İçeriğe atla

Gavsî Ahmed Dede

Ahîzâde Şeyhü’ş-şüyûh Gavsî Ahmed Dede Efendi İstanbulî
Muhtemelen Gavsî Ahmed Dede'yi tasvir eden gravür
Doğumİstanbul, Samatya’da Davutpaşa İskelesinde Çivizâde Mescidi yanında bir evde
Ölüm18 Kasım 1697
İstanbul
Defin yeriGalata Mevlevîhânesi avlusunda, semahâne giriş kapısının sol tarafında
İkametPera, İstanbul
MilliyetTürk
MeslekGalata Mevlevîhânesi'nin 11. Postnişini, Mevlevi şeyhi, Mutasavvıf, Mesnevîhan, Divan şairi, Ta‘lîk-nüvîs Hattat[1]
Çocuk(lar)Hadîce Hânım
Akraba(lar)Ahîzâde Derviş İsmail Tâib Efendi (kardeş)
EtkilendikleriMevlânâ Celâleddîn-i Rûmî, Ferîdüddin Attâr

Gavsî Ahmed Dede (ö. 1697, İstanbul), Türk Mevlevi şeyhi ve mutasavvıf. Galata Mevlevihanesi şeyhliği yapmıştı.

Hayatı

Mevlevilik ile ilk etkileşimi Bursa'da, Zihni Salih Dede ile oldu.[2] Zihni Salih Dede'nin vefatı sonrasında İstanbul'a döndü ve Galata Mevlevîhânesi şeyhi Arzî Mehmed Dede'nin mesnevîhanlığını yaptı.[2] 1668 yılında, Derviş Çelebi'nin yerine getirildiği Galata Mevlevihanesi şeyhliği görevini 1697'deki ölümüne kadar, yaklaşık 29 yıl yürüttü.[2] Kabri, mevlevihanenin avlusunda bulunmaktadır.[2]

Ailesi

Babası Bâhirü'l-Kerâme Şeyh Yuhâ (Yavsî olarak da belirtilir[3]) Efendi aracılığıyla, Hacı Bayrâm-ı Velî'nin halîfelerinden, Bayramî şeyhi, düşünür ve mutasavvıf Yazıcızâde Ahmed Bîcân'nın soyundan (ö. 1466) gelmektedir.[4] Anne tarafından Ahîzâdeler diye anılagelen soylu bir aileye mensup olan[5][6][7] Gavsî Ahmed, Osmanlı tarihinde idam edilen ilk Osmanlı şeyhülislâmı Ahîzâde Hüseyin Efendi'nin abisi Ahîzâde Abdülhalîm Efendi'nin (Halîmî) torunu, şeyhülislâm Sadullah Sadi Efendi'nin torununun torunudur. Gavsî Ahmed Dede'nin soyu, II. Bayezid ve oğlu Şehzade Ahmed'in öğretmeni Hatîb Kâsım Efendi'nin (ö. Temmuz 1489)[8] baba tarafı vesilesiyle, Anadolu Selçuklu sultanı I. Kılıç Arslan'a ve Çaka Bey'e dayanır. Gavsî Ahmed aynı zamanda kızı dervişe Hadîce Hânım'la evlenen ney virtüözü, Galata Mevlevîhânesi'nin 12. postnişini şair ve bestekâr Kutbü'n Nâyî Osman Dede'nin kayınpederi ve Yenikapı Mevlevîhânesi'nin 18. Postnişini, Meclis-i Mebusan başkanı ve İstanbul Milletvekili Osman Selahaddin Dede Efendi'nin büyük-büyük-büyük dedesidir.

Kaynakça

  1. ^ Çiftçi, Cemil (2003). Tasavvuf Kitabı. Kitabevi Yayınları. sf. 555. ISBN 9789756403181.
  2. ^ a b c d Dayıoğlu, Server (Nisan 2003). Galata Mevlevihanesi. Ankara: Yeni Avrasya Yayınları. s. 76. ISBN 975-6669-30-6. 
  3. ^ Altunmeral, Mehmet (Aralık 2019). Gavsî Ahmed Dede ve Şiirleri. Bartın Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi, 6/12, sf. 126.
  4. ^ İnce, Adnan (2005), Sâlim Efendi-Tezkiretü’ş-Şu’arâ, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, s. 521
  5. ^ Sâkıb Dede (1866), Sefîne-i Nefîse-i Mevleviyân, Matbaa-i Vehbiyye.
  6. ^ Genç, İlhan (2000), Esrâr Dede-Tezkire-i Şu’arâ-yı Mevleviyye, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, s. 400.
  7. ^ Hafızoğlu, Tahir (2010), Ali Enver, Mevlevî Şâirler-Semahâne-i Edeb, İstanbul: İnsan Yayınları, sf. 241.
  8. ^ Yaşar, Abdizade Hüseyin Hüsameddin (2022). Amasya Tarihi. Kültür Yayınları.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Şeyh Galip</span> Türk divan edebiyatı şairi (1757 - 1798)

Galib Mehmed Esad Dede veya tanınan kısa adıyla Şeyh Galib, Türk divan edebiyatı şairi ve mutasavvıf.

<span class="mw-page-title-main">Galata Mevlevihanesi</span> İstanbulda müze

Galata Mevlevihanesi veya diğer adıyla Kulekapı Mevlevihanesi, Türkiye'nin İstanbul ilinin Beyoğlu ilçesinde bulunan eski bir mevlevihane. Günümüzde Galata Mevlevihanesi Müzesi adıyla müze olarak faaliyet göstermektedir.

