İçeriğe atla

Gargoyleosaurus

.

Gargoyleosaurus
Yaşadığı dönem aralığı: 154-150 myö
Kimmericiyen-Kretase 
PreЄ
J
↓
Fosil iskeleti, Denver Museum of Nature and Science
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Chordata
Klad:Dinosauria
Takım:†Ornithischia
Alt takım:†Ankylosauria
Cins:†Gargoyleosaurus
Carpenter et al. 1998
İkili adlandırma
G. parkpinorum
Carpenter et al. 1998

Gargoyleosaurus (anlamı: "gargoyle kertenkele"), oldukça eksiksiz fosil kalıntılarından bilinen en eski ankylosauriadan biridir. Holotip 1995 yılında Albany County, Wyoming'deki Bone Cabin Quarry West bölgesinde Üst Jura (Kimmeridgiyen'den Tithonian aşamalarına) Morrison Formasyonu'nun yüzleklerinde keşfedildi.[1]

Tip tür, G. parkpinorum (başlangıçta G. parkpini) 1998 yılında Ken Carpenter ve diğerleri tarafından tanımlanmıştır. Gargoyleosaurus parkpinorum'un monte edilmiş bir iskelet rekonstrüksiyonu Denver Doğa ve Bilim Müzesi'nde görülebilir ve birkaç yavru Stegosaurus iskeletiyle beraber 2002'den beri orada sergileniyor. Gargoyleosaurus, Morrison Formasyonu'nun 2. stratigrafik bölgesinde mevcuttu.[2]

Keşif

Boyut karşılaştırması

Gargoyleosaurus parkpinorum'un holotip örneği, 1995 yılında Western Paleontology Labs tarafından toplandı ve şu anda Denver, Colorado'daki Denver Doğa ve Bilim Müzesi'nin koleksiyonlarında tutuluyor. Holotipin yanı sıra, iki parçalı iskelet daha bilinmektedir (henüz tanımlanmamış olsa da). Holotip, kafatasının çoğundan ve parçalı bir postkranial iskeletten oluşur. Örnek ilk olarak 1998'de Carpenter, Miles ve Cloward tarafından Gargoyleosaurus parkpini olarak tanımlandı, ardından 2001 yılında, ICZN art. 31.1.2A'ya uygun olarak Carpenter ve diğerleri tarafından G. parkpinorum olarak yeniden adlandırıldı.

Tanım

Gargoyleosaurus görece küçük bir ankilozordu ve 3-3,5 metre uzunluğuna ve 300-754 kg kadar beden ağırlığına ulaşır.[3][4][5] Kafatasının ve iskeletin çoğu çıkarıldı ve takson, belirgin deltoid kuadratojugal ve şakak kemiği çıkıntıları da dahil olmak üzere kraniyal yapılar sergiliyor. Takson ayrıca dar bir rostrum (dorsal görünümde), her bir premaksillada yedi konik dişin varlığı, tamamlanmamış kemikli bir nazal septum, lineer olarak düzenlenmiş bir burun boşluğu, bir kemikli sekonder damağın olmaması ve osteodermlerle ilgili olarak, iki takım birlikte kemikleşmiş servikal plakalar ve bir dizi uzun konik diken ile karakterize edilir.[1] Çok sıra dışı bir özellik, ilk servikal plak setindeki sagital (orta hat) osteodermdir; diğer birçok ankilozorda, bu osteodermler çift taraflıdır, yani orta hattın her iki tarafında birer tane eşleştirilmiştir.[3]

Sınıflandırma

Gargoyleosaurus iskelet kalıbı, Museum of Ancient Life, Thanksgiving Point
Gargoyleosaurus parkpinorum iskeletinin üstten görünüşü
Gargoyleosaurus parkpinorum (DMNH 27726) Yandan ve önden görünümde kafatası ve servikal zırh. Ek bir yanak dişi gösterir. Kafatası, yörüngenin şeklini değiştirerek hafifçe basıktır.
Yaşam restorasyonu

Vickaryous ve ark. (2004), Gargoyleosaurus parkpinorum'u Ankylosauria'nın Ankylosauridae familyasına yerleştirir ve cinsi diğer tüm ankilozoridlere (yani Ankylosauridae'nin üyelerine) kardeş grup olarak yerleştiren önceki filogenetik hipotezlerin çoğunu kabul ederler. Bununla birlikte, bu çalışmalarda sadece kafatası kullanılmıştır, oysa Polacanthidae familyasının ayırt edici özelliklerinin birçoğu postkranial iskelettedir.

