İçeriğe atla

Gazne

Koordinatlar: 33°32′57″K 68°25′24″D / 33.54917°K 68.42333°D / 33.54917; 68.42333
Gazne
Farsçaغزني
Dariceغزنی
Gazne şehri
Afganistan üzerinde Gazne
Gazne
Gazne
Gazne'nin Afganistan'daki konumu
ÜlkeAfganistan Afganistan
VilayetGazni Vilayeti
İlçeGazni
Rakım2219 m
Nüfus
 (2019)
 • Toplam270.000
 • Yoğunlukoto/km²
Zaman dilimiUTC+04.30 (ASZ)

Gazne (Farsçaغزني; Dariceغزنی), Afganistan'ın kuzeyinde, Gazni Vilayeti'nin merkezi olan şehir.[1]

Kent, Afganistan'ın en işlek karayollarının kavşağında kurulmuştur.[1] Güneybatıdan Kalat'a, kuzeydoğudan başkent Kabil'e ve doğudan Gardez'e bağlıdır.[1]

Kelime anlamı "pırlanta" olan Gazne şehri zengin bir tarihe sahiptir. Gazne Kalesi, Gazne Minareleri, Sultan III. Mesud'un sarayı ve diğer kültürel hazineler yüzyıllardır gezginleri şehre çekmiştir. 2013 yılında ISESCO tarafından İslam dünyası kültür başkenti seçilmiştir.[2]

İslamiyet öncesi dönemde bölgede Budizm ve Hinduizm inanışlarına sahip kabileler yaşamıştır.[3] 7. yüzyılda İslamiyeti getiren müslüman Arapları, 9. yüzyılda Seferîler takip etmiştir. 10. yüzyılda Sebük Tegin tarafından Gazneliler Devletinin başkenti yapılmıştır. Şehir Gurlular tarafından yıkılmıştır, ama tekrar inşa edilmiştir. Timurlular ve Delhi Sultanlığı dahil birçok yerel gücün eline geçmiştir. Son olarak Hotakîlere ve onun devamı olan Dürrânîlere, yani modern Afganistan'a geçmiştir.[3]

İklim

 Gazne iklimi 
Aylar Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara Yıl
En yüksek sıcaklık (°C) 16,0 17,8 24,8 28,0 33,0 36,3 36,7 35,6 32,5 29,9 21,2 16,6 36,7
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) 0,6 2,3 10,0 18,0 23,7 29,2 30,8 30,5 26,5 19,0 12,6 5,4 17,4
Ortalama sıcaklık (°C) −5,9 −4,4 3,8 11,0 16,3 21,4 23,3 22,2 16,9 10,3 4,0 −1,8 9,8
Ortalama en düşük sıcaklık (°C) −10,6 −9 −1,5 4,2 8,1 12,4 15,1 14,1 8,3 2,2 −2,5 −6,6 2,8
En düşük sıcaklık (°C) −33,5 −29,2 −17,5 −5,8 0,0 5,0 7,7 2,0 −3,5 −6 −13,8 −33,2 −33,5
Ortalama yağış (mm) 40,2 53,9 70,9 49,9 19,7 1,9 14,1 4,7 0,5 4,1 11,3 25,8 297
Kaynak: Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi


Kaynakça

  1. ^ a b c Nijman, Jan (2020). Geography: Realms, Regions, and Concepts (20. bas.). Wiley. ISBN 978-1119607410. 
  2. ^ "Ghazni To Be Islamic Capital Of Culture". RadioFreeEurope/RadioLiberty. 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2018. 
  3. ^ a b Richards, J.F. (1974). "The Islamic frontier in the east: Expansion into South Asia". Journal of South Asian Studies. 4 (1). ss. 91-109. doi:10.1080/00856407408730690. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">On İki İmam</span> Vikimedya liste maddesi

On İki İmam, İslam'ın Şia mezheplerinden biri olan İmâmiyye-i İsnâaşeriyye İsnâaşeriyye itikadındaki imam silsilesine verilen addır. Sünnilik'te de On İki İmam'a saygı gösterilir. Ehl-i Beyt'ten Ali ile başlayan On İki İmam, Muhammed'in torunlarından Hüseyin bin Ali'nin soyundan devam eder.

<span class="mw-page-title-main">Gazneliler</span> Orta Asyada eski bir Türk devleti

Gazneliler, 963-1186 yılları arasında Maveraünnehir, Afganistan, Hindistan'ın kuzeyi ve Horasan'da hüküm sürmüş olan Türk devleti. Gazneliler adlarını başkent edindikleri, hâlen Afganistan sınırları içinde bulunan Gazne şehrinden almıştı. Mahmud-ı Gaznevî'nin Yemînüddevle lakabına atıfla bu hanedana Yemînîler denilmektedir. Ayrıca hanedanın babası Sebük Tigin'e atıfla Sebük Teginîler olarak da anılmaktadır. Gazne Devleti'nden önce bu topraklarda hüküm sürmüş olan Fars asıllı Samanîlerin siyasi ve kültürel etkisinden dolayı Gazneli Türkler, zaman içerisinde Farslaşmışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Gurlular</span> Afganistan, Pakistan ve Kuzey Hindistanda kurulmuş devlet

Gurlular, Horasan'da, diğer birçok doğu İran Tacikler'i gibi Sünni Müslüman bir hanedandı. Gurlular'ın kurduğu imparatorluğun merkezi bugün Afganistan sınırları içinde kalan Gur kenti olup toprakları günümüz İran, Afganistan, Pakistan topraklarını, Hindistan'ın kuzey bölgelerini, Türkistan'ın ve günümüz Arap ülkelerinin ise bazı bölümlerinden oluşuyordu.