Neşati, Divan Edebiyatı şairi. Asıl adının ise Süleyman veya Ahmed olduğu sanılmaktadır.

Mehmed Tevfik Efendi mutasavvıf.

<span class="mw-page-title-main">Osman Selahaddin Dede Efendi</span>

Osman Selâhaddin Dede Mevlevî şeyhi, mutasavvıf.

Âdem Dede, Osmanlı Devleti Türk Mevlevi şairi. Doğum tarihi bilinmemektedir ama 1591 olduğu tahmin edilmektedir. Antalya’da doğmuştur. Din eğitimini yörenin ünlü dervişlerinden alan Adem Dede daha sonra bilgisini artırmak ve mevlevi olmak için İstanbul'a gitti. Galata Mevlevihanesi'nde, İsmail Ankaravi'nin yanına yerleşti ondan eğitim aldı. İsmail Ankaravi'nin ölümüyle aynı mevlevihaneye şeyh oldu. Dostlarıyla birlikte sohbet toplantıları düzenler, bu toplantılarda dini konuşmalar yapılır, müzik dinlenir, sema yapılır ve zikredilirdi. Galata Mevlevihanesi'nde Kur'an ve Mesnevi okunuyor, sema yapılıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Müneccimbaşı Ahmed Dede</span>

Müneccimbaşı Ahmed Dede 17. yüzyıl Osmanlı tarihçisi. Çeşitli konularda çok sayıda eser vermiş olmakla birlikte, en tanınmış kitabı Osmanlı tarihinin önemli kaynaklarından biri olma konumunu günümüzde de sürdüren ve Arapça yazdığı Sahaifü'l-Ahbâr adlı eseridir. Aslında bir dünya tarihi olan söz konusu eser bu özelliği nedeniyle sonradan pek çok kaynakta "Câmiü’d-Düvel" adı ile anılagelmiştir. "Müneccimbaşı Tarihi" şeklinde de anılır.

Ahmet Sadık Ziver Paşa, Ziver Efendi, Osmanlı devlet adamı, şair.

<span class="mw-page-title-main">Ahmet Remzi Akyürek</span>

Ahmet Remzi Akyürek, Türk mutasavvıf ve şair.

<span class="mw-page-title-main">Celaleddin Ergun Çelebi</span>

Celaleddin Ergûn Çelebi, Türk mutasavvıf, mevlevî.

Oğlanlar Şeyhi İbrahim Efendi, Osmanlı döneminde yaşamış Ekberi meşrepli, Bıçakçı Ömer Dede (Şeyh Emir Sıkkinî)’ye atfedilen (Melâmetîyye/Melâmîyye-î Bayramîyye Tarikâtı) tasavvuf okuluna mensup bir sufi ve tasavvuf önderi. Olanlar, Oğlanlar, Oğlan Şeyh veya Aksarayi lakaplarıyla da bilinir.

Samsun Mevlevîhânesi, Türkiye'nin Samsun ilinin İlkadım ilçesinde yer alan ve 1940-50 yılları arasında yıkılmış olan mevlevîhâne.

Muzaffer Ozak, Aşkî mahlasıyla da bilinen Türk vâiz, sahaf, müezzin, mutasavvıf ve Halvetiyye'nin Cerrâhiyye şubesinin 19'uncu postnişînidir.

<span class="mw-page-title-main">Üsküdar Mevlevihanesi</span>

Üsküdar Mevlevihanesi, Türkiye'nin İstanbul ilinin Üsküdar ilçesinde yer alan eski bir mevlevihanedir. Günümüzde Klasik Türk Sanatları Vakfı binası olarak faaliyet göstermektedir. Galata Mevlevihanesi Şeyhi Üsküdarlı Numan Dede'nin 1790'da görevinden ayrılması sonrasında, kendisi tarafından kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Osman Dede</span>

Kutbü'n Nâyî Osman Dede (1652-1729), Mevlevî şeyhi, derviş, mutasavvıf, bestekâr.

İsmâil Rusûhî Dede ya da Ankaravî İsmâil Rusûhî Efendi, Galata Mevlevîhânesi şeyhlerindendir. Mutasavvıf kimliğinin yanında devrinin önemli ilim adamlarından olan Ankaravî, değişik konularda yirmi dört adet eser yazmıştır. Bazı kaynaklarda eser sayısı 28 olarak belirtilir. Mesnevi hakkındaki çalışmalarıyla da Anadolu tasavvuf hareketinin önde gelen isimleri arasında yer alır.

Ahmed Celâleddin Baykara veya Soyadı Kanunu'nndan önceki kullanımıyla Ahmed Celâleddin Dede, Türk Mevlevi şeyhi ve mutasavvıf. Galata ve Üsküdar Mevlevihanesi şeyhliği yapmıştır.

Baykara bir isim olup şu kişilere aittir:

Ahîzâde Hüseyin Efendi, Osmanlı şeyhülislâmı. Osmanlı tarihinde idam edilen ilk Osmanlı şeyhülislâmı olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Yenikapı Mevlevihanesi</span>

Yenikapı Mevlevihanesi, Türkiye'nin İstanbul ilinin Zeytinburnu ilçesinde 16. yüzyılda kurulmuş bir mevlevihane.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.