İçeriğe atla

Geçen Yıl Marienbad'da

Geçen Yıl Marienbad'da
L'Année Dernière à Marienbad
"Geçen Yıl Marienbad'da" (L'Année Dernière à Marienbad) filminin Almanca sinema afişi.
YönetmenAlain Resnais
YapımcıPierre Courau
Raymond Froment
SenaristAlain Robbe-Grillet
OyuncularDelphine Seyrig
Giorgio Albertazzi
Sacha Pitoëff
MüzikFrancis Seyrig
Görüntü yönetmeniSacha Vierny
KurguJasmine Chasney
Henri Colpi
StüdyoCocinor
Cineriz
DağıtıcıStudio Canal
The Criterion Collection (DVD)
CinsiSinema filmi
TürüGerçeküstü, psikolojik, avangart, dram, romantik, deneysel
RenkSiyah-beyaz
Yapım yılı1961
Çıkış tarih(ler)i25 Haziran 1961, Fransa
Eylül 1961, Venedik Film Festivali
Nisan 2005, İstanbul Film Festivali
Süre94 dakika
ÜlkeFransa Fransa
İtalya İtalya ortak yapımı
DilFransızca
Diğer adlarıGeçen Yıl Marienbad'da (Türkiye)
Last Year at Marienbad (ABD)
Last Year in Marienbad (İngiltere)
L'anno scorso a Marienbad (İtalya)
El año pasado en Marienbad (İspanya)
Letztes Jahr in Marienbad (Almanya)

Geçen Yıl Marienbad'da[1] 1961 Fransa-İtalya ortak yapımı gerçeküstü deneysel filmdir. Özgün adı L'Année Dernière à Marienbad olan film Birleşik Krallık'ta Last Year in Marienbad, ABD'de de Last Year at Marienbad adlarıyla gösterime sunulmuştur. Film, Nisan 2005'te 24. Uluslararası İstanbul Film Festivali'nde de gösterilmiştir.[2]

Özgün senaryosunu ve diyaloglarını Alain Robbe-Grillet'nin yazdığı bu avangart filmi Alain Resnais yönetmiş, başlıca rollerinde Delphine Seyrig, Giorgio Albertazzi ve Sacha Pitoëff oynamışlardır. Siyah beyaz Dyaliscope (CinemaScope'un Fransa'daki muadili) görüntülerini Sacha Vierny'nin çektiği filmin müzikleri Francis Seyrig'e aittir. Kadın oyuncuların kostümlerini ünlü modacı Coco Chanel tasarlamıştır. O tarihte sinemaya yeni başlamış olan Alman yönetmen Volker Schlöndorff de Alain Resnais'nin yönetmen yardımcılığını yapmıştır.[3][4]

"Geçen Yıl Marienbad'da", Fransız Yeni Dalga sinema akımının önemli temsilcisi Resnais'nin ikinci uzun metrajlı filmidir ve en önemli üç filminden biridir. (Diğerleri Gece ve Sis (1955) ile Hiroşima Sevgilim (1959)'dir, her üçü de yönetmenin erken dönemine aittir.)[5] Filmin senaristi Alain Robbe-Grillet ise 1950'li yıllarda Fransa'da ortaya çıkan Nouveau Roman (Yeni Roman) adlı edebiyat akımının başlıca temsilcilerinden biridir ve aynı zamanda da bir sinema yönetmenidir.

Bu bilmece gibi gizemli ve rüyayı andırır tuhaf filmde, otel olarak kullanılan muhteşem bir şatoda karşılaşan bir kadın ve bir erkeğin sürekli olarak daha önce nerede karşılaştıklarını sorgulamaları, geçmişlerini aramaları (belki de hiç karşılaşmamışlardır) çapraşık geri dönüşlerle anlatılır. "Geçen Yıl Marienbad'da" bir bakıma Hollywood melodramlarının sürrealist bir parodisi de sayılabilir.[6] Filmin adında geçen Marienbad (Mariánské Lázně), Sigmund Freud (1915'te) ve Mustafa Kemal Atatürk (1918'de) gibi ünlü şahsiyetlerin de kaldığı[7] Çekya'da tarihi bir kaplıca kentidir, ama filmde sözü edilen yerin burası olup olmadığı da pek açık değildir.

