Geçici Sibirya Hükûmeti (Vladivostok)

Geçici Sibirya Hükûmeti

Временное Сибирское правительство (Дербера)

Geçici Sibirya Hükûmeti

1918-1918

Bayrak

Başkent

Vladivostok

Yaygın dil(ler)

Rusça

Hükûmet

Geçici hükûmet

Tarihçe

• Kuruluşu	1918
• Kuruluş	Ocak
• Fesih	Ekim
• Dağılışı	1918

Öncüller

Ardıllar

Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti

Geçici Tüm Rusya Hükûmeti

Geçici Sibirya Hükûmeti (Sonra Özerk Sibirya Geçici Hükûmeti), Sibirya'da Beyaz Ordu tarafından oluşturulmuş kısa ömürlü hükûmet.

Tarihçe

19 Ekim 1918 sabahı erken saatlerde (N.S.), Viktor Çernov liderliğinde Sosyalist Devrimci Parti'nin (SDP) seçilmiş üyelerinin çoğunlukta olduğu Kurucu Meclis'in dağılmasından sonra Kasım 1917'de Rus Devrimi'nde Sankt-Peterburg'da Bolşevik Parti tarafından iktidar ele geçirildi. Ancak Sovnarkom ve 2. Tüm Rusya Sovyet Kongresi tarafından otoritenin gasp edilmesi Bolşevik rejime muhalefetin sona ermesi anlamına gelmedi.

Tomsk kentinde toplanacak bir Sibirya Bölgesel Duması seçmek için, Aralık 1917 seçimler yapıldı. Zamanın devrimci öfkesine bağlı olarak, orta sınıf ve burjuvazi, bu kurum için yapılacak seçimlerden çıkarıldı, bu karar merkezci Anayasal Demokrat Parti K-D ya da Kadets olarak bilinir) tarafından şiddetle kınandı.^[1] Buna ek olarak Bolşevikler, Sibirya'nın gayretini yeni başlayan rejiminin ulusal egemenliğini baltalamak için ince bir şekilde örtülü bir girişim olarak gördüler ve bu Sibirya Bölgesel Duması seçimlerine katılmayı veya vücudun meşrutiyetini tanımayı reddettiler.^[1] Böylece Monarşist sağ çıkarıldı, merkez bastırıldı ve Bolşevik sol boykot etti, bu durumda Sibirya bölgesel parlamentosunun üyelerinin çoğunluğunun Çernov'un SDP'nin üyelerinden oluşması şaşırtıcı değildi.^[2]

Seçilen temsilcilerin çoğunluğunun toplanamaması nedeniyle oluşan gecikmeden sonra, Ocak 28/29 1918 gecesi, yaklaşık 40 delege nihayetinde işlerini yürütmek üzere Tomsk'ta bir araya gelmeyi başardı. Bu organ, hızla genç bir Sosyalist Devrimci Piotr Derber'in başkanlığında Geçici Sibirya Hükûmeti (GSH) olarak bilinen bir hükûmet seçtiler.

28-29 Ocak tarihlerinde yapılan toplantıda, GSH'nin yirmi bakanından sadece altı kişi bulunuyordu. İkisi Bolşevik cezaevinde ve geri kalanı, Sibirya ve Kuzey Çin'e dağılmıştı ve önceden izin almadan gıyaben seçilmişlerdi. Derber'in de dahil olduğu bazıları hızla Uzak Doğu'ya kaçtı; diğerleri saklanmaya başladı.

Çekoslovak Lejyonu ve Rus subayları tarafından Sibirya'daki Bolşevikler devirdikten sonra, gerçek gücü ele alan kişilerin çoğu SD-partisi hükûmetini tanımak istemedi. Halen Batı Sibirya'da bulunan GSH'nin birkaç üyesi Yeni Geçici Sibirya Hükûmeti kurdu ve Bakanlar Kurulu başkanı Petr Vologodskii oldu. Derber, bu sonuca katılmadı ve Vladivostok'taki toplantıda GSH'sini, Özerk Sibirya Geçici Hükûmeti (ÖSGH) olarak yeniden adlandırıldı.

ÖSGH ve yeni GSH birbirlerini tanımıyor ve kendilerini Sibirya'nın tek hükûmeti olarak görüyorlardı, ancak Derber hükûmetinin silahlı kuvvetleri yoktu. Kısa sürede Derber istifa etti ve Vladivostok'tan ayrıldı; Halefi, Sosyalist Devrimci Parti'den I.A.Lavrov'du. Ekim 1918'de ÖSGH, 23 Eylül 1918'de kurulan Geçici Tüm Rusya Hükûmeti'nin kurulmasının ardından kendisini eritti.

