İçeriğe atla

Gasosaurus

Gasosaurus
Yaşadığı dönem aralığı: 166,1-163,5 myö
Kalloviyen 
PreЄ
J
↓
Bulunan fosil buluntularına göre (beyaz ile gösterilmiş) oluşturulmuş rekonstrüksiyon
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Chordata
Klad:Dinosauria
Klad:Saurischia
Klad:Theropoda
Klad:Avetheropoda
Cins:†Gasosaurus
Dong & Tang, 1985
Tip tür
†Gasosaurus constructus
Dong & Tang, 1985

Gasosaurus (Basitleştirilmiş Çince: 气龙; Geleneksel Çince: 氣龍),[1] Jura döneminin ortasında yaklaşık 171.6 ila 161.2 milyon yıl önce yaşamış bir tetanuran teropod cinsidir. "Gasosaurus" adı, İngilizce "benzin" ve Yunanca "sauros' ("kertenkele") kelimelerinden türetilmiştir. Şu anda cinse atanmış sadece bir tür tanınmaktadır, G. buildus; bu özel ad Çin'in Siçuan Eyaletindeki Dashanpu fosil ocağını (şimdi Aşağı Shaximiao Oluşumu olarak adlandırılmaktadır) bulan benzin şirketini onurlandırmaktadır.

Keşif ve adlandırma

İlk ve bugüne kadar sadece kafatası sonrası (kafatası eksik) fosiller, dinozorun alışılmadık adını açıklayan bir gaz tesisinin inşası sırasında 1985'te ele geçirildi. Yanal olarak sıkıştırılmış dişler, 4 servikal, 7 dorsal, 5 sakral ve 7 kaudal omur, her ikisi de humerus ve sol ilium, sol iskium, sol pubis, sol femur, sol tibia, sol fibula ve yüksek oranda aşınmış ve yeniden yapılandırılmış pelvis ile arka bacak materyalinden oluşur.[2] Fosiller, paleontologlar Dong Zhiming ve Tang Zilu tarafından Gasosaurus tip türü olarak tanımlandı.

Açıklama

Restorasyon
Ölçek diyagramı

Gasosaurus, güçlü bacakları ancak kısa kolları olan etçil bir theropoddur. 3.5 ila 4 metre (11 ila 13 ft) uzunluğunda ve yaklaşık 150 kilogram (330 lb) ağırlığındaydı. Bununla birlikte, bazı tahminler ağırlığını 400 kg'a kadar çıkarmaktadır.[3]

Holotip iskeletinin (IVPP V7264) birçok potansiyel olarak bilgilendirici özelliğinin, yayınlanan açıklamalara ve resimlere dayanarak değerlendirilmesi zordur. Takson, iskiyal saptan önemli ölçüde daha büyük olan iliumun bir kasık sapının varlığına dayanan bir tetanuranı temsil eder. Alçıların incelenmesi, küçük trokanterin femur başı seviyesinin üzerine çıkmadığını ve bunun yerine, femur başının proksimal kısmının kırıldığını ve küçük trokanterin, coelurosaurian olmayan tetanuranlarda olduğu gibi başın yaklaşık olarak orta seviyesine ulaştığını ortaya koymaktadır.[4]

Ayrıca, yeni başlayan zayıf ventral omurgaya sahip bir amfiplatyan servikal merkez, amfiplatyan merkezli dorsaller, düşük nöral kemerler ve plaka benzeri nöral dikenler, uçlarda genişlemiş kütleleri olmayan dorsal nöral dikenler, beş sakral merkez ve kemerler sıkıca kaynaşmışken nöral dikenler, kaynaşmamış bir humerus forameninin varlığı, daha az gelişmiş bir anterior çıkıntıya sahip alt ilium ve pubis ve iskiumun distal uçları genişlemiş ancak ayak benzeri çıkıntılardan yoksun olması ile tanınır.[2]

Sınıflandırma

Varsayımsal kafalı yeniden inşa edilmiş iskelet, Piskopos Müzesi

İlk tanımlandığında, bir megalosauroid olduğu düşünülüyordu,[5] Holtz (2000), kendisinin bazal bir coelurosaurian olduğunu buldu,[6] ancak daha sonra Holtz vd. (2004), tanımlanmamış örneklerden elde edilen verilere dayanarak, bunun bir bazal carnosaur (muhtemelen bir metriacanthosaurid) olduğunu öne sürdü.[7] Aslında şimdiye kadar bilinen en bazal coelurosaurian olabilir veya iki grubun ortak atasına yakın olabilir; her durumda, kesin olarak tetanuran theropodlarından birini temsil eder. Bazı paleontologlar, Gasosaurus ve Kaijiangosaurus'un aynı tür olabileceğini öne sürdüler.