<span class="mw-page-title-main">Hotakîler</span>

Hotakî hanedanı Afgan kökenli Gilzai Boyu'ndan (Peştunlar) gelen Mir Üveys Han Hotak tarafından, bugünkü Afganistan'ın Kandehar şehrinde kurulmuştur. Mirüveys ve destekçileri 1709 yılında İran'da hüküm süren Safevî yönetimi zamanında ortaya çıktılar. Mirwais Han yönetime Pers Kralları'nı temsilen gelen Gürcistan doğumlu Kandehar valisini öldürerek başladı. Ardından Mirüveys bölgede bulunan diğer valilerin de öldürülmesini istesi, bunun ile birlikte Afganlar tüm Iran ordusunu mağlup etti ve ordu Safeviler'in başkenti İsfahan'ı da terk etmek zorunda kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Lars Ahlin</span>

Lars "Guston" Ahlin İsveçli yazardır.

<span class="mw-page-title-main">Gazne (il)</span>

Gazne Vilayeti, Afganistan'ın 34 vilayetinden birisidir.

Eski Kilise Slavcası ilk Slav yazı dilidir. 9. yüzyılda Aziz Kiril ve Metodius bu dili standartlaştırdı ve Slavların Hristiyanlaştırılma süreci kapsamında İncil ve Grekçe kilise metinlerini çevirdi. Bu çalışmalar Slav dilleri tarihinde oldukça önemli bir yer almış, sonraki dil dönemi olan Kilise Slavcasının sistemleşmesine etki etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Sebük Tegin</span>

Sebük Tegin, 977–997 yılları arasında hüküm süren Gazne Devleti sultanıdır.

Abdürreşid bin Mahmud, 1050-1052 yılları arasında hüküm süren Gazne Devleti sultanıdır.

İbrahim bin Mesud, 1059-1099 yılları arasında hüküm süren Gazne Devleti sultanıdır.

Hüsrevşah, 1157-1160 yılları arasında hüküm süren Gazne Devleti sultanıdır.

Hüsrev Melik, 1160-1186 yılları arasında hüküm süren son Gazne Devleti sultanıdır.

Hakikât İslâmiyet'in mistik kollarından biri olan Sufilik'teki bir mertebenin adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Mahmud Tarzi</span>

Mahmud Bey Tarzi, Afganistan'ın dışişleri bakanlığı ve Paris elçiliğini yapmış modernleşme yanlısı düşünce ve siyaset adamıdır.

Gazne ilçesi (Peştuca: د غزني ولسوالۍ), Afganistan'ın Gazni Vilayeti'ne bağlı olan 19 ilçeden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Horasan</span> tarihi bölge

Büyük Horasan veya Antik Horasan Antik İran'ın bir parçası olan ve Sasani İmparatorluğu döneminden, İran'ın doğu bölgelerine atıfta bulunmak için kullanılan geleneksel ve yaygın bir isimdir. Sasaniler, İran topraklarını, biri "güneşin ülkesi" anlamına gelen Horasan olmak üzere dört parçaya bölmüştüler. İran'dan sonra sırasıyla Afganistan, Türkmenistan, Pakistan ve Tacikistan sınırları içinde de alanı vardır.

<span class="mw-page-title-main">Timurlu Hanedanı</span> Timurlu Hanedanı

Timurlu hanedanı, kendini Gürkani, Timur'un soyundan gelen Türk-Moğol kökenli bir Sünni Müslüman hanedanı idi. "Gürkani" kelimesi, Türkçeden Moğolcaya da geçen "damat" anlamına gelen "küḏegü (küregen)" kelimesinin Farsçalaştırılmış şekli olan "Gürkan"dan türemiştir. Gürkan lakabını kullanmasının sebebi ise Cengiz Han'ın soyundan gelen Saray Mülk Hanım ile evlendiğinden, Timurlular Moğol İmparatorluğu'nun kurucusu Cengiz Han'ın soyundan gelen akrabaları olduğundan, bu hanedan tarafından kullanılmıştır. Timurlu hanedanı üyeleri Fars kültüründen güçlü bir şekilde etkilenerek tarihte iki önemli imparatorluk kurmuşlardır:

<span class="mw-page-title-main">Cornelius (papa)</span>

Cornelius 6 ya da 13 Mart 251'den 253'teki ölümüne kadar papalık görevinde bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Gazne Minareleri</span>

Gazne Minareleri, Afganistan'ın merkezindeki Gazne şehrinde bulunan, özenle dekore edilmiş iki minare kulesidir. On ikinci yüzyılın ortalarında inşa edilmişlerdir ve Bahram Şah Camii'nin ayakta kalan tek unsurlarıdır. İki minare birbirinden 600 metre uzaklıktadır ve Gazne şehrinin kuzey-doğusundaki açık bir düzlükte yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Gazne Kalesi</span>

Gazne Kalesi, Afganistan'ın doğusunda, Gazne şehrinde bulunan büyük bir Orta Çağ kalesidir. 13. yüzyılda Gazne kasabasını çevreleyen duvarlı bir şehir oluşturmak için inşa edilmiştir. 45 metre yüksekliğindeki kale, ufuk çizgisine hakimdir.