi. Çağdaş Yunan ve Roma kaynakları ismi yanlış bir şekilde ele alarak kullanmış olsalar da Candace kelimesi Yeni Ahit'ten türetilmiştir.