Kaynakça

^ ^a ^b N.G.O. Pereira, White Siberia: The Politics of Civil War. Montreal: McGill-Queens University Press, 1996; pg. 51.
^ Pereira, White Siberia, pg. 50.

Kaynakça

The Russian Civil War by Evan Mawdsley (2008) Edinburgh, Birlinn pp 143–8
Kommersant: Primorye (Maritime) Territory

İlgili Araştırma Makaleleri

Ekim Devrimi, Bolşevik Devrimi, Rus Devrimi ya da Büyük Ekim Sosyalist Devrimi, ayrıca bilinen adı ile Ekim Ayaklanması, Rusya’da Jülyen takvimine göre 25 Ekim 1917’de, Petrograd’daki geçici hükûmetin devrilerek iktidarın Lenin önderliğindeki Bolşeviklere geçmesini sağlayan ve Sovyetler Birliği’nin kurulmasına yol açan olaydır.

<span class="mw-page-title-main">Menşevik</span> SSCB öncesi Rusyada bir siyasi grup

Menşevikler Rus Sosyal Demokrat İşçi Partisinin 1903 yılında yapılan 2. Konferansında Lenin ile Julius Martov arasında yaşanan fikir ayrılıkları sonucu partinin bölünmesi sonucu ortaya çıkan iki gruptan birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Rus İç Savaşı</span> 1917den 1922ye kadar süren bir iç savaş

Rus İç Savaşı, 1917 Ekim Devrimi'nden sonra 1918-1922 yılları arasında Bolşeviklerle muhalifleri arasında yaşanan savaştır. Savaş Beyaz Ordu birliklerinin 1918 baharında Beyaz Terör saldırılarıyla başladı. Ana muharebe Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı Bolşevik Kızıl Ordusuyla komünizm karşıtlarının Beyaz Ordusu arasında geçti. Ancak savaşa Beyaz Ordu'ya finansal destek ile silah ve asker yardımında bulunan ABD, İngiltere, Fransa, Polonya ve Japonya da müdahil oldu. 1921 yılında Bolşevikler Beyaz Terör'ü ve destekçilerini yenerek tüm ülkeye hâkim oldular. 1922 yılında da Sovyetler Birliği kuruldu.

<span class="mw-page-title-main">Çeka</span> Sovyet Gizli Polis Birimi

Çeka, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin ilk istihbarat ve güvenlik teşkilatı. Resmî ismi Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti Halk Komiserleri Konseyine bağlı Tüm Rusya Karşı-Devrim ve Sabotajla Mücadele Olağanüstü Komisyonu şeklindedir. 1917 Ekim Devrimi'nden sonra 20 Aralık 1917 tarihinde Vladimir Lenin ve daha sonra Feliks Dzerjinski tarafından yayınlanan bir kararname ile kuruldu. 1922'den sonra Çeka birçok kez yeniden yapılanmaya uğradı. Sovyet rejiminin karşı-devrimci faaliyetlerin saldırılarına karşı ayakta kalması için hayati önem arz eden bir siyasi-askerî kuvvet hâline geldi. 1921 yılında Çeka'nın bir parçası olan Cumhuriyetin İç Savunması için Birlikler adıyla kurulan örgüt 200.000 kişiden oluşmaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Bolşeviklere karşı sol ayaklanmalar</span> bir dizi askerî karışıklıklar

Bolşeviklere karşı sol ayaklanmalar, Ekim Devrimi'ni izleyen dönemde Sovyetler Birliği henüz resmen kurulmamışken SRlar, Sol SRlar, Menşevikler ve anarşistlerce iktidardaki Bolşeviklere yönelik planlanan ve yürütülen bir dizi ayaklanma eylemidir. Bu ayaklanmaların bazıları sürmekte olan Rus İç Savaşında Bolşevik iktidarına karşı oluşturulan Beyaz Orduyu desteklerken bazıları bağımsız hareketlerdir. Bu ayaklanmalar 1918 yılında başlayacak ve 1922 yılına kadar sürecektir. Bu ayaklanmalar sonucunda o döneme kadar diğer sol grupları da iktidara dahil etmek isteyen Bolşevikler bu çabaları bir kenara bırakarak ayaklanmaları askeri kuvvetle bastırma yoluna gitmiştir. Bazı çevreler tarafından gündeme getirilen sol ve devrimci partilerin koalisyon olarak iktidarı gerçekleşmeyecek Bolşevikler tek başlarına iktidarlarını sürdüreceklerdir.

<span class="mw-page-title-main">Sol SR</span>

Sol SR’lar, 1917 yılından itibaren Sosyalist Devrimci Partiden ayrılarak Bolşeviklerden yana tavır alan siyasi grup.

<span class="mw-page-title-main">Viktor Çernov</span> Rus Politikacı

Viktor Mihailoviç Çernov Rus devrimci, SR partisinin kurucularından. Partinin teorik hattının oluşturulmasında önemli rol oynamıştır.