Bilinen Gasosaurus fosillerinin parçalı doğası nedeniyle, Tetanurae içinde belirsiz bir konuma sahiptir ve muhtemelen Coelurosauria'nın dışındadır. Holotipin sınıflandırmasını değiştirebilecek ayrıntılı bir incelemesi devam etmektedir.[4]

Paleoekoloji

Gasosarus, yaklaşık 164 milyon yıl önce Jura ortalarında (Batoniyen ve/veya Kalloviyen evreleri) yaşadı.[8] Aşağı Shaximiao Formasyonu'ndan bulunan diğer iki dinozor olan Chuandongocoelurus ve Kaijiangosaurus gibi diğer orta menzilli theropodlarla birlikte yaşadı. Bu üç takson, orta ila büyük gövdeli theropodlara aittir ve ilişkili prostkraniyal iskeletlerden bilinmektedir. Çin, dünyanın her yerinden tüm vücut boyutlarındaki Orta Jura theropodlarının en yüksek taksi çeşitliliğine sahiptir. Çin'den gelen çoğu Orta Jura theropodları, dünyadaki Orta Jura theropodlarının çoğunluğu gibi orta boy'dur.[9]

Bu benzer dinozorlar, türetilmiş tetanuran sinapomorfları ve tetanuran olmayanlarla paylaşılan ilkel özelliklerin ilgi çekici bir kombinasyonunu gösterir; bu, Tetanurae içinde bazal bir pozisyon işgal ettiklerini düşündürür. Çin Jura taksonlarının anatomisini anlamak, ilkel tetanuran anatomisinin daha fazla detayını ortaya çıkarabilir ve bu başarılı theropod soyunun erken evriminin çözülmesine yardımcı olabilir. Çin Orta Jura theropod kaydının gelecekteki keşfi, daha türetilmiş theropodlar arasında daha büyük vücut boyutlarının kökeni ve Orta Jura paleobiyocoğrafyası olan Tetanurae'nin çeşitlenmesine yeni bakış açıları getirebilir.[9]

Kaynakça

  1. ^ "Dinosaurclass.Com". web.archive.org. 7 Şubat 2005. 7 Şubat 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2021. 
  2. ^ a b G. (2005). "Jurassic Dinosaur Faunas in Zigong". 彭光照 叶 勇 高玉辉 舒纯康 江 山 著. 
  3. ^ "Gasosaurus Paleoserver Entry". Dinobase. University of Bristol-Department of Geology. 30 Nisan 2001. 7 Mart 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2017. 
  4. ^ a b Carrano (2012). "The phylogeny of Tetanurae (Dinosauria: Theropoda)". Journal of Systematic Palaeontology. 10 (2): 211-300. doi:10.1080/14772019.2011.630927. 
  5. ^ Dong and Tang, 1985. A new Mid-Jurassic theropod (Gasosaurus constructus gen et sp. nov.) from Dashanpu, Zigong, Sichuan Province, China. Vertebrata PalAsiatica. 23(1), 77-82.
  6. ^ Holtz, 2000. A new phylogeny of the carnivorous dinosaurs. Gaia. 15, 5-61.
  7. ^ Holtz TR Jr, Molnar RE, Currie PJ. 2004. Basal Tetanurae. In: Weishampel DB, Dodson P, Osmólska H, eds. The dinosauria, 2nd edn. Berkeley, CA: University of California Press, 71–110.
  8. ^ Prehistoric Life. Edinburgh, Scotland: Dorling Kindersley. 2012. s. 260. ISBN 978-0-7566-9910-9. 
  9. ^ a b Brusatte (2010). "The evolution of large-bodied theropod dinosaurs during the Mesozoic in Asia". Journal of Iberian Geology. 36 (2): 275-296. doi:10.5209/rev_jige.2010.v36.n2.12. 

Dış bağlantılar

Vikitür'de Gasosaurus ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur. Wikimedia Commons'ta Gasosaurus ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur

İlgili Araştırma Makaleleri

<i>Abrosaurus</i>

Abrosaurus, Macronaria sauropod dinozorlardandır. Pek çok dinozorun fosillerine rastlanan, Çin’in Siçuan bölgesindeki Dashanpu formasyonunda bulunmuştur. Diğer sauropodlar gibi, Abrosaurus ta dört ayaklı bir otoburdu; ama bir sauropod için oldukça küçüktü. Kafası, kutu gibiydi ve üzerinde burun deliklerini de içeren uzun, kemikli bir kemer vardı.

