İçeriğe atla

Gazometre

Gazometre

Gazometre, atmosferik basınçta ve çevre sıcaklığında hava gazı, doğal gaz, sıvılaştırılmış gaz ve biyogaz gibi yanıcı gazları depolamak için kullanılan yapılardır.

19. yüzyılda havagazı ile aydınlatma ve ısıtma hizmeti sağlamak için dünyanın birçok yerinde gazometre inşa edilmiştir. Gazometreler yer üstü gaz konteynerlerini, yeraltı depolama tanklarını ve yer altı mağaralarını içerir.[1] Genellikle çelik konstrüksiyonlu, büyük hacimli ve bulunduğu çevreyi görsel anlamda etkisi altına alan yapılardır. Yaygın olarak kullanılanlarının hacimleri genellikle birkaç metreküpten başlayarak, 350.000 metreküpe kadar ulaşmaktadır.[1] Büyük gazometreler yaklaşık 60 metre çapında ve 50.000 km³ kadar hacme sahip yapılardır.

Geçmişi

Grassbrook Gazometresi, Hamburg, Almanya

İlk defa modern kimyanın kurucusu Antoine Lavoisier 1789 yılında, deneylerinde gaz depolamak ve gaz akışını sağlamak için gazometre adını verdiği bir konteyner geliştirmiştir. Lavoisier Gazometresi olarak bilinen ilk üretim düzeneğinde, bir depolama sistemi yoktu. Bu sistemi, gaz aydınlatmasının mucidi olan İskoçyalı mühendis William Murdoch geliştirdi. 1798 yılında, Birmingham'daki Soho Fabrikası'nın küçük gaz tesisine ilk gazometre monte edildi.[1]

1825 yılında Alman girişimci Friedrich August Neuman, İngiliz gaz şirketi Imperial Continental Gas Association için Almanya'daki ilk gazometreleri inşa etti. Aynı şirket, 1863 yılına kadar Avrupa'da yetmiş sekiz gazometre kurdu. Viyana Gazometresi ve 200.000 m³ hacmiyle dönemindeki Avrupa'nın en büyüğü olan Grasbrook Gazometresi de inşa edilen gazometreler arasındaydı. İstanbul'da havagazı üretimi için Dolmabahçe, Kuzguncuk, Yedikule ve Hasanpaşa Gazhanelerinin bir parçası olarak dört gazometre inşa edildi.

Aydınlatma teknolojinin değişmesi ve enerji alternatiflerinin gelişmesi sonucu 20. yüzyılın ikinci yarısında tüm dünyada gazhane tesislerinin üretimleri ve işlevleri durmuş; gazometrelerin kullanımına son verilmiştir.

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ a b c Büyüktaşkin, Halet Almıla ARDA (2 Temmuz 2019). "GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE GAZOMETRE YAPILARI VE DOLMABAHÇE GAZOMETRESİ İÇİN OLASI İŞLEVLENDİRME ÖNERİLERİ". TÜBA-KED. 19 (19). doi:10.22520/tubaked.2019.19.004. ISSN 2667-5013. 16 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Dolmabahçe Sarayı</span> Türkiye, İstanbul’da bir saray

Dolmabahçe Sarayı, İstanbul, Beşiktaş'ta, Kabataş'tan Beşiktaş'a uzanan Dolmabahçe Caddesi'yle İstanbul Boğazı arasında, 250.000 m²'lik bir alan üzerinde bulunan Osmanlı sarayı. Marmara Denizi'nden Boğaziçi'ne deniz yoluyla girişte sol kıyıda, Üsküdar ve Kuzguncuk'un karşısında yer alır. Sultan Abdülmecid tarafından inşa ettirilen sarayın yapımı 1843 yılında başlayıp 1856 yılında bitirilmiştir. Günümüzde müze olarak kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">BJK İnönü Stadyumu</span> 1947 - 2013 yılları arasında Beşiktaş JK futbol takımı tarafından kullanılan stadyum

