İçeriğe atla

Gargamelle

Gargamelle kabarcık odası CERN'de sergileniyor

Gargamelle, CERN'de bulunan ve daha çok nötrino dedekte etmek için tasarlanmış olan dev parçacık algılayıcıdır. 2 metrelik yarıçapı ve 4 metrelik uzunluğu ile Gargamelle 12 metreküp freon (CF3Br) ile dolu bir kabarcık odasıydı. Gargemelle Paris'teki Ecole Polytechnique'te inşa edildi ve 1970'te CERN'e taşındı.[1] 1970'ten 1978'e kadar CERN'de Proton Senkrotronu'nda ve Süper Proton Senkrotronu'nda çalıştırıldı. Zayıf yüksüz akımlar 1973'te öngörüldü ve bundan kısa bir süre sonra 1974'te Gargamelle'de doğrulandı.

Gargemelle'nin adı Rabelais'in hikâyesinde kullandığı dişi devden türetilmiştir; hikâyede Gargemelle, Gargantua'nın annesiydi.

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi</span> Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi veya Fransızca adı olan Conseil Européen pour la Recherche Nucléairein kısaltmasıyla CERN, İsviçre ve Fransa sınırında yer alan, dünyanın en büyük parçacık fiziği laboratuvarını yöneten araştırma

Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi veya Fransızca adı olan Conseil Européen pour la Recherche Nucléaire'in kısaltmasıyla CERN, İsviçre ve Fransa sınırında yer alan, dünyanın en büyük parçacık fiziği laboratuvarını yöneten araştırma kuruluşudur. 1954 yılında 12 ülkenin katılımıyla kurulmuş olan CERN'in 23 tam üyesi vardır. İsrail, Avrupa dışında yer alan tek tam üyedir. Türkiye, ortak üye statüsündedir.

<span class="mw-page-title-main">Kuark</span> Temel parçacık türü

Kuark, bir tür temel parçacık ve maddenin temel bileşenlerinden biridir. Kuarklar, bir araya gelerek hadronlar olarak bilinen bileşik parçacıkları oluşturur. Bunların en kararlıları, atom çekirdeğinin bileşenleri proton ve nötrondur. Renk hapsi olarak bilinen olgudan ötürü kuarklar asla yalnız bir şekilde bulunmaz, yalnızca baryonlar ve mezonlar gibi hadronlar dahilinde bulunabilir. Bu sebeple kuarklar hakkında bilinenlerin çoğu hadronların gözlenmesi sonucunda elde edilmiştir.

Antimadde, karşı madde veya karşıt madde, maddenin ters ikizi. Paul Dirac denklemiyle ortaya çıkarılmış ve daha sonraki gözlemlerle de varlığı doğrulanmıştır. Antimadde en basit hâliyle normal maddenin zıddıdır. Antimaddenin atomaltı parçacıkları, normal maddeye göre zıt özellikler taşımaktadır. Bu atomaltı parçacıkların elektrik yükleri, normal maddenin atomaltı parçacıklarının tam tersidir. Antimadde, Büyük Patlama'dan sonra normal maddeyle birlikte oluşmuştur; fakat sebebinin ne olduğunu bilim insanları tam anlamıyla bilemeseler de evrende oldukça nadir bulunmaktadır.

Parçacık fiziğinde bir hadron, güçlü etkileşim tarafından bir arada tutulan taneciklerden oluşan bir bileşik parçacıktır.

<span class="mw-page-title-main">Deutsche Welle</span> Alman kamu yayıncısı

Deutsche Welle, Almanya'nın Bonn ve Berlin kentlerinden yurt dışına 30 farklı dilde radyo, televizyon ve internet üzerinden yayın yapan medya kuruluşudur. Radyo ve internet servisi Bonn'da bulunmaktadır. Soğuk Savaş döneminde Almanya'nın Sesi adıyla bilinirdi.