Çevrildiği yıl Venedik Film Festivali'nde Altın Aslan ödülünü alan film, 1963'te "en iyi senaryo" dalında Oscar'a, "en iyi film" dalında da BAFTA ödülüne aday gösterilmişti.[8]

Konusu

Film Avrupa'da çok şık bir şatoda geçer. Aynı zamanda bir otel olarak da kullanıldığı anlaşılan bu şato, barok tarzdaki şatafatlı tavan süslemeleri, çok büyük salonları, sonsuz gibi gözüken koridorları, duvarlarındaki devasa aynaları ve yağlı boya tablolarıyla, bir de geometrik şekiller verilmiş çalılar ve bitkilerle süslenmiş muazzam bahçeleriyle göz kamaştırıcı, hatta neredeyse gerçeküstü bir görünümdedir. Bu mekânları dolduran şık ve zarif insanlar da en az mekânlar kadar gizemli görünürler. Bu karakterlerin bir isimleri yoktur. Film başlıca üç karakterin etrafında gelişir: Güzel ve alımlı bir kadın olan "A" (Delphine Seyrig), sinema yıldızlarını andıran "X" (Giorgio Albertazzi) ve muhtemelen A'nın kocası veya sevgilisi olan "M" (Sascha Pitoeff). Olaylar X'in ağzından anlatılır, diğerlerinin diyalogları çok azdır.

X, A'ya yaklaşarak geçen yıl Marienbad'da karşılaşmış olduklarını söyler ve birlikte yaşadıkları anları ve aralarında geçen konuşmaları ona hatırlatmaya çalışır. X'e göre, M kumar masalarında meşgulken A'nın odasında buluşmayı, sonra da birlikte uzaklara kaçmayı planlamışlar ama bu gerçekleşemeyince A'nın ricası üzerine planlarını bir yıl sonrasına ertelemişlerdir. Oysa A bunların hiçbirisini hatırlamaz, ama kendisini de tamamen X'ten uzak tutmaz. Filmin ilerleyen dakikalarında bilinen anlamda dramatik bir gelişme olmaz. Diyaloglar ve olaylar birkaç kez daha ama bu kez başka mekânlarda tekrarlanır.

Tarzı ve çekimler

Filmde sözü geçen ve filmin adında da yer alan Marienbad (yeni adıyla Mariánské Lázně), Çekya'nın Karlsbad bölgesinde tarihi bir kaplıca kentidir ama filmin çekimleri burada yapılmamıştır. Alain Resnais filmin çekimlerini Almanya'da, özellikle de Bavyera'daki bazı şatolarda gerçekleştirmiş, ancak kurguda bütün bu çekimlerin tek bir mekânda yapıldığı izlenimi verilmiştir.[9] Zaten burada Resnais'nin amaçladığı seyircinin mekân duygusunu kaybetmesidir. Ona göre olayların belirli bir coğrafi bölgede geçtiği izleniminin alınmaması gerekmektedir.

Filmin, neyin gerçek neyin kurgu olduğunu birbirinden ayırmanın imkânsız olduğu gizemli, adeta bilmece gibi bir anlatım tarzı vardır. Zaman ve mekân birliğinin olmadığı, bir anı diğerine uymayan, şimdiki zamanla geçmiş zaman arasında sürekli gidip gelen, değişken ve adeta bir rüyayı andıran hipnotik çekimler, zaman zaman adeta perdede görüntü dondurulmuş gibi birden hareketsizleşiveren gizemli karakterler, baştan beri gizemli olan ve filmin sonunda da gizemi çözülmeyen öyküsüyle "Geçen Yıl Marienbad'da" hem seyirciyi hem de eleştirmenleri şaşkına çevirmiş ve kimileri tarafından bir başyapıt olarak kabul edilirken kimilerince de kabul edilemez bulunmuştu. Hatta, Harry Medved ve Randy Lowell'ın birlikte yazdığı Tüm Zamanların En Kötü 50 Filmi adlı kitapta bu filme de yer verilmişti.[10]

Sacha Vierny'nin çektiği siyah beyaz geniş perde Dyaliscope (CinemaScope'un Fransa'daki muadili) görüntüler, kavisli kamera kaydırma hareketleriyle birleşince, karakterlerin farklı düzlemlerde ve durumlardaki kompozisyonlarını aynı görüntüde bir araya getirmiştir.

Filmin özgün müziğini başrol oyuncusu Delphine Seyrig'in erkek kardeşi Francis Seyrig yapmıştır. Genellikle bir orgla icra edilen bu rahatsız edici gotik müzik, adeta ölülerin arkasından yazılmış ayin müziği (requiem), ilahi tarzındadır ve zaman zaman konuşma sesini bastıracak şekilde yüksek volümde duyulur.