Aşağıda, Soto-Acuña ve diğerlerinin (2021) yeniden ürettiği bir filogenetik analiz bulunmaktadır:[6]

 
 

Scelidosaurus

 
 
 

Stegosauria

 
Ankylosauria
Parankylosauria
 

Kunbarrasaurus

 
 
 

Antarctopelta

 
 

Stegouros

 
 
 
Euankylosauria
Nodosauridae
 

Cedarpelta

 
 

Dongyangopelta

 
 

Gargoyleosaurus

 
 

Gastonia

 
 

Hylaeosaurus

 
 

Mymoorapelta

 
 

Panoplosaurus

 
 

Peloroplites

 
 

Polacanthus

 
 

Hoplitosaurus

 
 

Sauroplites

 
 

Taohelong

 
 

Nodosaurinae

 
 
Ankylosauridae
 

Aletopelta

 
 
 
 

Chuanqilong

 
 

Liaoningosaurus

 
 
 
 

Gobisaurus

 
 
 

Shamosaurus

 
 

Ankylosaurinae

 
 
 
 
 
 
 
 
 

Kaynakça

  • Carpenter, K., Miles, C. ve Cloward, K. (1998). "Skull of a Jurassic ankylosaur (Dinosauria)." Nature 393: 782–783.
  • Carpenter, K. (ed.) The Armored Dinosaurs. pp. 454–483. Indiana University Press, Bloomington.
  • Vickaryous, Maryanska, and Weishampel (2004). "Ankylosauria". in The Dinosauria (2nd edition), Weishampel, D. B., Dodson, P., and Osmólska, H., editors. University of California Press.
  • Killbourne, B. and Carpenter, K. (2005). "Redescription of Gargoyleosaurus parkpinorum, a polacanthid ankylosaur from the Upper Jurassic of Albany County, Wyoming". Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie, 237, 111–160.
  1. ^ a b Prehistoric Life. Edinburgh, Scotland: Dorling Kindersley. 2012. s. 278. ISBN 978-0-7566-9910-9.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  2. ^ Foster, J. (2007). "Appendix." Jurassic West: The Dinosaurs of the Morrison Formation and Their World. Indiana University Press. pp. 327–329.
  3. ^ a b Kilbourne, B. and Carpenter, K. 2005. "Redescription of Gargoyleosaurus parkpinorum, a polacanthid ankylosaur from the Upper Jurassic of Albany County, Wyoming". N. Jb. Geol. Palaont. Abh. 237: 111–160
  4. ^ Farlow (11 Temmuz 2022). ""Dragons" on the landscape: Modeling the abundance of large carnivorous dinosaurs of the Upper Jurassic Morrison Formation (USA) and the Upper Cretaceous Dinosaur Park Formation (Canada)". The Anatomical Record (İngilizce): ar.25024. doi:10.1002/ar.25024. ISSN 1932-8486. PMID 35815600. 
  5. ^ The Princeton Field Guide to Dinosaurs. Princeton University Press. 2016. s. 252. ISBN 978-1-78684-190-2. OCLC 985402380.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  6. ^ Soto-Acuña (2021). "Bizarre tail weaponry in a transitional ankylosaur from subantarctic Chile". Nature (İngilizce). 600 (7888): 259-263. doi:10.1038/s41586-021-04147-1. ISSN 1476-4687. PMID 34853468. 13 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2023. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<i>Achelousaurus</i>

Achelousaurus, Achelousaurus'un Geç Kretase devrinde, Kuzey Amerika’da yaşadığı sanılmaktadır. Papağan benzeri gagası, burnu ile gözlerinin üzerinde kemikli çıkıntılar ve uzun yakasının sonunda iki boynuzu olan, dörtayaklı bir otoburdur. 6 metrelik uzunluğuyla, orta boyda bir ceratopsian dinozordur.

<i>Struthiomimus</i> soyu tükenmiş teropod dinozor cinsi

Struthiomimus, Geç Kretase döneminde Kuzey Amerika'da yaşamış ornithomimid ailesinden bir dinozor cinsi. Ornithomimidler, dişsiz bir gagaya sahip, uzun bacaklı ve iki ayaklı canlılardı, özetle devekuşu benzeri dinozorlardı. Tip türü, Struthiomimus altus, Dinozor Eyalet Parkı'nda bulunan yaygın küçük dinozorlardan biridir; ilgili fosil alanında sayılarının fazlalığı bu hayvanların saf etoburlardan ziyade otobur veya hepçil olduklarını düşündürür.

<i>Camarasaurus</i>

Camarasaurus, geç Jura döneminde Kuzey Amerika'da yaşamış dört ayak üzerinde yürüyen dev bir otçul dinozor cinsidir. Bu canlının kalıntıları Amerika Birleşik Devletleri'nin Utah eyaletinde Geç Jura yaşlı Morrison oluşumunda bulunmuştur.

