İçeriğe atla

Gayrisafi millî hasıla

Türkiye'nin Dolar ve TL bazında GSMH'si
Yıl Milyar US-$ Milyar TL Büyüme %
2006 400.000 575.784 6,0
2005 361.500 488.100 7,6
2004 300.600 428.900 9,9
2003 239.800 356.700 5,9
2002 180.100 273.500 7,9
2001 146.100 176.500 -9,5
2000 201.500 125.600 6,3
Kaynak: DİE

Gayrisafi millî hasıla (GSMH), bir ülke vatandaşlarının verilen bir yıl için ürettikleri toplam mal ve hizmetlerin, belli bir para birimi karşılığındaki değerinin toplamıdır. Vatandaşlık ayrımının yapılmasındaki sebep, GSMH'nin gayrisafi yurt içi hasıladan (GSYİH) farklı olduğunu belirtmek içindir. GSYİH, o ülkede faaliyet gösteren yabancı ülke yurttaşlarının ürettiği nihai mal ve hizmetleri de kapsar.

Başka bir deyişle GSMH, bir ülkenin yurt dışında çalışan vatandaşlarının ülkeye gönderdikleri faktör gelirlerinin GSYİH’ye eklenip ülkede çalışan yabancıların kendi ülkelerine gönderdikleri faktör gelirlerinin GSYİH’den düşülmesi ile elde edilen değerdir.

1990'ların başından itibaren, küreselleşmenin ivme kazanıp üretim faktörlerinin ve sermayenin, ülke sınırlarının dışına taşması sonucu, makroekonomik analizlerde ilgi, bir ülkenin yurttaşlarının gelirini ifade eden GSMH yerine, bir ülkenin sınırları içerisinde yaratılan toplam geliri ifade eden GSYİH üzerine yoğunlaşmıştır. Fakat yine de ülkelerdeki kişi başına gelir ve bunların karşılaştırılması gibi konularda GSMH hâlâ önemli bir kavram ve ölçüdür. GSMH, genellikle bir yıllık zaman birimi içinde hesaplanır.

Kişi başına Millî Hasıla hesaplamalarında nüfus artışı göz önünde bulundurulur.

Cari ve Sabit fiyatlar

Millî Gelir hesaplamalarında iki çeşit uygulama vardır:

Cari fiyatlarla
Hesaplamalarda enflasyonun etkisi gözetilmez. Üretilen mal ve hizmetlerin güncel değerleri üzerine hesaplanır.
Sabit fiyatlarla
Baz olarak herhangi bir yıl alınır ve o yıla endeksli enflasyon oranından arındırılmış reel artışlar hesaplanır.

Hesaplama yöntemi

Gelirler yöntemi ile hesaplamada, gelir niteliği taşıyan üretim ve hizmet alanındaki kalemler esas alınır. Kullanılan ana kalemler şu şekilde sıralanabilir:

GSYİH (Gayri Safi Yurt İçi Hasıla) = Tarım + Sanayi + İnşaat + Ticaret + Ulaştırma, Haberleşme + Mali Kuruluşlar + Konut + Hizmetler Toplamı (Kamu ve Özel) + İthalat Vergisi

GSMH = GSYİH + Yurt dışında bulunan vatandaşların gelirleri - Yurt içindeki yabancıların gelirleri

GSMH ile İlgili Formüller:

  • SMH = GSMH – Amortismanlar
  • MG = SMH – Dolaylı Vergiler
  • MG = SMH – Dolaylı Vergiler + Sübvansiyonlar
  • MG = GSMH – Amortismanlar – Dolaylı Vergiler + Sübvansiyonlar
  • MG = Ücret + Faiz + Rant + Kâr
  • KG = MG – (Sosyal Güvenlik Kesenekleri + Kurumlar Vergisi + Dağıtılmayan Kârlar) + Transferler
  • HG = KG – Dolaysız Vergiler

Büyüme oranları

GSMH ve büyüme oranları, ülkenin ekonomik performansının göstergesidir. GSMH büyüme oranlarının üç çeyrek üst üste düşük olması, resesyon başlangıcı sinyali olarak görülür.

Ülkelerin GSYİH’lerine göre sıralandığı listeler

Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

Üretici fiyat endeksi ya da kısaltması ÜFE, belirli bir referans döneminde ülke ekonomisinde üretimi yapılan ve yurt içine satışa konu olan ürünlerin, üretici fiyatlarını zaman içinde karşılaştırarak fiyat değişikliklerini ölçen fiyat endeksidir. Aylık ve yıllık enflasyon rakamının belirlenmesinde kullanılır.