Oyuncu kadrosu

Alain Resnais'nin "Geçen Yıl Marienbad'da" filminden rüyayı andıran gerçeküstü bir sahne. İnsanların uzun gölgeleri varken diğer nesnelerin gölgeleri oluşmamış.
Oyuncu Rolü
Giorgio AlbertazziX / Yabancı
Delphine SeyrigA / Kadın
Sacha PitoëffM / Eskort / Koca
Françoise BertinOteldeki bir şahıs
Luce Garcia-Ville
Héléna Kornel
Françoise Spira

Kaynakça

  1. ^ Özön, Nijat (1964). Sinema El Kitabı. Elif Yayınları. ss. sayfa 285. Türkçe isim için referans.
  2. ^ "Uluslararası İstanbul Film Festivali Arşivi". Iiksv.org. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2009. []
  3. ^ "Volker Schlöndorff" (İngilizce). IMDb. 24 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2009. 
  4. ^ "L'Année dernière à Marienbad" (Fransızca). fr.wikipedia.org. 1 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2009. 
  5. ^ "Alain Resnais" (İngilizce). en.wikipedia.org. 12 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2009. 
  6. ^ "Last Year at Marienbad" (İngilizce). allmovie.com. 27 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2009. 
  7. ^ "Hotel Continental, Marienbad" (Almanca). kurreisen.de. 8 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2012. 
  8. ^ "L'année dernière à Marienbad (1961)/awards" (İngilizce). IMDb. 14 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  9. ^ "L'année dernière à Marienbad (1961)/locations" (İngilizce). imdb.com. 14 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2009. 
  10. ^ "L'année dernière à Marienbad (1961)/trivia" (İngilizce). imdb.com. 19 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2009. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Clint Eastwood</span> Amerikalı film yönetmeni ve sinema oyuncusu

Clinton Eastwood Jr, Amerikalı sinema oyuncusu, yönetmen, yapımcı, besteci.

<i>Batan Güneş</i> (film, 1962) 1962 yapımı Fransız-İtalyan drama filmi

Batan Güneş 1962 İtalya-Fransa ortak yapımı psikolojik dramatik filmdir. Özgün adı L'Eclisse olan filmi Michelangelo Antonioni yönetmiş, başrollerinde Alain Delon ve Monica Vitti oynamışlardır. "Batan Güneş" bir Raymond ve Robert Hakim yapımıdır.

<i>Güzel ile Hayvan</i> (film)

Güzel ile Hayvan, 1946 Fransa yapımı romantik fantezi filmidir. Özgün adı La Belle et La Bête olan film Anglosakson ülkelerinde Beauty and the Beast olarak adlandırılır. Türkiye'de zaman zaman Güzel ve Çirkin adı ile gösterime sunulduğu da olmuştur. Fransız romancı Jeanne-Marie Le Prince de Beaumont'un 1756'da yazmış olduğu çok bilinen ünlü masalından yola çıkarak Jean Cocteau'nun senaryosunu yazdığı ve yönettiği filmin başrollerinde Jean Marais ve Josette Day oynamışlardır. Cocteau'nün gedikli oyuncusu Marais bu filmde üç rolü birden oynuyor.

<span class="mw-page-title-main">Alain Robbe-Grillet</span> Fransız film yönetmeni ve yazar (1922 – 2008)

Alain Robbe-Grillet, Fransız yönetmen, yazar ve senarist.

<i>Drakula</i>

Drakula (özgün adı: Dracula), İrlandalı yazar Bram Stoker'ın 1897 yılında yayınlanan gotik korku romanı. Olay örgüsü; mektuplar, gazete makaleleri ve günlük alıntıları aracılığıyla anlatılır. Bu çerçeveden bakıldığında bir mektup roman olma özelliği de taşır. Kurgunun tek bir baş kahramanı yoktur; ancak roman Avukat Jonathan Harker'ın Transilvanyalı Kont Drakula'nın şatosuna varmak üzere bir iş seyahatine çıkması ve Drakula'nın bir vampir olduğunu öğrenmesiyle başlar.

Last Exile, Gonzo tarafından hazırlanan 2003 yapımı bir anime televizyon serisidir. Seri, Nisan-Eylül 2003 tarihleri arasında yayınlandı. Last Exile -Fam, The Silver Wing- adlı bir devam serisi Ekim 2011-Mart 2012 tarihleri arasında yayınlandı. Last Exile -Fam, The Silver Wing-: Over the Wishes adlı bir anime film uyarlaması ise 6 Şubat 2016 tarihinde gösterime girdi.

<span class="mw-page-title-main">Alain Resnais</span> Fransız film yönetmeni (1922 – 2014)

Alain Resnais, Fransız film yönetmenidir.