BJK İnönü Stadyumu, İstanbul Boğazı kıyısında, Beşiktaş ile Kabataş semtleri arasında 1947 ile 2013 yılları arasında hizmet vermiş stadyum. Stadyum 2004 yılında yenilenerek, kapasitesi 32.086'ya çıkarılmıştır. Uzun yıllar Galatasaray, Fenerbahçe ve Beşiktaş takımlarının maçlarında kullanılan stadyum, Beşiktaş'ın yeni stadyum projesi kapsamında 2013 yılında yıkılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ahşap</span> Ağaçtan elde edilen doğal ve organik bir malzeme

Ahşap, ağaçtan elde edilen doğal ve organik bir malzemedir. Tarih öncesi çağlardan beri insanların ihtiyaçlarını karşılamada ve gereksinimlerini gidermede kullandığı en yaygın malzemelerdendir.

<span class="mw-page-title-main">Gemi</span> Ulaşım aracı

Gemi dünya denizlerini, okyanuslarını, nehir, göl ve diğer yeterince derin su yollarını dolaşan, mal ve yolcu taşıyan veya savunma, araştırma ve balıkçılık gibi özel görevleri yapan büyük bir deniz taşıtı’dır. Gemiler genellikle boyut, şekil, yük kapasitesi ve amaca göre teknelerden ayrılır. Yelken çağı'nda "gemi", en az üç Kabasorta arma‘lı direkleri ve tam cıvadra yelken planıyla yelkenli gemi olarak tanımlanır.

<span class="mw-page-title-main">Antoine Lavoisier</span> Fransız bilim insanı ve kimyacı (1743–1794)

Antoine-Laurent de Lavoisier, Fransız kimyacı.

<span class="mw-page-title-main">Boru hattı taşımacılığı</span>

Boru hattı taşımacılığı malı borular yardımı ile nakletme işidir. Genellikle sıvı ve gaz maddeler taşınır fakat pnömatik borularda kapsüllere konulan katı maddeler hava basıncı kullanılarak da taşıma yapılır.

<span class="mw-page-title-main">Sıvılaştırılmış doğalgaz</span>

(Liquefied natural gas) sıvılaştırılmış doğalgaz veya LNG, doğalgazın saflaştırılması ve atmosferik basınçta yaklaşık olarak -163 °C'de yoğunlaştırılmasıyla elde edilen sıvıdır.

<span class="mw-page-title-main">Havagazı</span>

Havagazı, kentlerde ısınma ve aydınlanma maksadıyla kullanılmak üzere kömürden imal edilen gaz yakıttır. Havagazı "Havagazı Fabrikası" veya Gazhane denilen üretim ve depolama tesislerinde imal edilir.

<span class="mw-page-title-main">Doğalgaz</span> yanıcı gazlardan oluşan fosil yakıt türü

Doğalgaz yer kabuğunun içindeki fosil kaynaklı bir çeşit yanıcı gaz karışımıdır. Bir petrol türevidir. Yakıt olarak önem sıralamasında ham petrolden sonra ikinci sırayı alır. Doğalgazın büyük bölümü (%70-90'ı), Metan (CH4) adı verilen hidrokarbon bileşiğinden oluşur. Diğer bileşenleri; etan (C2H6), propan (C3H8), bütan (C4H10) gazlarıdır. İçeriğinde eser miktarda karbondioksit (CO2), azot (N2), helyum(He) ve hidrojen sülfür (H2S) de bulunur. Doğalgaz konvansiyoneldir ve konvansiyonel olmayan doğalgaz türleri arasında kaya gazı, kum gazı ve kömür gazı bulunur.

<span class="mw-page-title-main">NGC 1275</span> galaksi

NGC 1275, Kahraman takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 235 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan 1,5 tipi bir Seyfert galaksisi. NGC 1275, çok büyük ve görece yakın Kahraman Kümesi'nin merkezinde yer almakta olup, kümenin baskın bir üyesidir. Muazzam bir x-ışını ve radyo dalgası kaynağı olan NGC 1275, malzemesini üzerine düşen galaksilerden sağlamakta ve böylece merkezinde bulunan çok büyük kütleli bir kara deliği beslemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Depo</span>