Millî gelir ile ilgili iki temel kavram vardır. Bunlar Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYİH) ve Gayri Safi Millî Hasıla (GSMH) kavramlarıdır. GSYİH, bir ülkenin sınırları içerisinde hem o ülkenin yurttaşları hem de yabancılar tarafından elde edilen gelir, GSMH ise bir ülkenin yurttaşları tarafından o ülkenin sınırları içerisinde ve sınırları dışında elde edilen geliri ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">Kişi başına nominal GSYİH değerlerine göre ülkeler listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bu sayfada Avrupa'daki ülkeleri, kişi başına düşen gayri safi yurt içi hasılalarına göre nominal değerlerde sıralanmaktadır. Bu değerler, bir ülkenin belirli bir yılda ürettiği tüm mal ve hizmetlerin değeri olup, piyasadaki döviz kurlarıyla Amerikan dolarına çevrilerek aynı yıl için ortalama nüfusa bölünerek elde edilir.

<span class="mw-page-title-main">Kişi başına düşen millî gelir</span>

Bir ülkenin gayri safi millî hasılası (GSMH), o ülkenin nüfusuna bölündüğü zaman, kişi başına düşen GSMH bulunur. Aynı şekilde, bir ülkenin gayri safi yurt içi hasılası (GSYİH) o ülkenin nüfusuna bölündüğü zaman ise, kişi başına düşen GSYİH elde edilir.

Dünya ülkelerinin gayri safi yurt içi hasılalarına (GSYİH) göre sıralanmış üç listesi vardır. Bu listedeki GSYİH dolar tahminleri satın alma gücü paritesi (SAGP) hesaplamalarından elde edilmiştir. SAGP bazını kullanmak, nispi yaşam maliyeti ve ülkeler arası enflasyonu hesaba kattığı için, gelirlerdeki gerçek farklıların potansiyel olarak bozulmasına yol açan sadece kur bazlı hesaplamaya göre daha yararlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kişi başına satın alma gücü paritelerine göre ülkeler listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bu madde dünya ülkelerinin, kişi başına gayri safi yurt içi hasılalarına (GSYİH) göre sıralanmış bir listesidir. Bu listedeki GSYİH dolar tahminleri satın alma gücü paritesi (SAGP) hesaplamalarından elde edilmiştir. Bu hesaplamalar Uluslararası Para Fonu (IMF), Dünya Bankası ya da CIA gibi çeşitli kurumlar tarafından yapılır. Farklı kuruşların aynı ülke için yaptıkları hesaplamalar farklılık gösterdiği için bu değerler kesin gerçekler yerine, tahmini rakamlar olarak algılanmalıdır.

Saatlik kişi başına GSYİH (SAGP), bir ülkenin üretkenliğinin göstergesi kabul edilir. Aşağıdaki listede, dünya ülkeleri saatlik kişi başına GSYİH’larına göre sıralanmıştır. Bu değer, bir ülkede bir yıl içinde üretilen tüm nihai mal ve hizmetlerin o yıl içerisinde gerçekleşen toplam çalışma saatlerine bölünmesi ile elde edilir.

Küresel Rekabet Endeksi dünya ülkelerinin, rekabetçilik puanlarına göre sıralanmış bir listesidir. Ülkelerin rekabetçilik puanları Dünya Ekonomik Forumu tarafından her yıl tekrar edilen kapsamlı bir çalışma ile ölçülür. Dünya Ekonomik Forumu, yıllık düzenli toplantısını, İsviçre'nin Davos kentinde Ocak ayı içerisinde gerçekleştirir.

Dolaylı vergi, bir gerçek ya da tüzel kişinin geliri veya sermayesi üzerinden değil, kişiler arasında gerçekleşen ekonomik işlemler üzerinden belirlenmiş oranlarda alınan vergi türü.

Bu, çeşitli kriterlere göre ülke ve bölge listelerinin bir listesidir. Bir ülke veya bölge, ulus veya devlet anlamında coğrafi bir alandır.

<span class="mw-page-title-main">Ekonomik büyüme</span> Malların piyasa değerindeki artışın ölçüsü

Ekonomik büyüme, bir ekonomide zaman içinde mal ve hizmet üretimi miktarında artış olmasıdır ve para yaratımında artış olmasına bağlıdır. Büyüme, geleneksel olarak reel veya reel GSYİH artış oranı yüzdeleriyle ölçülür. GSYİH genellikle reel olarak hesaplanır. Örneğin "enflasyona göre düzeltilmiş" terimi, mal ve hizmet üretiminin fiyatı üzerindeki enflasyonun net satış etkileri için kullanılır. Ekonomide, "ekonomik büyüme" veya "ekonomik büyüme teorisi", potansiyel üretimin büyümesi manasına gelir. Örneğin, toplam talep veya gözlenen satıştaki büyümenin neden olduğu, "tam istihdam"daki üretim.