<span class="mw-page-title-main">Teropod</span> genel olarak etçil dinozorları içeren bir alt takım veya klad

Teropod veya Theropoda, kertenkele kalçalı dinozorlar (Saurischia) takımına bağlı, boş kemikleri ve üç parmaklı uzuvları ile karakterize edilen bir dinozor kladı. Karga boyutundaki Microraptor cinsi ile devasa Tyrannosaurus rex gibi boyutsal açıdan çeşitliliğe sahiptirler. Modern kuşlar da Theropoda kladına bağlıdır.

<i>Saurischia</i> iki ana dinozor grubundan biri

Saurischia, kuşları (Aves) ve kuşlarla kuş kalçalı dinozorlara göre daha yakın akraba olan tüm dinozorları barındıran iki ana dinozor grubundan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Ceratosauria</span> teropod dinozor kladı

Ceratosauria, Ceratosaurus'a kuşlardan daha yakın akraba olan tüm teropodları içeren bir kladdır. Seratozorların, Erken Jura'da diğer teropodlardan ayrıldığı düşünülür. Bilinen en eski seratozor, 199 milyon yıl öncesine tarihlenen Saltriovenator'dur. Ceratosauria, esas olarak Güney yarımkürede bulunan bu üç ana grubu içerir: Ceratosauridae, Noasauridae ve Abelisauridae. Bununla birlikte, en son çalışmalar, coelophysoidlerin ve dilophosauridlerin diğer seratozorlar ile birlikte klad oluşturmadığını ve dilophosauridlerin bu grubun dışında bırakılması gerektiğini göstermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Tetanurae</span> ana teropod kladı

Tetanurae, günümüz kuşlarına Ceratosaurus'tan daha yakın akraba olan tüm teropod dinozorları içeren, geniş bir dinozor grubudur. Tetanurae, Triyas'ın sonlarında muhtemelen kardeş grubu Ceratosauria'dan ayrıldı. Tetanuranlar fosil kayıtlarında ilk olarak Erken Jura devri'nde, yaklaşık 190 myö, ortaya çıktı ve Orta Jura döneminde küresel olarak dağıldı.

<span class="mw-page-title-main">Orionides</span> dinozor kladı

Orionides, Orta Jura'dan günümüze kadar gelmiş tetanuran teropod dinozorlarının bir kladıdır. Grup, kuşlar dahil olmak üzere çoğu teropod dinozoru içerir.

<i>Yi</i> (dinozor) tüylü teropod

Yi, Çin'in Geç Jura devrinden bir scansoriopterygid dinozor cinsidir. Cinse dahil tek tür olan Yi qi, yaklaşık 159 milyon yıl önce Çin'in Hebei kentindeki Orta veya Geç Jura Tiaojishan Formasyonu'nda bulunan yetişkin bir bireyin tek bir fosil örneğinden bilinmektedir. Bu küçük, büyük olasılıkla ağaçlarda yaşayan (ağaçsıl) bir dinozordu. Diğer scansoriopterygidler gibi, Yi'nin de deriden yapılmış zarsı bir kayma düzlemini desteklemeye yardımcı olduğu anlaşılan olağandışı, uzun bir üçüncü parmağa sahipti. Yi qi'nin düzlemi de bileğe bağlı uzun, kemikli bir payanda tarafından destekleniyordu. Bu değiştirilmiş bilek kemiği ve zar tabanlı düzlem, bilinen tüm dinozorlar arasında benzersizdir ve görünüşte yarasalarınkine benzer kanatlarla sonuçlanmış olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Megalosauroidea</span>

Megalosauroidea, Orta Jura'dan Geç Kretase dönemine kadar yaşayan tetanuran theropod dinozorlarının bir üst ailesidir. Gruptaki tüm taksonlar, tip tür Megalosaurus bucklandii ile Allosaurus fragilis veya Passer domesticus'tan daha yakın bir ortak ataya sahiptir. Grubun üyeleri arasında Spinosaurus, Megalosaurus ve Torvosaurus bulunur.

<i>Juratyrant</i>

Juratyrant, İngiltere'nin geç Jura döneminden bir tyrannosauroid dinozor cinsidir. Cins, bir zamanlar Stokesosaurus türü olarak sınıflandırılan Juratyrant langhami adlı tek bir tür içerir.

<i>Zuolong</i> soyu tükenmiş teropod dinozor cinsi

Zuolong, Geç Jura döneminde Çin'in Sincan Özerk Bölgesi Wucaiwan'da yaşamış bir coelurosaur dinozor cinsidir. Cinse atanmış tek tür olan Zulong sallei'nin holotipi Shishugou Formasyonu, Sincan, Çin'de bulundu.