Kurucu Meclis Üyeleri Komitesi veya Komuç, Ekim Devrimi ile Bolşeviklerin iktidarı almasının ardından Bolşevik iktidarını tanımadığı için kapatılan Kurucu Meclis vekillerinin Bolşeviklere karşı başlatılan Rus İç Savaşı sırasında Samara kentinde 8 Haziran 1918 günü oluşturdukları iktidar organı.

Sibirya Müdahalesi, 1918-1922 yılları arasında İtilaf Devletlerinin Rus İç Savaşına Bolşeviklere karşı müdahil olarak Rusya’nın Doğu sahillerini işgal ederek Beyaz Ordu'yu destekleme harekâtları. Bu harekâta özellikle Japonya İmparatorluğu yoğun bir askerî güç verecek ve 1920 yılında diğer İtilaf Devletleri çekilirken Sibirya bölgesini işgal etmeye devam edecektir.

Grigori Mihayloviç Semyonov veya Ataman Semyonov (Rusça: Григо́рий Миха́йлович Семёнов Rus İç Savaşı sırasında Sibirya Müdahalesi döneminde Japonya tarafından Sibirya bölgesinde desteklenen Beyaz Ordu komutanı ve Baykal Kazaklarının Atamanı. Rusya'da 1918-1922 yılları arasında gerçekleşen, pek çok Bolşevik'in ve sivilin katledilmesine sebep olan Beyaz Terör'ün en önemli komutanlarından biridir.

Fanni veya Fanya Yefimovna Kaplan, Bolşevik lideri Vladimir Lenin'e suikast girişiminde bulunan bir Rus sosyalist devrimci suikastçı. Çeka tarafından 1918 yılında tutuklandı ve idam edildi.

Petrograd Sovyeti veya tam adıyla Petrograd İşçi ve Asker Vekilleri Sovyeti, Sankt-Peterburg şehrinde 1917 Şubat Devrimi ile Çarlık Rusyasının dağılmasından sonra şehirde işçi ve cephedeki askerler tarafından kurulan temsil organı. Geçici Hükûmet ile sürekli rekabet hâlinde olmuş, Temmuz Günleri'nden sonra bastırılmış, Ekim Devrimi ile birlikte iktidar organı hâline gelmiştir.

Tüm Rusya Kurucu Meclisi, Rusya’da 1917 Ekim Devriminden sonra toplanan ve demokratik seçimlerle seçilmiş olan yasama organı. 5-6 Ocak 1918 günlerinde sadece 13 saat toplanabilmiştir. Sovyet iktidarını tanımayı reddettiği için Bolşevikler tarafından lağvedilmiştir.

1917 Rusya Kurucu Meclisi seçimleri, 1917 Rus Devrimi dönemindeki gelişmeler sonucu, Rusya Cumhuriyeti içinde 25 Kasım 1917 tarihinde Rusya Kurucu Meclisi'nin oluşturulması amacıyla düzenlenen seçimlerdir.

Kiev Bolşevik Ayaklanması Rusya Geçici Hükümeti'nin Ekim Devrimi yüzünden yıkılmasının ardından Kiev'in kontrolü için yaşanan askeri olaylardır. Bolşevik Parti'nin Kiev Komitesi ve Ukrayna Merkez Konseyi'nin zaferi ile sonuçlandı.

Geçici Sibirya Hükûmeti (Omsk), Rus İç Savaşı döneminde Beyaz Ordu tarafından Omsk'ta kurulan geçici hükûmet.

Geçici Tüm Rusya Hükûmeti (GT-RH), 1917-1922 yılları arasında gerçekleşen Rus İç Savaşı sırasında Omsk'ta merkezlenen kısa ömürlü bir hükûmettir (1918-1920).

17 Ekim Birliği yaygın olarak Ekimci Part olarak bilinir, Rus İmparatorluğu'nun son döneminde liberal-reformist Meşrutî monarşist siyasi partidir.

<span class="mw-page-title-main">Ferik Polatbekov</span>

Ferik Polatbekov veya Fyodor Lıtkin, Bolşevik Sovyet Kürdü siyasetçi, şair, gazeteci, hatip, devrimcidir.

2. Tüm-Rusya Sovyetleri Kongresi veya resmi adıyla 2. Tüm-Rusya İşçi ve Asker Temsilcileri Sovyetleri Kongresi, 7-9 Kasım 1917 tarihleri arasında Smolny Enstitüsü'nde toplanan ikinci Tüm-Rusya Sovyetleri Kongresi'dir. Kongre zamanında Kışlık Sarayı Bolşeviklerce ele geçirilmiş ve Geçici Hükûmet üyeleri tutuklanmıştır.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.