<span class="mw-page-title-main">Nominal GSYİH değerlerine göre ülkeler listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Gayri safi yurtiçi hasıla (GSYİH), belirli bir yılda bir ülkedeki tüm nihai mal ve hizmetlerin piyasa değeridir. Ülkeler, piyasa veya devlet resmi döviz kurlarında hesaplanan mali ve istatistiksel kurumlardan alınan nominal GSYİH tahminlerine göre sıralanır. Nominal GSYİH, farklı ülkelerdeki yaşam maliyetlerindeki farklılıkları hesaba katmaz ve sonuçlar, ülkenin para biriminin döviz kurlarındaki dalgalanmalara bağlı olarak bir yıldan diğerine büyük ölçüde değişebilir. Bu tür dalgalanmalar, nüfusunun yaşam standardında genellikle çok az veya hiç fark yaratmasalar da, bir ülkenin sıralamasını bir yıldan diğerine değiştirebilir.

<span class="mw-page-title-main">Arnavutluk ekonomisi</span> Ulusal ekonomi

Arnavutluk ekonomisi, serbest piyasa ilkelerine dayalı olarak merkezi bir ekonomiden piyasaya dayalı bir ekonomiye geçiş sürecinden geçmiştir. Arnavutluk, üst-orta gelirli bir ülkedir ve Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO), Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ), Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) ve Karadeniz Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (KEİ) üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Gayrisafi yurt içi hasıla</span> Bir ülkede üretilen mal ve hizmetlerin piyasa değeri toplamı

Gayri safi yurtiçi hasıla (GSYİH), bir ülke veya ülkeler tarafından belirli bir zaman diliminde üretilen ve satılan tüm nihai malların ve hizmetlerin piyasa değeri’nin parasal bir ölçü’südür.

<span class="mw-page-title-main">İnsani Gelişme Endeksi'ne göre Avrupa ülkeleri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

İnsani Gelişme Endeksi (İGE), insani gelişmenin temel boyutlarındaki ortalama başarının özet bir ölçüsüdür. Uzun ve sağlıklı bir yaşam, bilgi ve makul bir yaşam standardı içerir. Endeks refahı ölçmenin standart bir yoludur. Ülkenin gelişmiş, gelişmekte olan veya az gelişmiş ülke ayrımı yapmak ve ayrıca ekonomi politikalarının yaşam kalitesi üzerindeki etkisini ölçmek için kullanılır. Ülkeler, İGE'lerine göre dört geniş kategoriye ayrılır: çok yüksek, yüksek, orta ve düşük insani gelişme. Şu anda, tüm Avrupa ülkeleri çok yüksek veya yüksek insani gelişme kategorisine girmektedir.

<i>IQ and the Wealth of Nations</i>

IQ and the Wealth of Nations psikolog Richard Lynn ve siyaset bilimci Tatu Vanhanen tarafından 2002 yılında yazılmış olan kitap. Yazarlar kitapta kişi başına düşen millî gelirin ülkelerin ortalama IQ'ları ile bağlantılı olduğunu savunmaktalardır. Buna ek olarak kitap ülkeler arası ekonomik büyüme ve millî servet gibi farklılıklarda da IQ'nun önemli bir faktör olduğuna değinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Faroe Adaları ekonomisi</span> Uluslararası Para Fonu (IMF) tarafından gelişmekte olan piyasa ekonomisi

Faroe Adaları ekonomisi, 2014 yılında, yıllık brüt 2.613 milyar dolarlık nominal bir gayri safi yurt içi hasıla (GSYİH) sahip, dünyanın 166'ncı büyük ekonomisidir. Faroe Adalarının ihracatının büyük çoğunluğu, yaklaşık %90'ı balıkçılık ürünlerinden oluşmaktadır.

Aşağıda uluslararası dolar cinsinden Avrupa ülkelerinin kişi başına düşen millî gelir listesi bulunmaktadır.

Bu, 2019 yılı için kişi başına GSMG'ye göre Avrupa ülkelerinin bir haritasıdır. Yeşil yüksek gelir, turuncu üst orta gelir ve kırmızı alt orta geliri göstermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Ulusal ortalama maaş</span> bir ülkenin çalışan nüfusunun ortalama maaşını gösteren istatistik

Ulusal ortalama maaş bir ulusun çalışan nüfusu için ortalama maaştır. Çalışan tüm kişilerin tüm yıllık maaşlarının toplanması ve toplamın çalışan sayısına bölünmesi ile hesaplanır. Bir ülkenin toplam nüfusuna, işsizler ve çalışan olmayanlar dahil olmak üzere, GSYİH'nin bölünmesiyle hesaplanan Gayri safi yurt içi hasıla (GSYİH) kişi başına ile aynı şey değildir.