<i>Anchiornis</i> jura döneminde yaşamış kuş benzeri dinozor cinsi

Anchiornis, Üst Jura'da (Oxfordiyen) yaşamış, Paraves grubundan küçük, kuş benzeri bir dinozordu. Hayvanın kollarında ve bacaklarında iyi gelişmiş tüyleri ve dolayısıyla raptorgil Microraptor'a benzeyen dört kanadı vardı.

<i>Pendraig</i> bazal neotheropod

Pendraig, geç Triyas döneminde, şimdiki Birleşik Krallık'ta yaşamış bazal teropod dinozor cinsi. Cinse ait yalnızca tek bir tür bilinir: Pendraig milnerae. Pendraig, tanımlandığı tarihte (2021) Birleşik Krallık'tan bilinen en eski teropoddu.

<i>Xuanhanosaurus</i> teropod dinozor cinsi

Xuanhanosaurus, Çin'in Orta Jura döneminde, yaklaşık 167.7 ila 161.2 milyon yıl önce yaşamış bir teropod dinozor cinsidir.

<i>Erliansaurus</i>

Erliansaurus, Geç Kretase döneminin Senomaniyen aşamasında Asya'da, şimdiki İç Moğolistan, İren Dabasu Oluşumu'nda yaşamış bir terizinozor teropod dinozor cinsidir.

<i>Bashanosaurus</i>

Bashanosaurus Çin'in Chongqing kentinde yer alan Orta Jura yaşlı Shaximiao Oluşumundan çıkarılan bir stegosaur cinsidir. Tip türü B. primitivus'tur. İlkin stegosaur cinslerinden biri olarak düşünülmektedir, bir önceki en yaşlı stegosaur olan Adratiklit'ten 1 milyon yıl daha yaşlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Carnosauria</span> çeşitli etçil dinozorları içeren teropod kladı

Carnosauria Jura ve Kretase dönemlerinde yaşamış, soyu tükenmiş dev yırtıcı teropod dinozor kladıdır. Geçmişte pek çok etçil teropod bu klada atanırken, günümüzde bunlar farklı gruplarda sınıflandırılırlar.

<i>Agilisaurus</i>

Agilisaurus, günümüz Doğu Asya'sının Orta Jura Dönemi'nden bir ornithischian dinozor cinsidir. Yaklaşık 1,2-1,7 m uzunluğunda, 0.6 m yüksekliğinde ve 40 kg ağırlığındadır.

<i>Sinraptor</i> Nesli tükenmiş bir dinozor cinsi

Sinraptor, Geç Jura döneminden bir metriacanthosaurid teropod dinozor cinsidir. Sinraptor adı, Çince anlamına gelen Latince "Sino" ön ekinden ve soyguncu anlamına gelen "raptor" sözcüğünden gelir. Dongi tür adı Dong Zhiming'i onurlandırıyor. Adına rağmen Sinraptor, Velociraptor gibi dromaeosauridlerle akraba değildir. Bunun yerine, Allosaurus ile uzaktan akraba olan bir carnosaur idi. Sinraptor ve yakın akrabaları, Jurassic carnosaur yayılımının en eski üyeleri arasındaydı. Sinraptor hala Metriacanthosauridae ailesinin en iyi bilinen üyesi olmaya devam ediyor, hatta bazı eski kaynaklar aile için "Sinraptoridae" adını kullanıyor.

<i>Megalosauridae</i>

Megalosauridae, Megalosauroidea grubu içindeki etobur theropod dinozorların monofiletik bir ailesidir. Orta Jura'da ortaya çıkan megalosauridler, büyük theropod dinozorlarının ilk büyük radyasyonu arasındaydı. Bunlar, Megalosaurinae ve Afrovenatorinae olmak üzere iki ana alt aileyi ve her iki alt aileden farklı olan çözülmemiş bir takson olan Eustreptospondylus bazal cinsini içeren nispeten ilkel bir bazal tetanuran grubuydu.

<span class="mw-page-title-main">Sinosaurus</span> Teropod Dinozor Cinsi

Sinosaurus, Erken Jura Dönemi'nde yaşamış, soyu tükenmiş bir theropod dinozor cinsidir. Yaklaşık 5,5 metre (18 ft) uzunluğunda ve 300 kilogram (660 lb) vücut kütlesinde iki ayaklı bir etoburdu. Hayvanın fosilleri Çin'in Yunnan Eyaletindeki Lufeng Formasyonu'nda bulundu.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.