Yukarı kuark en hafif kuarktır, temel bir parçacıktır ve maddenin önemli bir bileşenidir. Aşağı kuarkla birlikte atom çekirdeğini meydana getiren proton ve nötronu oluşturur. Birinci nesil olarak sınıflandırılırlar. Elektrik yükü +2/3 e olup çıplak kütleleri 2,2+0,5
-0,4
 MeV/c2
olarak ölçülmüştür. Bütün kuarklar gibi yukarı kuark da 1/2 spine sahip temel fermiyondur ve dört temel etkileşimin hepsinden etkilenir. Yukarı kuarkın antiparçacığı olan yukarı antikuark ile elektriksel yük işareti gibi birkaç özellikte farklılaşır.

<span class="mw-page-title-main">Nötrino</span> atom altı ya da temel parçacıklardan biri

Nötrino, ışık hızına yakın hıza sahip olan, elektriksel yükü sıfır olan ve maddelerin içinden neredeyse hiç etkileşmeden geçebilen temel parçacıklardandır. Bu özellikleri nötrinoların algılanmasını oldukça zorlaştırmaktadır. Nötrinoların çok küçük, ancak sıfır olmayan durgun kütleleri vardır. Yunan alfabesindeki ν (nü) ile gösterilir.

<span class="mw-page-title-main">Nükleon</span> atom çekirdeğinin temel parçaları

Nükleon, nötron ve protonların ortak ismidir. Nükleon, nötron ve protonun toplamıyla bulunur. Nükleonlar, atom çekirdeğinin temel parçalarıdır ve 1960'lara kadar bunların temel parçacıklar olduğu düşünülüyordu. Yine o günlerde etkileşimleri güçlü etkileşimler olarak adlandırılıyordu. Bugün ise kuark ve gluonlardan oluşan bileşik parçacıklar olarak bilinmektedirler. Nükleonlar, atomaltı parçacıkların baryon sınıfına aittirler.

W ve Z bozonları, zayıf etkileşime aracılık eden temel parçacıklardır. Bu bozonların keşfi parçacık fiziğinin Standart Modeli için büyük bir başarının müjdecisi oldu.

<span class="mw-page-title-main">Kabarcık odası</span>

Kabarcık odası, oda boyunca hareket eden elektriksel olarak yüklü parçacıkların tespiti için kullanılan bir parçacık algılayıcıdır. Kabarcık odaları süper ısıtılmış saydam bir sıvıyla doludur. Mucidine 1960'ta Nobel Fizik Ödülü kazandıran kabarcık odası 1952'de Donald A. Glaser tarafından icat edildi ve sonraki yirmi yıl boyunca parçacık fiziğinde ve özellikle de acayip parçacık araştırmalarında baskın bir rol üstlendi.

<span class="mw-page-title-main">Bobby Moore</span> Eski futbolcu ve teknik direktör

Bobby Moore defans mevkiinde forma giymiş İngiliz eski futbolcu ve teknik direktör. West Ham United FC'ye 10 yıldan fazla kaptanlık eden Moore, 1966 FIFA Dünya Kupası'nı kazanan İngiltere millî futbol takımının da kaptanlığını yapmıştır. 1965'te UEFA Kupa Galipleri Kupası'nı kazanan ilk İngiliz takımının da kaptanı olan Moore, 1970 FIFA Dünya Kupası öncesi Kolombiya'da mücevher soygunu iddiasıyla gözaltına alındı. Bunun İngilizlerin moralini bozmak için hazırlanan bir komplo olduğu ortaya çıksa da, Moore ve arkadaşları Batı Almanya'ya elendi. Yöneticilik yapan Moore, 1993'te kanserden öldü.

<span class="mw-page-title-main">Simbiyotik değişen yıldız</span>

Simbiyotik değişen yıldız veya Z And değişenleri, etkileşen çift yıldız sistemleridir. Bu grubun belirleyici karakteristik özelliği, düzensiz fotometrik değişimlerin yanı sıra, tayflarının aynı zamanda soğuk bir devin tayf özellikleri ile yüksek sıcaklıktaki plazmanın tayf özelliklerini göstermeleridir. Sınırlı dalga boyu bölgelerinde yapılan çalışmalar sık sık Simbiyotik yıldızları yanlış sınıflandırılmasına neden olmuştur.