<i>Maiasaura</i> yaklaşık 75 milyon yıl önce yaşamıştır.

Maiasaura, Geç Kretase Dönemi'nde yaklaşık 76 milyon yıl önce yaşamış büyük bir ördek gagalı dinozor cinsidir. Şu anda ABD'nin Montana eyaletine karşılık gelen bölgede yaşamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ankylosauria</span> kuş kalçalı dinozor grubu

Ankylosauria, kuş kalçalı (Ornithischia) dinozorların bir grubudur. Dört ayağıyla hareket eden ve kemik plakalardan oluşmuş zırhlı bir otçullardır. Ankilozorlar, orta Jura'da ortaya çıkmıştır ve Kretase'de dünyanın her yerine dağılmıştır. Grup genellikle Nodosauridae ve Ankylosauridae olarak iki ana gruba ayrılır.

<span class="mw-page-title-main">Maniraptoromorpha</span> dinozor kladı

Maniraptoromorpha, Ornitholestes, Compsognathidae ve Maniraptoriformes gibi taksonları içeren coelurosaurian theropod dinozorlarının bir dalıdır. En azından yukarıda bahsedilen Ornitholestes ile Maniraptoriformes gruplandırmasında destek gösteren birkaç filogenetik analiz yapılmıştır. Bu grup, onu "Vultur gryphus 'u içeren ve Tyrannosaurus rex 'i hariç tutan en kapsayıcı klad" olarak tanımlayan Andrea Cau tarafından seçildi.

<i>Zuolong</i> soyu tükenmiş teropod dinozor cinsi

Zuolong, Geç Jura döneminde Çin'in Sincan Özerk Bölgesi Wucaiwan'da yaşamış bir coelurosaur dinozor cinsidir. Cinse atanmış tek tür olan Zulong sallei'nin holotipi Shishugou Formasyonu, Sincan, Çin'de bulundu.

<i>Gasosaurus</i> Jura döneminde yaşamış teropod dinozor cinsi

Gasosaurus, Jura döneminin ortasında yaklaşık 171.6 ila 161.2 milyon yıl önce yaşamış bir tetanuran teropod cinsidir. "Gasosaurus" adı, İngilizce "benzin" ve Yunanca "sauros' ("kertenkele") kelimelerinden türetilmiştir. Şu anda cinse atanmış sadece bir tür tanınmaktadır, G. buildus; bu özel ad Çin'in Siçuan Eyaletindeki Dashanpu fosil ocağını bulan benzin şirketini onurlandırmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ornithomimosauria</span> dinozor kladı

Ornithomimosauria, ornitomimozorlar veya devekuşu dinozorları, günümüz devekuşuna yüzeysel bir benzerlik gösteren theropod dinozorlardır. Laurasia'nın Kretase Dönemi'nden, ayrıca Afrika ve muhtemelen Avustralya'dan hızlı, dz.omnivor veya otçul dinozorlardı. Grup ilk olarak Erken Kretase'de ortaya çıktı ve Geç Kretase'ye kadar varlığını sürdürdü. Grubun ilkel üyeleri arasında kolları 2,4 m uzunluğa ulaşan Nqwebasaurus, Pelecanimimus, Shenzhousaurus, Hexing ve Deinocheirus bulunur. Ornithomimidae ailesinin üyeleri olan daha gelişmiş türler arasında Gallimimus, Struthiomimus ve Ornithomimus bulunur. Paul Sereno gibi bazı paleontologlar, esrarengiz alvarezsauridleri ornithomimosaurların yakın akrabaları olarak kabul eder ve onları Ornithomimoidea üst familyasında bir araya getirir.

<i>Saurophaganax</i> Jura devrinde yaşamış teropod dinozor cinsi

Saurophaganax, Amerika Birleşik Devletleri'nde Oklahoma eyaletinde Geç Jura yaşlı Morrison Formasyonundan büyük bir allosaurid dinozor cinsidir. Bazı paleontologlar, onun daha genç bir Allosaurus türü olduğunu düşünmektedir. Saurophaganax, sırt omuru dikenlerinin tabanındaki yanal tabakalanma ve kuyruk omurlarının ön yüzündeki kemiksi yay ile karakterize edilmiş çok büyük bir Morrison Allosaurid'idir. S. maximus'un uzunluğunun 10,5 m ila 13 m kadar geldiği, ve ağırlığının 3 ton ila 4,5 ton geldiği tahmin edilmektedir. 2020 yılında yapılan bir çalışmada, minimum ortalama ağırlığı 2,6 ton ve maksimum ortalama ağırlığı 4,7 ton olmak üzere genel ortalama olarak 3,5-3,8 ton ağırlık değerleri ortaya konmuştur.