Depo ya da ambar, Ticari değeri olan ürünlerin muhafazası amacıyla yapılmış özel yapılardır. Mamul mal üreticileri, ticari işletmeler, ithalat ve ihracat firmaları, toptan satıcılar, nakliye firmaları gibi pek çok sektör tarafından kullanılmakta olan depolar, daha çok şehirlerin endüstriyel bölgelerinde yer almaktadır. Depo ayrıca Demiryolu, deniz taşımacılığı ve hava yolu taşımacılığı bünyesinde yükleme ve boşaltma mekanları olarak da kullanılabilmektedir. İçerisindeki mevcut mal sirkülasyonunun sağlanabilmesi amacıyla vinç, forklift gibi araçlar ve buna yardımcı palet adı verilen genellikle ağaç hammaddeli altlıkların kullanımı önemlidir.

Maltepe Havagazı Fabrikası 1929-1990 yılları arasında Ankara'nın Maltepe semtinde faaliyet gösteren elektrik santralı ve havagazı üretim tesisi.

<span class="mw-page-title-main">Petrol endüstrisi</span>

Petrol endüstrisi, petrol sanayi veya petrol ve doğal gaz endüstrisi, küresel olarak petrol ve petrol ürünlerinin aranması, çıkarılması, rafine edilmesi, taşınması ve pazarlanması süreçlerini kapsayan terimdir. Sektörün en büyük hacme sahip ürünleri arasında mazot ve benzin bulunmaktadır. Petrol ayrıca ilaçlar, solventler, gübre, pestisit ve plastik gibi birçok kimyasal ürün içinde ham madde niteliği taşımaktadır. Petrol endüstrisi upstream, midstream ve downstream şeklinde üç ana bileşene ayrılmaktadır. Midstream yani orta kısım işlemler genellikle downstream kategorisine dahil edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan'da enerji</span>

Kazakistan'da enerji Kazakistan'da enerjiyi ve elektrik üretimi, tüketimi ve ithalatını açıklar. Kazakistan enerji politikası enerji ile ilgili Kazakistan siyasetini anlatır.

<span class="mw-page-title-main">Tarihî Havagazı Fabrikası</span> İzmir, Türkiyede bir kültür merkezi

Tarihî Havagazı Fabrikası, Türkiye'nin İzmir şehrinde yer alan eski bir havagazı fabrikasıdır. Günümüzde kültürel ve sanatsal etkinliklere ev sahipliği yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Havagazı fabrikası</span> yanıcı gaz üretimi için endüstriyel bir tesis

Havagazı fabrikası veya gazhane havagazı üretimi için endüstriyel bir tesis ve depolama alanıdır.

Azeri Azerbaycan, Bakü'nün 100 km doğusunda bulunan Hazar Denizi'nde açık deniz petrol sahasıdır ve daha büyük çaplı Azer-Çırak-Güneşli Petrol Sahası (AÇG) projesinin bir parçasıdır. Azeri petrol sahası Orta Azeri, Batı Azeri, Doğu Azeri üretim platformları, sıkıştırma ve su enjeksiyon platformlarını içermektedir. Saha 1988 yılında keşfedildi ve orijinal olarak 26 Bakü Komiseri'nden adını aldı.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan'da maden endüstrisi</span>

2005 yılı itibarıyla Azerbaycan; alüminyum, kurşun, demir ve çinko dâhil olmak üzere bir dizi metal ve endüstriyel mineral üretti.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan'da petrol endüstrisi</span>

Azerbaycan'daki petrol endüstrisi yaklaşık 873.260 varil (138.837 m3) günlük petrol ve 2013 itibarıyla yılda 29 milyar metreküp gaz üretmektedir. Azerbaycan, petrol endüstrisinin doğum yerlerinden biridir. Tarihi petrol servetiyle bağlantılıdır. Dünyadaki en önemli petrol ve gaz üreticisi olmaya adaydır.

<span class="mw-page-title-main">Hasanpaşa Gazhanesi</span> İstanbulda bir müze ve etkinlik alanı

Hasanpaşa Gazhanesi (Kurbağalıdere Gazhanesi ya da Kadıköy Gazhanesi olarak da bilinir), İstanbul'un Anadolu yakasına gaz tedariki için Kadıköy'de 1892'de inşa edilmiş olan, günümüzde kültür merkezi olarak kullanılan yapıdır.