Anti-Apartheid Hareketi, Güney Afrika Cumhuriyeti'nde 1960-1994 yılları arasında ırk ayrımcılığına son vermek için yürütülmüş uluslararası mücadele. 21 Mart 1960'taki Sharpeville Katliamı'ndan sonra, 1912'de kurulan ve farklı ırklardan insanlara seslenen ve Afrika Ulusal Konseyi'nden (ANC) ayrılanların "apartheid"e karşı kurdukları bu hareket, Nisan 1994'te ANC seçimi kazanıp, Nelson Mandela devlet başkanlığı koltuğuna oturduğunda sona erdi.

<span class="mw-page-title-main">Patrick Troughton</span> İngiliz oyuncu (1920-1987)

Patrick George Troughton İngiliz aktör. Türkiye'de ise 1966-1969 yılları arasında Doctor Who bilimkurgu dizisinde rol aldığı ikinci doktor rolüyle tanınmaktadır. Patrick Troughton bu rolünü 1973'te 10. yıl özel bölümünde, 1983'te 20. yıl özel bölümünde ve son olarak 1986'da tekrar oynamıştır.

Fizikçi Max Planck'tan sonra adlandırılan Planck parçacığı, Compton dalga boyu ile Schwarzschild yarıçapının eşit olduğu parçacığın kara delik kadar sıkıştırılması varsayımı ile elde edilmiştir. Kütlesi yaklaşık olarak Planck kütlesine eşittir ve Compton dalga boyu ile Schwarzschild yarıçapı yaklaşık olarak Planck uzunluğu kadardır. Planck kütlesi ve Planck uzunluğunu tanımlamak için bazen Planck parçacıkları ifadesi kullanılır. Bu parçacıklar Planck çağında evrenin oluşmasındaki bazı modellerde rol oynadı.

Omicron<sup>1</sup> Eridani

Omicron1 Eridani, Irmak takımyıldızı içinde yer alan ve yaklaşık olarak 122 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir yıldızdır. Tayf sınıfı F2 II-III olan dev yıldızın görünen parlaklığı +4,04 kadirdir ve bir Delta Scuti değişenidir.

<span class="mw-page-title-main">Pi Eridani</span>

Pi Eridani, Irmak takımyıldızı içinde yer alan ve yaklaşık olarak 477 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir yıldızdır. Tayf sınıfı M1 III olan kırmızı dev yıldızın görünen parlaklığı +4,44 kadirdir.

<span class="mw-page-title-main">Antinötron</span> Nötronun karşıt parçacığı

Antinötron, nötrondan sadece bazı özelliklerinin eşit büyüklükte fakat zıt işarete sahip olması nedeniyle farklılık gösteren, nötronun antiparçacığıdır. Nötron ile aynı kütleye sahiptir ve net elektrik yükü yoktur, ancak karşıt baryon sayısına sahiptir. Bunun nedeni antinötronun antikuarklardan oluşması ve nötronların da kuarklardan oluşmasıdır. Antinötron, bir yukarı antiquark ve iki aşağı antikuarktan oluşur.

Tumba Macari Üsküp, Kuzey Makedonya'da bulunan neolitik dönemden kalma antik bir yerleşim yeridir. Otoyol inşaatı ile ilgili arkeolojik deneme kazıları sırasında 1961-1962 yılları arasında keşfedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">HERA (parçacık hızlandırıcı)</span>

HERA, Hamburg'daki DESY'de bir parçacık hızlındırıcıydı. 1992'de faaliyete başladı. HERA'daki elektron'lar veya pozitron'lar, 318 GeV'lik bir kütle enerjisi merkezinde proton'larla çarpıştırıldı. Çalışırken dünyadaki tek lepton-proton çarpıştırıcısıydı. Ayrıca, kinematik aralığın belirli bölgelerinde enerji sınırındaydı. HERA 30 Haziran 2007'de kapatıldı.