<i>Stegouros</i> kuş kalçalı dinozor cinsi

Stegouros, güney Şili'nin Geç Kretase yaşlı Dorotea Formasyonu'ndan bir ankylosaurian dinozor cinsidir. Cins yarı eklemli, neredeyse tam bir iskeletten bilinen tek bir türü içerir.

<i>Xuanhanosaurus</i> teropod dinozor cinsi

Xuanhanosaurus, Çin'in Orta Jura döneminde, yaklaşık 167.7 ila 161.2 milyon yıl önce yaşamış bir teropod dinozor cinsidir.

<span class="mw-page-title-main">Jakapil</span>

Jakapil, Arjantin'deki Candeleros Formasyonu'ndan bir bazal thyreophora dinozor cinsidir. Tip türü Jakapil kaniukura'dır.

<i>Agilisaurus</i>

Agilisaurus, günümüz Doğu Asya'sının Orta Jura Dönemi'nden bir ornithischian dinozor cinsidir. Yaklaşık 1,2-1,7 m uzunluğunda, 0.6 m yüksekliğinde ve 40 kg ağırlığındadır.

Teresa Jolanta Maryańska veya Teresa Maryańska, Moğol dinozorları; özellikle de pachycephalosauria ve ankylosauria türleri konusunda uzmanlaşmış Polonyalı bir paleontologdur. Amerikalı paleontolog Peter Dodson, 1974'te Maryańska'nın yine bir Polonyalı paleontolog olan Halszka Osmólska ile birlikte "yeni dinozor türlerini tanımlayan ilk kadınlar" arasında olduğunu belirtir. Maryańska, dinozorlar konusunda yalnızca Polonya'nın değil, aynı zamanda dünyanın önde gelen uzmanlarından biri olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Süpersaurus</span>

Supersaurus, Vivian Jones tarafından keşfedilen bir diplodocid sauropod dinozordur.Supersaurus, 153 milyon yıl önce Geç Jura'da yaşadı.

<span class="mw-page-title-main">Ahshislepelta</span>

Ahshislepelta, New Mexico'dan, şu anda Kirtland'ın Hunter Wash Üyesi olan Geç Kretase'de yaşayan monospesifik bir ankylosaur dinozor cinsidir. formasyon Tip ve tek tür olan Ahshislepelta minor, yalnızca küçük bir alt yetişkin veya yetişkin bireyin tamamlanmamış bir postkranial iskeletinden bilinir. 2011 yılında Michael Burns ve Robert M. Sullivan tarafından seçildi. Ahshislepelta, humerusun boyutuna göre Pinacosaurus mephistocephalus'tan daha büyük, ancak Talarurus ve Pinacosaurus grangeri'den daha küçüktür.

<i>Velafrons</i>

Velafrons, Meksika'nın Geç Kretase'sinden bir lambeosaurin hadrosaurid dinozor cinsidir. Alnında kemikli bir sorguç bulunan, genç bir bireyin çoğunlukla tam bir kafatası ve kısmi iskeletinden bilinmektedir. Fosilleri geç Kampaniyen yaşlı Cerro del Pueblo Formasyonu'nda bulundu, Rincon Colorado yakınlarında, Coahuila, Meksika. Tip örneği CPC -59'dur ve tip tür V. coahuilensis'tir.

<span class="mw-page-title-main">Ankylosauridae</span>

Ankylosauridae ( ), Ankylosauria'daki bir zırhlı dinozor ailesidir ve Nodosauridae'nin kardeş grubudur. Bilinen en eski Ankylosaurids, yaklaşık 122 milyon yıl öncesine aittir ve 66 milyon yıl önce Kretase-Paleojen yok olma olayı sırasında yok olmuştur. Bu hayvanlar çoğunlukla otçuldu ve zorunlu dört ayaklıydılar, yaprak şeklindeki dişleri ve sağlam, pullarla kaplı gövdeleri vardı. Ankylosaurids, belirgin bir şekilde kubbeli ve kısa bir buruna, kafataslarında kama şeklindeki osteodermlere, gövdeleri boyunca scutlara ve bir kuyruk sopasına sahiptir.

<i>Vectipelta</i>

Vectipelta, İngiltere'nin Erken Kretase yaşlı Wessex Formasyonu'ndan çıkarılan soyu tükenmiş bir ankilozor dinozor cinsidir. Cins, birkaç osteoderm içeren parçalı bir iskeletten bilinen tek bir türü, V. barretti, içerir. Tanımından önce tarihsel olarak "Kargı ucu ankylosaur" olarak biliniyordu.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.