<i>Son Adam</i> (film, 1924) 1924 Almanya yapımı siyah beyaz dramatik film

Son Adam 1924 Almanya yapımı siyah beyaz dramatik filmdir. Özgün adı Der Letzte Mann olan bu sessiz film ABD'de The Last Laugh adıyla gösterime sunulmuştu.

<i>Kumpanya</i> (film, 1975) Theodoros Angelopoulosun 1975 yapımı epik dönem filmi

Kumpanya, 1975 Yunanistan yapımı epik dönem filmdir. Özgün adı O Thiasos olan film uluslararası festivallerde ve İngilizce konuşulan ülkelerde The Travelling Players adıyla gösterime sunulmuştur.

62. geleneksel Cannes Film Festivali 13-24 Mayıs 2009 tarihleri arasında düzenlenen film festivali. Fransız oyuncu Isabelle Huppert jüri başkanlığını üstlendi. 19 Mart 2009'da festivalin açılış filminin Pixar yapımı Up isimli film olduğu açıklandı. Festivalin tarihinde ilk kez bir animasyon film ve aynı zamanda ilk kez bir 3-D film festivalin açılış filmi olarak seçildi.

<i>Eski İstanbul Sinemaları: Düş Şatoları</i>

Eski İstanbul Sinemaları: Düş Şatoları, gazeteci ve sinema yazarı Burçak Evren'in 1998 tarihinde yayımladığı sinema kitabıdır.

<span class="mw-page-title-main">Claude Lelouch</span> Fransız film yönetmeni, senarist, görüntü yönetmeni, oyuncu ve yapımcı

Claude Lelouch, Fransız film yönetmeni, senarist, görüntü yönetmeni, aktör ve yapımcı.

<i>Güzel Tutsak</i>

Güzel Tutsak, 1983 Fransa yapımı gerçeküstücü avangart filmdir. Özgün adı La belle captive olan film 2-17 Nisan 2005 tarihleri arasında düzenlenen 24. Uluslararası İstanbul Film Festivali'nde de gösterilmişti. Sinema eleştirmeni Rekin Teksoy Sinema Tarihi adlı kitabında filmin Türkçe adını Güzel Esire olarak not düşmüştür. Ancak bu adın Türkiye'deki gösterim adı değil, özgün adının çevirisi olduğu anlaşılmaktadır.

<i>Samanyolu</i> (film, 1969) 1969 filmi

Samanyolu, 1969 Fransa, İtalya, Batı Almanya ortak yapımı satirik yol filmidir. Özgün adı La voie lactée olan film Nisan 1997'de 16. Uluslararası İstanbul Film Festivali'nde de gösterildi. Bu festivalde yönetmenin neredeyse tüm filmleri seyirciye aynı anda sunulmuştu.

Fransız sineması bir yüzyılı aşkın bir süredir Lumiere Kardeşler'den başlayarak Amélie Poulain'e, yeni dalga akımından avant-garde akıma, Georges Méliès'den Cannes film festivali'ne kadar oluşturduğu kendine özgü kültürüyle başta Avrupa sineması olmak üzere dünya sinemalarını birçok yönden etkilemiştir. Fransız film endüstrisi, 19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılda dünyanın en önemli film endüstrisi olmuştur.

33. Cannes Film Festivali 9 - 23 Mayıs 1980 tarihleri arasında yapıldı. Altın Palmiye, All That Jazz ile Bob Fosse ve Kagemusha ile Akira Kurosawa'ya verildi.

Müthiş Bir Tren, Sait Faik Abasıyanık'ın aynı adlı hikâyesinden Metin Erksan tarafından filme uyarlanan 1975 yapımı Türk televizyon filmi. Erksan'ın Türkiye Radyo Televizyon Kurumu için hazırladığı Türk Edebiyatı uyarlamaları seri filmlerinden ilkidir. Serinin diğer filmleri Sazlık, Hanende Melek, Geçmiş Zaman Elbiseleri ve Bir İntihar'dır.

1961'de sinema, maddesi 1961 yılında gösterime giren filmleri listelemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Delphine Seyrig</span> Fransız film yönetmeni ve sinema oyuncusu (1932 – 1990)

Delphine Claire Beltiane Seyrig, Lübnan doğumlu Fransız oyuncu ve film yönetmenidir.

Gençlik Oscar'ı olarak da bilinen Akademi Gençlik Ödülü, Sinema Sanatları ve Bilimleri Akademisi (AMPAS) Yönetim Kurulu'nun takdirine bağlı olarak, özellikle on sekiz yaşın altındaki genç sanatçıları "Ekran eğlencesine olağanüstü katkıları" için ödüllendirmek için verilen Özel bir Onursal Akademi Ödüldür.